Zorbalık, bir birey yahut küme tarafınca, kendisini koruyamayacak durumda olan bireye karşı yapılan, fizikî yahut ruhsal sonuçları olan ve süreklilik arzeden bir şiddet çeşididir. Fakat bir aksiyonun zorbalık olarak isimlendirilebilmesi için yalnızca saldırganlık özelliği taşımasının kâfi olmadığı, taraflar içinde eşit olmayan güç bağının olması, süreklilik özelliği, taşıması ve kasıtlı yapılıyor olması gerektiği belirtilmektedir.
Okul zorbalığının, bir ya da birden çok öğrencinin kendilerinden daha güçsüz olan öğrencileri bilerek ve isteyerek, daima bir biçimde fizikî olarak, sözel olarak, dedikodu ve söylenti çıkarıp yayarak, para ya da öteki eşyalarını zorla alarak, tehdit ederek, eşyalarına ziyan vererek ya da arkadaş kümesinden dışlayıp yalnızlığa terk ederek rahatsız etmesi ile sonuçlanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık cinsidir.
Siber zorbalık bir diğer deyişle sanal zorbalık; bilgi ve irtibat teknolojisi ve araçları ile bilhassa cep telefonu ve internet yoluyla zorbalık yapılmasıdır.
Akran zorbalığı fizikî, sözel ve toplumsal (ilişkisel) zorbalık olarak üç çeşit görülür. Sözlü zorbalık; isim takmak, alay etmek, karşıdaki insanın onurunu zedelemek, küçük düşürmek, iğnelemek, hakaret etmek, tehdit etmek, fiziksel zorbalık; vurmak, yumruklamak, tekmelemek, tırmalamak, çelme takmak, tükürmek, ilişkisel-sosyal zorbalık ise; görmezden gelmek, dışlamak, yok saymak, yabancılaştırmak, uygunsuz hareketler yapmak, dedikodu yapmak, düşmanca bakışlar sergilemek, şahsi eşyalarını saklamak yahut bunlara ziyan vermek formundadır. Fizikî ve sözel zorbalık aleni görülür, fark edilirken toplumsal zorbalık en ziyanlı akran zorbalığı tipi olup daha indirek olma ve zımnî kalma ile karakterizedir. Bu zorbalık çeşitlerinden fizikî ve sözel zorbalık “gözlenebilir” olduğundan dolayı direkt zorbalık ortasında yer alırken, shalbukil dışlama “dolaylı zorbalık” olarak tanımlanmaktadır. Direkt uygulanan akran zorbalığı, kurbana yönelik yapılan açık saldırıyı içermektedir. Dolaylı zorbalık ise, kurbanı toplumsal olarak yalnız bırakma, kümeden dışlama, dedikodu yayma, üzere davranışları içerir.
Yapılan bu araştırmalarda zorbalığın ülkemizde de yaygın bir halde görüldüğü ortaya konulmuştur. Ülkemizde ise Pişkin (2002) tarafınca yapılan bir araştırmada adamların kızlara oranla daha epey zorbalık yaptığı, kızların ise daha epeyce kurban oldukları belirlenmiştir. bir daha bu araştırmada öğrencilerin % 35’inin kurban, %30’unun hem zorba hem kurban ve % 6’sının da zorba olduğu saptanmıştır. Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafınca 2008 yılında okullarda meydana gelen şiddet olayları incelenmiş; bu olayların %52,2’sinin sözel, %21,9’unun fizikî ve %23,7’sinin duygusal olduğu saptanmıştır.
Akran zorbalığı çocuğun ruh sıhhatini nasıl tesirler?
bir epey çocuk ve genç uzun süren akran zorbalığına maruz kalır ve bu süreçten olumsuz etkilenir. Uğranılan zorbalık çocuğun ruhsal durumunu, ahengini, günlük ömür, toplumsal fonksiyonellik ve akdemik marifetlerini olumsuz tesirler, bozar. çoğunlukla travma belirtileri gösterirler. Bilhassa üç alanda etkilenme yaşarlar; yanlızlık, telaş ve depresyon. Okul zorbalığına maruz kalan öğrenciler, kendilerini güçsüz ve yalnız hissederlerler. İzole edilirlirler. Toplumsal bağlarda bozulma ve azalma görülür. İçe kapanırlar. Okula gitmek istemezler, devamsızlık yaparlar. Okul kurallarına uymazlar. Okula devam etseler bile oluşan ruhsal meseleler niçiniyle akademik başarılarıları olumsuz etkilenir. ötürüsıyla hem kaygı telaş, keder, ümitsizlik yaşar, tıpkı vakitte eğitim-öğretim hayatları sekteye uğrar. çoğunlukla yaşadıkları çaresizlik ve güvensizlik niçiniyle uğradıkları zorbalığı uzun mühlet kimseye söylemez, yardım almayı geciktirirler.
Akran zorbalığına uğrayan çocukların ruhsal etkilenmelerini kıymetlendiren ve 226 genç iştirakçi ile yapılan çalışmada akran zorbalığına uğrayan çocuklarda, tiklerin sıklığı, karmaşıklığı ve şiddeti, tasa depresyon, öfke patlamaları daha fazla bulunmuş, bu çocuklaraın ömür kalitesinin olumsuz etkilendiği belirtilmiştir. Yaş ortalaması 11 olan, doksan çocukta akran zorbalığının toplumsal fobi ve anksiyete bozukluğu ile bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmada anksiyete bozukluğu olan çocuklarda akran zorbalığının göz önüne alınması önerilmiştir. Akran zorbalığından mağduriyet ve intihar teşebbüsleri içindeki bağlantı üzerine toplam 70102 iştirakçinin değerlendirildiği metaanalizde, akran mağduriyetinin çocuk ve ergen intihar kanısı ve intihar teşebbüsleri ile bağlantılı olduğu ve intihar fikri ve teşebbüsleri için bir risk faktörü olduğu bulunmuştur. Yapılan çalışmalar akran zorbalığının bir epey ruhsal bozukluğa niye olarak çocuğun ruh sıhhatini olumsuz etkilediğini, okul ve toplumsal hayatını bozduğunu ve intihar için risk faktörü olduğunu ortaya koymuştur.
Zorbalığın önlenmesi ve niye olduğu olumsuz ruhsal etkilenme için teklifler
Zorbalığın önlenmesine yönelik olarak okul sıhhati takımı içerisinde yer alan okul yöneticileri, rehberlik servisleri ve okul hemşirelerinin işbirliği zorbalığın önlenmesinde değerlidir. Okulda zorbalık konusunda eğitim verilmelidir. Zorbalık nazarann ve risk altındaki çocuklar tesbit edilmeli, korunması için tedbirler alınmalıdır. Bir zorbalık olayı gerçekleştiğinde bütün bilgiler detaylı alınmalı ve kayıt edilmelidir. Zorbalığa uğran çocukların bunu anlatmaları konusunda cesater verilmeli, inanç verilmeli bu bahiste dengeli olunmalıdır. Çocuğun verdiği bilgiler dikkate alınmalı, ailesi ile paylaşması konusunda yönlendirilmeli, çocuğa açıklama yapılarak aile ile ile paylaşılacağı söylenmelidir. Çocuğun toplumsal olarak kaybettiği münasebetler bir daha organize edilmeli, desteklenmelidir. Okulda öğretmen ve erkadaşlardan alınan toplumsal takviye olumsuz hayat hadisesinden daha sonra ortaya çıkabilecek ruhsal meselelerden çocuğu koruyan en değerli iki takviye deposudur. Bu niçinle okul idaresi, öğretmen ve çocuğun arkadaşları takviye konusunda hassas olmaları konusunda bilgilendirilmelidirler. Çocuğun kuvvetli yanları ve sorun çözme maharetleri artırılmalıdır. Ruhsal meseleler için çocuk psikiyatrisi uzmanından dayanak ve danışmanlık alınması sağlanmalıdır. Akran zorbalığın için okul disiplin kuralları işletilmeli, hudutlar net bir biçimde konulmalı, yaptırımlar uygulanmalıdır. Bir çocuğun, bir diğer çocuğun sözel, duygusal ya da fizikî zorbalığına uğradığında, bu istismar uzun süren tesirler bırakabileceği unutulmamalı bu çocuklar uzun müddet izlenmeli, gerekli toplumsal, duygusal ve ruhsal takviye sağlanmalıdır.
Okul zorbalığının, bir ya da birden çok öğrencinin kendilerinden daha güçsüz olan öğrencileri bilerek ve isteyerek, daima bir biçimde fizikî olarak, sözel olarak, dedikodu ve söylenti çıkarıp yayarak, para ya da öteki eşyalarını zorla alarak, tehdit ederek, eşyalarına ziyan vererek ya da arkadaş kümesinden dışlayıp yalnızlığa terk ederek rahatsız etmesi ile sonuçlanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık cinsidir.
Siber zorbalık bir diğer deyişle sanal zorbalık; bilgi ve irtibat teknolojisi ve araçları ile bilhassa cep telefonu ve internet yoluyla zorbalık yapılmasıdır.
Akran zorbalığı fizikî, sözel ve toplumsal (ilişkisel) zorbalık olarak üç çeşit görülür. Sözlü zorbalık; isim takmak, alay etmek, karşıdaki insanın onurunu zedelemek, küçük düşürmek, iğnelemek, hakaret etmek, tehdit etmek, fiziksel zorbalık; vurmak, yumruklamak, tekmelemek, tırmalamak, çelme takmak, tükürmek, ilişkisel-sosyal zorbalık ise; görmezden gelmek, dışlamak, yok saymak, yabancılaştırmak, uygunsuz hareketler yapmak, dedikodu yapmak, düşmanca bakışlar sergilemek, şahsi eşyalarını saklamak yahut bunlara ziyan vermek formundadır. Fizikî ve sözel zorbalık aleni görülür, fark edilirken toplumsal zorbalık en ziyanlı akran zorbalığı tipi olup daha indirek olma ve zımnî kalma ile karakterizedir. Bu zorbalık çeşitlerinden fizikî ve sözel zorbalık “gözlenebilir” olduğundan dolayı direkt zorbalık ortasında yer alırken, shalbukil dışlama “dolaylı zorbalık” olarak tanımlanmaktadır. Direkt uygulanan akran zorbalığı, kurbana yönelik yapılan açık saldırıyı içermektedir. Dolaylı zorbalık ise, kurbanı toplumsal olarak yalnız bırakma, kümeden dışlama, dedikodu yayma, üzere davranışları içerir.
Yapılan bu araştırmalarda zorbalığın ülkemizde de yaygın bir halde görüldüğü ortaya konulmuştur. Ülkemizde ise Pişkin (2002) tarafınca yapılan bir araştırmada adamların kızlara oranla daha epey zorbalık yaptığı, kızların ise daha epeyce kurban oldukları belirlenmiştir. bir daha bu araştırmada öğrencilerin % 35’inin kurban, %30’unun hem zorba hem kurban ve % 6’sının da zorba olduğu saptanmıştır. Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafınca 2008 yılında okullarda meydana gelen şiddet olayları incelenmiş; bu olayların %52,2’sinin sözel, %21,9’unun fizikî ve %23,7’sinin duygusal olduğu saptanmıştır.
Akran zorbalığı çocuğun ruh sıhhatini nasıl tesirler?
bir epey çocuk ve genç uzun süren akran zorbalığına maruz kalır ve bu süreçten olumsuz etkilenir. Uğranılan zorbalık çocuğun ruhsal durumunu, ahengini, günlük ömür, toplumsal fonksiyonellik ve akdemik marifetlerini olumsuz tesirler, bozar. çoğunlukla travma belirtileri gösterirler. Bilhassa üç alanda etkilenme yaşarlar; yanlızlık, telaş ve depresyon. Okul zorbalığına maruz kalan öğrenciler, kendilerini güçsüz ve yalnız hissederlerler. İzole edilirlirler. Toplumsal bağlarda bozulma ve azalma görülür. İçe kapanırlar. Okula gitmek istemezler, devamsızlık yaparlar. Okul kurallarına uymazlar. Okula devam etseler bile oluşan ruhsal meseleler niçiniyle akademik başarılarıları olumsuz etkilenir. ötürüsıyla hem kaygı telaş, keder, ümitsizlik yaşar, tıpkı vakitte eğitim-öğretim hayatları sekteye uğrar. çoğunlukla yaşadıkları çaresizlik ve güvensizlik niçiniyle uğradıkları zorbalığı uzun mühlet kimseye söylemez, yardım almayı geciktirirler.
Akran zorbalığına uğrayan çocukların ruhsal etkilenmelerini kıymetlendiren ve 226 genç iştirakçi ile yapılan çalışmada akran zorbalığına uğrayan çocuklarda, tiklerin sıklığı, karmaşıklığı ve şiddeti, tasa depresyon, öfke patlamaları daha fazla bulunmuş, bu çocuklaraın ömür kalitesinin olumsuz etkilendiği belirtilmiştir. Yaş ortalaması 11 olan, doksan çocukta akran zorbalığının toplumsal fobi ve anksiyete bozukluğu ile bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmada anksiyete bozukluğu olan çocuklarda akran zorbalığının göz önüne alınması önerilmiştir. Akran zorbalığından mağduriyet ve intihar teşebbüsleri içindeki bağlantı üzerine toplam 70102 iştirakçinin değerlendirildiği metaanalizde, akran mağduriyetinin çocuk ve ergen intihar kanısı ve intihar teşebbüsleri ile bağlantılı olduğu ve intihar fikri ve teşebbüsleri için bir risk faktörü olduğu bulunmuştur. Yapılan çalışmalar akran zorbalığının bir epey ruhsal bozukluğa niye olarak çocuğun ruh sıhhatini olumsuz etkilediğini, okul ve toplumsal hayatını bozduğunu ve intihar için risk faktörü olduğunu ortaya koymuştur.
Zorbalığın önlenmesi ve niye olduğu olumsuz ruhsal etkilenme için teklifler
Zorbalığın önlenmesine yönelik olarak okul sıhhati takımı içerisinde yer alan okul yöneticileri, rehberlik servisleri ve okul hemşirelerinin işbirliği zorbalığın önlenmesinde değerlidir. Okulda zorbalık konusunda eğitim verilmelidir. Zorbalık nazarann ve risk altındaki çocuklar tesbit edilmeli, korunması için tedbirler alınmalıdır. Bir zorbalık olayı gerçekleştiğinde bütün bilgiler detaylı alınmalı ve kayıt edilmelidir. Zorbalığa uğran çocukların bunu anlatmaları konusunda cesater verilmeli, inanç verilmeli bu bahiste dengeli olunmalıdır. Çocuğun verdiği bilgiler dikkate alınmalı, ailesi ile paylaşması konusunda yönlendirilmeli, çocuğa açıklama yapılarak aile ile ile paylaşılacağı söylenmelidir. Çocuğun toplumsal olarak kaybettiği münasebetler bir daha organize edilmeli, desteklenmelidir. Okulda öğretmen ve erkadaşlardan alınan toplumsal takviye olumsuz hayat hadisesinden daha sonra ortaya çıkabilecek ruhsal meselelerden çocuğu koruyan en değerli iki takviye deposudur. Bu niçinle okul idaresi, öğretmen ve çocuğun arkadaşları takviye konusunda hassas olmaları konusunda bilgilendirilmelidirler. Çocuğun kuvvetli yanları ve sorun çözme maharetleri artırılmalıdır. Ruhsal meseleler için çocuk psikiyatrisi uzmanından dayanak ve danışmanlık alınması sağlanmalıdır. Akran zorbalığın için okul disiplin kuralları işletilmeli, hudutlar net bir biçimde konulmalı, yaptırımlar uygulanmalıdır. Bir çocuğun, bir diğer çocuğun sözel, duygusal ya da fizikî zorbalığına uğradığında, bu istismar uzun süren tesirler bırakabileceği unutulmamalı bu çocuklar uzun müddet izlenmeli, gerekli toplumsal, duygusal ve ruhsal takviye sağlanmalıdır.