72 kentin 45’inde kirlilik ‘çok yüksek’
MERT İNAN İstanbul – Pak Hakkı Platformu (THHP)’nun hazırladığı 2021 hava kirliliği raporu belirtildi. Bu yıl dördüncüsü açıklanan rapora bakılırsa, 72 ilin 45’inde PM10 bedelleri ulusal hudut pahaları aştı. Kanser niçini olarak gösterilen ince partikül PM 2.5 düzeyi ise 42 kentte kâfi seviyede ölçülmedi .
Rapora nazaran 2020 yılında Türkiye’de yalnızca Bitlis ve Hakkari’de Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ)’nün önerdiği kılavuz bedellerin altında pak hava solundu.
Yaşlanmayı tetikler
Üstelik, bu kılavuz kıymetler DSÖ tarafınca hava kirliliğinin inançlı limiti olmadığı için geçtiğimiz günlerde yüzde 75 oranında aşağıya çekildi. Havanın Kovid-19 virüsünün bedene girişini kolaylaştırdığı belirtilen raporda, hava kirliliğinin genlere de tesir ederek yetişkinlerde majör depresyonu ve yaşlanmayı tetiklediği vurgulandı.
Türkiye’nin birtakım vilayetlerinde yıllardır çözülemeyen önemli hava kirliliği sıkıntıları yaşandığı belirtilen raporda 3 büyükşehirdeki duruma da dikkat çekildi. İstanbul’un ilçeleri Mecidiyeköy, Sultangazi, Esenyurt ve Alibeyköy’de PM10 ortalamasının DSÖ yıllık kılavuz kıymetlerinin 3 katından fazla düzeyde olduğu, Ankara Siteler istasyonunun yakınında ise yıllık PM10 ortalaması DSÖ kılavuz bedellerinin 4 katını aştığı açıklandı. İzmir’deki en berbat hava kalitesi, 2016 yılından beri ölçüm bilgileri kamuoyu ile paylaşılmayan Aliağa’da saptandı.
İlçede, DSÖ yıllık kılavuz kıymetlerinin 2 katından fazla bir kirlilik yaşandığı ortaya konuldu. Aliağa’da bulunan en değerli kirletici kaynaklar; kömürlü termik santral, hurda metal işleyen demir-çelik fabrikaları ve haddehaneler olarak sıralandı.
Raporda, hava kirliliğinin Türkiye’nin 12 kentinde artık tüm yıla yayılan bir sorun olduğunun altı çizilirken, “Muş, Iğdır, İstanbul, Sinop, Malatya, Edirne, Tokat, Kayseri, Denizli, Düzce, Karabük, Ağrı ve Ankara’daki 15 istasyonda 2020 yılı boyunca yapılan ölçümlerde ‘yüksek hava kirliliği’ gözlemlendiği vurgulandı .
Yüzde 55 azaltacak
Kâfi derecede ölçüm yapılan 175 istasyonun yüzde 97.7’sinde yıllık PM10 ortalamasının DSÖ kılavuz hudut kıymetlerinin üzerinde olduğunu vurgulayan THHP Koordinatörü Buket Atlı, “PM2.5 hava kirliliği kaynaklı hastalık yükü ve vefatları anlayabilmemiz için en temel gösterge. Fakat ülke genelinde ölçümü yapılmıyor ve hala mevzuatta PM2.5 için limit paha bulunmuyor. Türkiye, 2030 yılına kadar hava kirliliği kaynaklı erken vefatları yüzde 55 azaltacağını taahhüt etti. Artık büyük bir halk sıhhat sorunu olan hava kirliliği ile çaba için ulusal seviyede bir hava kirliliği ile gayret stratejisinin açıklanması gerekiyor” diye konuştu.
‘Kirli havada Kovid vefatları de artıyor’
Halk Sıhhati Uzmanları Derneği temsilcisi Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz ise rapordan elde edilen bulgulara dair, “Araştırmacılar hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde Kovid-19 hadise ve mevt sayılarının daha yüksek olduğunu gözledi. Kirli havanın Kovid-19 virüsünün bedene girişini kolaylaştırdığını sistemleri ile gösteren bilimsel deliller mevcuttur. Ayrıyeten hava kirliliği sebep olduğu kronik hastalıklar niçiniyle Kovid-19 hastalığının şiddetini arttırıyor. Araştırmalar bilhassa ince partikül (PM2.5) ve daha fazlaca trafikten kaynaklanan azot dioksite (NO2) kısa yahut uzun vadeli maruz kalmanın, yüksek Kovid-19 enfeksiyon ve mevt oranlarına kıymetli ölçüde katkıda bulunduğunu gösteriyor” değerlendirmesini yaptı.
Orman yangını riski
Orman yangınlarıyla ortaya çıkan hava kirliliğine de dikkat çekilen raporda, 2020’de Hatay Samandağ’da yaşanan yangın sebebiyle, havaya iklim değişikliğinn niçinlerinden siyah karbon salındığı açıklandı. Raporda “2021 yılında Muğla, Antalya ve Tunceli’de yaşanan orman yangınlarının benzerlerinin ileride yaşanması halinde, hastalık riskini azaltacak ekipmanlar dağıtılması gerekir” görüşleri sıralandı.
MERT İNAN İstanbul – Pak Hakkı Platformu (THHP)’nun hazırladığı 2021 hava kirliliği raporu belirtildi. Bu yıl dördüncüsü açıklanan rapora bakılırsa, 72 ilin 45’inde PM10 bedelleri ulusal hudut pahaları aştı. Kanser niçini olarak gösterilen ince partikül PM 2.5 düzeyi ise 42 kentte kâfi seviyede ölçülmedi .
Rapora nazaran 2020 yılında Türkiye’de yalnızca Bitlis ve Hakkari’de Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ)’nün önerdiği kılavuz bedellerin altında pak hava solundu.
Yaşlanmayı tetikler
Üstelik, bu kılavuz kıymetler DSÖ tarafınca hava kirliliğinin inançlı limiti olmadığı için geçtiğimiz günlerde yüzde 75 oranında aşağıya çekildi. Havanın Kovid-19 virüsünün bedene girişini kolaylaştırdığı belirtilen raporda, hava kirliliğinin genlere de tesir ederek yetişkinlerde majör depresyonu ve yaşlanmayı tetiklediği vurgulandı.
Türkiye’nin birtakım vilayetlerinde yıllardır çözülemeyen önemli hava kirliliği sıkıntıları yaşandığı belirtilen raporda 3 büyükşehirdeki duruma da dikkat çekildi. İstanbul’un ilçeleri Mecidiyeköy, Sultangazi, Esenyurt ve Alibeyköy’de PM10 ortalamasının DSÖ yıllık kılavuz kıymetlerinin 3 katından fazla düzeyde olduğu, Ankara Siteler istasyonunun yakınında ise yıllık PM10 ortalaması DSÖ kılavuz bedellerinin 4 katını aştığı açıklandı. İzmir’deki en berbat hava kalitesi, 2016 yılından beri ölçüm bilgileri kamuoyu ile paylaşılmayan Aliağa’da saptandı.
İlçede, DSÖ yıllık kılavuz kıymetlerinin 2 katından fazla bir kirlilik yaşandığı ortaya konuldu. Aliağa’da bulunan en değerli kirletici kaynaklar; kömürlü termik santral, hurda metal işleyen demir-çelik fabrikaları ve haddehaneler olarak sıralandı.
Raporda, hava kirliliğinin Türkiye’nin 12 kentinde artık tüm yıla yayılan bir sorun olduğunun altı çizilirken, “Muş, Iğdır, İstanbul, Sinop, Malatya, Edirne, Tokat, Kayseri, Denizli, Düzce, Karabük, Ağrı ve Ankara’daki 15 istasyonda 2020 yılı boyunca yapılan ölçümlerde ‘yüksek hava kirliliği’ gözlemlendiği vurgulandı .
Yüzde 55 azaltacak
Kâfi derecede ölçüm yapılan 175 istasyonun yüzde 97.7’sinde yıllık PM10 ortalamasının DSÖ kılavuz hudut kıymetlerinin üzerinde olduğunu vurgulayan THHP Koordinatörü Buket Atlı, “PM2.5 hava kirliliği kaynaklı hastalık yükü ve vefatları anlayabilmemiz için en temel gösterge. Fakat ülke genelinde ölçümü yapılmıyor ve hala mevzuatta PM2.5 için limit paha bulunmuyor. Türkiye, 2030 yılına kadar hava kirliliği kaynaklı erken vefatları yüzde 55 azaltacağını taahhüt etti. Artık büyük bir halk sıhhat sorunu olan hava kirliliği ile çaba için ulusal seviyede bir hava kirliliği ile gayret stratejisinin açıklanması gerekiyor” diye konuştu.
‘Kirli havada Kovid vefatları de artıyor’
Halk Sıhhati Uzmanları Derneği temsilcisi Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz ise rapordan elde edilen bulgulara dair, “Araştırmacılar hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde Kovid-19 hadise ve mevt sayılarının daha yüksek olduğunu gözledi. Kirli havanın Kovid-19 virüsünün bedene girişini kolaylaştırdığını sistemleri ile gösteren bilimsel deliller mevcuttur. Ayrıyeten hava kirliliği sebep olduğu kronik hastalıklar niçiniyle Kovid-19 hastalığının şiddetini arttırıyor. Araştırmalar bilhassa ince partikül (PM2.5) ve daha fazlaca trafikten kaynaklanan azot dioksite (NO2) kısa yahut uzun vadeli maruz kalmanın, yüksek Kovid-19 enfeksiyon ve mevt oranlarına kıymetli ölçüde katkıda bulunduğunu gösteriyor” değerlendirmesini yaptı.
Orman yangını riski
Orman yangınlarıyla ortaya çıkan hava kirliliğine de dikkat çekilen raporda, 2020’de Hatay Samandağ’da yaşanan yangın sebebiyle, havaya iklim değişikliğinn niçinlerinden siyah karbon salındığı açıklandı. Raporda “2021 yılında Muğla, Antalya ve Tunceli’de yaşanan orman yangınlarının benzerlerinin ileride yaşanması halinde, hastalık riskini azaltacak ekipmanlar dağıtılması gerekir” görüşleri sıralandı.