Hasan KUŞ
Hammadde, güç ve navlunda global boyutta yaşanan olağanüstü fiyat artışlarının yanı sıra, Türkiye’de döviz kurlarında yaşanan artış ve belirsizlik faktörleri, tarım makinelerinde de üretim sürecini olumsuz istikamette etkilemeye devam ediyor. Belirsizlik faktörü, bilhassa metal hammadde alımında sıkıntılara sebep oluyor. Ortalama 1700 modülden oluşan bir traktörde, yüzde 75 düzeylerinde demir çelik eserleri ve yüzde 5 oranında bakır üzere demir dışı metaller kullanılıyor. Traktör haricindeki öteki tarım makinelerinde demir çelik mamüllerinin kullanım oranı ise toprak sürece makineleri üzere eserlerde yüzde 100’e ulaşabiliyor. 2020 yılı Şubat–Kasım devrinde 400-520 dolar/ton bandında gezen sıcak rolu çelik (HRC) fabrika çıkış fiyatları, 2021 yılının büyük bir kısmında 900-1200 dolar bandında seyretmiş olup an prestijiyle 1300 dolar civarında süreç görüyor. Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği (TARMAKBİR) Genel Sekreteri M. Selami İleri, Rusya-Ukrayna savaşının akabinde bilhassa çelik eserleri ve gücün hayli önemli düzeylere ulaşması ile müşteri nezdinde gerçekçi ve sürdürülebilir bir mamul fiyatlaması yapabilmenin imkânsız hale geldiğini belirtti. Mart ayı prestijiyle TL bazında son bir yıllık fiyat artışının HRC çelikte yüzde 200, pik sfero dökümde yüzde 220, plastikte ise yüzde 160-190 içinde gerçekleştiğini kaydeden İleri, “Bunun yanı sıra elektrikte yüzde 170, doğalgazda yüzde 260 fiyat artışı oldu. Girdi fiyatları artış eğilimini sürdürüyor. 1 Nisan prestijiyle endüstride kullanılan doğalgazdaki 1 yıllık fiyat artışı yüzde 550 oldu.” dedi.
Fiyat artışı ortalama yüzde 120’ye ulaşabiliyor
Döviz kurlarında yaşanan gelişmeler ve belirsizliklerin yanı sıra tedarik zincirindeki kırılganlıklar ve hammadde ve başka girdi fiyatlarındaki olağanüstü artışların, kısmen de olsa tarım makineleri fiyatlarına yansıdığını lisana getiren M. Selami İleri, “Hammadde, güç, personellik üzere girdi maliyetlerinin yanında firmaların genel pazarlama stratejisi, fiyatlandırma siyasetleri, esere özel stratejiler, genel pazar durumu, stok ölçüsü, model yılı üzere öbür etkenler de satış fiyatını biçimlendiriyor. Bu yüzden birebir firmanın ürettiği eserler içinde bile farklı fiyat artış oranları kelam konusu olabiliyor. birebir vakitte bir fikir vermesi açısından son 1 yılda eserler içinde değişim göstermekle bir arada tarım makinalarında fiyat artışının ortalama yüzde 90-120 düzeylerinde olduğunu söyleyebiliriz.” diye konuştu.
“Düşük fiyat rekabeti, kalite ve teknolojiyi de düşürüyor”
M. Selami İleri, mevcut arazi ölçeklerinin durumu ve çiftçilerin alım gücünün düşük olması, yurt içi talebin de teknoloji düzeyi düşük, düşük kapasiteli makineler üzerinde ağırlaşmasına, bunun da katma kıymeti düşük bir üretime sebep olduğunu söylemiş oldu. Düşük katma kıymetli üretimin tarım makineleri kesimine daima olarak yeni firmalar dahil bulunmasına niye olduğunu kaydeden İleri, “Sektörde kıymetli AB ülkeleri 500–600 imalatçı firma ortalaması ile çalışırken, TÜİK’in 2020 yılı kayıtlarına nazaran ise toplam 1805 firma imalatçı olarak dalda faaliyet gösteriyor. Ülkemizdeki pazar büyüklüğüne bakılırsa çok fazla sayıda olan firmaların bir kısmı kaliteden/ teknolojiden çok fiyatta rekabeti ön plana çıkarıyor. Bu firmaların düşük fiyat rekabeti, öbürleri üzerinde maliyet azaltma baskısı doğuruyor, bu da kalite ve teknolojiyi düşürüyor.” açıklamasını yaptı.
“Tarım Makineleri Strateji Belgesi’ne gereksinim var”
Küresel ihracattan daha fazla hisse alma, yüklü olarak yüksek katma bedelli ve ileri teknolojili eserleri üretme ve nitelikli iş gücüne sahip bir sanayi yapısına dönüşüm amacı için ortak akılla hazırlanacak bir ‘Tarım Makineleri Strateji Belgesi’ne gereksinimin olduğunu kaydeden M. Selami İleri, “Siyaset üstü bu doküman ile stratejik maksatlar ve bu amaçlara yönelik siyaset alanları ve hareketler belirlenecek. bu biçimdece ziraî mekanizasyona yönelik bütün kısa, orta ve uzun vadeli siyasetler vaktinde ve kapsamlı bir biçimde üretilebilecek.” dedi.
İç pazarda traktör satışı birinci 2 ayda son 5 yılın gerisinde kaldı
Tüm aksiliklere karşın 2021 yılında tescili yapılan traktör sayısının bundan evvelki yılın tıpkı periyoduna bakılırsa yüzde 32,7 arttığı bilgisini veren M. Selami İleri, 64 bin 70 adet traktörün tescil edildiği bu vakitte son 5 yılın ortalaması dikkate alındığında değişimin yüzde 20,7 olduğunu söylemiş oldu. Traktörde 2022 yılında ise yurt içi satışlarda birinci 2 ay prestijiyle geçen yılın hatta son 5 yılın ortalamasının gerisinde kalındığını vurgulayan İleri, “Trafiğe tescili yapılan traktör sayısı geçen yılın birebir devrine bakılırsa yüzde 30,8 azaldı. Son 5 yılın datalarına nazaran ise azalma yüzde 3,3 düzeyinde oldu. İç piyasa bu türlü gerilerken, ihracatın artması dalı kısmen regüle etti” dedi.
İleri’den katma pahalı üretimi artıracak 4 teklif
Hammadde, güç ve navlunda global boyutta yaşanan olağanüstü fiyat artışlarının yanı sıra, Türkiye’de döviz kurlarında yaşanan artış ve belirsizlik faktörleri, tarım makinelerinde de üretim sürecini olumsuz istikamette etkilemeye devam ediyor. Belirsizlik faktörü, bilhassa metal hammadde alımında sıkıntılara sebep oluyor. Ortalama 1700 modülden oluşan bir traktörde, yüzde 75 düzeylerinde demir çelik eserleri ve yüzde 5 oranında bakır üzere demir dışı metaller kullanılıyor. Traktör haricindeki öteki tarım makinelerinde demir çelik mamüllerinin kullanım oranı ise toprak sürece makineleri üzere eserlerde yüzde 100’e ulaşabiliyor. 2020 yılı Şubat–Kasım devrinde 400-520 dolar/ton bandında gezen sıcak rolu çelik (HRC) fabrika çıkış fiyatları, 2021 yılının büyük bir kısmında 900-1200 dolar bandında seyretmiş olup an prestijiyle 1300 dolar civarında süreç görüyor. Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği (TARMAKBİR) Genel Sekreteri M. Selami İleri, Rusya-Ukrayna savaşının akabinde bilhassa çelik eserleri ve gücün hayli önemli düzeylere ulaşması ile müşteri nezdinde gerçekçi ve sürdürülebilir bir mamul fiyatlaması yapabilmenin imkânsız hale geldiğini belirtti. Mart ayı prestijiyle TL bazında son bir yıllık fiyat artışının HRC çelikte yüzde 200, pik sfero dökümde yüzde 220, plastikte ise yüzde 160-190 içinde gerçekleştiğini kaydeden İleri, “Bunun yanı sıra elektrikte yüzde 170, doğalgazda yüzde 260 fiyat artışı oldu. Girdi fiyatları artış eğilimini sürdürüyor. 1 Nisan prestijiyle endüstride kullanılan doğalgazdaki 1 yıllık fiyat artışı yüzde 550 oldu.” dedi.
Fiyat artışı ortalama yüzde 120’ye ulaşabiliyor
Döviz kurlarında yaşanan gelişmeler ve belirsizliklerin yanı sıra tedarik zincirindeki kırılganlıklar ve hammadde ve başka girdi fiyatlarındaki olağanüstü artışların, kısmen de olsa tarım makineleri fiyatlarına yansıdığını lisana getiren M. Selami İleri, “Hammadde, güç, personellik üzere girdi maliyetlerinin yanında firmaların genel pazarlama stratejisi, fiyatlandırma siyasetleri, esere özel stratejiler, genel pazar durumu, stok ölçüsü, model yılı üzere öbür etkenler de satış fiyatını biçimlendiriyor. Bu yüzden birebir firmanın ürettiği eserler içinde bile farklı fiyat artış oranları kelam konusu olabiliyor. birebir vakitte bir fikir vermesi açısından son 1 yılda eserler içinde değişim göstermekle bir arada tarım makinalarında fiyat artışının ortalama yüzde 90-120 düzeylerinde olduğunu söyleyebiliriz.” diye konuştu.
“Düşük fiyat rekabeti, kalite ve teknolojiyi de düşürüyor”
M. Selami İleri, mevcut arazi ölçeklerinin durumu ve çiftçilerin alım gücünün düşük olması, yurt içi talebin de teknoloji düzeyi düşük, düşük kapasiteli makineler üzerinde ağırlaşmasına, bunun da katma kıymeti düşük bir üretime sebep olduğunu söylemiş oldu. Düşük katma kıymetli üretimin tarım makineleri kesimine daima olarak yeni firmalar dahil bulunmasına niye olduğunu kaydeden İleri, “Sektörde kıymetli AB ülkeleri 500–600 imalatçı firma ortalaması ile çalışırken, TÜİK’in 2020 yılı kayıtlarına nazaran ise toplam 1805 firma imalatçı olarak dalda faaliyet gösteriyor. Ülkemizdeki pazar büyüklüğüne bakılırsa çok fazla sayıda olan firmaların bir kısmı kaliteden/ teknolojiden çok fiyatta rekabeti ön plana çıkarıyor. Bu firmaların düşük fiyat rekabeti, öbürleri üzerinde maliyet azaltma baskısı doğuruyor, bu da kalite ve teknolojiyi düşürüyor.” açıklamasını yaptı.
“Tarım Makineleri Strateji Belgesi’ne gereksinim var”
Küresel ihracattan daha fazla hisse alma, yüklü olarak yüksek katma bedelli ve ileri teknolojili eserleri üretme ve nitelikli iş gücüne sahip bir sanayi yapısına dönüşüm amacı için ortak akılla hazırlanacak bir ‘Tarım Makineleri Strateji Belgesi’ne gereksinimin olduğunu kaydeden M. Selami İleri, “Siyaset üstü bu doküman ile stratejik maksatlar ve bu amaçlara yönelik siyaset alanları ve hareketler belirlenecek. bu biçimdece ziraî mekanizasyona yönelik bütün kısa, orta ve uzun vadeli siyasetler vaktinde ve kapsamlı bir biçimde üretilebilecek.” dedi.
İç pazarda traktör satışı birinci 2 ayda son 5 yılın gerisinde kaldı
Tüm aksiliklere karşın 2021 yılında tescili yapılan traktör sayısının bundan evvelki yılın tıpkı periyoduna bakılırsa yüzde 32,7 arttığı bilgisini veren M. Selami İleri, 64 bin 70 adet traktörün tescil edildiği bu vakitte son 5 yılın ortalaması dikkate alındığında değişimin yüzde 20,7 olduğunu söylemiş oldu. Traktörde 2022 yılında ise yurt içi satışlarda birinci 2 ay prestijiyle geçen yılın hatta son 5 yılın ortalamasının gerisinde kalındığını vurgulayan İleri, “Trafiğe tescili yapılan traktör sayısı geçen yılın birebir devrine bakılırsa yüzde 30,8 azaldı. Son 5 yılın datalarına nazaran ise azalma yüzde 3,3 düzeyinde oldu. İç piyasa bu türlü gerilerken, ihracatın artması dalı kısmen regüle etti” dedi.
İleri’den katma pahalı üretimi artıracak 4 teklif
- Teşvik ve dayanakların tekdüze bir biçimde uygulanması ve takviyelerin düzenleyici tesir ve sonuç tahlillerinin yapılmaması, takviyelerin tam maksadına ulaşmasını engellediği üzere, rekabetçi bir yapıya da mani oluyor.
- Ar–Ge bahislerindeki mevzuatlar sade, uygulanabilir ve teşvik edici olmalı. Teşvik sistemleri azaltılmalı, verimliliği ise ölçülmeli. Ar–Ge takviyeleri, endüstriye uygulanabilir ve katma kıymet yaratacak projeler için evvelandirilmeli.
- Çiftçilerin alım gücünün düşük olması ve bu kapsamda ziraî mekanizasyon araçlarının edinimindeki finans sorunu da dikkate alınması gereken bir öteki konu. Üreticilerin muhtaçlığı olan tarım makineleri, kredi kuralları kolay, 2 yılı ödemesiz, 5-7 yıl vadeli ve faizsiz bir finansman modeliyle yılın 365 günü desteklenmeli.
- Makine müteahhitlik sistemi ve bu sistemin çiftçi tarafınca kullanılması özel olarak teşvik edilmeli, desteklenmeli. Müteahhitler, bilhassa akıllı tarım ögeleri üzere bu alanda yapılan yatırımların finanse edilmesi ve çiftçiye gerekli hizmetlerin sağlanması için gerekli ekonomik ölçek ve finansal kaynaklara sahip. bu türlü çiftçiler müteahhitlerin sahip olduğu çağdaş ekipmanlar ve yetenekli iş gücü yardımıyla yatırım maliyeti olmadan son teknoloji tarım makinelerinin uygun bir maliyette kullanabilme imkânı sağlanacak.