Celaleddin Harzemşah’ın öldürüldüğü yer tespit edildi
Doç. Dr. Bozan, Celaleddin Harzemşah’ın öldürülüp kuyuya atılmadan evvel Ayn Dar denilen bir köye geldiğinin Sibt İbnü’l-Cevzi ve İbn İmad el-Hanbeli isimli tarihçilerin yapıtlarında geçtiğini belirterek, bunun üzerine yaptıkları araştırmada Osmanlı arşivlerinde 1842 tarihindeki bir nüfus defterinde Silvan’ın kuzeyindeki dağlık bölgede bu isimde bir köyün varlığını ortaya koyduklarını tabir etti.
Doç. Dr. Bozan, köyde yaptıkları incelemelerde elde ettikleri bilgilerle tarihi kaynakların örtüştüğünü lisana getirerek, Türkiye’de ve Özbekistan’da merak konusu olan Celaleddin Harzemşah’ın mezar yerinin belirlenmesinden daha sonra öldürüldüğü yerin de tespit edildiğini söylemiş oldu.
‘TARİHİ BİLGİLERLE ÖRTÜŞÜYOR’
Tarihi kaynaklardan yola çıkarak Ayn Dar köyünü araştırdıklarını belirten Doç. Dr. Bozan, şu biçimde konuştu:”Acaba burası hakikat mudur değil midir diye araştırmacı Dr. Arafat Yaz ile bunun izini sürmeye başladık. Osmanlı nüfus kayıtlarını inceledik. Sanki bu biçimde bir köy ismi var mı orada diye. Zira Celaleddin Harzemşah’ın vefatıyla alakalı İslam tarihi kaynakları Celaleddin Harzemşah’ın dağlık bir bölgede öldürüldüğünü söylüyordu. Silvan’ın etrafında tek dağlık bölge kuzeydoğusundadır. Yani Hazro bölgesindedir.”
“Silvan’ın çabucak kuzeyinde başlayan Hazro’dan Lice’ye ve Tunceli’ye hakikat uzanan bir dağ silsilesi var. Biz o bölgede yoğunlaştık. 1842 tarihindeki Osmanlı nüfus kaydında Ayn Dar diye bir köye ulaştık. Bu köydeki nüfus bilgilerini gördük ve bu köyün muhtarı ile de görüştük. Köyün şu anki ismi Kavaklıboğaz köyü. Tarihi datalara uyan yer olup olmadığını incelemeye çalıştık.”
“Tarihi datalarda Celaleddin Harzemşah’ın öldürüldüğü yer şöyleki anlatılıyor: Harzemşah, Diyarbakır’dan Silvan’a hakikat giderken akşam bir harman yerinde konaklıyor. Peşinde Moğol askerleri var. Sabaha hakikat şafakla birlikte Moğol müfrezesi Harzemşah ve takımını tespit ediyor. Atak düzenleniyor. Celaleddin Harzemşah’ın grubu dağılıyor. Harzemşah kendisini takip eden birkaç Moğol askerini öldürüyor ve harman yerinden dağa kaçıyor. Bu dağda acımasız eşkıya tarafınca öldürülüyor. Hatta öldürüldükten daha sonra da orada bir kuyuya atıldığını söylüyor. “
“Harzemşah’ın cenazesi çabucak sonrasında Silvan Buyruğu olan Melik Şahabettin Gazi tarafınca getiriliyor. Bölge gerek kuzey güney istikametinde gerekse doğu batı istikametindeki kervanların, yolcuların geçiş güzergahının hakim noktasındadır. Yani bir eşkıya için bulunmaz bir noktadır. Tarihi bilgilerle bunun örtüştüğünü görüyoruz. “
“Bunun yanı sıra ikinci bir özellik; burada epeyce sayıda mağara var. Eşkıyanın sığınabileceği bir yerdir. Diyarbakır’a 84 kilometredir. Kuşbakışı olarak Silvan’a 32 kilometre ve Hazro’ya da 16 kilometre olan bir yerden bahsediyoruz. Silvan’ın 32 kilometre kuzeybatısında tek dağlık bölge orası esasen.”
“Bazı kaynaklarda şu biçimde bir ayrıntı da vardı; Ayn Dar köyü kimilerinde Kürtlerin olduğu yer, kimilerinde ise Ermenilerin olduğu bir yer olarak geçiyor. Enteresan bir biçimde nüfus defterinde 1842 tarihinde köyde 80 hane Müslüman, 5 hane de Ermeni var. Bu da tarihi bilgilerle örtüşmüş oluyor. “
“Müslümanlarla Ermenilerin birlikte hayatış olduğu bir yer olarak gözüküyor. bu biçimdece Celaleddin Harzemşah’ın mezar yerinin tespiti ile alakalı bilgiden daha sonra bu sefer öldürülmüş olduğu yerle alakalı da bilgiler bu biçimde bir alan araştırmasıyla tespit edilmiş oldu.”
HARZEMŞAH’IN MEZARININ SİLVAL’DA OLDUĞU TESPİT EDİLDİ
Dicle Üniversitesi’nce kurulan komitenin, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu olan ve kazandığı savaşlarla Haçlı hareketini durduran Süleyman Şah’ın oğlu Sultan 1’inci Kılıçarslan ile kızı Saide Hatun’un Diyarbakır’ın Silvan ilçesindeki mezarlarının bulunması için yaptığı çalışmalar ocak ayında sonuç vermiş ve mezarları bulunmuştu.
Mezar yerinin etraf düzenleme çalışmaları devam ederken, Büyük Selçuklu Devleti’nin mirasçısı olarak 11’inci yüzyılda kurulup, yaklaşık 200 yıl karar süren Harzemşahlar Devleti’nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah’ın Silvan’da olduğu bilinen mezarının yerinin tespit edilmesi gayesiyle Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Lideri Doç. Dr. Oktay Bozan ile Mervaniler hakkında araştırmalar yapan Dr. Arafat Yaz, İslam tarihi kaynaklarını araştırmaya başladı.
Doç. Dr. Bozan, Türkiye’de ve bilhassa Özbekistan’da merak konusu olan mezar yeri ile ilgili olarak yaptıkları araştırmada, bugüne kadar hiç bir çalışmada yer almayan ve gözden kaçan bir kaynak tespit ettiklerini söylemiş oldu.
Celaleddin Harzemşah periyodunda hayatış İslam tarihçisi Sibt İbn Cevzi’nin ‘Mir’atü’z-Zaman Fi Tarihi’l-Ayan’ isimli yapıtında mezar yerinin tüm bilgileriyla anlatıldığını söyleyen Doç. Dr. Bozan, yapılacak hafriyat çalışmalarının akabinde ortaya çıkarılacak mezarla Silvan ilçesinin Ahlat ve Diyarbakır içinde değerli bir turizm destinasyonuna sahip olacağını söylemiş oldu.
’30’A YAKIN KAYNAKTA MEZARIN SİLVAN’DA OLDUGU BELİRTİLİYOR’
30’a yakın İslam tarihi kaynağında mezarın Silvan’da olduğu açıklandığini, lakin yerinin tam olarak tanım edilmediğini tabir eden Doç. Dr. Bozan, “Celaleddin Harzemşah’ın öldürülme tarihi 1231, bu mevzuyla alakalı bilgi veren Sibt İbn Cevzi’nin vefat tarihi de ondan 25 yıl daha sonra.”
“ötürüsıyla Celaleddin Harzemşah ile tıpkı yaşlarda olması ve tıpkı tarihlerde yaşaması, yaşadığı yerin buraya epeyce yakın olması, bu bölgeyle ilgili epey ayrıntılı bilgiler veren biri olması, bölge tarihini yazarken vazgeçemeyeceğimiz bir kaynak olması hasebiyle emniyetli bir kaynak olduğunu ve bu kaynağın vermiş olduğu ayrıntıların öbür bilgilerle birlikte okunduğu vakit, bir tartışmaya yer bırakmayacak biçimde ortaya koymuş oluyor” diye konuştu.
‘SİLVAN, SULTANLAR KENTİ OLARAK BİLİNİYOR’
Silvan’ın İslam ve insanlık tarihi açısından değerli bir merkez olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Bozan, şunları söylemiş oldu:”Bu açıdan bakıldığından islam tarihinde sultanlar kenti olarak bilinmektedir. Gerek Mervaniler Devleti’nin gerekse Artuklular Devleti’nin değerli bir merkezi ve başşehri olmuştur. Bu açıdan bakıldığında 2021 yılı Ocak ayı başında, Anadolu Selçuklu Hükümdarı Sultan 1’inci Kılıçaslan’ın mezar yerinin tespiti ile ilgili çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmayla birlikte ‘Silvan’da diğer hangi hükümdarların da türbesi var’ sorusu gündeme geldi”
“Moğolları yeryüzünde birinci sefer durduran, Anadolu tarihi açısından, Orta Asya tarihi açısından, İslam tarihi açısından değerli bir aktör ve kişiselyet olan Celaleddin Harzemşah’ın mezarının da Silvan’da olduğunu söylemiştik. Bu kapsamda farklı görüşler de yer aldı. Ancak bunların hiç bir tarihi kaydı yok. Bu yıl içerisinde Türkiye ile Özbekistan içinde ortak imal olan ‘Bozkır Arslanı Celaleddin’ dizisi yapıldı. Bu diziden daha sonra bu bahse ilgi ve alaka daha da arttı. “
“Bu manada bizlere ulaşan birtakım teklifler geldi. Dr. Arafat Yaz ile birlikte bir müddetdir üzerinde çalıştığımız bir mevzuydu ve dikkatli bir biçimde İslam tarihi kaynaklarını inceledik. Yaklaşık 30 İslam tarihi kaynağında Celaleddin Harzemşah’ın vefatıyla alakalı metinleri fazlaca dikkatli bir biçimde inceledik. Bu incelememizde şu kanaat hasıl oldu. Celaleddin Harzemşah’ın mezarının Silvan’da olduğu katılık kazanmış oluyor. Lakin bunun yanı sıra bir kaynaktaki bir bilginin bugüne kadar hiç bir çağdaş araştırmacının fark etmediğini, hiç bir kitapta, hiç bir makalede, hiç bir çalışmada olmadığını gördük.”
“Ülkemizde Harzemşahlar ve Celaleddin Harzemşah ile ilgili müstakil çalışmalarda bile bu kaynağın kullanılmadığını, muhtemelen gözden kaçtığını gördük. Sibt İbn Cevzi ismindeki bir tarihçi, ‘Mir’atü’z-Zaman Fi Tarihi’l-Ayan’ isimli yapıtında, Celaleddin Harzemşah’ın öldürülme formunu, öldürülme yerini ve öldürüldükten daha sonra da Silvan buyruğu olan Melik Muzaffer Şahabbetin Gazi’nin, onun cesedini Silvan’a getirdiğini söylüyor. Dayısının Harzemşah’ın cenazesini şahsen teşhis ettiğini görüyoruz. “
“Celaleddin Harzemşah’ın cesedi, şu anda ortasında bulunduğumuz noktada, surun çabucak haricinde. Tarihi kaynaklarda burası Burcu Melik, Hükümdar Burcu, Melik Burcu, Sultan Burcu diye söz edilen bir yer. Buranın çabucak haricinde, meydan denilen bir yere defnedildiğini görüyoruz. ötürüsıyla bu bilgi, fazlaca net bir biçimde Celaleddin Harzemşah’ın mezarının nerede olduğu tarafındaki tartışmaları büyük ölçüde geride bırakıyor ve açıklığa kavuşturmuş oluyor. “
“Celaleddin Harzemşah’ın mezarı nerededir sorusu büyük ölçüde karşılık buluyor. Özbekistan ve Orta Asya ve İslam tarihi açısından Celaleddin Harzemşah’ın mezar yerinin tespitinin değerli olduğunu düşünüyoruz. Bundan daha sonraki süreçte bizim birlikte yürüttüğümüz ve bu noktaya varmış olduğumuz bu çalışma resmi bir kurul kurulmak suretiyle bu çerçevesi daraltılmış, alanı sınırlanmış yerle ilgili bir hafriyat çalışmasıyla daha ayrıntılı bir çalışma yapıldığı vakit bu somut bilgiler daha da bir açığa kavuşmuş olacak. Tabi bu noktayı tespit ederken tarihi kayıtlarda geçen burç, kale, su yolu, mescit üzere noktaları biroldukca kayıtta takip ve teyit etmek suretiyle bu sonuca ulaşmış olduk.”
‘ARTIK ARAŞTIRDIĞIMIZ YER METRELERLE SINIRLI’
Mervaniler üzerine araştırmalar yapan Dr. Yahya Yaz da Celaleddin Harzemşah’ın mezarının Silvan’da olup olmadığı yahut hangi mevkide olduğu ile ilgili tartışmaların bittiğini belirterek, “Artık araştırdığımız yer metrelerle hudutlu bir yer olarak kaldı. Artık mezara hayli yakınız. Başka kaynaklarda konulan bilgilerle üst üste konulduğunda net bir biçimde puzzle tamamlanıyor, bilgiler birbirini tutuyor ve Celaleddin Harzemşah’ın mezarının burada olduğu ortaya çıkıyor. “
“Sibt İbn Cevzi’den Allah razı olsun. Çok kıymetli bilgiler vererek anlatıyor. Birincisi Silvan’ın haricinde, Burcu Melik’in altında meydanın yanında gömüldüğünü söylüyor. Burcu Melik’e yoğunlaştık. Sanki Burcu Melik nerededir diye bununla ilgili de kapsamlı bir araştırma yaptık ve bu araştırma kararında Burcu Melik’in aslında fazlaca bilinen bir yer olduğunu gördük. “
“Artık Celaleddin Harzemşah’ın mezarının burada 100 metrekarelik bir alanla hudutlu bir yerde olduğuna kesin olarak kanaat ettik. Mezar, Burcu Melik denilen bu noktanın etrafında, hayli dar bir alanda” dedi.
Doç. Dr. Bozan, Celaleddin Harzemşah’ın öldürülüp kuyuya atılmadan evvel Ayn Dar denilen bir köye geldiğinin Sibt İbnü’l-Cevzi ve İbn İmad el-Hanbeli isimli tarihçilerin yapıtlarında geçtiğini belirterek, bunun üzerine yaptıkları araştırmada Osmanlı arşivlerinde 1842 tarihindeki bir nüfus defterinde Silvan’ın kuzeyindeki dağlık bölgede bu isimde bir köyün varlığını ortaya koyduklarını tabir etti.
Doç. Dr. Bozan, köyde yaptıkları incelemelerde elde ettikleri bilgilerle tarihi kaynakların örtüştüğünü lisana getirerek, Türkiye’de ve Özbekistan’da merak konusu olan Celaleddin Harzemşah’ın mezar yerinin belirlenmesinden daha sonra öldürüldüğü yerin de tespit edildiğini söylemiş oldu.
‘TARİHİ BİLGİLERLE ÖRTÜŞÜYOR’
Tarihi kaynaklardan yola çıkarak Ayn Dar köyünü araştırdıklarını belirten Doç. Dr. Bozan, şu biçimde konuştu:”Acaba burası hakikat mudur değil midir diye araştırmacı Dr. Arafat Yaz ile bunun izini sürmeye başladık. Osmanlı nüfus kayıtlarını inceledik. Sanki bu biçimde bir köy ismi var mı orada diye. Zira Celaleddin Harzemşah’ın vefatıyla alakalı İslam tarihi kaynakları Celaleddin Harzemşah’ın dağlık bir bölgede öldürüldüğünü söylüyordu. Silvan’ın etrafında tek dağlık bölge kuzeydoğusundadır. Yani Hazro bölgesindedir.”
“Silvan’ın çabucak kuzeyinde başlayan Hazro’dan Lice’ye ve Tunceli’ye hakikat uzanan bir dağ silsilesi var. Biz o bölgede yoğunlaştık. 1842 tarihindeki Osmanlı nüfus kaydında Ayn Dar diye bir köye ulaştık. Bu köydeki nüfus bilgilerini gördük ve bu köyün muhtarı ile de görüştük. Köyün şu anki ismi Kavaklıboğaz köyü. Tarihi datalara uyan yer olup olmadığını incelemeye çalıştık.”
“Tarihi datalarda Celaleddin Harzemşah’ın öldürüldüğü yer şöyleki anlatılıyor: Harzemşah, Diyarbakır’dan Silvan’a hakikat giderken akşam bir harman yerinde konaklıyor. Peşinde Moğol askerleri var. Sabaha hakikat şafakla birlikte Moğol müfrezesi Harzemşah ve takımını tespit ediyor. Atak düzenleniyor. Celaleddin Harzemşah’ın grubu dağılıyor. Harzemşah kendisini takip eden birkaç Moğol askerini öldürüyor ve harman yerinden dağa kaçıyor. Bu dağda acımasız eşkıya tarafınca öldürülüyor. Hatta öldürüldükten daha sonra da orada bir kuyuya atıldığını söylüyor. “
“Harzemşah’ın cenazesi çabucak sonrasında Silvan Buyruğu olan Melik Şahabettin Gazi tarafınca getiriliyor. Bölge gerek kuzey güney istikametinde gerekse doğu batı istikametindeki kervanların, yolcuların geçiş güzergahının hakim noktasındadır. Yani bir eşkıya için bulunmaz bir noktadır. Tarihi bilgilerle bunun örtüştüğünü görüyoruz. “
“Bunun yanı sıra ikinci bir özellik; burada epeyce sayıda mağara var. Eşkıyanın sığınabileceği bir yerdir. Diyarbakır’a 84 kilometredir. Kuşbakışı olarak Silvan’a 32 kilometre ve Hazro’ya da 16 kilometre olan bir yerden bahsediyoruz. Silvan’ın 32 kilometre kuzeybatısında tek dağlık bölge orası esasen.”
“Bazı kaynaklarda şu biçimde bir ayrıntı da vardı; Ayn Dar köyü kimilerinde Kürtlerin olduğu yer, kimilerinde ise Ermenilerin olduğu bir yer olarak geçiyor. Enteresan bir biçimde nüfus defterinde 1842 tarihinde köyde 80 hane Müslüman, 5 hane de Ermeni var. Bu da tarihi bilgilerle örtüşmüş oluyor. “
“Müslümanlarla Ermenilerin birlikte hayatış olduğu bir yer olarak gözüküyor. bu biçimdece Celaleddin Harzemşah’ın mezar yerinin tespiti ile alakalı bilgiden daha sonra bu sefer öldürülmüş olduğu yerle alakalı da bilgiler bu biçimde bir alan araştırmasıyla tespit edilmiş oldu.”
HARZEMŞAH’IN MEZARININ SİLVAL’DA OLDUĞU TESPİT EDİLDİ
Dicle Üniversitesi’nce kurulan komitenin, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu olan ve kazandığı savaşlarla Haçlı hareketini durduran Süleyman Şah’ın oğlu Sultan 1’inci Kılıçarslan ile kızı Saide Hatun’un Diyarbakır’ın Silvan ilçesindeki mezarlarının bulunması için yaptığı çalışmalar ocak ayında sonuç vermiş ve mezarları bulunmuştu.
Mezar yerinin etraf düzenleme çalışmaları devam ederken, Büyük Selçuklu Devleti’nin mirasçısı olarak 11’inci yüzyılda kurulup, yaklaşık 200 yıl karar süren Harzemşahlar Devleti’nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah’ın Silvan’da olduğu bilinen mezarının yerinin tespit edilmesi gayesiyle Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Lideri Doç. Dr. Oktay Bozan ile Mervaniler hakkında araştırmalar yapan Dr. Arafat Yaz, İslam tarihi kaynaklarını araştırmaya başladı.
Doç. Dr. Bozan, Türkiye’de ve bilhassa Özbekistan’da merak konusu olan mezar yeri ile ilgili olarak yaptıkları araştırmada, bugüne kadar hiç bir çalışmada yer almayan ve gözden kaçan bir kaynak tespit ettiklerini söylemiş oldu.
Celaleddin Harzemşah periyodunda hayatış İslam tarihçisi Sibt İbn Cevzi’nin ‘Mir’atü’z-Zaman Fi Tarihi’l-Ayan’ isimli yapıtında mezar yerinin tüm bilgileriyla anlatıldığını söyleyen Doç. Dr. Bozan, yapılacak hafriyat çalışmalarının akabinde ortaya çıkarılacak mezarla Silvan ilçesinin Ahlat ve Diyarbakır içinde değerli bir turizm destinasyonuna sahip olacağını söylemiş oldu.
’30’A YAKIN KAYNAKTA MEZARIN SİLVAN’DA OLDUGU BELİRTİLİYOR’
30’a yakın İslam tarihi kaynağında mezarın Silvan’da olduğu açıklandığini, lakin yerinin tam olarak tanım edilmediğini tabir eden Doç. Dr. Bozan, “Celaleddin Harzemşah’ın öldürülme tarihi 1231, bu mevzuyla alakalı bilgi veren Sibt İbn Cevzi’nin vefat tarihi de ondan 25 yıl daha sonra.”
“ötürüsıyla Celaleddin Harzemşah ile tıpkı yaşlarda olması ve tıpkı tarihlerde yaşaması, yaşadığı yerin buraya epeyce yakın olması, bu bölgeyle ilgili epey ayrıntılı bilgiler veren biri olması, bölge tarihini yazarken vazgeçemeyeceğimiz bir kaynak olması hasebiyle emniyetli bir kaynak olduğunu ve bu kaynağın vermiş olduğu ayrıntıların öbür bilgilerle birlikte okunduğu vakit, bir tartışmaya yer bırakmayacak biçimde ortaya koymuş oluyor” diye konuştu.
‘SİLVAN, SULTANLAR KENTİ OLARAK BİLİNİYOR’
Silvan’ın İslam ve insanlık tarihi açısından değerli bir merkez olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Bozan, şunları söylemiş oldu:”Bu açıdan bakıldığından islam tarihinde sultanlar kenti olarak bilinmektedir. Gerek Mervaniler Devleti’nin gerekse Artuklular Devleti’nin değerli bir merkezi ve başşehri olmuştur. Bu açıdan bakıldığında 2021 yılı Ocak ayı başında, Anadolu Selçuklu Hükümdarı Sultan 1’inci Kılıçaslan’ın mezar yerinin tespiti ile ilgili çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmayla birlikte ‘Silvan’da diğer hangi hükümdarların da türbesi var’ sorusu gündeme geldi”
“Moğolları yeryüzünde birinci sefer durduran, Anadolu tarihi açısından, Orta Asya tarihi açısından, İslam tarihi açısından değerli bir aktör ve kişiselyet olan Celaleddin Harzemşah’ın mezarının da Silvan’da olduğunu söylemiştik. Bu kapsamda farklı görüşler de yer aldı. Ancak bunların hiç bir tarihi kaydı yok. Bu yıl içerisinde Türkiye ile Özbekistan içinde ortak imal olan ‘Bozkır Arslanı Celaleddin’ dizisi yapıldı. Bu diziden daha sonra bu bahse ilgi ve alaka daha da arttı. “
“Bu manada bizlere ulaşan birtakım teklifler geldi. Dr. Arafat Yaz ile birlikte bir müddetdir üzerinde çalıştığımız bir mevzuydu ve dikkatli bir biçimde İslam tarihi kaynaklarını inceledik. Yaklaşık 30 İslam tarihi kaynağında Celaleddin Harzemşah’ın vefatıyla alakalı metinleri fazlaca dikkatli bir biçimde inceledik. Bu incelememizde şu kanaat hasıl oldu. Celaleddin Harzemşah’ın mezarının Silvan’da olduğu katılık kazanmış oluyor. Lakin bunun yanı sıra bir kaynaktaki bir bilginin bugüne kadar hiç bir çağdaş araştırmacının fark etmediğini, hiç bir kitapta, hiç bir makalede, hiç bir çalışmada olmadığını gördük.”
“Ülkemizde Harzemşahlar ve Celaleddin Harzemşah ile ilgili müstakil çalışmalarda bile bu kaynağın kullanılmadığını, muhtemelen gözden kaçtığını gördük. Sibt İbn Cevzi ismindeki bir tarihçi, ‘Mir’atü’z-Zaman Fi Tarihi’l-Ayan’ isimli yapıtında, Celaleddin Harzemşah’ın öldürülme formunu, öldürülme yerini ve öldürüldükten daha sonra da Silvan buyruğu olan Melik Muzaffer Şahabbetin Gazi’nin, onun cesedini Silvan’a getirdiğini söylüyor. Dayısının Harzemşah’ın cenazesini şahsen teşhis ettiğini görüyoruz. “
“Celaleddin Harzemşah’ın cesedi, şu anda ortasında bulunduğumuz noktada, surun çabucak haricinde. Tarihi kaynaklarda burası Burcu Melik, Hükümdar Burcu, Melik Burcu, Sultan Burcu diye söz edilen bir yer. Buranın çabucak haricinde, meydan denilen bir yere defnedildiğini görüyoruz. ötürüsıyla bu bilgi, fazlaca net bir biçimde Celaleddin Harzemşah’ın mezarının nerede olduğu tarafındaki tartışmaları büyük ölçüde geride bırakıyor ve açıklığa kavuşturmuş oluyor. “
“Celaleddin Harzemşah’ın mezarı nerededir sorusu büyük ölçüde karşılık buluyor. Özbekistan ve Orta Asya ve İslam tarihi açısından Celaleddin Harzemşah’ın mezar yerinin tespitinin değerli olduğunu düşünüyoruz. Bundan daha sonraki süreçte bizim birlikte yürüttüğümüz ve bu noktaya varmış olduğumuz bu çalışma resmi bir kurul kurulmak suretiyle bu çerçevesi daraltılmış, alanı sınırlanmış yerle ilgili bir hafriyat çalışmasıyla daha ayrıntılı bir çalışma yapıldığı vakit bu somut bilgiler daha da bir açığa kavuşmuş olacak. Tabi bu noktayı tespit ederken tarihi kayıtlarda geçen burç, kale, su yolu, mescit üzere noktaları biroldukca kayıtta takip ve teyit etmek suretiyle bu sonuca ulaşmış olduk.”
‘ARTIK ARAŞTIRDIĞIMIZ YER METRELERLE SINIRLI’
Mervaniler üzerine araştırmalar yapan Dr. Yahya Yaz da Celaleddin Harzemşah’ın mezarının Silvan’da olup olmadığı yahut hangi mevkide olduğu ile ilgili tartışmaların bittiğini belirterek, “Artık araştırdığımız yer metrelerle hudutlu bir yer olarak kaldı. Artık mezara hayli yakınız. Başka kaynaklarda konulan bilgilerle üst üste konulduğunda net bir biçimde puzzle tamamlanıyor, bilgiler birbirini tutuyor ve Celaleddin Harzemşah’ın mezarının burada olduğu ortaya çıkıyor. “
“Sibt İbn Cevzi’den Allah razı olsun. Çok kıymetli bilgiler vererek anlatıyor. Birincisi Silvan’ın haricinde, Burcu Melik’in altında meydanın yanında gömüldüğünü söylüyor. Burcu Melik’e yoğunlaştık. Sanki Burcu Melik nerededir diye bununla ilgili de kapsamlı bir araştırma yaptık ve bu araştırma kararında Burcu Melik’in aslında fazlaca bilinen bir yer olduğunu gördük. “
“Artık Celaleddin Harzemşah’ın mezarının burada 100 metrekarelik bir alanla hudutlu bir yerde olduğuna kesin olarak kanaat ettik. Mezar, Burcu Melik denilen bu noktanın etrafında, hayli dar bir alanda” dedi.