DiskoDiva
New member
**Aykırılaşma Nedir?**
Aykırılaşma (Deviance), toplumun belirlediği normlara ve değerlere aykırı davranışları ifade eder. Bu kavram sosyolojide ve psikolojide önemli bir yer tutar ve insan davranışlarının çeşitliliğini anlamak için kullanılır.
Aykırı davranışlar genellikle toplum tarafından kabul görmeyen veya onaylanmayan eylemler olarak tanımlanır. Her toplumda belirli normlar ve değerler vardır ve bu normlar, bireylerin ve grupların davranışlarını yönlendirir. Ancak bazı bireyler veya gruplar, bu normlara uymayan veya onları ihlal eden davranışlar sergileyebilirler. İşte bu noktada aykırılaşma kavramı devreye girer.
Aykırılaşmanın Türleri
Aykırılaşma çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir ve genellikle şu ana türler altında incelenir:
1. Pozitif Aykırılaşma (Positive Deviance): Pozitif aykırılaşma, toplumun beklediği normlardan daha üst düzeyde davranışlar sergileyen bireyler veya gruplar için kullanılır. Örneğin, toplumunun genel eğitim seviyesinin altında olan bir ailenin çocuğunun, büyük başarılar elde etmesi pozitif aykırılaşma örneği olabilir.
2. Negatif Aykırılaşma (Negative Deviance): Negatif aykırılaşma ise toplum normlarına karşı gelen veya onları ihlal eden davranışları ifade eder. Örneğin, yasadışı uyuşturucu kullanımı veya hırsızlık gibi suçlar negatif aykırılaşma örnekleri olarak kabul edilir.
3. Toplumsal Aykırılaşma (Social Deviance): Toplumsal aykırılaşma, bireylerin veya grupların toplumun genel olarak kabul ettiği normlara karşı gelmeleri durumudur. Bu tür aykırılaşma genellikle toplumun sosyal düzenini tehdit ettiği düşünüldüğü için dikkat çeker.
4. Bireysel Aykırılaşma (Individual Deviance): Bireysel aykırılaşma, bireylerin kendi kişisel normlarına veya değerlerine aykırı davranışlar sergilemeleridir. Bu tür aykırılaşma genellikle bireyin kendi iç dünyasıyla ilgilidir ve toplumla ilgili normlardan farklılık gösterebilir.
Aykırılaşmanın Nedenleri
Aykırılaşma davranışlarının ortaya çıkmasında birden fazla faktör rol oynayabilir:
- Toplumsal Baskı ve Stres: Bazı bireyler, toplumun genel beklentileri veya baskıları altında kalarak aykırı davranışlar sergileyebilirler. Örneğin, işsizlik gibi ekonomik stresler bireyleri suç işlemeye yönlendirebilir.
- Kişisel Değerlerin Farklılığı: Bireylerin kendi içinde benimsediği değerler ve normlar, toplumun genel normlarından farklı olabilir. Bu durumda bireyler, kendi değerleri doğrultusunda davranışlar sergileyebilirler.
- Psikolojik Faktörler: Bazı psikolojik durumlar veya hastalıklar, bireylerin aykırı davranışlar sergilemelerine yol açabilir. Örneğin, antisosyal kişilik bozukluğu olan bireylerin suç işlemeye meyilli olmaları bir örnektir.
Aykırılaşmanın Toplumsal Etkileri
Aykırılaşma, sadece bireyler üzerinde değil, aynı zamanda toplumun genel dinamikleri üzerinde de etkilidir. Bazı önemli toplumsal etkiler şunlardır:
- Toplumsal Düzenin Sarsılması: Çok fazla aykırı davranış, toplumun genel sosyal düzenini bozabilir ve güvensizlik duygularını artırabilir.
- Yenilik ve Değişim Kaynağı Olması: Bazı pozitif aykırı davranışlar, topluma yeni fikirler ve perspektifler getirebilir ve toplumsal değişimi teşvik edebilir.
- Suç ve Güvenlik Sorunları: Negatif aykırılaşma örnekleri, suç oranlarını artırabilir ve toplumun güvenlik endişelerini artırabilir.
Sonuç
Aykırılaşma kavramı, insan davranışlarının karmaşıklığını anlamamıza yardımcı olan önemli bir sosyolojik ve psikolojik araçtır. Her ne kadar bazı aykırı davranışlar toplum tarafından reddedilse de, bazıları yenilik ve değişim için önemli bir kaynak olabilir. Bu nedenle, aykırılaşma üzerine yapılan araştırmalar, toplumun işleyişini anlamak ve iyileştirmek için kritik bir rol oynar.
Aykırılaşma (Deviance), toplumun belirlediği normlara ve değerlere aykırı davranışları ifade eder. Bu kavram sosyolojide ve psikolojide önemli bir yer tutar ve insan davranışlarının çeşitliliğini anlamak için kullanılır.
Aykırı davranışlar genellikle toplum tarafından kabul görmeyen veya onaylanmayan eylemler olarak tanımlanır. Her toplumda belirli normlar ve değerler vardır ve bu normlar, bireylerin ve grupların davranışlarını yönlendirir. Ancak bazı bireyler veya gruplar, bu normlara uymayan veya onları ihlal eden davranışlar sergileyebilirler. İşte bu noktada aykırılaşma kavramı devreye girer.
Aykırılaşmanın Türleri
Aykırılaşma çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir ve genellikle şu ana türler altında incelenir:
1. Pozitif Aykırılaşma (Positive Deviance): Pozitif aykırılaşma, toplumun beklediği normlardan daha üst düzeyde davranışlar sergileyen bireyler veya gruplar için kullanılır. Örneğin, toplumunun genel eğitim seviyesinin altında olan bir ailenin çocuğunun, büyük başarılar elde etmesi pozitif aykırılaşma örneği olabilir.
2. Negatif Aykırılaşma (Negative Deviance): Negatif aykırılaşma ise toplum normlarına karşı gelen veya onları ihlal eden davranışları ifade eder. Örneğin, yasadışı uyuşturucu kullanımı veya hırsızlık gibi suçlar negatif aykırılaşma örnekleri olarak kabul edilir.
3. Toplumsal Aykırılaşma (Social Deviance): Toplumsal aykırılaşma, bireylerin veya grupların toplumun genel olarak kabul ettiği normlara karşı gelmeleri durumudur. Bu tür aykırılaşma genellikle toplumun sosyal düzenini tehdit ettiği düşünüldüğü için dikkat çeker.
4. Bireysel Aykırılaşma (Individual Deviance): Bireysel aykırılaşma, bireylerin kendi kişisel normlarına veya değerlerine aykırı davranışlar sergilemeleridir. Bu tür aykırılaşma genellikle bireyin kendi iç dünyasıyla ilgilidir ve toplumla ilgili normlardan farklılık gösterebilir.
Aykırılaşmanın Nedenleri
Aykırılaşma davranışlarının ortaya çıkmasında birden fazla faktör rol oynayabilir:
- Toplumsal Baskı ve Stres: Bazı bireyler, toplumun genel beklentileri veya baskıları altında kalarak aykırı davranışlar sergileyebilirler. Örneğin, işsizlik gibi ekonomik stresler bireyleri suç işlemeye yönlendirebilir.
- Kişisel Değerlerin Farklılığı: Bireylerin kendi içinde benimsediği değerler ve normlar, toplumun genel normlarından farklı olabilir. Bu durumda bireyler, kendi değerleri doğrultusunda davranışlar sergileyebilirler.
- Psikolojik Faktörler: Bazı psikolojik durumlar veya hastalıklar, bireylerin aykırı davranışlar sergilemelerine yol açabilir. Örneğin, antisosyal kişilik bozukluğu olan bireylerin suç işlemeye meyilli olmaları bir örnektir.
Aykırılaşmanın Toplumsal Etkileri
Aykırılaşma, sadece bireyler üzerinde değil, aynı zamanda toplumun genel dinamikleri üzerinde de etkilidir. Bazı önemli toplumsal etkiler şunlardır:
- Toplumsal Düzenin Sarsılması: Çok fazla aykırı davranış, toplumun genel sosyal düzenini bozabilir ve güvensizlik duygularını artırabilir.
- Yenilik ve Değişim Kaynağı Olması: Bazı pozitif aykırı davranışlar, topluma yeni fikirler ve perspektifler getirebilir ve toplumsal değişimi teşvik edebilir.
- Suç ve Güvenlik Sorunları: Negatif aykırılaşma örnekleri, suç oranlarını artırabilir ve toplumun güvenlik endişelerini artırabilir.
Sonuç
Aykırılaşma kavramı, insan davranışlarının karmaşıklığını anlamamıza yardımcı olan önemli bir sosyolojik ve psikolojik araçtır. Her ne kadar bazı aykırı davranışlar toplum tarafından reddedilse de, bazıları yenilik ve değişim için önemli bir kaynak olabilir. Bu nedenle, aykırılaşma üzerine yapılan araştırmalar, toplumun işleyişini anlamak ve iyileştirmek için kritik bir rol oynar.