Bilgisayar ile TV’de HDR ve Dolby 5.1 Sinema Oynatma Rehberi

Adanali

Member
Her ne kadar birinci hayalim XBOX Series X konsolumla bu yazının başlığında belirttiğim üzere bir medya oynatıcı yapmak olsa da, Xbox’un dahili medya oynatıcısı kimi az bilinen formatlara dayanak vermiyor ve birtakım kilit özellikleri barındırmıyor. Ayrıyeten altyazılar açıkken sık sık çöküyor. Bu da beni şimdilik sevgili konsolumu yalnızca oyunlarda kullanmaya itti.

Intel Hades Canyon NUC, küçük form faktörü yardımıyla konut sinema sistemlerinde kullanmak için çok elverişli.

Medya oynatıcı olarak ise bir müddetdir masaüstü bilgisayar olarak kullandığım Intel Hades Canyon NUC‘a bir talih vermek istedim. Hades Canyon özellikleri bakımından medya oynatıcı bilgisayar profiline çok uyuyor. 1.3 litre hacimli küçük kasası, Intel Kaby Lake mimarisinden 4 çekirdekli bir işlemcisi ve AMD’nin Vega M GH ekran kartı var. Bu ekran kartı maalesef 1080p/orta-düşük ayarlar haricinde pek bir oyunculuğa müsaade vermese de yüksek bitrate’li, 10bit, HDR .mkv evraklarını takılmadan oynatmak için ziyadesiyle kâfi.

Fakat maalesef var iseyılan olarak Windows ortamı bilgisayarınızı bir medya oynatıcı olarak kullanmanız için elverişli değil. Öncelikle dahili Realtek ses kartlarıyla SPDIF (optik ses çıkışı) üzerinden Dolby Digital Live ve DTS Interactive 5.1 üzere hayli kanallı ses çıkışı almak kolay değil. Gerçi bu Windows’tan fazlaca var iseyılan Realtek şoförlerinin sorunu. Ayrıca Windows’un medya oynatıcıları HDR metadata’ları taşıyan .mkv belgelerini oynatamıyor.

Samsung Q95T 65″ TV ve Logitech Z906 5.1 ses sistemim ile HDR ve Dolby 5.1 takviyeli .mkv sinema arşivimi tam manasıyla, en üst kalitede deneyimlemek istediğim için uzunca bir araştırma yaptım ve bu problemlere tahliller buldum.

Şayet siz de üst düzey HDR takviyeli bir TV’ye ve Dolby ya da DTS dayanaklı 5.1 & 7.1 ses sitemine sahipseniz, elinizdeki sinema arşivini donanımınızın desteklediği en güzel biçimde deneyimlemenizi sağlayacak bir medya oynatıcı arayışındaysanız, okumaya devam edin.

Benim bu iş için tavsiye ettiğim uygulama MPC:HC (Media Player Classic: Home Cinema). Uzun vakittir geliştirilen ve hala da etkin olarak geliştirilmeye devam edilen bu uygulama işinize yarayabilecek her türlü gelişmiş ayarı sunuyor, üstelik özelleştirilebilir, fiyatsız ve reklamsız.

Şahsen ben Klite Codec Pack ile birlikte paket olarak sunulan formunu seviyorum ve bu rehber de uygulamanın bu sürümü temel alınarak yapıldı. Technopat Sosyal’in indirmeler kısmına gidip “Full” paketi indirmemiz gerekiyor.

Çözümleme formülü olarak “LAV Görüntü -DXVA Native”i seçmemiz gerekiyor. Burada ekran kartınızın H.264, HEVC, HEVC10, VP9 üzere formatları donanımsal çözümleme dayanağı sunan yeni bir ekran kartı olması gerek.

Heyetim başında size ne cins bir suram yapmak istediğiniz sorulduğunda Gelişmiş/Advanced seçeneğini seçmenizi öneririz. Heyetim adımlarında Görüntü Renderer karşınıza çıktığında burada listeden MadVR‘ı seçip devam edin.

MadVR Windows altında HDR görüntü oynatabilmenizi sağlayan maharetli bir renderer. Öbür renderer’lar ile maalesef şimdilik HDR görüntü elde edemiyoruz, bu yüzden MadVR seçmek gerekiyor.

Donanım hızlandırma kısmında LAV Görüntü – DXVA2 native seçeneğinin, DirectShow uygulamaları için de DXVA2 copy-back seçeneğinin etkin olduğundan emin olun.


Ses ayarlarıyla ilgili kanal seçim ekranında ise “Same as input” seçeneğini seçmeniz faydalı olacaktır. Audio bitstreaming karşısına Enabled’ı seçip, şayet siz de benim üzere optik çıkış üzerinden Logitech Z906 üzere epey kanallı bir hoparlör sistemi kullanıyorsanız, S/PDIF connection’a tıklayın.

DirectShow renderer’ın madVR olduğunu doğruluyoruz.

Heyetimi tamamladığınızda örnek bir .mkv evrakı açıp uygulama ayarlarına gidin. Soldaki ayarlar listesinden Playback>Output’u izlediğinizde DirectShow görüntü altında madVR’ı görmeniz gerek.

Bende görüntüyü tam ekranda izlerken TV otomatik olarak HDR moduna geçiyor, tam ekrandan çıkınca da SDR moduna dönüyor.

Ekranın sağ üst köşesine baktığınızda UHD ve HDR ibarelerini nazaranbilirsiniz.
Pencere moduna aldığımdaysa renklerde ve kontrastta besbelli bir değişiklik oluyor ve HDR ibaresi kaybolup, yalnızca UHD görülüyor.

Yani pencere modunda izlerken HDR içerik, SDR’a dönüştürülüp oynatılıyor. Tam ekran yaptığınızda ise HDR metadata TV’nize iletiliyor ve TV’niz kontrastı ve renkleri ona göre ayarlıyor.

Sıkça sorulan bir öbür soru da Windows’un imaj ayarlarından HDR’ı açmanın gerekip gerekmediği. Katiyetle orayla bir işiniz olmadığını söyleyebilirim.

Sorun yaşarsanız TV’niz ile bilgisayarınız içindeki irtibatın HDR dayanaklı olduğunu da teyit etmenizi öneririm. HDMI kablonuzun 4K HDR takviyeli olmaması, ekran kartınızın HDR desteklememesi, şoförlerinizin aktüel olmaması ve TV ayarlarınızın o HDMI yuvasında HDR sinyale müsaade vermemesi üzere bir hayli sebep olabilir.

Şayet LG marka TV kullanıyorsanız HDR elde etmek için ayarlardan “HDMI Deep Color“u etkin hale getirmeniz gerekiyor. Samsung TV’lerde ise bu ayar “Input Signal Plus” olarak biliniyor.


MKV belgeleri çoklukla DolbyTrue HD ya da Dolby Digital formatta kodlanmış, yüksek kalitede ve hayli kanallı ses akışları içerir. Oynatıcınız bu akışlar içinden tercih yapmanıza müsaade verir. DolbyTrue HD bugün en şimdiki ve kayıpsız ses sunan standarttır. DolbyTrue HD ortasında en aktüel ve tanınan çevresel ses teknolojilerinden Atmos standardını da taşıyabilir.

Lakin S/PDIF arayüzünün hudutlu bant genişliği bu yüksek çözünürlüklü ses akışını desteklemiyor. O sebeple kullanabileceğiniz en şimdiki standartlar “Dolby Digital Live 5.1” ve “DTS Interactive 5.1”.

S/PDIF arayüzünü kullandığım için benim Logitech Z906 ses sistemim TrueHD’yi ve Atmos’u desteklemiyor. Lakin bir daha DolbyTrueHD akışları seçip oynattığımda ses duyuyorum. Benim iddiam bu yüksek çözünürlüklü belgeler otomatik olarak Dolby Digital 5.1 formatına indirgenip asgarî kayıpla oynatılabiliyor. Bu sayede stereo oynatmaya ya da stereodan sanal çevresel sese çevirmeye oranla epeyce daha bariz ve yüksek kaliteli bir çevresel ses tesiri elde ediyorsunuz.

Şimdiki Realtek dahili ses kartları aslında “Dolby Digital Live 5.1” ve “DTS Interactive 5.1” üzere standartları destekliyor. Lakin anlaşılamayan bir sebepten ötürü bu özellik her bilgisayarda açık olmayabiliyor. Açmak için sürücüyü modifiye etmek gerekebiliyor.

var iseyılan olarak Realtek şoförleri ve Windows maalesef S/PDIF (optik) yuvadan stereo PCM formatta ses veriyor. Benim Logitech Z906 hoparlörüm de bana ister bu sesi olduğu üzere, yani yalnızca 2 hoparlörde oynatma, ister sanal üç boyutlu’ye (sahte çevresel ses) dönüştürme seçeneği sunsa da bu, özgün 5 kanallı sesin kalitesine ve oluşturduğu çevresel tesire (oradaymışsınız hissi) yaklaşamıyor bile. Yani tavuğun suyunun suyu olmuş oluyor ses.

O sebeple Dolby ya da DTS ile kodlanan özgün sesi hiç bozmadan yani “bitstream” ederek Logitech Z906’ya göndermemiz ve Logitech’ın alıcısının bu sesi çözümlemesini sağlamamız gerek.


Şayet Logitech Z906 üzere Dolby Digital ve DTS’nin 5.1 formatlarını destekleyen alıcıya sahip, optik girişli ses sistemleriniz var ise, birazdan göstereceğimiz prosedürle Realtek marka yeni ses kartlarınızda bu dayanağı faal hale getirebiliyorsunuz.

Öncelikle eski Realtek şoförünüzü kaldırmanız ve bilgisayarınızı başlatmanız gerek. daha sonra bu linkten kelam konusu süreç için uyumlu ve şimdiki bir Realtek şoförünü indiriyoruz. Bu şoför ortasında şoföre Dolby dayanağı kazandıracak olan yama uygulaması “realtek.hd.sound.driver-patch.exe” da bulunuyor.


Kimi hassas arkadaşlar için not düşelim; bu evrak yeni Bitdefender Antivirüs uygulaması arkaplanda çalışırken açıldı ve kullanıldı, rastgele bir olumlu uyarısı almadık.

WIN64 klasörü ortasındaki “RltkAPO64.dll” belgesi modifiye edilerek şoförün Dolby ve DTS takviyesi açılıyor.

çabucak sonrasında “realtek.hd.sound.driver-patch.exe” evrakını çalıştırıp Patch tuşuna tıklıyoruz ve az evvel indirdiğiniz şoför evraklarından WIN64 klasörü altındaki “RltkAPO64.dll” evrakını seçiyoruz.

Bu süreç tamamlandıktan daha sonra şoför belgeleri içinde bulunan “Setup.exe”yi çalıştırarak bu modifiye ettiğimiz sürücüyü kurabilirsiniz. Süreç bittikten daha sonra bilgisayarınızı bir daha başlatmanız istenecek, bunu onaylayın.

Listede DTS ve Dolby üzere seçenekler de gözükmeye başlayacak.

Bilgisayarınız bir daha başladıktan daha sonra misyon çubuğundaki saatin yanında Realtek Audio Manager simgesinin gözükmeye başladığını ve bunu açtığınızda “Dolby Home Theatre” üzere sekmelerin artık gözüktüğünü fark edeceksiniz. Default format sekmesine gidip buradaki listenin en altında gözüken “Dolby Digital Live (5.1 Surround)” ya da benim yukardaki fotoğrafta seçtiğim üzere “DTS Intreractive (5.1 Surround)” seçeneğini seçebilirsiniz.

Bilhassa de bitrate’ler kelam konusu olduğunda DTS, Dolby’den biraz daha üstün. Şayet bir “A/V purist” ya da “odyofil” olarak tabir edilen kişilerdenseniz DTS’yi öneririm.

Kıymetli not: Şayet sesi evvel HDMI ile TV’nize gönderip, daha sonra TV’nizden optik kabloyla ses sisteminize aktarıyorsanız bu prosedür çalışmayacaktır. Bu metot yalnızca bilgisayarınızdan ses sisteminize S/PDIF yuvayı kullanarak optik kabloyla irtibat yapınca çalışır.

İnanın bana çabucak anlayacaksınız. Bilhassa de fazlaca kanallı kodlanmış ses akışları içeren bir mkv evrakı oynattığınızda diyalogların ortadaki hoparlörlerden geldiğini, aksiyon sahnelerinde sağdan sola hareket eden efektlerde seslerin o hoparlörlerden daha ağır geldiğini duyacaksınız. Stereo’dan sanal çevresel sese dönüştürdüğünüzde ise her şey her yerden gelip çorbaya dönüyor.

bir daha de bir doğrulama usulü isterseniz bir yol mevcut. Sizin donanımınızda bu farklı olabilir, fakat Logitech Z906’nın denetim paneli, seçili kanalda ne çeşit bir giriş olduğunu size söyleyebiliyor. Örneğin Stereo ses beslerseniz farklı bildirim ışığı, Dolby ya da DTS bitsream beslerseniz başka bildirim ışığı yanıyor.

Sinema izlerken decode ışığı yanıyorsa her şey yolunda demektir.

Bizim istediğimiz “Decode” ışığının yanması. Bu Dolby ve DTS üzere standartlarla kodlanmış ve işlenmemiş ham ses verisinin Logitech’ın alıcısı tarafınca çözüldüğü bilgisini veriyor.
Burada ise bilgisayardan var iseyılan olarak 2 kanallı Stereo ses gönderdiğimde Logitech Z906 denetim panelinin Stereo altındaki ışığı yaktığını nazaranbiliyorsunuz. Bunu istemiyoruz.

Windows tabanlı, giriş düzeyi aktüel bir ekran kartına, asgarî 4 çekirdekli yeni mimarili bir işlemciye ve dahili Realtek ses kartına sahip düşük maliyetli bir bilgisayar ile HDR ve Dolby Digital 5.1 çevresel ses takviyeli bir oynatıcı yapmak mümkün.

DIY konut sineması cümbüş sistemi

Çok ucuz olmasa da bu iş için bu görüntüde kullandığımız Intel’ın Hades Canyon NUC üzere küçük form faktörlü bilgisayarları TV sehpalarına çarçabuk sığabildikleri ve medya oynatma esnasında düşük fan gürültüsüyle çalıştıkları için biçilmiş kaftan.

Meraklısı için muştuyu verelim, Intel yakın vakitte Hades Canyon’un varisi olan Phantom Canyon‘u duyurdu. Bu yeni sürüm Tiger Lake mimarili 4 çekirdekli bir işlemci, Nvidia RTX 2060 6GB ekran kartı, Intel AX201 WI-FI6 ağ adaptörü, Thunderbolt 4 ilişki ve 64GB 3200Mhz bellek dayanağına sahip.