8 bin 500 yıllık gizem! Birebir konuta gömülmelerinin sebebi…
Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Günümüzde tıpkı meskenin çatısında yaşamak için kan bağıyla bağlı olmak gerektiği niyeti kabul bakılırsan bir anlayış. Lakin yüzseneler evvel akrabalık ve aile teriminin şimdikinden çok daha farklı olduğunu hiç düşündünüz mü? Yapılan araştırmalara nazaran insanlık tarihinde kan bağıyla kurulan aile yapısından epey daha fazlası var!
Ölülerini meskenlerin içine gömen Neolitik Anadolu topluluklarına ilişkin mezarlardan elde edilen gen dataları, en az 2 farklı aile ya da toplumsal yapı ortaya çıkardı: Genetik akrabalık ve toplumsal münasebetlerle kurulan akrabalık. Çatalhöyük, Aşıklı Höyük, Boncuklu Höyük, Barcın Höyük ve Tepecik-Çiftlik Höyük’ten gelen gen detaylarıne nazaran Neolitik Çağ’da Anadolu sakinleri aile yapısına nasıl bakıyorlardı? yıllar evvel hangi beşerler tıpkı meskenin çatısı altında yaşıyorlardı ve günümüzde kabul goren akrabalık biçimleri nasıl oluştu? ODTÜ Biyolojik Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Somel ve Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal‘a sorduk.
Neolitik devir, Anadolu’da insan popülasyonlarında meydana gelen biyolojik ve kültürel dönüşümlerin yaşandığı bir devri temsil ediyor. bu vakitte yani yaklaşık 8 bin 500 yıl evvel insanların hayvanları evcilleştirmeye başlamalarıyla birlikte toplumsal yapıda da değişiklikler meydana geldi. Ve beşerler avcı-toplayıcı olmaktan yavaş yavaş kendi ürettiklerini tüketen bir küme haline geldiler. Lakin değişim sadece bununla sonlu değil! Aile yapısında da pek büyük değişimler yaşandığı ve günümüzdekinden epeyce daha farklı aile kümelerinin olduğu yeni yapılan çalışmalar kararında gün yüzüne çıktı.
‘BİRDen çok KİŞİ TIPKI YERE GÖMÜLÜYOR’
Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, bu aile yapısındaki değişikliğin nasıl gerçekleştiğinin değerli bir sorun olduğunu lisana getirdi. “İnsan toplulukları avcı-toplayıcı hayat biçimini sürdürürken bilhassa besin kaynaklarının sonlu olduğu bölgelerde küme üyelerinin 15-20 kişilik kümelerden oluştuğunu biliyoruz” diyen Erdal, kümelerin boyutlarının küçük olmasının kümenin içerisinde soy bağıyla bağlı bireylerin daha fazla bulunmasına imkan sağladığının altını çizdi.
Prof. Dr. Erdal, “Yerleşik yaşama geçen topluluklarda bilhassa onların inşa ettiği küçük barınaklar, küçük konutlar kimlere hizmet ediyordu?” sorusuna dikkat çekti. Binada kimlerin yaşadığını bilmemelerine karşın binanın içerisine ölülerin gömüldüğünü bildiklerini belirten Yılmaz Selim Erdal, “Bu gömüler tek bir bireyden oluşmuyor. Erken devirde birden çok birey tıpkı yerin içerisine gömülüyor” dedi. Lakin yapılan Eantik DNA çalışmalarında, bu erken Neolitik topluluklardan tıpkı yer içerisinde gömülü olanların sadece yüzde 80’inin birbirlerine kan bağıyla bağlı oldukları görüldü.
YÜZDE 40’I SOY BAĞIYLA BAĞLI ANCAK…
Pekala yüzde 20’lik kısım bize ne anlatıyor? Yılmaz Selim Erdal bunu, “Aslında bunlar üçüncül dereceden daha uzak akraba ya da hiç akraba olmayan şahıslar olabilir. ötürüsıyla öbür toplumsal alakalar niçiniyle birebir yere gömülenler de var” diyerek cevapladı. Erdal, bilhassa tarımın daha ağırlaştığı geç Neolitik topluluklarda; Çatalhöyük, Barcın Höyük ve Tepecik-Çiftlik Höyük üzere yerleşimlerde tıpkı meskene gömülen insanların yüzde 40’nın soy bağıyla bağlı olduğunu ve geri kalanların ise soy bağından farklı olarak toplumsal bağlantılar niçiniyle tıpkı meskene gömüldüğünü ekledi.
“Aslında erken Neolitik’ten geç Neolitik’e gerçek insanların gömüleceği alanlar dikkate alındığında soy bağından öbür toplumsal münasebetlerin daha tesirli olduğu bir dönüşümün meydana geldiğini görüyoruz” diyen Yılmaz Selim Erdal, tarımın bu dönüşümde değerli bir niye olabileceğine ya da bu dönüşümün tarımı başlatmış olabileceğine dikkat çekti.
DÖNÜŞÜMÜ BAŞLATAN SEBEP TARIM MI?
Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal bu dönüşümün sebeplerini şu tabirlerle anlattı: “Nüfus artışı, ekolojik ortam değişimi, besin kaynaklarının farklılaşması ve toplumsal ortamdaki değişimler insanları tarıma itmiş olabilir. Yani beşerler yerleşik yaşama geçti ve tarım değerli olmaya başladı. Bu da beşerler içindeki soy bağıyla kurulan bağlantıların toplumsal bağa evrilmesine yol açtı. Öbür bir ihtimal ise insanların kurduğu toplumsal bağlantılar değişti ve insanların soy bağından farklı bağları merkeze koyması, öbür besin kaynaklarına gereksinim doğurdu ve bu biçimdece tarım gelişti.”
?
‘ORTA DOĞU VE BALKANLARDA YAŞAYAN BEŞERLER AKRABAYDI’
Prof. Dr. Mehmet Somel ise Neolitik periyot kalıntılarından elde ettikleri bilgilerle o periyotta Orta Anadolu’da, Orta Doğu ve Balkanlar’da yaşayan insanların akraba olduklarını söylemiş oldu. “Kafkaslarda ve Asya’nın diğer yerlerinde yaşayan beşerler yakın cetlerimiz” diyen Prof. Dr. Somel, “Ayrıca hane ortasında gömülen bireylerin akraba olmadıklarını gördük. Bu da o periyotta daha farklı bir toplumsal tertip var olduğuna işaret ediyor” tabirlerini kullandı.
‘BİRİLERİNİN SAHİP ÇIKMASI GEREKİYORDU’
Pekala genetik faktörler haricindeki bağlarla bir ortada yaşayan beşerler nasıl bir ortaya geldi? İnsanların birbirlerini muhakkak bir kıstasa göre seçip seçmediğiyle ilgili Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, “Tabii bu vakitteki kıstasları biz bilmiyoruz. Evlat edinme ya da birinin çocuğunun ölmesi üzere bir durum olabilir. İnsanların hayat beklentisinin 30 yaş civarında olduğunu ve biroldukca insanın 30’lu yaşlara ulaşamadan hayatlarını kaybettiklerini düşünürsek, üzerine de kimilerinin anne ve babalarını kaybettiklerini, yalnız kaldıklarını da eklersek ortaya bu biçimde bir tablo çıkmış olabilir. Sonuçta bu insanlara birilerinin sahip çıkması gerekti” diye konuştu.
“Bu niçinle bu insanların o yer aracılığıyla birbirleriyle daha sıkı alakalara sahip olduklarını ve gömüldükten daha sonra da bu ilginin sürdürüldüğünü düşünebiliriz” diyen Prof. Dr. Erdal, toplumsal niçinlerin bu insanların tıpkı yere gömülmesine yol açmış olmasının kuvvetle olası olduğunu ekledi.
‘ÇOCUKLAR TAKAS EDİLİYORDU’
bununla birlikte biroldukca farklı tipte akrabalık biçiminin belgelendiğini belirten Mehmet Somel, “Avcı-toplayıcı kümelerde genelde epeyce yakın biyolojik akrabaları içeren yapılar yok. Eşitlikçi kültürleri olduğu, rastgele bir ailenin öne çıkmasına fazlaca müsaade edilmediği anlaşılıyor” dedi. Tarım toplumlarının aşina olduğumuz toplumsal yapılardaki tipten daha farklı kültürlere ve toplumsal yapılara sahip olunduğunu belirten Somel bu duruma, “örneğin Kuzey Amerika’da yaşayan kümelerde çocukların aileler içinde değiş tokuşla evlat edinilmesi komünel bağı güçlendiren bir şey olarak belgelenmiş bir kültür” diyerek örnek verdi.
’10 BİN SENE EVVEL DE GEÇERLİ MİYDİ BİLMİYORUZ’
Günümüzdeki genetik akrabalık modeline geçişin nasıl olduğunun da tam olarak anlaşılamadığını belirten Prof. Dr. Mehmet Somel, avcı-toplayıcı kümelerden elde edilen bilgilerin genetik akrabalık teriminin fazlaca da merkezi olmadığını gösterdiğini söylemiş oldu. “10 bin sene evvel de bu durum insan toplulukları için geçerli miydi bilemiyoruz. Lakin yerleşik hayata geçmiş, birinci tarım topluluklarını kurmuş avcı-toplayıcı kümelerde bir ortada gömülü bireylerin çoğunlukla akraba olduğunu, akrabalığın kıymet kazandığını görüyoruz. Fakat birebir vakitte Çatalhöyük de Barcın Höyük’te akrabalığın değersizleştiği bir devir görüyoruz” sözlerini kullandı.
‘BİYOLOJİK BABALIK GÜNÜMÜZDEKİNDEN FARKLIYDI’
Neolitik Çağ’ın daha geç periyodunda ve Avrupa Neolitik’inin daha yakın devirlerinde biyolojik ailenin değer kazandığını belirten Prof. Dr. Mehmet Somel, “Herbiçimde genel bir ders olarak bugün yaşadığımız toplumsal yapıları bütün insanlık bu biçimde yaşıyordu üzere hissediyoruz. Hem etnolojik çalışmalar tıpkı vakitte genetik çalışmalar bunun bu biçimde olmadığını, toplumsal yapıların dinamiklerinin hayli değişken olduğunu ve hayli farklı yapılara dönüşebileceğini gösteriyor. örneğin biyolojik babalık kurumunun bildiğimiz manasıyla olmadığı günümüze kadar gelmiş çeşitli kültürler var” diye konuştu.
‘DEĞİŞİMİ BİR VAKİT DİLİMİNE KOYAMAYIZ’
Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal ise bahse Türk sinemasının kült sinemalarından ‘Züğürt Ağa’yı örnek gösterdi. Erdal, bir ağanın olduğu ve onun soy bağıyla ilişkisi olan beşerlerle bir arada aileye hizmet ettiğini söylemiş oldu. Ayrıyeten bu sinemada dışarıdan gelin olarak getirilen kişinin ve ailesinin de onlarla birlikte yaşadığına dikkat çeken Prof. Dr. Erdal, “Buradan hareketle değişimi bir vakit dilimine koymak yerine, farklı üretim-tüketim bağlantılarını ve farklı toplumsal ilgilerin aile yapısını belirleyen bir yapıya sahip olduğunu görüyoruz. Bu tek düze olan bir olgu değil” diyerek duruma açıklık getirdi.
“Onun yerine avcı-toplayıcılarda ve çabucak sonrasındaki erken Neolitik topluluklarda bir ortada yaşamak ya da bir yere gömülebilmek için kan bağının değerli olduğunu görülürken, bu yapının farklı üretim-tüketim bağlantıları niçiniyle değiştiğini söyleyebiliriz” diyen Erdal, geniş bir toplumsal yapının kelam konusu olduğunu ve bu yapının günümüze kadar tıpkı biçimde devam etmediğini de vurguladı.
‘ÇEŞİTLİLİĞİN ARTMASI İNSANLARI HAYATTA TUTTU’
“Çalışmalardan elde ettiğimiz çalışmalar şunu gösteriyor: Geçmişte insan toplulukları epey boyutlu ve kendi içine daha kapanık. Burada da akrabaların, küçük kümelerin kendi içlerinde kapalı genetik yapıya sahip olduğunu biliyoruz. Bu niçinle daha fazla akrabayla müsabakamız da bu içine kapalı topluluklarla bağlı üzere görünüyor” diyen Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“bir daha yaptığımız bir çalışmaya nazaran Neolitik’ten günümüze hakikat bu insanların genetik açıdan homojenliği azalıyor, daha heterojen daha çeşitlilik gösteren beşerler bir ortaya geliyor. O devirde insan toplulukları izoleydi ve her toplum birbirine daha hayli benziyordu. Lakin günümüze gerçek gelindikçe bu çeşitlilik gitgide artıyor, çeşitlilik arttıkça da soy bağlı bireylere ulaşma mümkünlüğü da gitgide azalıyor. Toplumların hayatta kalması da bu biyolojik çeşitlilikten kaynaklıyor.”
Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Günümüzde tıpkı meskenin çatısında yaşamak için kan bağıyla bağlı olmak gerektiği niyeti kabul bakılırsan bir anlayış. Lakin yüzseneler evvel akrabalık ve aile teriminin şimdikinden çok daha farklı olduğunu hiç düşündünüz mü? Yapılan araştırmalara nazaran insanlık tarihinde kan bağıyla kurulan aile yapısından epey daha fazlası var!
Ölülerini meskenlerin içine gömen Neolitik Anadolu topluluklarına ilişkin mezarlardan elde edilen gen dataları, en az 2 farklı aile ya da toplumsal yapı ortaya çıkardı: Genetik akrabalık ve toplumsal münasebetlerle kurulan akrabalık. Çatalhöyük, Aşıklı Höyük, Boncuklu Höyük, Barcın Höyük ve Tepecik-Çiftlik Höyük’ten gelen gen detaylarıne nazaran Neolitik Çağ’da Anadolu sakinleri aile yapısına nasıl bakıyorlardı? yıllar evvel hangi beşerler tıpkı meskenin çatısı altında yaşıyorlardı ve günümüzde kabul goren akrabalık biçimleri nasıl oluştu? ODTÜ Biyolojik Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Somel ve Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal‘a sorduk.
Neolitik devir, Anadolu’da insan popülasyonlarında meydana gelen biyolojik ve kültürel dönüşümlerin yaşandığı bir devri temsil ediyor. bu vakitte yani yaklaşık 8 bin 500 yıl evvel insanların hayvanları evcilleştirmeye başlamalarıyla birlikte toplumsal yapıda da değişiklikler meydana geldi. Ve beşerler avcı-toplayıcı olmaktan yavaş yavaş kendi ürettiklerini tüketen bir küme haline geldiler. Lakin değişim sadece bununla sonlu değil! Aile yapısında da pek büyük değişimler yaşandığı ve günümüzdekinden epeyce daha farklı aile kümelerinin olduğu yeni yapılan çalışmalar kararında gün yüzüne çıktı.
‘BİRDen çok KİŞİ TIPKI YERE GÖMÜLÜYOR’
Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, bu aile yapısındaki değişikliğin nasıl gerçekleştiğinin değerli bir sorun olduğunu lisana getirdi. “İnsan toplulukları avcı-toplayıcı hayat biçimini sürdürürken bilhassa besin kaynaklarının sonlu olduğu bölgelerde küme üyelerinin 15-20 kişilik kümelerden oluştuğunu biliyoruz” diyen Erdal, kümelerin boyutlarının küçük olmasının kümenin içerisinde soy bağıyla bağlı bireylerin daha fazla bulunmasına imkan sağladığının altını çizdi.
Prof. Dr. Erdal, “Yerleşik yaşama geçen topluluklarda bilhassa onların inşa ettiği küçük barınaklar, küçük konutlar kimlere hizmet ediyordu?” sorusuna dikkat çekti. Binada kimlerin yaşadığını bilmemelerine karşın binanın içerisine ölülerin gömüldüğünü bildiklerini belirten Yılmaz Selim Erdal, “Bu gömüler tek bir bireyden oluşmuyor. Erken devirde birden çok birey tıpkı yerin içerisine gömülüyor” dedi. Lakin yapılan Eantik DNA çalışmalarında, bu erken Neolitik topluluklardan tıpkı yer içerisinde gömülü olanların sadece yüzde 80’inin birbirlerine kan bağıyla bağlı oldukları görüldü.
YÜZDE 40’I SOY BAĞIYLA BAĞLI ANCAK…
Pekala yüzde 20’lik kısım bize ne anlatıyor? Yılmaz Selim Erdal bunu, “Aslında bunlar üçüncül dereceden daha uzak akraba ya da hiç akraba olmayan şahıslar olabilir. ötürüsıyla öbür toplumsal alakalar niçiniyle birebir yere gömülenler de var” diyerek cevapladı. Erdal, bilhassa tarımın daha ağırlaştığı geç Neolitik topluluklarda; Çatalhöyük, Barcın Höyük ve Tepecik-Çiftlik Höyük üzere yerleşimlerde tıpkı meskene gömülen insanların yüzde 40’nın soy bağıyla bağlı olduğunu ve geri kalanların ise soy bağından farklı olarak toplumsal bağlantılar niçiniyle tıpkı meskene gömüldüğünü ekledi.
“Aslında erken Neolitik’ten geç Neolitik’e gerçek insanların gömüleceği alanlar dikkate alındığında soy bağından öbür toplumsal münasebetlerin daha tesirli olduğu bir dönüşümün meydana geldiğini görüyoruz” diyen Yılmaz Selim Erdal, tarımın bu dönüşümde değerli bir niye olabileceğine ya da bu dönüşümün tarımı başlatmış olabileceğine dikkat çekti.
DÖNÜŞÜMÜ BAŞLATAN SEBEP TARIM MI?
Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal bu dönüşümün sebeplerini şu tabirlerle anlattı: “Nüfus artışı, ekolojik ortam değişimi, besin kaynaklarının farklılaşması ve toplumsal ortamdaki değişimler insanları tarıma itmiş olabilir. Yani beşerler yerleşik yaşama geçti ve tarım değerli olmaya başladı. Bu da beşerler içindeki soy bağıyla kurulan bağlantıların toplumsal bağa evrilmesine yol açtı. Öbür bir ihtimal ise insanların kurduğu toplumsal bağlantılar değişti ve insanların soy bağından farklı bağları merkeze koyması, öbür besin kaynaklarına gereksinim doğurdu ve bu biçimdece tarım gelişti.”
?
‘ORTA DOĞU VE BALKANLARDA YAŞAYAN BEŞERLER AKRABAYDI’
Prof. Dr. Mehmet Somel ise Neolitik periyot kalıntılarından elde ettikleri bilgilerle o periyotta Orta Anadolu’da, Orta Doğu ve Balkanlar’da yaşayan insanların akraba olduklarını söylemiş oldu. “Kafkaslarda ve Asya’nın diğer yerlerinde yaşayan beşerler yakın cetlerimiz” diyen Prof. Dr. Somel, “Ayrıca hane ortasında gömülen bireylerin akraba olmadıklarını gördük. Bu da o periyotta daha farklı bir toplumsal tertip var olduğuna işaret ediyor” tabirlerini kullandı.
‘BİRİLERİNİN SAHİP ÇIKMASI GEREKİYORDU’
Pekala genetik faktörler haricindeki bağlarla bir ortada yaşayan beşerler nasıl bir ortaya geldi? İnsanların birbirlerini muhakkak bir kıstasa göre seçip seçmediğiyle ilgili Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, “Tabii bu vakitteki kıstasları biz bilmiyoruz. Evlat edinme ya da birinin çocuğunun ölmesi üzere bir durum olabilir. İnsanların hayat beklentisinin 30 yaş civarında olduğunu ve biroldukca insanın 30’lu yaşlara ulaşamadan hayatlarını kaybettiklerini düşünürsek, üzerine de kimilerinin anne ve babalarını kaybettiklerini, yalnız kaldıklarını da eklersek ortaya bu biçimde bir tablo çıkmış olabilir. Sonuçta bu insanlara birilerinin sahip çıkması gerekti” diye konuştu.
“Bu niçinle bu insanların o yer aracılığıyla birbirleriyle daha sıkı alakalara sahip olduklarını ve gömüldükten daha sonra da bu ilginin sürdürüldüğünü düşünebiliriz” diyen Prof. Dr. Erdal, toplumsal niçinlerin bu insanların tıpkı yere gömülmesine yol açmış olmasının kuvvetle olası olduğunu ekledi.
‘ÇOCUKLAR TAKAS EDİLİYORDU’
bununla birlikte biroldukca farklı tipte akrabalık biçiminin belgelendiğini belirten Mehmet Somel, “Avcı-toplayıcı kümelerde genelde epeyce yakın biyolojik akrabaları içeren yapılar yok. Eşitlikçi kültürleri olduğu, rastgele bir ailenin öne çıkmasına fazlaca müsaade edilmediği anlaşılıyor” dedi. Tarım toplumlarının aşina olduğumuz toplumsal yapılardaki tipten daha farklı kültürlere ve toplumsal yapılara sahip olunduğunu belirten Somel bu duruma, “örneğin Kuzey Amerika’da yaşayan kümelerde çocukların aileler içinde değiş tokuşla evlat edinilmesi komünel bağı güçlendiren bir şey olarak belgelenmiş bir kültür” diyerek örnek verdi.
’10 BİN SENE EVVEL DE GEÇERLİ MİYDİ BİLMİYORUZ’
Günümüzdeki genetik akrabalık modeline geçişin nasıl olduğunun da tam olarak anlaşılamadığını belirten Prof. Dr. Mehmet Somel, avcı-toplayıcı kümelerden elde edilen bilgilerin genetik akrabalık teriminin fazlaca da merkezi olmadığını gösterdiğini söylemiş oldu. “10 bin sene evvel de bu durum insan toplulukları için geçerli miydi bilemiyoruz. Lakin yerleşik hayata geçmiş, birinci tarım topluluklarını kurmuş avcı-toplayıcı kümelerde bir ortada gömülü bireylerin çoğunlukla akraba olduğunu, akrabalığın kıymet kazandığını görüyoruz. Fakat birebir vakitte Çatalhöyük de Barcın Höyük’te akrabalığın değersizleştiği bir devir görüyoruz” sözlerini kullandı.
‘BİYOLOJİK BABALIK GÜNÜMÜZDEKİNDEN FARKLIYDI’
Neolitik Çağ’ın daha geç periyodunda ve Avrupa Neolitik’inin daha yakın devirlerinde biyolojik ailenin değer kazandığını belirten Prof. Dr. Mehmet Somel, “Herbiçimde genel bir ders olarak bugün yaşadığımız toplumsal yapıları bütün insanlık bu biçimde yaşıyordu üzere hissediyoruz. Hem etnolojik çalışmalar tıpkı vakitte genetik çalışmalar bunun bu biçimde olmadığını, toplumsal yapıların dinamiklerinin hayli değişken olduğunu ve hayli farklı yapılara dönüşebileceğini gösteriyor. örneğin biyolojik babalık kurumunun bildiğimiz manasıyla olmadığı günümüze kadar gelmiş çeşitli kültürler var” diye konuştu.
‘DEĞİŞİMİ BİR VAKİT DİLİMİNE KOYAMAYIZ’
Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal ise bahse Türk sinemasının kült sinemalarından ‘Züğürt Ağa’yı örnek gösterdi. Erdal, bir ağanın olduğu ve onun soy bağıyla ilişkisi olan beşerlerle bir arada aileye hizmet ettiğini söylemiş oldu. Ayrıyeten bu sinemada dışarıdan gelin olarak getirilen kişinin ve ailesinin de onlarla birlikte yaşadığına dikkat çeken Prof. Dr. Erdal, “Buradan hareketle değişimi bir vakit dilimine koymak yerine, farklı üretim-tüketim bağlantılarını ve farklı toplumsal ilgilerin aile yapısını belirleyen bir yapıya sahip olduğunu görüyoruz. Bu tek düze olan bir olgu değil” diyerek duruma açıklık getirdi.
“Onun yerine avcı-toplayıcılarda ve çabucak sonrasındaki erken Neolitik topluluklarda bir ortada yaşamak ya da bir yere gömülebilmek için kan bağının değerli olduğunu görülürken, bu yapının farklı üretim-tüketim bağlantıları niçiniyle değiştiğini söyleyebiliriz” diyen Erdal, geniş bir toplumsal yapının kelam konusu olduğunu ve bu yapının günümüze kadar tıpkı biçimde devam etmediğini de vurguladı.
‘ÇEŞİTLİLİĞİN ARTMASI İNSANLARI HAYATTA TUTTU’
“Çalışmalardan elde ettiğimiz çalışmalar şunu gösteriyor: Geçmişte insan toplulukları epey boyutlu ve kendi içine daha kapanık. Burada da akrabaların, küçük kümelerin kendi içlerinde kapalı genetik yapıya sahip olduğunu biliyoruz. Bu niçinle daha fazla akrabayla müsabakamız da bu içine kapalı topluluklarla bağlı üzere görünüyor” diyen Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“bir daha yaptığımız bir çalışmaya nazaran Neolitik’ten günümüze hakikat bu insanların genetik açıdan homojenliği azalıyor, daha heterojen daha çeşitlilik gösteren beşerler bir ortaya geliyor. O devirde insan toplulukları izoleydi ve her toplum birbirine daha hayli benziyordu. Lakin günümüze gerçek gelindikçe bu çeşitlilik gitgide artıyor, çeşitlilik arttıkça da soy bağlı bireylere ulaşma mümkünlüğü da gitgide azalıyor. Toplumların hayatta kalması da bu biyolojik çeşitlilikten kaynaklıyor.”