Beyoğlu masalı artık anılarda kaldı
Mert İnan – İstanbul’un yerlisi olup 1940’lı, 50’li yılları goren aksaçlılardan her daim, “Bizim vaktimizde Beyoğlu’nda erkekler kravatsız, bayanlar şapkasız gezmedi” cümleleri dökülür. Ne var ki, anılarda kalan Beyoğlu ve İstiklal Caddesi’nin ihtişamı uzun vakit evvel maziye karıştı. Bir vakit içinderın tanınan mağaza ve dükkânları ile yeme-içme yerlerinin yerinde yeller eser oldu. Değişim ve dönüşümü o denli süratli oldu ki, ‘kravatsız, şapkasız gezilmezdi’ denilen İstiklal Caddesi’nin her köşesi adeta Afrika, Ortadoğu ve Asya ülkelerinden kaçıp gelenlerin yeri haline geldi.
‘Burada daha fazla kalamam’
Beyoğlu’nun yeni nesil müdavimleri bile süratli adımlarla fazlaca sevdikleri semtten uzaklaşmayı seçtiler. Bir gün, bir daha eski ihtişamına kavuşacağı hayaliyle Beyoğlu hasreti çekenler ise son vakit içinderda, dijital platformda yayınlanan “Kulüp” dizisi ile avunurken, 1955 yılına ilişkin imaj efektleri üzerinden hasret gidermeye başladılar. Biz de, 6-7 Eylül olaylarından başlayarak bugünlere kadar uzanan büyük dönüşümü anlayıp, anlatmak için ‘Pera Beyoğlu ve Anılar’ kitabının muharriri, İstanbul’un yaşayan son Levantenleri’nden Fortunato Maresia’nın kapısını çaldık.
Eskiyi sordukça gözleri dolan 83 yaşındaki Maresia’nın lisanından, “Doğup, büyüdüğüm Beyoğlu’ndan, hayli sevdiğim evimden Harbiye’ye taşınmaya karar verdim. Birkaç hafta ortasında Harbiye’ye taşınacağım. Beyoğlu’nda daha fazla kalamam. Anılar hayal oldu” kelamları döküldü.
Beyoğlu’nun simgelerinden Markiz Pastanesi de maziye gömülen yerlerden biri oldu.
Maresia’dan maziye karışan mağaza ve dükkânları dinleyip soluğu geçmişin izlerini aramak için Beyoğlu’nda aldığımızda, birinci durağımız Tünel Meydanı’ndaki Vitavien Pastahanesi’nin önü oldu. Geçmişte Mandıra Muhallebicisi ismiyle hizmet veren dükkânın yanındaki bijüteri mağazasının ise 1950’li senelerda Sergiyadis Kırtasiye Konutu olduğunu belirten Maresia, “Kırtasiye Evi’nin, iki farklı kapısı vardı. Eylül ayı geldiğinde, Beyoğlu’ndaki okullarda eğitim goren talebeler Sergiyadis Kırtasiyesi’nin önünde kuyruğa girerdi. Müfredat kitaplarının tümü burada satılırdı. Tünel tramvay durağının tam karşısındaki, Asmalımescit’e çıkan pasajın üst katlarında Rumlar, Levantenler, Ermeni ve Museviler ikamet ederdi. Pasajın giriş kısmında fotoğraf ve korse satış mağazaları bulunuyordu. Moris Kohen Kasar tarafınca Türkiye’nin en eski seyahat acentesi olan Moris Seyahat Acentası da bir daha birebir pasajın ortasında bulunuyordu” dedi.
Narmanlı Han’ın sakinlerinden biri de kürk satışı ve antikacılık yapan Levanten ‘Lucrezia’ ailesiydi…
Her yerde başka bir tarih var
Tünelden Galatasaray’a gerçek adımlarken Narmanlı Han’ın yenilenmiş hali karşımıza çıkıyor. Narmanlı Han’ın sakinlerinden birinin de kürk satışı ve antikacılık yapan Levanten ‘Lucrezia’ ailesinin olduğunu öğreniyoruz. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafınca halihazırda ön cephe onarımına başlanan Botter Apartmanı’nın giriş kısmına komşu dükkânların hikayesini anlatmaya başlayan Maresia’dan bu sefer şu bilgiler dökülüyor.: “Şu an kahve zincirlerinden biri olan dükkânda 4 Mevsim isimli lokanta bulunuyordu. 4 Mevsim, Beyoğlu Müdavimleri’nin en sevdiği lokantalar içindeydı. Botter Apartmanı’na öteki bitişik dükkânda ise Decugis Gümüş Mağazası vardı.
Maalesef 6-7 olaylarından Decugis Mağazası da nasibini aldı. 6-7 Eylül hadisesi yalnızca Rumlara yönelik değildi. İstiklal’deki tüm gayrimüslim vatandaşlar olumsuz etkilendiler.” çabucak sonrasında Hazzapulo (Haçopulo) Pasajı’nın öyküsünü dinleyerek tipimize devam ediyoruz: “6-7 Eylül olaylarından evvel şapkacı ve düğmecilerin olduğu Hazzapulo artık nargile ve gümüş dükkânlarının olduğu bir yer haline gelmiş durumda. Pasajdan hemilk evvel anneannemin terzi ve
şapka mağazası Maison de Couture Française yer alırdı. Aslında Beyoğlu’nun eski sakinlerinin işlettiği birfazlaca dükkân ve pasajda artık dönerci, tatlıcı ve giysi mağazaları bulunuyor.”
Şapkacı ve düğmecilerin yeri Hazzapulo (Haçopulo) Han, artık nargile ve gümüş dükkanlarının olduğu bir yer haline gelmiş…
Taksim’e yaklaştıkça İnci Pastanesi’nin yerine açılan zincir giysi markası gözümüze çarpıyor. İstanbul en beğenilen oteli olan Tokatlıyan Oteli ise artık pasaj olarak hizmet veren yerlerden biri. Saray Sineması’nın olduğu binanın günümüzde Saray Muhallebicisi olarak hizmet verdiğini anlatan Maresia: “Saray Muhallebicisi’nin yanında eski Lüks Sineması ile eski Gloria Pastanesi vardı. Günümüzde bu dükkânların zincir giysi mağazaları haline gelmesi üzücü” diyor.
Ağa Cami’nin yanında bir vakit içinderın Rebul Mağazası’nın yerinde midye ve kokoreççinin hizmet verdiğine tanıklık ediyoruz. Aya Triada Kilise’nin Taksim Meydanı’na bakan cephesinde İstanbul’un 7 doruğunu simgeleyen ve 7 yapraklı yonca manasına da gelen Eftalofolos Kafesi’nin tarihin tozlu sayfalarında kaldığı gerçeğiyle yüzleşiyoruz.
Taksim Meydanı’ndan İstiklal Caddesi’ne girdiğimizde ise sol köşede, Meşelik Sokağın kesiştiği yerde Ayakkabıcı Mahmut’un dükkânı olduğu bilgisini alıyoruz Maresia’dan. Çabucak iki dükkân yanında Meşhur Beyoğlu Hacı Baba Lokantası ise artık Arapça yazıların olduğu günümüzün en çarpıcı özeti olarak karşımıza çıkıyor.
Türkiye’nin birinci sineması
Santa Maria Kilisesi’nin yanındaki meşhur Kelebek Korse’nin yerinde açılan parfümeri dükkanı beliriyor gözümüze. Türkiye’nin birinci sinemasının açıldığı ve çift asansör sisteminin birinci sefer uygulandığı Suriye Pasajı’ndan geçerken geçmişte Polonezköy Şarküterisi ismiyle işletilen dükkanda, enfes tereyağ ve kahvaltılıklar satıldığını öğreniyoruz.
Beyoğlu müdavimlerinin uğrak yeri olan İnci Pastanesi’nin yerinde artık bir giysi mağazası bulunuyor.
‘Bazı şeyler artık hayalden bile uzak’
Beyoğlu’nun en ihtişamlı günlerini şahsen hayatış, 1938 İstanbul doğumlu Fortunato Maresia, 6-7 Eylül 1955’de yaşanan hadiselerden daha sonra Beyoğlu ve İstiklal Caddesi’nin kimliğini kaybetmeye başladığını söylerken, “Babam İtalyan kökenli, anne tarafım ise Fransız. 19. yüzyılın başlarında büyük dedelerimiz Beyoğlu’na yerleşiyorlar.
Babam yazları hasır şapka takar, İstiklal Caddesi’nde yürüdüğünde arkadaşlarını selamlamak için devamlı elini şapkasına gdolayıp kaldırırdı. Artık bu söylemiş olduğim hayalden bile uzak. Beyoğlu ve İstiklal Caddesi’ne bakınca ağlıyorum. Doğup, büyüdüğüm semtim berbat bile denemeyecek kadar berbat durumda olduğunu görüyorum. Beyoğlu diğer bir havaydı. Bu hava biraz biraz Avrupa’da da kayboldu. Beyoğlu’nda ne yapılırsa yapılsın artık düzelmez. Hiç kimse tekrar o eski hoş günleri geri getiremez. Beyoğlu, Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye’sinin ortasındaki ‘Avrupa’ydı. İstanbul’da Levanten kültürü de tarihe gömüldü” diye hayıflanıyor.
Markiz simgeydi
Beyoğlu ve İstanbul’un simgelerinden Markiz Pastanesi de İstiklal Caddesi’nde maziye gömülen yerlerden. “Markiz’de oturmak, müdavim olmak büyük olaydı” diyen 83 yaşındaki Maresia, Hidivyal Palas’ın alt katındaki Türkiye’nin birinci pastanesi Lebon da kapanacakmış” diyerek sitemde bulunuyor.
Bu defa Postacılar Sokağı’nın başında durup Glavani Apartmanı’na bakarken, Maresia’dan şu kelamları işitiyoruz “Sizler bilmezsiniz lakin Kallavi Sokağı olarak bilinen geçiş yolu, Glavani Sokağı’ydı. Glavani Ailesi’nden atıfla anılan sokağın ismini ‘Kallavi’ yaptılar. Gördüğünüz bina da Glavani Ailesine aitti ve burada yaşarlardı.”
Mert İnan – İstanbul’un yerlisi olup 1940’lı, 50’li yılları goren aksaçlılardan her daim, “Bizim vaktimizde Beyoğlu’nda erkekler kravatsız, bayanlar şapkasız gezmedi” cümleleri dökülür. Ne var ki, anılarda kalan Beyoğlu ve İstiklal Caddesi’nin ihtişamı uzun vakit evvel maziye karıştı. Bir vakit içinderın tanınan mağaza ve dükkânları ile yeme-içme yerlerinin yerinde yeller eser oldu. Değişim ve dönüşümü o denli süratli oldu ki, ‘kravatsız, şapkasız gezilmezdi’ denilen İstiklal Caddesi’nin her köşesi adeta Afrika, Ortadoğu ve Asya ülkelerinden kaçıp gelenlerin yeri haline geldi.
‘Burada daha fazla kalamam’
Beyoğlu’nun yeni nesil müdavimleri bile süratli adımlarla fazlaca sevdikleri semtten uzaklaşmayı seçtiler. Bir gün, bir daha eski ihtişamına kavuşacağı hayaliyle Beyoğlu hasreti çekenler ise son vakit içinderda, dijital platformda yayınlanan “Kulüp” dizisi ile avunurken, 1955 yılına ilişkin imaj efektleri üzerinden hasret gidermeye başladılar. Biz de, 6-7 Eylül olaylarından başlayarak bugünlere kadar uzanan büyük dönüşümü anlayıp, anlatmak için ‘Pera Beyoğlu ve Anılar’ kitabının muharriri, İstanbul’un yaşayan son Levantenleri’nden Fortunato Maresia’nın kapısını çaldık.
Eskiyi sordukça gözleri dolan 83 yaşındaki Maresia’nın lisanından, “Doğup, büyüdüğüm Beyoğlu’ndan, hayli sevdiğim evimden Harbiye’ye taşınmaya karar verdim. Birkaç hafta ortasında Harbiye’ye taşınacağım. Beyoğlu’nda daha fazla kalamam. Anılar hayal oldu” kelamları döküldü.
Beyoğlu’nun simgelerinden Markiz Pastanesi de maziye gömülen yerlerden biri oldu.
Maresia’dan maziye karışan mağaza ve dükkânları dinleyip soluğu geçmişin izlerini aramak için Beyoğlu’nda aldığımızda, birinci durağımız Tünel Meydanı’ndaki Vitavien Pastahanesi’nin önü oldu. Geçmişte Mandıra Muhallebicisi ismiyle hizmet veren dükkânın yanındaki bijüteri mağazasının ise 1950’li senelerda Sergiyadis Kırtasiye Konutu olduğunu belirten Maresia, “Kırtasiye Evi’nin, iki farklı kapısı vardı. Eylül ayı geldiğinde, Beyoğlu’ndaki okullarda eğitim goren talebeler Sergiyadis Kırtasiyesi’nin önünde kuyruğa girerdi. Müfredat kitaplarının tümü burada satılırdı. Tünel tramvay durağının tam karşısındaki, Asmalımescit’e çıkan pasajın üst katlarında Rumlar, Levantenler, Ermeni ve Museviler ikamet ederdi. Pasajın giriş kısmında fotoğraf ve korse satış mağazaları bulunuyordu. Moris Kohen Kasar tarafınca Türkiye’nin en eski seyahat acentesi olan Moris Seyahat Acentası da bir daha birebir pasajın ortasında bulunuyordu” dedi.
Narmanlı Han’ın sakinlerinden biri de kürk satışı ve antikacılık yapan Levanten ‘Lucrezia’ ailesiydi…
Her yerde başka bir tarih var
Tünelden Galatasaray’a gerçek adımlarken Narmanlı Han’ın yenilenmiş hali karşımıza çıkıyor. Narmanlı Han’ın sakinlerinden birinin de kürk satışı ve antikacılık yapan Levanten ‘Lucrezia’ ailesinin olduğunu öğreniyoruz. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafınca halihazırda ön cephe onarımına başlanan Botter Apartmanı’nın giriş kısmına komşu dükkânların hikayesini anlatmaya başlayan Maresia’dan bu sefer şu bilgiler dökülüyor.: “Şu an kahve zincirlerinden biri olan dükkânda 4 Mevsim isimli lokanta bulunuyordu. 4 Mevsim, Beyoğlu Müdavimleri’nin en sevdiği lokantalar içindeydı. Botter Apartmanı’na öteki bitişik dükkânda ise Decugis Gümüş Mağazası vardı.
Maalesef 6-7 olaylarından Decugis Mağazası da nasibini aldı. 6-7 Eylül hadisesi yalnızca Rumlara yönelik değildi. İstiklal’deki tüm gayrimüslim vatandaşlar olumsuz etkilendiler.” çabucak sonrasında Hazzapulo (Haçopulo) Pasajı’nın öyküsünü dinleyerek tipimize devam ediyoruz: “6-7 Eylül olaylarından evvel şapkacı ve düğmecilerin olduğu Hazzapulo artık nargile ve gümüş dükkânlarının olduğu bir yer haline gelmiş durumda. Pasajdan hemilk evvel anneannemin terzi ve
şapka mağazası Maison de Couture Française yer alırdı. Aslında Beyoğlu’nun eski sakinlerinin işlettiği birfazlaca dükkân ve pasajda artık dönerci, tatlıcı ve giysi mağazaları bulunuyor.”
Şapkacı ve düğmecilerin yeri Hazzapulo (Haçopulo) Han, artık nargile ve gümüş dükkanlarının olduğu bir yer haline gelmiş…
Taksim’e yaklaştıkça İnci Pastanesi’nin yerine açılan zincir giysi markası gözümüze çarpıyor. İstanbul en beğenilen oteli olan Tokatlıyan Oteli ise artık pasaj olarak hizmet veren yerlerden biri. Saray Sineması’nın olduğu binanın günümüzde Saray Muhallebicisi olarak hizmet verdiğini anlatan Maresia: “Saray Muhallebicisi’nin yanında eski Lüks Sineması ile eski Gloria Pastanesi vardı. Günümüzde bu dükkânların zincir giysi mağazaları haline gelmesi üzücü” diyor.
Ağa Cami’nin yanında bir vakit içinderın Rebul Mağazası’nın yerinde midye ve kokoreççinin hizmet verdiğine tanıklık ediyoruz. Aya Triada Kilise’nin Taksim Meydanı’na bakan cephesinde İstanbul’un 7 doruğunu simgeleyen ve 7 yapraklı yonca manasına da gelen Eftalofolos Kafesi’nin tarihin tozlu sayfalarında kaldığı gerçeğiyle yüzleşiyoruz.
Taksim Meydanı’ndan İstiklal Caddesi’ne girdiğimizde ise sol köşede, Meşelik Sokağın kesiştiği yerde Ayakkabıcı Mahmut’un dükkânı olduğu bilgisini alıyoruz Maresia’dan. Çabucak iki dükkân yanında Meşhur Beyoğlu Hacı Baba Lokantası ise artık Arapça yazıların olduğu günümüzün en çarpıcı özeti olarak karşımıza çıkıyor.
Türkiye’nin birinci sineması
Santa Maria Kilisesi’nin yanındaki meşhur Kelebek Korse’nin yerinde açılan parfümeri dükkanı beliriyor gözümüze. Türkiye’nin birinci sinemasının açıldığı ve çift asansör sisteminin birinci sefer uygulandığı Suriye Pasajı’ndan geçerken geçmişte Polonezköy Şarküterisi ismiyle işletilen dükkanda, enfes tereyağ ve kahvaltılıklar satıldığını öğreniyoruz.
Beyoğlu müdavimlerinin uğrak yeri olan İnci Pastanesi’nin yerinde artık bir giysi mağazası bulunuyor.
‘Bazı şeyler artık hayalden bile uzak’
Beyoğlu’nun en ihtişamlı günlerini şahsen hayatış, 1938 İstanbul doğumlu Fortunato Maresia, 6-7 Eylül 1955’de yaşanan hadiselerden daha sonra Beyoğlu ve İstiklal Caddesi’nin kimliğini kaybetmeye başladığını söylerken, “Babam İtalyan kökenli, anne tarafım ise Fransız. 19. yüzyılın başlarında büyük dedelerimiz Beyoğlu’na yerleşiyorlar.
Babam yazları hasır şapka takar, İstiklal Caddesi’nde yürüdüğünde arkadaşlarını selamlamak için devamlı elini şapkasına gdolayıp kaldırırdı. Artık bu söylemiş olduğim hayalden bile uzak. Beyoğlu ve İstiklal Caddesi’ne bakınca ağlıyorum. Doğup, büyüdüğüm semtim berbat bile denemeyecek kadar berbat durumda olduğunu görüyorum. Beyoğlu diğer bir havaydı. Bu hava biraz biraz Avrupa’da da kayboldu. Beyoğlu’nda ne yapılırsa yapılsın artık düzelmez. Hiç kimse tekrar o eski hoş günleri geri getiremez. Beyoğlu, Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye’sinin ortasındaki ‘Avrupa’ydı. İstanbul’da Levanten kültürü de tarihe gömüldü” diye hayıflanıyor.
Markiz simgeydi
Beyoğlu ve İstanbul’un simgelerinden Markiz Pastanesi de İstiklal Caddesi’nde maziye gömülen yerlerden. “Markiz’de oturmak, müdavim olmak büyük olaydı” diyen 83 yaşındaki Maresia, Hidivyal Palas’ın alt katındaki Türkiye’nin birinci pastanesi Lebon da kapanacakmış” diyerek sitemde bulunuyor.
Bu defa Postacılar Sokağı’nın başında durup Glavani Apartmanı’na bakarken, Maresia’dan şu kelamları işitiyoruz “Sizler bilmezsiniz lakin Kallavi Sokağı olarak bilinen geçiş yolu, Glavani Sokağı’ydı. Glavani Ailesi’nden atıfla anılan sokağın ismini ‘Kallavi’ yaptılar. Gördüğünüz bina da Glavani Ailesine aitti ve burada yaşarlardı.”