Yıllık 1 milyar dolarlık ihracat, 15 bin işletme, 550 milyon çift üretim kapasitesi ve 320 bin kişilik istihdam… Bu bilgiler Türkiye ayakkabı kesimine ilişkin. Hazır giysi ve dokumacılık kadar ihracatta önü açık kesimlerden birisi. Dünyadaki süratli moda trendinin tamamlayıcısı olan ayakkabı, tüm pazarlarda gelecek vadediyor. Türkiye, bilhassa son 3 yıldan beri Batı Avrupalıların radarında. Pandemiyle birlikte ise bu radar daha da kuvvetlendi. Uzakdoğu’dan mal alımında zorlanan Avrupalılar, rotayı Türk üreticilere çevirdi. Geçtiğimiz yaz aylarında İtalya’daki ayakkabı fuarlarına katılan Türk üreticiler, yabancılara uygun fiyat verip, o denli yüklü siparişler aldılar ki, kapasite sorunu bile ortaya çıktı. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Lideri Berke İçten, “İlk kez sipariş fazlaca, kapasite yoktu. Gelen siparişleri bile geri çevirdik” derken, kapasite sıkıntısının önüne geçmek için kimi projeleri hayata geçirmek ismine teşebbüslere başladıklarını duyurdu. Ayakkabı dalının önünde iki büyük mahzur var. Birincisi çağdaş ve kâfi kapasiteli üretim tesislerinin az olması, oburu de her bölümde olduğu üzere istihdam. TASD bu iki alanda da somut teşebbüslere başlamış. Lakin biz sohbete evvel üretimden başladık…
‘Ticaret Bakanlığı ile görüştük’
Ayakkabıcılar, İstanbul etrafında bir kümelenme projesini hayata geçirmeyi planlıyor. Bunun için de geçtiğimiz günlerde Ticaret Bakanlığı ile görüşen TASD idaresinin bu proje için biroldukça öne sürülen sebebi var. Berke İçten, bu münasebetleri şu biçimde açıklıyor: Avrupa’dan önemli talep var. Inditex gurubu, İngitere’den Boho kümesi, spor markaları Puma, Skechers üzere firmalar burada üretim yaptırmak istiyorlar. Ama bu firmaların kriterlerine uygun üretim yerlerimiz yok. Fiziki yerler kâfi değil. Güngoren’de Merter’de kaliteli deri ayakkabılar üretiliyor. Yabancılar, fuarlarda bu firmaların mamüllerini, numunelerini görüp beğeniyor. ‘Bir de gelelim üretim yerinizi nazaranlim’ diyorlar. Gelip bakıyorlar, Türk firmasının üretim yaptığı bir handa birinci katta kesim, 5. katta montaj yapılıyor, üretim dağınık. Yabancı firma, ‘Burası bizim istediğimiz eseri yapamaz’ diyor, çekip gidiyor. Muhakkak standartta üretici istiyorlar. Bu standartları yakalayamıyoruz, işi kaçırıyoruz. Hâlbuki yapabilecek teknoloji var, bilgi birikimi de var. Lakin ayakkabı üreticimizin çağdaş büyük fabrika yapacak sermayesi yok.” Öte yandan yetişmiş işgücünün de İstanbul’da olduğunu söyleyen Berke İçten, “Devletimiz ‘Urfa’ya gidin’ diyor ancak orada nitelikli işgücü kâfi değil. Eğitim için kâfi vakit de yok. Siparişleri kaçırmak istemiyoruz. Diyoruz ki, ‘İstanbul etrafında kümelenelim. İhracat ve istihdam koşuluyla fabrikaları siz yapın, biz kira ödeyelim. Yeşil OSB olsun.’ İhracatı 2’ye katlayalım.” İçten, Ticaret Bakanı’nın hususa sıcak baktığını belirterek, şu anda TASD olarak arazi arayışında olduklarını söylüyor. bu biçimde bir OSB’de en az 500 üreticinin olacağını belirten İçten, burada yan endüstrinin de yer alacağını kelamlarına ekliyor.
İstihdamda iki proje devrede
Pandemide üretime bir süre kilit vurulunca ve ihracatta da işler durunca, nitelikli elemanlarını kargo başta olmak üzere farklı dallara kaptıran ayakkabı kesiminde, bugünlerde büyük bir işgücü kasveti da yaşanıyor. Bu kapsamda iki değerli projeyi devreye alan TASD, birinci vakit içinderda İşitme Engelliler Federasyonu ile bir protokol imzaladı. Pilot bölge olarak seçilen İstanbul’da işitme engelli çalışanları fabrikalarda istihdam edecek olan dernek, eğitimleri bu çalışanlara üretim esnasında verecek. Proje, Türkiye geneline yayılacak. Öteki proje de mesken bayanlarına yönelik. Berke İçten, “Ev bayanlarına yönelik belediyelerle, kaymakamlıklarla proje geliştirmeye çalışıyoruz. Biz, ayakkabının üst kısmına saya deriz. Kesim modül derilerin dikilerek bir ortaya getirilmesidir bu. Saya üretmek için mesken bayanlarına mahallelerinde üretim yapabilecekleri atölyeler oluşturmak için çalışıyoruz. Bu projeye de İstanbul’dan başlıyoruz. Türkiye geneline yayılacak” diyor. İçten, Türkiye’de ayakkabı kesiminde şu anda 100 bin ek istihdama muhtaçlık olduğunu belirterek, “İstihdam projelerine devam edeceğiz” formunda konuşuyor.
‘Yabancılara yüzde 10 artırım yaptık’
Ayakkabı kesiminin önünde mart ayı sonunda İstanbul’da düzenlenecek olan AYMOD fuarı var. Fuara, yabancıların ilgisinin yüksek olduğu ve 3 bin 500 yabancı iştirakçinin geleceği bilgisini veren Berke İçten, bu tertibin Türk üreticiler için fırsat olacağını belirtti. Üretim maliyetlerindeki artışı da fiyatlara yüzde 10-15 oranında yansıttıklarını söyleyen İçten, “Eskiden 5 Euro’ya alınan yapay deri 6,5 Euro oldu. Her şey değerlendi. Biz de fiyatları artırdık. Geçen ay İtalya’da katıldığımız fuarda yeni meblağları sunduk. Kimileri kabul ediyor, kimileri etmiyor. Ancak fiyat avantajımızı korumak zorundayız. Yoksa Türkiye değil, en büyük rakiplerimiz Portekiz ve İspanya öne geçer. Bu noktada bilhassa hammadde üreticilerinin bizim yanımızda olması lazım. Fırsat maliyetçiliği yapan yan endüstriciler var. Bunların olmaması lazım” dedi. İçten, bu yıl 1 milyar 250 milyon dolar, 2025’te ise 5 milyar dolarlık ihracat maksatları olduğunu deklare etti. İçten, ayrıyeten emek ağır dallara özel bir SGK teşvikinin de olması gerektiğinin altını çizerek, “Bu mevzuyu da Bakanlık’la görüştük. Bölümümüze daha farklı daha düşük bir maliyet uygulamalarını istiyoruz dedi.
‘Ticaret Bakanlığı ile görüştük’
Ayakkabıcılar, İstanbul etrafında bir kümelenme projesini hayata geçirmeyi planlıyor. Bunun için de geçtiğimiz günlerde Ticaret Bakanlığı ile görüşen TASD idaresinin bu proje için biroldukça öne sürülen sebebi var. Berke İçten, bu münasebetleri şu biçimde açıklıyor: Avrupa’dan önemli talep var. Inditex gurubu, İngitere’den Boho kümesi, spor markaları Puma, Skechers üzere firmalar burada üretim yaptırmak istiyorlar. Ama bu firmaların kriterlerine uygun üretim yerlerimiz yok. Fiziki yerler kâfi değil. Güngoren’de Merter’de kaliteli deri ayakkabılar üretiliyor. Yabancılar, fuarlarda bu firmaların mamüllerini, numunelerini görüp beğeniyor. ‘Bir de gelelim üretim yerinizi nazaranlim’ diyorlar. Gelip bakıyorlar, Türk firmasının üretim yaptığı bir handa birinci katta kesim, 5. katta montaj yapılıyor, üretim dağınık. Yabancı firma, ‘Burası bizim istediğimiz eseri yapamaz’ diyor, çekip gidiyor. Muhakkak standartta üretici istiyorlar. Bu standartları yakalayamıyoruz, işi kaçırıyoruz. Hâlbuki yapabilecek teknoloji var, bilgi birikimi de var. Lakin ayakkabı üreticimizin çağdaş büyük fabrika yapacak sermayesi yok.” Öte yandan yetişmiş işgücünün de İstanbul’da olduğunu söyleyen Berke İçten, “Devletimiz ‘Urfa’ya gidin’ diyor ancak orada nitelikli işgücü kâfi değil. Eğitim için kâfi vakit de yok. Siparişleri kaçırmak istemiyoruz. Diyoruz ki, ‘İstanbul etrafında kümelenelim. İhracat ve istihdam koşuluyla fabrikaları siz yapın, biz kira ödeyelim. Yeşil OSB olsun.’ İhracatı 2’ye katlayalım.” İçten, Ticaret Bakanı’nın hususa sıcak baktığını belirterek, şu anda TASD olarak arazi arayışında olduklarını söylüyor. bu biçimde bir OSB’de en az 500 üreticinin olacağını belirten İçten, burada yan endüstrinin de yer alacağını kelamlarına ekliyor.
İstihdamda iki proje devrede
Pandemide üretime bir süre kilit vurulunca ve ihracatta da işler durunca, nitelikli elemanlarını kargo başta olmak üzere farklı dallara kaptıran ayakkabı kesiminde, bugünlerde büyük bir işgücü kasveti da yaşanıyor. Bu kapsamda iki değerli projeyi devreye alan TASD, birinci vakit içinderda İşitme Engelliler Federasyonu ile bir protokol imzaladı. Pilot bölge olarak seçilen İstanbul’da işitme engelli çalışanları fabrikalarda istihdam edecek olan dernek, eğitimleri bu çalışanlara üretim esnasında verecek. Proje, Türkiye geneline yayılacak. Öteki proje de mesken bayanlarına yönelik. Berke İçten, “Ev bayanlarına yönelik belediyelerle, kaymakamlıklarla proje geliştirmeye çalışıyoruz. Biz, ayakkabının üst kısmına saya deriz. Kesim modül derilerin dikilerek bir ortaya getirilmesidir bu. Saya üretmek için mesken bayanlarına mahallelerinde üretim yapabilecekleri atölyeler oluşturmak için çalışıyoruz. Bu projeye de İstanbul’dan başlıyoruz. Türkiye geneline yayılacak” diyor. İçten, Türkiye’de ayakkabı kesiminde şu anda 100 bin ek istihdama muhtaçlık olduğunu belirterek, “İstihdam projelerine devam edeceğiz” formunda konuşuyor.
‘Yabancılara yüzde 10 artırım yaptık’
Ayakkabı kesiminin önünde mart ayı sonunda İstanbul’da düzenlenecek olan AYMOD fuarı var. Fuara, yabancıların ilgisinin yüksek olduğu ve 3 bin 500 yabancı iştirakçinin geleceği bilgisini veren Berke İçten, bu tertibin Türk üreticiler için fırsat olacağını belirtti. Üretim maliyetlerindeki artışı da fiyatlara yüzde 10-15 oranında yansıttıklarını söyleyen İçten, “Eskiden 5 Euro’ya alınan yapay deri 6,5 Euro oldu. Her şey değerlendi. Biz de fiyatları artırdık. Geçen ay İtalya’da katıldığımız fuarda yeni meblağları sunduk. Kimileri kabul ediyor, kimileri etmiyor. Ancak fiyat avantajımızı korumak zorundayız. Yoksa Türkiye değil, en büyük rakiplerimiz Portekiz ve İspanya öne geçer. Bu noktada bilhassa hammadde üreticilerinin bizim yanımızda olması lazım. Fırsat maliyetçiliği yapan yan endüstriciler var. Bunların olmaması lazım” dedi. İçten, bu yıl 1 milyar 250 milyon dolar, 2025’te ise 5 milyar dolarlık ihracat maksatları olduğunu deklare etti. İçten, ayrıyeten emek ağır dallara özel bir SGK teşvikinin de olması gerektiğinin altını çizerek, “Bu mevzuyu da Bakanlık’la görüştük. Bölümümüze daha farklı daha düşük bir maliyet uygulamalarını istiyoruz dedi.