Eski ABD Lideri Donald Trump, Mart 2018’de ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkelerden ithal çelik ve alüminyuma sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 oranlarında ek gümrük vergileri getirileceğini duyurmuştu. sonucun DTÖ kurallarına alışılmamış olması sebebiyle Türkiye, Çin, Norveç, Hindistan, Rusya ve İsviçre, ABD’yi DTÖ’ye şikayet etmişti.
DTÖ Uyuşmazlıkların Tahlili Düzeneği’nin üç kişilik paneli ise 11 Aralık 2022’de Türkiye, Norveç, Çin ve İsviçre’nin müracaatı üzerine, Trump’ın sonucunı gerekçelendirmek için “ulusal güvenlik” tasalarını öne sürmesini reddederek, vergilerin “savaş yahut öbür bir olağanüstü durum sırasında uygulanmadığını” bildirdi.
Yayan, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, ABD’nin 2018’de muhafaza önlemini uygulamaya aktardıktan daha sonra, AB’nin de buna dayanarak “AB pazarına ticaret sapması olabileceğini” ve “ABD’ye giremeyen mamüllerin, AB’ye yönelebileceğini” tez ettiğini hatırlattı.
ötürüsıyla Türkiye’ye gibisi bir korunma tedbirinin uyguladığını vurgulayan Yayan, şu biçimde devam etti:
“Bu tezin gerçeği yansıtmadığını uygulama birinci başlatıldığında TÇÜD olarak deklare ettik. Ortadan geçen müddette, ticaret sapmasına mahal verecek bir gelişme yaşanmadığı üzere ABD, Kanada, Latin Amerika ülkelerinden başlayarak, AB, Japonya, İngiltere ve Güney Kore’yi de dahil ettiği kota uygulamalarıyla korunma önlemlerini değerli ölçüde esnetmiştir. ABD, tüm teşebbüslerimize karşın, Türkiye’ye karşı gibisi esnekliği göstermekten imtina etti. Bu durum ABD’nin aslında kural dışı olan uygulamasını daha da derinleştirdi. DTÖ’nün aldığı karar, tarafımızca beklenen bir gelişme olmuştur. DTÖ gibisi bir sonucu Nisan 2022’de AB için de vermişti. AB’nin çelik mamüllerinde 2018’de uygulamaya başladığı korunma tedbirlerine karşı Türkiye’nin DTÖ’de başlatmış olduğu davada kurulan panel, Türkiye’nin tezlerini destekleyerek 29 Nisan 2022’de AB’nin uyguladığı tedbirlerin ‘uluslararası ticaret kurallarına aykırı’ olduğuna hükmetti.”
Yayan, bu kararla Türkiye’nin, müdafaacı ve memleketler arası kurallara karşıt uygulamaların arttığı bir devirde, kurucu üyesi olduğu DTÖ’nün sistemleri ortasında kalarak, haklılığını ortaya koyduğunu lisana getirerek, “Korunma önlemi uygulamasına münasebet gösterilen ticaret sapmasına yönelik mümkün tehditlerin, ABD’nin birfazlaca ülkeye dataları esnetmesiyle büsbütün ortadan kalkması ve Türkiye’nin DTÖ’deki kazanımları daha sonrasında, AB’nin korunmaya yönelik geçerli bir yerinin kalmadığını dikkate alarak, korunma önlemi uygulamasına son verebileceği istikametinde oluşan beklentiye karşın, AB, DTÖ’nün sonucuna ahenk için 15 Ocak 2023’e kadar müddet istedi. Bu mühlet sonunda alınacak karar ise belirsizliğini koruyor.” diye konuştu.
“Korunma tedbirleri, ABD çelik dalında adeta alışkanlık haline geldi”
Yayan, savaşan bir ülke olmamasına karşın ABD’nin, çelik ithalatının kısıtlanmasının ulusal güvenliği açısından fazlaca kıymetli bir önlem olduğu tezini sürdürdüğüne dikkati çekti.
Bu uygulama yardımıyla, 2021’de ABD’de son derece farklı iç piyasa kuralları oluştuğunu vurgulayan Yayan, şu ayrıntıları paylaştı:
“Yassı eserlerde ton başına 1100 dolar civarında bir fiyat farkıyla ABD’de 1 milyon ton üretim yapan bir üretici kuruluşa 1 milyar doların üzerinde ek kaynak sağlandı. 80 milyon ton civarında bir üretimi olan ABD’de 4 yıldır uygulanan vergiler, dolaylı devlet yardımı fonksiyonu nazaranrek, ABD’li üreticiler lehine çalışıyor. 2001’de ‘Section 201’in ve daha sonra 2018’de ‘Section 232’inin uygulamaya aktarılmasıyla korunma tedbirleri, ABD çelik dalında adeta alışkanlık haline geldi.”
Trump’ın, Çin’e yılda 370 milyar dolarlık bir açığı engellemeyi teminen, korunma tedbiri sonucu aldığını tabir eden Yayan, “22 yıldır ülkemizle ikili ticarette ABD lehine 50 milyar dolar civarında açık verilmiştir. Buna karşın öteki paydaş ülkelere esnek kota uygulaması getirilmişken, çelik bölümümüzün baskı altında tutulmasına devam edilmesi ve Türkiye’ye birebir tarafta adım atılmaması anlaşılamamaktadır.” değerlendirmesini yaptı.
Veysel Yayan, AB ve ABD, DTÖ’nün faal kuruluşunda yer almalarına karşın, kendi çıkarlarının aleyhine karar alındığında DTÖ’yü “adeta yok sayarak” yükümlülüklerini yerine getirmediğini, sadece kendi lehlerine karar çıktığında DTÖ kurallarının uygulanmasını talep ettiğini söylemiş oldu.
ABD yetkililerinin bu mevzuda DTÖ’yü haddini aşmakla suçlamalarını yadırgadıklarını aktaran Yayan, kelamlarını, “ABD’nin ve AB’nin, DTÖ kararlarına bir an evvel ahenk sağlaması, dünya ticaretinde muhakkak kuralların geçerliliğinin ve nizamın korunması açısından hayati ehemmiyet taşımaktadır.” diye tamamladı. (AA)
DTÖ Uyuşmazlıkların Tahlili Düzeneği’nin üç kişilik paneli ise 11 Aralık 2022’de Türkiye, Norveç, Çin ve İsviçre’nin müracaatı üzerine, Trump’ın sonucunı gerekçelendirmek için “ulusal güvenlik” tasalarını öne sürmesini reddederek, vergilerin “savaş yahut öbür bir olağanüstü durum sırasında uygulanmadığını” bildirdi.
Yayan, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, ABD’nin 2018’de muhafaza önlemini uygulamaya aktardıktan daha sonra, AB’nin de buna dayanarak “AB pazarına ticaret sapması olabileceğini” ve “ABD’ye giremeyen mamüllerin, AB’ye yönelebileceğini” tez ettiğini hatırlattı.
ötürüsıyla Türkiye’ye gibisi bir korunma tedbirinin uyguladığını vurgulayan Yayan, şu biçimde devam etti:
“Bu tezin gerçeği yansıtmadığını uygulama birinci başlatıldığında TÇÜD olarak deklare ettik. Ortadan geçen müddette, ticaret sapmasına mahal verecek bir gelişme yaşanmadığı üzere ABD, Kanada, Latin Amerika ülkelerinden başlayarak, AB, Japonya, İngiltere ve Güney Kore’yi de dahil ettiği kota uygulamalarıyla korunma önlemlerini değerli ölçüde esnetmiştir. ABD, tüm teşebbüslerimize karşın, Türkiye’ye karşı gibisi esnekliği göstermekten imtina etti. Bu durum ABD’nin aslında kural dışı olan uygulamasını daha da derinleştirdi. DTÖ’nün aldığı karar, tarafımızca beklenen bir gelişme olmuştur. DTÖ gibisi bir sonucu Nisan 2022’de AB için de vermişti. AB’nin çelik mamüllerinde 2018’de uygulamaya başladığı korunma tedbirlerine karşı Türkiye’nin DTÖ’de başlatmış olduğu davada kurulan panel, Türkiye’nin tezlerini destekleyerek 29 Nisan 2022’de AB’nin uyguladığı tedbirlerin ‘uluslararası ticaret kurallarına aykırı’ olduğuna hükmetti.”
Yayan, bu kararla Türkiye’nin, müdafaacı ve memleketler arası kurallara karşıt uygulamaların arttığı bir devirde, kurucu üyesi olduğu DTÖ’nün sistemleri ortasında kalarak, haklılığını ortaya koyduğunu lisana getirerek, “Korunma önlemi uygulamasına münasebet gösterilen ticaret sapmasına yönelik mümkün tehditlerin, ABD’nin birfazlaca ülkeye dataları esnetmesiyle büsbütün ortadan kalkması ve Türkiye’nin DTÖ’deki kazanımları daha sonrasında, AB’nin korunmaya yönelik geçerli bir yerinin kalmadığını dikkate alarak, korunma önlemi uygulamasına son verebileceği istikametinde oluşan beklentiye karşın, AB, DTÖ’nün sonucuna ahenk için 15 Ocak 2023’e kadar müddet istedi. Bu mühlet sonunda alınacak karar ise belirsizliğini koruyor.” diye konuştu.
“Korunma tedbirleri, ABD çelik dalında adeta alışkanlık haline geldi”
Yayan, savaşan bir ülke olmamasına karşın ABD’nin, çelik ithalatının kısıtlanmasının ulusal güvenliği açısından fazlaca kıymetli bir önlem olduğu tezini sürdürdüğüne dikkati çekti.
Bu uygulama yardımıyla, 2021’de ABD’de son derece farklı iç piyasa kuralları oluştuğunu vurgulayan Yayan, şu ayrıntıları paylaştı:
“Yassı eserlerde ton başına 1100 dolar civarında bir fiyat farkıyla ABD’de 1 milyon ton üretim yapan bir üretici kuruluşa 1 milyar doların üzerinde ek kaynak sağlandı. 80 milyon ton civarında bir üretimi olan ABD’de 4 yıldır uygulanan vergiler, dolaylı devlet yardımı fonksiyonu nazaranrek, ABD’li üreticiler lehine çalışıyor. 2001’de ‘Section 201’in ve daha sonra 2018’de ‘Section 232’inin uygulamaya aktarılmasıyla korunma tedbirleri, ABD çelik dalında adeta alışkanlık haline geldi.”
Trump’ın, Çin’e yılda 370 milyar dolarlık bir açığı engellemeyi teminen, korunma tedbiri sonucu aldığını tabir eden Yayan, “22 yıldır ülkemizle ikili ticarette ABD lehine 50 milyar dolar civarında açık verilmiştir. Buna karşın öteki paydaş ülkelere esnek kota uygulaması getirilmişken, çelik bölümümüzün baskı altında tutulmasına devam edilmesi ve Türkiye’ye birebir tarafta adım atılmaması anlaşılamamaktadır.” değerlendirmesini yaptı.
Veysel Yayan, AB ve ABD, DTÖ’nün faal kuruluşunda yer almalarına karşın, kendi çıkarlarının aleyhine karar alındığında DTÖ’yü “adeta yok sayarak” yükümlülüklerini yerine getirmediğini, sadece kendi lehlerine karar çıktığında DTÖ kurallarının uygulanmasını talep ettiğini söylemiş oldu.
ABD yetkililerinin bu mevzuda DTÖ’yü haddini aşmakla suçlamalarını yadırgadıklarını aktaran Yayan, kelamlarını, “ABD’nin ve AB’nin, DTÖ kararlarına bir an evvel ahenk sağlaması, dünya ticaretinde muhakkak kuralların geçerliliğinin ve nizamın korunması açısından hayati ehemmiyet taşımaktadır.” diye tamamladı. (AA)