Hüseyin GÖKÇE
Sermaye bir biçimde bulunuyor, tedarik ve lojistikte meşakkat yaşıyoruz
ERKAN ŞANAL – ŞANTES KLİMA HAVALANDIRMA SOĞUTMA SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ GENEL MÜDÜRÜ
Anadolu OSB’de iki tane bitişik fabrikamız bulunuyor. Atık imha sistemleri, baca gazı arıtma sistemleri, geri dönüşümü olmayan atıkların uygun biçimde yakılarak, bertaraf edilmesi üzerine faaliyet gösteriyoruz. hem de sanayiden çıkan mamüllerin emisyonlarını AB yönetmeliklerine uygun hale getiriyoruz. Örneğin boya yapılıyor, uçucu karbon var, bunun atmosfere atılması ziyanlı. Buna yönelik filtre yapıyoruz. Tıbbi atıklar, boya atıkları, kullanılmış otomotiv yağ filtresi, üstübü vs bunların da mutlak yakılarak bertaraf edilmesi gerekiyor. Bu alanda dünyada birinci 5 firma ortasında yer alıyoruz.
“DOĞALGAZDAN BİLE DAHA DÜŞÜK KARBON AYAK İZİMİZ VAR”
Yüklü olarak dokuma firmalarının yer aldığı Uşak OSB’de fabrikadan çıkan elyafl arı çimento fabrikalarına bedel ödeyerek bertaraf ettiriyorlardı. Kurulan tesis yardımıyla, daha evvel para vererek bertaraf ettikleri günlük 48 ton eseri, 950 kW elektriğe çeviriyoruz. Yani AB direktifl erine uygun biçimde yapıyoruz bu süreci. Öbür bir söz ile doğalgazdan bile daha düşük karbon ayak izimiz var. Şunu söylemeliyim ki biz bölümde faaliyete başladığımızdan bu yana gün yüzü görmedik. Hammadde bulunamıyor kotalar var. 1990’lı senelerdan bu yana bir sürü kriz yaşadık. Türk endüstrisi bu durumlara alışkın fakat bir biçimde çıkış yolu buluyor.
“KİMSE KENDİ İŞİNDEN ŞAD DEĞİL, HERKES ÖBÜR ALANLARA YÖNELİYOR”
Gelinen noktada kimse kendi işinden şad değil, herkes diğer alanlara yatırıma yöneliyor. Yani beşerler tüm yumurtaları tıpkı sepete koymak istemiyor. halbuki ne üretiyorsa Ar-Ge dahil en uygunu yaparak epeyce daha düzgün sonuç alabilir ve sermayenin daha düzgün dağılmasını sağlamış olur. Sermaye bir biçimde bulunuyor, güç fiyatı yüksek, hammadde kimilerini bulmak büyük kahır, otomasyon gereçlerini de 1 yıl daha sonrasına gün veriyorlar. Hammadde lojistik ve tedarik istikametiyle kasvet yaşadık. Ulaşım, pazarlama ezaları yaşanıyor. Ayrıyeten KDV iadeleri de baya uzun müddet alıyor. Hammadde alırken KDV ödüyoruz ancak ihracat faturasında KDV kesemiyoruz. Bunu mahsup etmek zorunda kalıyoruz ancak birikmiş alacağımız epeyce fazla. Evvelden vergi, SGK primlerine mahsup yapıyorduk ancak artık yatırım sürecinde faturalarımız da çoğaldı.
“PROJE FİRMALARI YURT DIŞI İŞLERİNDE DESTEKLENMELİ”
Nitelikli eleman bulmakta zorlanıyoruz. Kimse endüstriye girmek istemiyor. Aşikâr eğitimi bitirmiş insanlardan 6 ay bir şey beklemiyoruz. İşe yeni başlayanlar bir taraftan da eğitim alıyor, hatta bunu bile bulmakta zorlanıyoruz. Biz birinci ihracata başladığımızda Türk müteahhitlerinin peşinden gittik. Yurt haricindeki müteahhitlerimizin desteklenmesi endüstrimiz açısından hayli kıymetli. Proje firmalarının da yurt haricinde alacakları işleri konusunda desteklenmesi değerli. pek fazlaca okulda yabancı lisan sorunu var. En düzgün mühendisi alıyorsunuz lakin yabancı lisan bilmediği vakit bizim işimize yaramıyor, şartnameler, literatür takibi bu sıkıntının çözülmesi lazım. Güç, hammadde fiyatına tahlil öneremeyiz lakin üretilemeyen alanlara yatırım yapılması gerekir.
Üretim ve istihdamı artırmak istiyoruz, lakin yetişmiş eleman yok
HAKKI KAYAN – OLİMPİYAT ISI VE MAKİNA SANAYİ TİCARET A.Ş İDARE ŞURASI LİDERİ
40 yıldır kesimin içerisindeyiz. ASO 2’nci OSB’de yer alan 7 bin metrekarelik yerde 4000 m2 tesisimizde ısıtma bölümü üzerine çalışıyoruz. Fabrikamızın çatısına 350kw güneş gücü yatırımı gerçekleştirdik. Yılda 510.000 kwh güç üretimi gerçekleştiriyoruz. Gereksinimimiz olan enerjiyi buradan karşıladığımız üzere fazlasını da dağıtım firmasına satıyoruz. Yatırımımın 3 yıl içerisinde geri dönüşünü sağlıyoruz. Bu mühletin kısalmasında en büyük etken elektrik fiyatındaki artışın büyük tesiri oldu. Güneşli günlerde fabrikanın ısıtılması için güney ve batı cepheye güneş duvarı uygulaması gerçekleştirdik. Paneller içinde ısınan havayı imalathaneye yönlendiriyoruz. Şayet hava güneşliyse, güneş duvarındaki sıcaklığımız 40 dereceye kadar yükseliyor. Karbon emisyonlarımızı düşürmemiz gerekiyor, altyapı hazırlamamız lazım. Olağanda fabrikanın ısıtılmasında doğalgaz kullanıyoruz, güneş duvarındaki enerjiyi doğalgaza yedekleme için kullanıyoruz. Isınan havayı fan yardımı ile üfl eyerek doğalgazdan tasarruf sağlıyoruz, içerinin havasını da %100 taze hava ile temizlemiş ve iklimlendirmiş oluyoruz.
“YENİ NESİL KESİMDEN ÇIKMAK İSTİYOR”
Maalesef kesimimizde kâr marjları düşük, dövizdeki artış ve emtia gelen artışlarda da maliyet yapımızı olumsuz etkiliyor. Bizden daha sonra gelen yeni nesil, ısıtma-imalat dalının deki düşük marjlar, emek ağır olmasından ötürü bölümden çıkmak istiyor. Şimdiki gençler biraz daha kolay para kazanmanın yollarını arıyorlar.
“MALZEME ISTIRABI ÜRETİMİ ETKİLİYOR, MALİYET KATLANIYOR”
Firma olarak ekseriyetle yassı mamül dediğimiz materyallerle iş yapıyoruz. Eserlerin tartısı 5 ile 20 ton içinde değişiyor. Müşteriden siparişi alıyoruz, gereç siparişi veriyoruz. Fakat gereç tedarikinde külfet olduğu için elemanımıza vaktinde iş veremiyoruz ve maliyetlerimiz katlanıyor. beraberinde taahhüt işlerinde gerçekleştiriyoruz. Kontratlarımız Türk Lirası üzerinden yapılıyor ve proje 3 ile12 ay sürmekte. İşi üstlendikten daha sonra maliyetler sabit kalmıyor, çok materyal artışı sebebi ile beklenen kârı sağlayamıyoruz. Emekçilerimizin eğitim durumu yetersiz, olağan liseye gidemeyen meslek lisesine gönderiliyor. Doğal olarak da buralardan gelen elemanları yetiştirmek fazlaca güç oluyor. Altyapısı yetersiz olduğu için düşünce yaşanıyor. Ülke olarak meslek lisesine ehemmiyet vermemiz gerekiyor. Maalesef bu okullarda 30 yıl öncesinin tezgahları kullanılıyor. Dalda ileri gitmenin ve ayakta kalmanın, fakat ve lakin ihracat ile olacağını düşünüyoruz.
Kamu ihalelerinde yerli imalat zaruriliği yaptırım haline getirilmeli
MEHMET ŞANAL – ÜNİTES ISITMA KLİMA SOĞUTMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. İDARE HEYETİ LİDERİ
Hammadde külfeti küresel bir problem, herkes yaşıyor ve kısa vadede tahlili de mümkün değil. Ukrayna-Rusya savaşı ise bu olayların üzerine tuz biber ekti. Çelik mamüllerinde termin kasveti var, eser tedarik sürecinde sorunlar bu yıl içerisinde devam edecek üzere görünüyor. Tıpkı meşakkatleri Avrupa da yaşıyor, biz de yaşıyoruz. Stok konusunda altyapılar hazır değilse eser terminlerinde sorunlar yaşanıyor. İhracat odaklı çalışan firmalardan stok kapasitesini 2-2,5 katına artıranlar oldu. Çip krizi hala eser tedarikinde her şeyi etkiliyor. Bu sorun daha epeyce elektronik aksamlar da yaşanıyor. Kamu tarafına baktığımızda, bu sene ortasında inşaat ünite fiyatlarda düzenleme yapıldı. Ancak emtiada bilhassa Rusya-Ukrayna savaşı daha sonrasında Şubat / Mart aylarında ekstra fiyat artışları yaşandı.
“MÜŞTERİLERİN ETTİĞİ ZİYAN, ÜRETİCİLERE YANSIYACAK”
Üretim gücümüzü müdafaamız lazım. Türkiye’nin bilhassa iklimlendirme önünde fırsatlar var firmaları yaşatmamız lazım. senelerca Türkiye’nin jeopolitik avantajından bahsettik. 3 saatte büyük bir coğrafyaya erişebiliyorduk. Lojistik maliyetleri açısından kadar avantajlı değildik. Uzak doğudan Avrupa ya lojistik maliyeti epey arttı ve 3 bin dolardan 15 bin dolara çıktı ve istikrarlar alt üst oldu. Uzakdoğu’ya Çin’e karşı lojistik maliyeti açısından da avantajımız oluştu. Bu fırsatı âlâ kıymetlendirmemiz lazım. Üstelik iklimlendirme dalının katma pahası yüksek, kg başına ihracat 4,6 dolardan, 5,2 dolara çıktı.
“50 BİN DOLARLIK MALIN OLDUĞU TIR ÇİN’DEN 15 BİN DOLARA GELİYOR”
Örneğin içi 50 bin dolar olan bir TIR’ın Çin’den gelişi 15 bin dolara çıktı. Yani yüzde 30 lojistik maliyeti biniyor. birebir vakitte Rusya-Ukrayna savaşı kaynaklı ambargolar var. Lakin Rusya tarafınca ağır talep geliyor. Savaşın bir an evvel bitmesini temenni ediyoruz ancak ambargo süreci uzayacak üzere. Altyapımızı güzel hazırlarsak bu Rusya dan gelen talepleri karşılayabiliriz. Rusya ve Ukrayna’nın ithalatı ortasında bizim hissemiz yüksek. Ayrıyeten savaş daha sonrasında durağanlık periyodu bekliyorum. Rusya’nın ithalatı ortasında yüzde 1,8 olan hissemizi 7-8 kat artırabiliriz. Bunun için de kapasitemizi artırmamız lazım. Rusya tedarik zincirinde yeni strateji gerçekleştirecektir. Uzun vadede Rusya iklimlendirme dalı ithalatından aldığımız hissesi yüzde 10 düzeyine çıkarırız. Rusya tek başına Afrika kıtasının toplam iklimlendirme ithalatından daha fazla ithalat yapıyor. İklimlendirme sistemleri enerjiyi ağır biçimde tüketiyoruz ve aşağı üst toplam güç tüketiminin yüzde 50’si oranında enerjiyi iklimlendirme aygıtları üretiyor. Güç performansı yüksek olan eserlere hakikat geçiş var. AB eko diyazn kriteri daima değiştiriyor. Bu noktada yeni yatırımlar yapmamız gerekiyor. tıpkı vakitte iklimlendirme sistemlerinde verimli sistem kullanılmasına yönelik de devletin teşvik vermesi lazım.
“YATIRIM HEDEFLİ GELECEK YABANCI SERMAYELİ KURULUŞLAR VAR”
Yatırım gayeli gelecek yabancı sermayeli kuruluşlar var. Sanayicilerimiz her noktada yatırım kademesinde. Altyapıyı hazırlarsak yabancı sermaye de gelir. Avrupa, Çin’den tedarik zincirini değiştirmeye başladı. Ülke olarak karbon emisyonlarımızı düşürürsek, altyapı hazırlamış oluruz. Bölüm açısından baktığımızda, her ne kadar üretim işi ihalelerinde yerli malı kullanması konusu var. Mal değil, imal işinden bahsediyorum. Yönetmelik çıkmış olsa bile sistem kullanılmıyor. Kamu bina ihalelerinde yerli malı kullanması zorunluluğunun yaptırım haline getirilmesi gerekiyor. Yerli üretimi en hoş teşvik edecek sistem budur. Günümüzde üretici olarak iç pazarda üretim ölçeğiniz ne kadar büyük ise küresel pazarda da rekabet açısından o kuvvetlisünüz. Bugün mevzuata karşın imal işlerinde hala ithal eserler kullanılıyor. Çıkan mevzuatın yakından takip edilerek hesap sorulması lazım. Sistem mevcut durumda bir biçimde tıkanıyor.
Taahhüdü gerçekleşmemiş ihracatın parası soruluyor
SİNAN AKSU – ISIMEK MAKİNA KAZAN İNŞ. SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. GENEL MÜDÜRÜ
ISIMEK olarak, basınçlı kaplar ve ısı aygıtı üretimi yapıyoruz. Çoklukla sanayi yatırım malları üzerine üretim yapıyoruz. İktisadın gelişmesi direkt bizim işimize yansıyor. Doğal olarak gerçek bölümde her insanın yaşadığı meseleler bizi de etkiliyor. Bu kapsamda öne çıkan sorular ise emtia fiyatındaki değişim ile kurdaki oynaklık olarak görüyoruz. Biomas, doğal gaz vs. yakıtlar ile çalışan Kızgın yağ, kızgın su, buhar kazanları üretiyoruz. Ciromuzda yurt içi ve yurt dışı pazar hisselerinin eşit olduğunu söyleyebilirim. Hem emtia fiyatındaki artış birebir vakitte kurdaki belirsizlik bilhassa proje bazlı çalışmalarımızı etkiliyor. Aktüel fiyatlarla ve aktüel şartlarda yaptığımız muahedeler 2 ay daha sonra geçersiz kalıyor. Yanı sıra nitelikli ve niteliksiz eleman bulma konusunda da kuvvetlik çekiyoruz.
“FİYATLAR DEĞİŞTİĞİ ORTAMDA İŞ YAPMAK ZOR”
Mukaveleyi kamuyla da yapsanız özel kesimle de yapsanız fiyatlama sabit kalıyor. Örneğin 100 bin Euro ihracat teması yaptığımız bir projede, emtia fiyatı 1000 dolardan 1400 dolara çıktı. fiyatların bu türlü daima değiştiği ortamda iş yapmak da güç kar etmek de. Yani işi bitirdiğimizde kâr filan kalmıyor, yalnızca portföyümüze referans eklemiş oluyoruz. bu türlü yapılan iş modeli hayli tehlikeli boyutlarda, maliyeti karşılayamıyoruz kimi vakit. Benzeri sorun, bizim hizmet aldığımız yerler için de geçerli aslında. Bu ortalar sermaye gereksinimimiz fazla yok. Kamu bankaları aracılığıyla piyasaya kredi veriliyor, biz de temin ediyoruz firma olarak. Yeni yatırım olduğunda kaynağa muhtaçlığımız oluşuyor, bu kredileri hala kullanmaya devam ediyoruz. Ukrayna’daki 3 projemizden biri iptal oldu, ikisi devam ediyor. Karşılıklı görüşmelerimiz sürüyor. Ödeme ile ilgili hiç sorun olmadı, hatta önce yapılmıştı ödemeler. imalata devam etmemiz istikametinde talimat aldık. Bilhassa Rusya’nın çekildiği bölgelerden talep geldi. İhraç edilen malın parasının getirilmesine kadar problemler yaşıyoruz vergi dairesiyle. Problemlerimiz var fakat bir biçimde aşıyoruz. Sanayicilerimiz ıstıraplarla gayret konusunda yetenekli lakin Vergi Dairesi daha taahhüdü gerçekleşmemiş ihracatub parasını soruyor, KDV iadelerini almak 1 yılı buluyor.
Sermaye bir biçimde bulunuyor, tedarik ve lojistikte meşakkat yaşıyoruz
ERKAN ŞANAL – ŞANTES KLİMA HAVALANDIRMA SOĞUTMA SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ GENEL MÜDÜRÜ
Anadolu OSB’de iki tane bitişik fabrikamız bulunuyor. Atık imha sistemleri, baca gazı arıtma sistemleri, geri dönüşümü olmayan atıkların uygun biçimde yakılarak, bertaraf edilmesi üzerine faaliyet gösteriyoruz. hem de sanayiden çıkan mamüllerin emisyonlarını AB yönetmeliklerine uygun hale getiriyoruz. Örneğin boya yapılıyor, uçucu karbon var, bunun atmosfere atılması ziyanlı. Buna yönelik filtre yapıyoruz. Tıbbi atıklar, boya atıkları, kullanılmış otomotiv yağ filtresi, üstübü vs bunların da mutlak yakılarak bertaraf edilmesi gerekiyor. Bu alanda dünyada birinci 5 firma ortasında yer alıyoruz.
“DOĞALGAZDAN BİLE DAHA DÜŞÜK KARBON AYAK İZİMİZ VAR”
Yüklü olarak dokuma firmalarının yer aldığı Uşak OSB’de fabrikadan çıkan elyafl arı çimento fabrikalarına bedel ödeyerek bertaraf ettiriyorlardı. Kurulan tesis yardımıyla, daha evvel para vererek bertaraf ettikleri günlük 48 ton eseri, 950 kW elektriğe çeviriyoruz. Yani AB direktifl erine uygun biçimde yapıyoruz bu süreci. Öbür bir söz ile doğalgazdan bile daha düşük karbon ayak izimiz var. Şunu söylemeliyim ki biz bölümde faaliyete başladığımızdan bu yana gün yüzü görmedik. Hammadde bulunamıyor kotalar var. 1990’lı senelerdan bu yana bir sürü kriz yaşadık. Türk endüstrisi bu durumlara alışkın fakat bir biçimde çıkış yolu buluyor.
“KİMSE KENDİ İŞİNDEN ŞAD DEĞİL, HERKES ÖBÜR ALANLARA YÖNELİYOR”
Gelinen noktada kimse kendi işinden şad değil, herkes diğer alanlara yatırıma yöneliyor. Yani beşerler tüm yumurtaları tıpkı sepete koymak istemiyor. halbuki ne üretiyorsa Ar-Ge dahil en uygunu yaparak epeyce daha düzgün sonuç alabilir ve sermayenin daha düzgün dağılmasını sağlamış olur. Sermaye bir biçimde bulunuyor, güç fiyatı yüksek, hammadde kimilerini bulmak büyük kahır, otomasyon gereçlerini de 1 yıl daha sonrasına gün veriyorlar. Hammadde lojistik ve tedarik istikametiyle kasvet yaşadık. Ulaşım, pazarlama ezaları yaşanıyor. Ayrıyeten KDV iadeleri de baya uzun müddet alıyor. Hammadde alırken KDV ödüyoruz ancak ihracat faturasında KDV kesemiyoruz. Bunu mahsup etmek zorunda kalıyoruz ancak birikmiş alacağımız epeyce fazla. Evvelden vergi, SGK primlerine mahsup yapıyorduk ancak artık yatırım sürecinde faturalarımız da çoğaldı.
“PROJE FİRMALARI YURT DIŞI İŞLERİNDE DESTEKLENMELİ”
Nitelikli eleman bulmakta zorlanıyoruz. Kimse endüstriye girmek istemiyor. Aşikâr eğitimi bitirmiş insanlardan 6 ay bir şey beklemiyoruz. İşe yeni başlayanlar bir taraftan da eğitim alıyor, hatta bunu bile bulmakta zorlanıyoruz. Biz birinci ihracata başladığımızda Türk müteahhitlerinin peşinden gittik. Yurt haricindeki müteahhitlerimizin desteklenmesi endüstrimiz açısından hayli kıymetli. Proje firmalarının da yurt haricinde alacakları işleri konusunda desteklenmesi değerli. pek fazlaca okulda yabancı lisan sorunu var. En düzgün mühendisi alıyorsunuz lakin yabancı lisan bilmediği vakit bizim işimize yaramıyor, şartnameler, literatür takibi bu sıkıntının çözülmesi lazım. Güç, hammadde fiyatına tahlil öneremeyiz lakin üretilemeyen alanlara yatırım yapılması gerekir.
Üretim ve istihdamı artırmak istiyoruz, lakin yetişmiş eleman yok
HAKKI KAYAN – OLİMPİYAT ISI VE MAKİNA SANAYİ TİCARET A.Ş İDARE ŞURASI LİDERİ
40 yıldır kesimin içerisindeyiz. ASO 2’nci OSB’de yer alan 7 bin metrekarelik yerde 4000 m2 tesisimizde ısıtma bölümü üzerine çalışıyoruz. Fabrikamızın çatısına 350kw güneş gücü yatırımı gerçekleştirdik. Yılda 510.000 kwh güç üretimi gerçekleştiriyoruz. Gereksinimimiz olan enerjiyi buradan karşıladığımız üzere fazlasını da dağıtım firmasına satıyoruz. Yatırımımın 3 yıl içerisinde geri dönüşünü sağlıyoruz. Bu mühletin kısalmasında en büyük etken elektrik fiyatındaki artışın büyük tesiri oldu. Güneşli günlerde fabrikanın ısıtılması için güney ve batı cepheye güneş duvarı uygulaması gerçekleştirdik. Paneller içinde ısınan havayı imalathaneye yönlendiriyoruz. Şayet hava güneşliyse, güneş duvarındaki sıcaklığımız 40 dereceye kadar yükseliyor. Karbon emisyonlarımızı düşürmemiz gerekiyor, altyapı hazırlamamız lazım. Olağanda fabrikanın ısıtılmasında doğalgaz kullanıyoruz, güneş duvarındaki enerjiyi doğalgaza yedekleme için kullanıyoruz. Isınan havayı fan yardımı ile üfl eyerek doğalgazdan tasarruf sağlıyoruz, içerinin havasını da %100 taze hava ile temizlemiş ve iklimlendirmiş oluyoruz.
“YENİ NESİL KESİMDEN ÇIKMAK İSTİYOR”
Maalesef kesimimizde kâr marjları düşük, dövizdeki artış ve emtia gelen artışlarda da maliyet yapımızı olumsuz etkiliyor. Bizden daha sonra gelen yeni nesil, ısıtma-imalat dalının deki düşük marjlar, emek ağır olmasından ötürü bölümden çıkmak istiyor. Şimdiki gençler biraz daha kolay para kazanmanın yollarını arıyorlar.
“MALZEME ISTIRABI ÜRETİMİ ETKİLİYOR, MALİYET KATLANIYOR”
Firma olarak ekseriyetle yassı mamül dediğimiz materyallerle iş yapıyoruz. Eserlerin tartısı 5 ile 20 ton içinde değişiyor. Müşteriden siparişi alıyoruz, gereç siparişi veriyoruz. Fakat gereç tedarikinde külfet olduğu için elemanımıza vaktinde iş veremiyoruz ve maliyetlerimiz katlanıyor. beraberinde taahhüt işlerinde gerçekleştiriyoruz. Kontratlarımız Türk Lirası üzerinden yapılıyor ve proje 3 ile12 ay sürmekte. İşi üstlendikten daha sonra maliyetler sabit kalmıyor, çok materyal artışı sebebi ile beklenen kârı sağlayamıyoruz. Emekçilerimizin eğitim durumu yetersiz, olağan liseye gidemeyen meslek lisesine gönderiliyor. Doğal olarak da buralardan gelen elemanları yetiştirmek fazlaca güç oluyor. Altyapısı yetersiz olduğu için düşünce yaşanıyor. Ülke olarak meslek lisesine ehemmiyet vermemiz gerekiyor. Maalesef bu okullarda 30 yıl öncesinin tezgahları kullanılıyor. Dalda ileri gitmenin ve ayakta kalmanın, fakat ve lakin ihracat ile olacağını düşünüyoruz.
Kamu ihalelerinde yerli imalat zaruriliği yaptırım haline getirilmeli
MEHMET ŞANAL – ÜNİTES ISITMA KLİMA SOĞUTMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. İDARE HEYETİ LİDERİ
Hammadde külfeti küresel bir problem, herkes yaşıyor ve kısa vadede tahlili de mümkün değil. Ukrayna-Rusya savaşı ise bu olayların üzerine tuz biber ekti. Çelik mamüllerinde termin kasveti var, eser tedarik sürecinde sorunlar bu yıl içerisinde devam edecek üzere görünüyor. Tıpkı meşakkatleri Avrupa da yaşıyor, biz de yaşıyoruz. Stok konusunda altyapılar hazır değilse eser terminlerinde sorunlar yaşanıyor. İhracat odaklı çalışan firmalardan stok kapasitesini 2-2,5 katına artıranlar oldu. Çip krizi hala eser tedarikinde her şeyi etkiliyor. Bu sorun daha epeyce elektronik aksamlar da yaşanıyor. Kamu tarafına baktığımızda, bu sene ortasında inşaat ünite fiyatlarda düzenleme yapıldı. Ancak emtiada bilhassa Rusya-Ukrayna savaşı daha sonrasında Şubat / Mart aylarında ekstra fiyat artışları yaşandı.
“MÜŞTERİLERİN ETTİĞİ ZİYAN, ÜRETİCİLERE YANSIYACAK”
Üretim gücümüzü müdafaamız lazım. Türkiye’nin bilhassa iklimlendirme önünde fırsatlar var firmaları yaşatmamız lazım. senelerca Türkiye’nin jeopolitik avantajından bahsettik. 3 saatte büyük bir coğrafyaya erişebiliyorduk. Lojistik maliyetleri açısından kadar avantajlı değildik. Uzak doğudan Avrupa ya lojistik maliyeti epey arttı ve 3 bin dolardan 15 bin dolara çıktı ve istikrarlar alt üst oldu. Uzakdoğu’ya Çin’e karşı lojistik maliyeti açısından da avantajımız oluştu. Bu fırsatı âlâ kıymetlendirmemiz lazım. Üstelik iklimlendirme dalının katma pahası yüksek, kg başına ihracat 4,6 dolardan, 5,2 dolara çıktı.
“50 BİN DOLARLIK MALIN OLDUĞU TIR ÇİN’DEN 15 BİN DOLARA GELİYOR”
Örneğin içi 50 bin dolar olan bir TIR’ın Çin’den gelişi 15 bin dolara çıktı. Yani yüzde 30 lojistik maliyeti biniyor. birebir vakitte Rusya-Ukrayna savaşı kaynaklı ambargolar var. Lakin Rusya tarafınca ağır talep geliyor. Savaşın bir an evvel bitmesini temenni ediyoruz ancak ambargo süreci uzayacak üzere. Altyapımızı güzel hazırlarsak bu Rusya dan gelen talepleri karşılayabiliriz. Rusya ve Ukrayna’nın ithalatı ortasında bizim hissemiz yüksek. Ayrıyeten savaş daha sonrasında durağanlık periyodu bekliyorum. Rusya’nın ithalatı ortasında yüzde 1,8 olan hissemizi 7-8 kat artırabiliriz. Bunun için de kapasitemizi artırmamız lazım. Rusya tedarik zincirinde yeni strateji gerçekleştirecektir. Uzun vadede Rusya iklimlendirme dalı ithalatından aldığımız hissesi yüzde 10 düzeyine çıkarırız. Rusya tek başına Afrika kıtasının toplam iklimlendirme ithalatından daha fazla ithalat yapıyor. İklimlendirme sistemleri enerjiyi ağır biçimde tüketiyoruz ve aşağı üst toplam güç tüketiminin yüzde 50’si oranında enerjiyi iklimlendirme aygıtları üretiyor. Güç performansı yüksek olan eserlere hakikat geçiş var. AB eko diyazn kriteri daima değiştiriyor. Bu noktada yeni yatırımlar yapmamız gerekiyor. tıpkı vakitte iklimlendirme sistemlerinde verimli sistem kullanılmasına yönelik de devletin teşvik vermesi lazım.
“YATIRIM HEDEFLİ GELECEK YABANCI SERMAYELİ KURULUŞLAR VAR”
Yatırım gayeli gelecek yabancı sermayeli kuruluşlar var. Sanayicilerimiz her noktada yatırım kademesinde. Altyapıyı hazırlarsak yabancı sermaye de gelir. Avrupa, Çin’den tedarik zincirini değiştirmeye başladı. Ülke olarak karbon emisyonlarımızı düşürürsek, altyapı hazırlamış oluruz. Bölüm açısından baktığımızda, her ne kadar üretim işi ihalelerinde yerli malı kullanması konusu var. Mal değil, imal işinden bahsediyorum. Yönetmelik çıkmış olsa bile sistem kullanılmıyor. Kamu bina ihalelerinde yerli malı kullanması zorunluluğunun yaptırım haline getirilmesi gerekiyor. Yerli üretimi en hoş teşvik edecek sistem budur. Günümüzde üretici olarak iç pazarda üretim ölçeğiniz ne kadar büyük ise küresel pazarda da rekabet açısından o kuvvetlisünüz. Bugün mevzuata karşın imal işlerinde hala ithal eserler kullanılıyor. Çıkan mevzuatın yakından takip edilerek hesap sorulması lazım. Sistem mevcut durumda bir biçimde tıkanıyor.
Taahhüdü gerçekleşmemiş ihracatın parası soruluyor
SİNAN AKSU – ISIMEK MAKİNA KAZAN İNŞ. SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. GENEL MÜDÜRÜ
ISIMEK olarak, basınçlı kaplar ve ısı aygıtı üretimi yapıyoruz. Çoklukla sanayi yatırım malları üzerine üretim yapıyoruz. İktisadın gelişmesi direkt bizim işimize yansıyor. Doğal olarak gerçek bölümde her insanın yaşadığı meseleler bizi de etkiliyor. Bu kapsamda öne çıkan sorular ise emtia fiyatındaki değişim ile kurdaki oynaklık olarak görüyoruz. Biomas, doğal gaz vs. yakıtlar ile çalışan Kızgın yağ, kızgın su, buhar kazanları üretiyoruz. Ciromuzda yurt içi ve yurt dışı pazar hisselerinin eşit olduğunu söyleyebilirim. Hem emtia fiyatındaki artış birebir vakitte kurdaki belirsizlik bilhassa proje bazlı çalışmalarımızı etkiliyor. Aktüel fiyatlarla ve aktüel şartlarda yaptığımız muahedeler 2 ay daha sonra geçersiz kalıyor. Yanı sıra nitelikli ve niteliksiz eleman bulma konusunda da kuvvetlik çekiyoruz.
“FİYATLAR DEĞİŞTİĞİ ORTAMDA İŞ YAPMAK ZOR”
Mukaveleyi kamuyla da yapsanız özel kesimle de yapsanız fiyatlama sabit kalıyor. Örneğin 100 bin Euro ihracat teması yaptığımız bir projede, emtia fiyatı 1000 dolardan 1400 dolara çıktı. fiyatların bu türlü daima değiştiği ortamda iş yapmak da güç kar etmek de. Yani işi bitirdiğimizde kâr filan kalmıyor, yalnızca portföyümüze referans eklemiş oluyoruz. bu türlü yapılan iş modeli hayli tehlikeli boyutlarda, maliyeti karşılayamıyoruz kimi vakit. Benzeri sorun, bizim hizmet aldığımız yerler için de geçerli aslında. Bu ortalar sermaye gereksinimimiz fazla yok. Kamu bankaları aracılığıyla piyasaya kredi veriliyor, biz de temin ediyoruz firma olarak. Yeni yatırım olduğunda kaynağa muhtaçlığımız oluşuyor, bu kredileri hala kullanmaya devam ediyoruz. Ukrayna’daki 3 projemizden biri iptal oldu, ikisi devam ediyor. Karşılıklı görüşmelerimiz sürüyor. Ödeme ile ilgili hiç sorun olmadı, hatta önce yapılmıştı ödemeler. imalata devam etmemiz istikametinde talimat aldık. Bilhassa Rusya’nın çekildiği bölgelerden talep geldi. İhraç edilen malın parasının getirilmesine kadar problemler yaşıyoruz vergi dairesiyle. Problemlerimiz var fakat bir biçimde aşıyoruz. Sanayicilerimiz ıstıraplarla gayret konusunda yetenekli lakin Vergi Dairesi daha taahhüdü gerçekleşmemiş ihracatub parasını soruyor, KDV iadelerini almak 1 yılı buluyor.