Hilal SARI
Neredeyse tüm üreticilerin gereksinim duyduğu bir orta eser olan boyada yaşanan problemler, tedarik darboğazının ne kadar derin ve yaygın bir kriz olduğunu daha net gösteriyor. 164 milyar dolarlık global boya pazarında pandemiyle birlikte başlayan tedarik zinciri bozunmaları kâr marjlarını önemli biçimde eritmeye devam ediyor. Ham unsur, güç ve navlun maliyetlerin eş vakitli olarak artması sebebiyle kârlılığı düşmekte olan boya bölümü havacılık ve uzaydan inşaata, elektronikten otomotive neredeyse tüm dalların tedarikçisi pozisyonunda. Ayrıyeten denizcilik, tıp, askeriye, ilaç, çip ve dokumacılık sanayileri de boya kullanan bölümler.
Hollandalı Akzo Nobel, ABD’li Sherwin-Williams ve PPG üzere devlerin domine ettiği 164 milyar dolarlık pazarın müşterisi pozisyonundaki üreticiler, artan maliyetleri fiyat artışlarıyla tüketicilerine yansıtan boya üreticilerinin insafına kalmış durumda.
Boya üreticileri tamamı ham petrol ve doğalgazdan gelen epeyce karmaşık bir petrokimyasal eserler sepetinden beslenerek üretim yapıyor. Boya üretimi için gerekli temel petrokimya eserleri, kış ayları yaklaştıkça daha da akutlaşan güç krizi ve ABD’deki çok hava olayları niçiniyle rafinerilerde yaşanan aksamalarla daha da değerli hale gelmiş durumda. Diğer bir deyişle güçteki ve tedarik zincirlerindeki darboğaz, boya üreticilerinin tedarik zincirini de hem daha kıymetli hale getirdi birebir vakitte aksamasına niye oluyor. Birtakım boyalar talebe karşın bulunamayabiliyor.
Sigortacının maliyetini bile artırdı
Boya şirketlerinin maliyetlerindeki artış neredeyse tüm üreticilerin tedarik zincirinde maliyeti artıran bir öge olurken, boya fiyatlarındaki artış sigorta şirketlerinin bile maliyetlerini yükseltmiş durumda zira kaza yapan araçların bir daha boyanmasına ait maliyetler sigortacıların da hesaba katmak zorunda olduğu bir kalem. Çip krizi niçiniyle sıfır araçların boşluğunu ikinci el araçların doldurması da bir daha boyaya olan talebi ikinci el araçlar için artıran bir öge.
Güç krizi petrokimya temelli boya üretimini de zora soktu
Akzo Nobel geçtiğimiz haftalarda finansal sonuçlarını deklare ettiğı görüşmede “mavinin birtakım tonlarını” üretmekte meşakkat yaşadığını duyurmuş, hatta kimi dış cephe boyalarında su geçirmez özellik için gerekli kimi katkı hususlarını bulamaması niçiniyle kimi sevkiyatları için fors majör ilan etmişti. Şirket boya için gerekli zincirde yaşanan darboğazın gelecek yılın ortasına sarkmasını bekliyor.
Toskana merkezli Storm Yachts şirketi de istediği boyaları bulamayanlardan. Süperyatlar inşa eden şirketin sahibi Malcolm Kerr en değerli orta girdilerinden biri olan maliyetinin önemli oranda artmış olmasından şikayetçi. Kerr, Financial Times’a verdiği demeçte “Hammadde krizi birfazlaca insanın tabutuna çakılan son çivi üzere.
Bir noktada işler bozulacak. Maliyetlerimiz artarken fiyatları düşürmeye çalışamayız” diyor. Boya üreticilerinin maliyetini artıran bir değerli etken de karantinalarda kendi konutu ve bahçesiyle uğraşmaya odaklanan perakende tüketicilerden gelen talepte bir artış olması.
Akzo Nobel ve PPG fiyatları artırmaya devam edecek
164 milyar dolarlık boya pazarda kârların erimesi fiyat artışları getiriyor ve neredeyse tüm kesimler boyadaki fiyat artışlarından etkilenmek durumunda kalıyor. Avrupa’nın en büyük boya üreticisi Akzo Nobel 2021 yılında bilhassa de boyaların taşındığı teneke kutulardaki maliyetlerdeki artış niçiniyle fiyatlarında yüzde 15’lik bir artış planlıyor. Pittsburgh merkezli PPG ise maliyetlerinin yıllık bazda yüzde 25 arttığını söylüyor. PPG CEO’su Michael McGarry yüzde 25’lik artış için “yakın tarihte görülmüş kaplama hammadde maliyeti enflasyonunda görülen tarihi doruğun 3 katı” diyor.
Reçine ton meblağları 2-3 katına yükseldi
Boya üreticilerinin en kıymetli maliyeti Sherwin-Williiams ve The Chemquest Group’un 2021 iddialarına bakılırsa yüzde 40’ın üstündeki hissesiyle reçine/ lateks. Bunu yaklaşık yüzde 30’luk hisseyle pigmentler takip ediyor. Konteyner taşımalarının maliyeti ise yüzde 15 civarında. Çözücü ve yapıştırıcıların da maliyetteki hisseleri yüzde 5 civarında. Kuzey Amerika’da boya üretiminin en kritik bileşenlerinden reçinenin ton fiyatı epoksi reçinede 3 katına, akrilik asitte 2 katına çıkmış durumda. 2020 sonu itibariyle 1.470 dolarda olan akrilik asit reçinesi 4.740 dolar/ton düzeyine gelmiş durumda. 2020’nin son aylarında 2.430 dolar/ton olan epoksi reçinesinde ise fiyat 6.500 doları buldu. Lakin Teksas ve Louisiana’daki petrokimya tesislerinde çok soğuk havalar niçiniyle yaşanan aksamalar, üstüne konteynerdan kamyon sürücüsüne ve Çin’deki elektrik kesintilerine biroldukca darboğaz boya bölümünü daha zora soktu ve boyanın en kritik hammaddelerinden biri olan yapıştırıcılarda önemli sıkıntılar yaşandı. Frankfurt merkezli reçine tedarikçisi Allnex’ten Yapıştırıcılardan Sorumlu Global İş Geliştirme Müdürü Dan Kersting “Krizden en hayli yapıştırıcılar etkilendi. Boya üretiminin tuzu biberi üzeredir yapıştırıcı” diyor. Biroldukca şirket fazlaca az ölçülerde kullanıldığı biçimde yapıştırıcı probleminde tedariklerini çeşitlendirme yoluna gitmiş. BYK, Dow ve BASF üzere büyük tedarikçiler de boya üreticilerinin tedarikçisi pozisyonunda.
Neredeyse tüm üreticilerin gereksinim duyduğu bir orta eser olan boyada yaşanan problemler, tedarik darboğazının ne kadar derin ve yaygın bir kriz olduğunu daha net gösteriyor. 164 milyar dolarlık global boya pazarında pandemiyle birlikte başlayan tedarik zinciri bozunmaları kâr marjlarını önemli biçimde eritmeye devam ediyor. Ham unsur, güç ve navlun maliyetlerin eş vakitli olarak artması sebebiyle kârlılığı düşmekte olan boya bölümü havacılık ve uzaydan inşaata, elektronikten otomotive neredeyse tüm dalların tedarikçisi pozisyonunda. Ayrıyeten denizcilik, tıp, askeriye, ilaç, çip ve dokumacılık sanayileri de boya kullanan bölümler.
Hollandalı Akzo Nobel, ABD’li Sherwin-Williams ve PPG üzere devlerin domine ettiği 164 milyar dolarlık pazarın müşterisi pozisyonundaki üreticiler, artan maliyetleri fiyat artışlarıyla tüketicilerine yansıtan boya üreticilerinin insafına kalmış durumda.
Boya üreticileri tamamı ham petrol ve doğalgazdan gelen epeyce karmaşık bir petrokimyasal eserler sepetinden beslenerek üretim yapıyor. Boya üretimi için gerekli temel petrokimya eserleri, kış ayları yaklaştıkça daha da akutlaşan güç krizi ve ABD’deki çok hava olayları niçiniyle rafinerilerde yaşanan aksamalarla daha da değerli hale gelmiş durumda. Diğer bir deyişle güçteki ve tedarik zincirlerindeki darboğaz, boya üreticilerinin tedarik zincirini de hem daha kıymetli hale getirdi birebir vakitte aksamasına niye oluyor. Birtakım boyalar talebe karşın bulunamayabiliyor.
Sigortacının maliyetini bile artırdı
Boya şirketlerinin maliyetlerindeki artış neredeyse tüm üreticilerin tedarik zincirinde maliyeti artıran bir öge olurken, boya fiyatlarındaki artış sigorta şirketlerinin bile maliyetlerini yükseltmiş durumda zira kaza yapan araçların bir daha boyanmasına ait maliyetler sigortacıların da hesaba katmak zorunda olduğu bir kalem. Çip krizi niçiniyle sıfır araçların boşluğunu ikinci el araçların doldurması da bir daha boyaya olan talebi ikinci el araçlar için artıran bir öge.
Güç krizi petrokimya temelli boya üretimini de zora soktu
Akzo Nobel geçtiğimiz haftalarda finansal sonuçlarını deklare ettiğı görüşmede “mavinin birtakım tonlarını” üretmekte meşakkat yaşadığını duyurmuş, hatta kimi dış cephe boyalarında su geçirmez özellik için gerekli kimi katkı hususlarını bulamaması niçiniyle kimi sevkiyatları için fors majör ilan etmişti. Şirket boya için gerekli zincirde yaşanan darboğazın gelecek yılın ortasına sarkmasını bekliyor.
Toskana merkezli Storm Yachts şirketi de istediği boyaları bulamayanlardan. Süperyatlar inşa eden şirketin sahibi Malcolm Kerr en değerli orta girdilerinden biri olan maliyetinin önemli oranda artmış olmasından şikayetçi. Kerr, Financial Times’a verdiği demeçte “Hammadde krizi birfazlaca insanın tabutuna çakılan son çivi üzere.
Bir noktada işler bozulacak. Maliyetlerimiz artarken fiyatları düşürmeye çalışamayız” diyor. Boya üreticilerinin maliyetini artıran bir değerli etken de karantinalarda kendi konutu ve bahçesiyle uğraşmaya odaklanan perakende tüketicilerden gelen talepte bir artış olması.
Akzo Nobel ve PPG fiyatları artırmaya devam edecek
164 milyar dolarlık boya pazarda kârların erimesi fiyat artışları getiriyor ve neredeyse tüm kesimler boyadaki fiyat artışlarından etkilenmek durumunda kalıyor. Avrupa’nın en büyük boya üreticisi Akzo Nobel 2021 yılında bilhassa de boyaların taşındığı teneke kutulardaki maliyetlerdeki artış niçiniyle fiyatlarında yüzde 15’lik bir artış planlıyor. Pittsburgh merkezli PPG ise maliyetlerinin yıllık bazda yüzde 25 arttığını söylüyor. PPG CEO’su Michael McGarry yüzde 25’lik artış için “yakın tarihte görülmüş kaplama hammadde maliyeti enflasyonunda görülen tarihi doruğun 3 katı” diyor.
Reçine ton meblağları 2-3 katına yükseldi
Boya üreticilerinin en kıymetli maliyeti Sherwin-Williiams ve The Chemquest Group’un 2021 iddialarına bakılırsa yüzde 40’ın üstündeki hissesiyle reçine/ lateks. Bunu yaklaşık yüzde 30’luk hisseyle pigmentler takip ediyor. Konteyner taşımalarının maliyeti ise yüzde 15 civarında. Çözücü ve yapıştırıcıların da maliyetteki hisseleri yüzde 5 civarında. Kuzey Amerika’da boya üretiminin en kritik bileşenlerinden reçinenin ton fiyatı epoksi reçinede 3 katına, akrilik asitte 2 katına çıkmış durumda. 2020 sonu itibariyle 1.470 dolarda olan akrilik asit reçinesi 4.740 dolar/ton düzeyine gelmiş durumda. 2020’nin son aylarında 2.430 dolar/ton olan epoksi reçinesinde ise fiyat 6.500 doları buldu. Lakin Teksas ve Louisiana’daki petrokimya tesislerinde çok soğuk havalar niçiniyle yaşanan aksamalar, üstüne konteynerdan kamyon sürücüsüne ve Çin’deki elektrik kesintilerine biroldukca darboğaz boya bölümünü daha zora soktu ve boyanın en kritik hammaddelerinden biri olan yapıştırıcılarda önemli sıkıntılar yaşandı. Frankfurt merkezli reçine tedarikçisi Allnex’ten Yapıştırıcılardan Sorumlu Global İş Geliştirme Müdürü Dan Kersting “Krizden en hayli yapıştırıcılar etkilendi. Boya üretiminin tuzu biberi üzeredir yapıştırıcı” diyor. Biroldukca şirket fazlaca az ölçülerde kullanıldığı biçimde yapıştırıcı probleminde tedariklerini çeşitlendirme yoluna gitmiş. BYK, Dow ve BASF üzere büyük tedarikçiler de boya üreticilerinin tedarikçisi pozisyonunda.