Linux tabanlı dağıtımlar günümüzde biroldukca yerde artık pek yaygın biçimde kullanılıyor. Bunlar içinde kusurların telafisinin olmadığı ve stabilitenin kıymetli olduğu kurumsal sistemler, sunucular, hatta üretim ortamları yer alıyor. CentOS da günümüz kurumsal-stabilite odaklı Linux dağıtımlarında başı çeken projelerden birisiydi ki Technopat sunucusu da bu Linux dağıtımı üzerine konseyi. Öte yandan Red Sınır tarafınca satın alınan bu projenin yakın vakitte fişi çekildi diyebiliriz. Artık daimi Beta pozisyonuna geçen CentOS Linux işletim sistemini evvel yakından tanıyalım, daha sonra da alternatiflere göz atalım.
CentOS, açılımı Community Enterprise Operating System olan RHEL’in (Red Sınır Enterprise Linux) bir daha yapılandırılmış bir topluluk sürümüdür. Mayıs 2004’de RHEL 2.1AS sürümünden fork edilerek geliştirilmiş birinci CentOS olan CentOS sürüm 2 piyasaya sürüldü. CentOS, gerisindeki topluluk dayanağıyla fiyatsız kurumsal seviyede stabil dağıtımlar sunuyordu. Hosting şirketleri, geliştiriciler, Linux severler ve biroldukça toplulukta pek tanınan bir dağıtım oldu. O denli ki, 2012 yılında sunucu pazarında Debian’ın liderliğini elinden aldı ve ondan sonrasında birinciliği kaptırsa bile bölümü elinde tutmaya devam etti.
Red Çizgi Enterprise Linux, fiyatlı bir işletim sistemiyken, RHEL dayanak fiyatını ödemek istemeyen ancak stabil ve kurumsal yazılımları yeğleyen biroldukca oluşum CentOS’u kullanıyor. Sunucu için işletim sistemi seçimi yazımızda CentOS’un başka dağıtımlara kıyasla avantajlarına uzun uzun değinmiştik. Bu avantajlı durum bugüne kadar devam ederken, Red Çizgi tarafınca alınan ani bir kararla RHEL 8’in bir daha yapılandırılmış dağıtımı olan CentOS Linux 8’in 2021 yılı içerisinde sonlandırılacağı belirtildi. Sonlandırılmanın çabucak akabinde CentOS Linux projesi CentOS Stream olarak değiştirildi ve Red Çizgi Enterprise Linux’un upstream yani geliştirme kolu olarak devam etmeye başladı. CentOS’un indirme sayfasında en son CentOS 8 sürümü olan 2011 takviyesinin 31 Aralık 2021’de biteceğini gorebilirsiniz.
CentOS’un yayınlanma biçimi değişeceğinden, bu onu asıl öne çıkaran kararlılık ve RHEL’in fiyatsız sürümü olma avantajlarını yitireceği manasına geliyor.
CentOS Stream’i, Fedora ve RHEL’in içindeki bir dağıtım olarak düşünebilirsiniz. Bundan daha sonra RHEL’in gelişimi şöyle olacak:
Fedora Linux > CentOS Stream > RHEL
Evvel yapılmak istenen ilgili değişiklikler ve güncellemeler Fedora’da yapılıp test edilmeye başlanacak, sonrasındasında ikinci bir test sürümü olan CentOS Stream’de başarılı olursa RHEL’de uygulanmaya başlanacak. Bu da CentOS’un en kıymetli yanı olan stabilitesini büyük ölçüde yitirmesine niye olacak.
Red Hat’ın izlediği siyaset ve CentOS’un upstream’e olan evrimi çok tartışıldı. 8 Aralık 2020 tarihinde biroldukca bireye gönderilen e-posta şöyle;
“CentOS projesinin geleceği; CentOS Stream. Bir daha sonraki yıl (2021 yılı kastediliyor) Red Hat’ın bir daha inşası olan CentOS Linux’tan geçiş yapılacak ve mevcut RHEL kullanılmaya devam edilecek. RHEL 8’in bir daha yapılandırılmış hali olan CentOS Linux 8 ise 2021 yılının sonlarında sona erecek. Bu tarihten itibaren CentOS artık RHEL’in upstream geliştirme kolu olarak devam edecek.”
E-postanın devamında biroldukca oluşumun RHEL 7 tabanına yaptığı yatırımlara da değiniliyor. RHEL 7 sürümüne olan tam takviye 2024 yılında kesilirken, 2029 yılında da ömür döngüsü büsbütün sona ermiş olacak.
“Bu ortada, birçoğunuzun CentOS Linux 7 sürümüne yatırım yaptığını biliyoruz, bu niçinle RHEL 7 ömür döngüsün geri kalanında dayanak sağlamaya devam edeceğiz.”
“CentOS Linux 8 bitmiş oldurildiğinde en âlâ seçeneğiniz CentOS Stream 8 sürümüne geçmek olacaktır. CentOS Linux 8’i rastgele bir üretim ortamı üzerinde kullanıyorsanız ve CentOS Stream’in gereksinimleriniz için yetersiz geleceğini düşünüyorsanız, seçenekleriniz hakkında Red Çizgi ile bağlantıya geçmenizi öneriyoruz.”
Bildiğiniz üzere CVE’ler (Common Vulnerabilities and Exposures / Ortak Güvenlik Açıkları ve Etkilenmeler) rastgele bir değerli yazılımda çıkan zafiyetleri/güvenlik risklerini tabir eden birtakım ilanlara ve bu ilanların kodlarına deniliyor.
CentOS Stream güvenlik açıklarını evvelki sürüm olan CentOS Linux 8’den biraz daha farklı bir biçimde ele alacak. Her ne kadar olağan geliştirme güncellemelerini birinci alan CentOS Stream olacak olsa bile, güvenlik açıkları kelam konusu olduğunda birinci vakit içinderda RHEL yamanana kadar bu sürümler güvenlik güncellemelerini alamayacak. Siber güvenliğin pek kıymetli olduğu günümüz dünyasında bu durum birfazlaca CentOS kullanıcısını pek sıkıntı durumda bırakabilir.
CentOS projesinin web sitesinde yer alan “Sıkça Sorulan Sorular” kısmındaki bilgiye nazaran hayır.
“Hayır, CentOS Stream sürümü düzeltmeleri ve özellikleri RHEL’den daha evvel alacak. Genel itibariyle konuşacak olursak, CentOS Stream’in daha az yanılgı ve daha epeyce çalışacağını düşünüyoruz. Ancak her daim bir RHEL sürümüne neyin gittiğini direkt gösteriyor.”
“Bunun için donanım, kaynak koyulmayacak ve gönüllülerden bu biçimde bir şey için çalışmasını istemeyeceğiz. Bunun yapmaya çalıştığımız şeyi sulandırdığını düşünüyoruz. CentOS Stream’e bir daha odaklanınız. Bütün bunlarla bir arada, kod açık kaynaklı ve kimsenin onu kullanımını, koddan kendi paketlerini oluşturmasını engellemeye çalışmayız.”
Hayır, CentOS 7 bilinen RHEL 7 hayat döngüsünde kullanılmaya devam edilecek. Bu değişikliğin CentOS 7 kullanıcıları üzerinde rastgele bir tesiri olmayacak.
CentOS’un kurucu ortağı Greg Kurtzer, Red Sınır tarafınca alınan bu karardan birfazlaca topluluk üyesi üzere mutlu olmadı. CentOS’dan daha öncesinde Caos Linux isminde bir Red Çizgi bir daha inşa projesi de yönetmiş olan Kurtzer, çabucak sonrasında CentOS projesini oluşturmak için kendi çalışmasını Rocky McGough ve Lance Davis’in çalışmalarıyla birleştirmişti.
Krutzer, yaptığı basın açıklamasında Red Hat’tan gelen haberlere şok olduğunu, CentOS’u kurduğunda asla bu biçimde büyük ve tesirli bir dağıtım olacağını hayal etmediğini söylemiş oldu. Bu beklenmedik değişime cevaben CentOS’un bir başka kurucu ortağı olan Rocky McGough’un onuruna Rocky Linux ismindeki yeni bir projeyi duyurdu.
Rocky Linux’un şimdiden oluşturduğu nizamlı topluluk yapısı ve ardına aldığı AWS üzere dev sponsorlarla bir arada başarılı bir dağıtım olacağını düşünüyoruz.
Red Sınır, CentOS Linux’u upstream kısmı olarak değiştirdiği günden beri hem kurumsal topluluktan tıpkı vakitte topluluktan gelen epeyce kuvvetli bir reaksiyonla karşılaştı. CentOS’un tasarımcılarından gelen Rocky Linux atılımı ve peş peşe alınan Red Sınır mamüllerini terk etme kararları kırmızı kadrosu bir adım geriye attırdı.
20 Ocak 2021’de Red Çizgi geliştiricilerin ve topluluğun paketler oluşturup çeşitli ortamlarda kullanabileceği ve 16 bilgisayarla sonlu fiyatsız bir RHEL sürümü yayınlandı. Bu sürümün amaç kitlesinde aşağıdaki oluşumlar yer alıyor.
Fiyatsız Red Sınır Enterprise Linux Programının Detayları
Bu karar sonucunda iki tıp kullanıcı RHEL’i %100 fiyatsız kullanabilecek.
1. Küçük Eser Ortamları ve Yükler
Olağanda Red Sınır geliştirici programı, geliştiriciler için maalesef yalnızca bir makineye müsaade veriyor. Eser ortamlarında ve üretimde bir geliştirici aboneliği kullanamıyordunuz. Ama 20 Ocak’ta alınan yeni kararla bir arada bu değişti.
“RHEL için olan Ferdi Geliştirici aboneliğinizle 16 sisteme kadar üretimde bulunabilirsiniz. Evet, küçük üretim ortamları için bu fiyatsız ve kendinden takviyeli bir RHEL. RHEL’i indirmek için sadece fiyatsız bir Red Sınır hesabı oluşturup oturum açmanız gerekiyor. Öteki hiç bir şeye gerek yok. Bu bir satış programı değil, bu niçinle satış temsilcileri ile takip edilen bir şey de değil. Yalnızca isterseniz tam dayanak edinebilmek için aboneliğinizi yükseltebilirsiniz, size kalmış bir şey.”
Bu aboneliklerinizi yalnızca şahsi bilgisayarlar yahut geliştirme ortamında kullanmak zorunda değilsiniz. Müsaade verilen biçimde Google Cloud, Amazon AWS, Microsoft Azure üzere bulut sağlayıcılarda, Vultr ve Linode üzere sunucu sağlayıcılarda da kullanabilirsiniz. Tek yapmanız gereken barındırma fiyatlarını ödemeniz, RHEL fiyatsız. Bu atılım keşke CentOS 8’in fişini çekip, yıllardır ardında olan büyük bir kitle kaybedilmeden yapılsaydı.
2. Müşteri Geliştirme Takımları İçin Fiyatsız RHEL
Ferdî RHEL geliştirici aboneliğinde şimdiye kadar birfazlaca sınırlama mevcuttu. Artık evvelki sınırlamalar yok, beraberinde abonelerin geliştirme programına katılıp daha fazla avantajdan yararlanabilme imkanı doğuyor. Müşteri geliştirme takımları artık mevcut abonelik sayesinde rastgele bir ek fiyat ödenmeden eklenip RHEL’den faydalanabilecek.
RHEL için aktüel Kişisel Geliştirici aboneliği, 1 Şubat 2021 tarihinde mevcut geliştirici abonelikleri de dahil herkese açık hale geldi. Bu tarihten daha sonraki vakit dilimi içerisinde Red Sınır web sitesinden geliştirici hesabı oluşturup ilgili RHEL sürümünü edinip kullanmaya başlayabilirsiniz.
Ayrıyeten fiyatsız RHEL hakkındaki “Sıkça Sorulan Sorular” sayfasına da göz atmanız kesinlikle faydalı olacaktır.
CentOS projesinin Red Çizgi tarafınca rolling release ve test dağıtımı olacağı belirtildiktan daha sonra piyasada yerini alacak kimi alternatifler ortaya çıkmaya başlamıştı. Bu yazıyı birinci yazdığımızda bu üslup bir atılımın bölümden gelmesini açıkçası bekliyorduk.
Bizler bu adımın Oracle tarafınca Oracle Linux için atılacağını düşünürken, asıl atak CloudLinux‘tan geldi. yıllardır sunucu sistemlerine yönelik inançlı ve kararlı ticari işletim sistemi tahlilleri geliştiren CloudLinux, bu fırsattan yararlanmak isteyip AlmaLinux Vakfı‘nı kurarak Red Hat’tan çatallanarak AlmaLinux OS projesini başlatmış olduğunı duyurdu.
Latincede ruh manasına gelen “Alma”, söylenene bakılırsa Linux dağıtımlarının ardındaki asıl ruhu anlatmak istediği için isim olarak seçilmiş. CloudLinux üzere dalda deneyimli bir firma tarafınca geliştirilen bu dağıtımın RHEL ile neredeyse birebir uyumlu ve stabilitede olması hedefleniyor.
Daldaki başkan sunucu paneli cPanel‘de 30 Mart 2021 tarihinde çıkan 94 sürümüyle birlikte desteklediğini deklare etti. CloudLinux’un bu projesinde birinci ortaklardan biriyle gurur duyduklarını belirten cPanel, AlmaLinux’u CentOS’un en düzgün alternatiflerinden biri olabileceğini bir blog yazısıyla duyurdu.
Bu yazı aslında son bir ay boyunca Red Çizgi ve topluluk cephesinde yaşananların ufak bir özeti. Red Hat’in aldığı ani kararla, çok tanınan ve tahminen de Red Çizgi isminin bu kadar duyulmasını sağlayan CentOS’u stabil RHEL sürümü olmaktan çıkarıp upstream kolu haline getirmesi kararında topluluk kitleler halinde uzaklaşmaya başlamıştı. CentOS’un dizayncıları bile bu durumdan mutlu olmayıp Rocky Linux isminde bağımsız bir proje başlattıklarını duyurdu.
CentOS sonucuyla bir nevi kendi kuyusunu kazan Red Çizgi, 20 Ocak 2021 tarihinde aldığı ikinci ani kararla makûs gidişatı durdurmak ve yenidendan topluluk dayanağını ardına alabilmek ismine 16 bilgisayara kadar fiyatsız bir RHEL sürümü sağlayacağını duyurdu. Artık Red Çizgi herkes için 16 lisansa kadar üretim ortamında ve sunucularda çalıştırılabilecek RHEL aboneliği sunuyor.
Akış hali ise rastgele bir değişiklik olmadan devam edecek. Fedora, her zamanki üzere Linux masaüstü kullanıcıları için bir dağıtım olmaya devam edecek ve RHEL onun geliştirilmiş sürümü olacak. CentOS Stream ise daha sonraki RHEL sürümü için geliştirme kısmı olarak kalmaya devam edecek. Bankalar, bilgi merkezleri, hükümetler ve kurumsal müşteriler ise fiyatlı sürüm kullanmaya devam edecekler. Ayrıyeten 16 bilgisayardan yahut sunucudan fazla aygıtta RHEL kullanacaksanız, evvelce de olduğu üzere fiyatlı bir abonelik satın almanız gerekiyor.
Biz CentOS’un bitmiş oldurilmesinin felaket olduğunu düşünmek yerine, Red Hat’ın son atağıyla ve alternatif projelerin başlamasıyla avantaja dönüştüğünü düşünüyoruz. Rocky Linux, fiyatsız Red Çizgi derken ayrıyeten CloudLinux üzere büyük bir firmanın elinden çıkan AlmaLinux üzere bir alternatifimiz de bulunuyor. Artık kullanıcıların elde edebileceği hem fiyatsız tam bir RHEL sürümü, Rocky Linux ve AlmaLinux var.
Rocky Linux topluluğunun ardına aldığı büyük sponsorlar ve büyük topluluğuyla yeterli işler çıkaracağını düşünüyoruz. AlmaLinux’un ise bölümde kurduğu ve kuracağı iştiraklerle pek yer edineceğini söyleyebiliriz. Kim bilir, gün gelir tahminen Rocky Linux ve AlmaLinux’da CentOS ve RHEL kadar tanınan olur ve daldaki yerlerini daha fazla konuşmaya başlarız.
Sizlerin de eklemek istediği bir şey var ise yorum yazabilir, sorularınız için Technopat Toplumsal’e mevzu açıp üyelerimizle fikir alışverişinde bulunabilirsiniz.
CentOS, açılımı Community Enterprise Operating System olan RHEL’in (Red Sınır Enterprise Linux) bir daha yapılandırılmış bir topluluk sürümüdür. Mayıs 2004’de RHEL 2.1AS sürümünden fork edilerek geliştirilmiş birinci CentOS olan CentOS sürüm 2 piyasaya sürüldü. CentOS, gerisindeki topluluk dayanağıyla fiyatsız kurumsal seviyede stabil dağıtımlar sunuyordu. Hosting şirketleri, geliştiriciler, Linux severler ve biroldukça toplulukta pek tanınan bir dağıtım oldu. O denli ki, 2012 yılında sunucu pazarında Debian’ın liderliğini elinden aldı ve ondan sonrasında birinciliği kaptırsa bile bölümü elinde tutmaya devam etti.
Red Çizgi Enterprise Linux, fiyatlı bir işletim sistemiyken, RHEL dayanak fiyatını ödemek istemeyen ancak stabil ve kurumsal yazılımları yeğleyen biroldukca oluşum CentOS’u kullanıyor. Sunucu için işletim sistemi seçimi yazımızda CentOS’un başka dağıtımlara kıyasla avantajlarına uzun uzun değinmiştik. Bu avantajlı durum bugüne kadar devam ederken, Red Çizgi tarafınca alınan ani bir kararla RHEL 8’in bir daha yapılandırılmış dağıtımı olan CentOS Linux 8’in 2021 yılı içerisinde sonlandırılacağı belirtildi. Sonlandırılmanın çabucak akabinde CentOS Linux projesi CentOS Stream olarak değiştirildi ve Red Çizgi Enterprise Linux’un upstream yani geliştirme kolu olarak devam etmeye başladı. CentOS’un indirme sayfasında en son CentOS 8 sürümü olan 2011 takviyesinin 31 Aralık 2021’de biteceğini gorebilirsiniz.
CentOS’un yayınlanma biçimi değişeceğinden, bu onu asıl öne çıkaran kararlılık ve RHEL’in fiyatsız sürümü olma avantajlarını yitireceği manasına geliyor.
CentOS Stream’i, Fedora ve RHEL’in içindeki bir dağıtım olarak düşünebilirsiniz. Bundan daha sonra RHEL’in gelişimi şöyle olacak:
Fedora Linux > CentOS Stream > RHEL
Evvel yapılmak istenen ilgili değişiklikler ve güncellemeler Fedora’da yapılıp test edilmeye başlanacak, sonrasındasında ikinci bir test sürümü olan CentOS Stream’de başarılı olursa RHEL’de uygulanmaya başlanacak. Bu da CentOS’un en kıymetli yanı olan stabilitesini büyük ölçüde yitirmesine niye olacak.
Red Hat’ın izlediği siyaset ve CentOS’un upstream’e olan evrimi çok tartışıldı. 8 Aralık 2020 tarihinde biroldukca bireye gönderilen e-posta şöyle;
“CentOS projesinin geleceği; CentOS Stream. Bir daha sonraki yıl (2021 yılı kastediliyor) Red Hat’ın bir daha inşası olan CentOS Linux’tan geçiş yapılacak ve mevcut RHEL kullanılmaya devam edilecek. RHEL 8’in bir daha yapılandırılmış hali olan CentOS Linux 8 ise 2021 yılının sonlarında sona erecek. Bu tarihten itibaren CentOS artık RHEL’in upstream geliştirme kolu olarak devam edecek.”
E-postanın devamında biroldukca oluşumun RHEL 7 tabanına yaptığı yatırımlara da değiniliyor. RHEL 7 sürümüne olan tam takviye 2024 yılında kesilirken, 2029 yılında da ömür döngüsü büsbütün sona ermiş olacak.
“Bu ortada, birçoğunuzun CentOS Linux 7 sürümüne yatırım yaptığını biliyoruz, bu niçinle RHEL 7 ömür döngüsün geri kalanında dayanak sağlamaya devam edeceğiz.”
“CentOS Linux 8 bitmiş oldurildiğinde en âlâ seçeneğiniz CentOS Stream 8 sürümüne geçmek olacaktır. CentOS Linux 8’i rastgele bir üretim ortamı üzerinde kullanıyorsanız ve CentOS Stream’in gereksinimleriniz için yetersiz geleceğini düşünüyorsanız, seçenekleriniz hakkında Red Çizgi ile bağlantıya geçmenizi öneriyoruz.”
Bildiğiniz üzere CVE’ler (Common Vulnerabilities and Exposures / Ortak Güvenlik Açıkları ve Etkilenmeler) rastgele bir değerli yazılımda çıkan zafiyetleri/güvenlik risklerini tabir eden birtakım ilanlara ve bu ilanların kodlarına deniliyor.
CentOS Stream güvenlik açıklarını evvelki sürüm olan CentOS Linux 8’den biraz daha farklı bir biçimde ele alacak. Her ne kadar olağan geliştirme güncellemelerini birinci alan CentOS Stream olacak olsa bile, güvenlik açıkları kelam konusu olduğunda birinci vakit içinderda RHEL yamanana kadar bu sürümler güvenlik güncellemelerini alamayacak. Siber güvenliğin pek kıymetli olduğu günümüz dünyasında bu durum birfazlaca CentOS kullanıcısını pek sıkıntı durumda bırakabilir.
CentOS projesinin web sitesinde yer alan “Sıkça Sorulan Sorular” kısmındaki bilgiye nazaran hayır.
“Hayır, CentOS Stream sürümü düzeltmeleri ve özellikleri RHEL’den daha evvel alacak. Genel itibariyle konuşacak olursak, CentOS Stream’in daha az yanılgı ve daha epeyce çalışacağını düşünüyoruz. Ancak her daim bir RHEL sürümüne neyin gittiğini direkt gösteriyor.”
“Bunun için donanım, kaynak koyulmayacak ve gönüllülerden bu biçimde bir şey için çalışmasını istemeyeceğiz. Bunun yapmaya çalıştığımız şeyi sulandırdığını düşünüyoruz. CentOS Stream’e bir daha odaklanınız. Bütün bunlarla bir arada, kod açık kaynaklı ve kimsenin onu kullanımını, koddan kendi paketlerini oluşturmasını engellemeye çalışmayız.”
Hayır, CentOS 7 bilinen RHEL 7 hayat döngüsünde kullanılmaya devam edilecek. Bu değişikliğin CentOS 7 kullanıcıları üzerinde rastgele bir tesiri olmayacak.
CentOS’un kurucu ortağı Greg Kurtzer, Red Sınır tarafınca alınan bu karardan birfazlaca topluluk üyesi üzere mutlu olmadı. CentOS’dan daha öncesinde Caos Linux isminde bir Red Çizgi bir daha inşa projesi de yönetmiş olan Kurtzer, çabucak sonrasında CentOS projesini oluşturmak için kendi çalışmasını Rocky McGough ve Lance Davis’in çalışmalarıyla birleştirmişti.
Krutzer, yaptığı basın açıklamasında Red Hat’tan gelen haberlere şok olduğunu, CentOS’u kurduğunda asla bu biçimde büyük ve tesirli bir dağıtım olacağını hayal etmediğini söylemiş oldu. Bu beklenmedik değişime cevaben CentOS’un bir başka kurucu ortağı olan Rocky McGough’un onuruna Rocky Linux ismindeki yeni bir projeyi duyurdu.
Rocky Linux’un şimdiden oluşturduğu nizamlı topluluk yapısı ve ardına aldığı AWS üzere dev sponsorlarla bir arada başarılı bir dağıtım olacağını düşünüyoruz.
Red Sınır, CentOS Linux’u upstream kısmı olarak değiştirdiği günden beri hem kurumsal topluluktan tıpkı vakitte topluluktan gelen epeyce kuvvetli bir reaksiyonla karşılaştı. CentOS’un tasarımcılarından gelen Rocky Linux atılımı ve peş peşe alınan Red Sınır mamüllerini terk etme kararları kırmızı kadrosu bir adım geriye attırdı.
20 Ocak 2021’de Red Çizgi geliştiricilerin ve topluluğun paketler oluşturup çeşitli ortamlarda kullanabileceği ve 16 bilgisayarla sonlu fiyatsız bir RHEL sürümü yayınlandı. Bu sürümün amaç kitlesinde aşağıdaki oluşumlar yer alıyor.
- Geliştiriciler
- Sistem Yöneticileri
- Home Lab Ortamları
- Küçük Geliştirme Grupları
- Daha evvel CentOS’u, RHEL yerine kullanan kar gayesi gütmeyen dernek, vakıf ve kuruluşlar
Fiyatsız Red Sınır Enterprise Linux Programının Detayları
Bu karar sonucunda iki tıp kullanıcı RHEL’i %100 fiyatsız kullanabilecek.
1. Küçük Eser Ortamları ve Yükler
Olağanda Red Sınır geliştirici programı, geliştiriciler için maalesef yalnızca bir makineye müsaade veriyor. Eser ortamlarında ve üretimde bir geliştirici aboneliği kullanamıyordunuz. Ama 20 Ocak’ta alınan yeni kararla bir arada bu değişti.
“RHEL için olan Ferdi Geliştirici aboneliğinizle 16 sisteme kadar üretimde bulunabilirsiniz. Evet, küçük üretim ortamları için bu fiyatsız ve kendinden takviyeli bir RHEL. RHEL’i indirmek için sadece fiyatsız bir Red Sınır hesabı oluşturup oturum açmanız gerekiyor. Öteki hiç bir şeye gerek yok. Bu bir satış programı değil, bu niçinle satış temsilcileri ile takip edilen bir şey de değil. Yalnızca isterseniz tam dayanak edinebilmek için aboneliğinizi yükseltebilirsiniz, size kalmış bir şey.”
Bu aboneliklerinizi yalnızca şahsi bilgisayarlar yahut geliştirme ortamında kullanmak zorunda değilsiniz. Müsaade verilen biçimde Google Cloud, Amazon AWS, Microsoft Azure üzere bulut sağlayıcılarda, Vultr ve Linode üzere sunucu sağlayıcılarda da kullanabilirsiniz. Tek yapmanız gereken barındırma fiyatlarını ödemeniz, RHEL fiyatsız. Bu atılım keşke CentOS 8’in fişini çekip, yıllardır ardında olan büyük bir kitle kaybedilmeden yapılsaydı.
2. Müşteri Geliştirme Takımları İçin Fiyatsız RHEL
Ferdî RHEL geliştirici aboneliğinde şimdiye kadar birfazlaca sınırlama mevcuttu. Artık evvelki sınırlamalar yok, beraberinde abonelerin geliştirme programına katılıp daha fazla avantajdan yararlanabilme imkanı doğuyor. Müşteri geliştirme takımları artık mevcut abonelik sayesinde rastgele bir ek fiyat ödenmeden eklenip RHEL’den faydalanabilecek.
RHEL için aktüel Kişisel Geliştirici aboneliği, 1 Şubat 2021 tarihinde mevcut geliştirici abonelikleri de dahil herkese açık hale geldi. Bu tarihten daha sonraki vakit dilimi içerisinde Red Sınır web sitesinden geliştirici hesabı oluşturup ilgili RHEL sürümünü edinip kullanmaya başlayabilirsiniz.
Ayrıyeten fiyatsız RHEL hakkındaki “Sıkça Sorulan Sorular” sayfasına da göz atmanız kesinlikle faydalı olacaktır.
CentOS projesinin Red Çizgi tarafınca rolling release ve test dağıtımı olacağı belirtildiktan daha sonra piyasada yerini alacak kimi alternatifler ortaya çıkmaya başlamıştı. Bu yazıyı birinci yazdığımızda bu üslup bir atılımın bölümden gelmesini açıkçası bekliyorduk.
Bizler bu adımın Oracle tarafınca Oracle Linux için atılacağını düşünürken, asıl atak CloudLinux‘tan geldi. yıllardır sunucu sistemlerine yönelik inançlı ve kararlı ticari işletim sistemi tahlilleri geliştiren CloudLinux, bu fırsattan yararlanmak isteyip AlmaLinux Vakfı‘nı kurarak Red Hat’tan çatallanarak AlmaLinux OS projesini başlatmış olduğunı duyurdu.
Latincede ruh manasına gelen “Alma”, söylenene bakılırsa Linux dağıtımlarının ardındaki asıl ruhu anlatmak istediği için isim olarak seçilmiş. CloudLinux üzere dalda deneyimli bir firma tarafınca geliştirilen bu dağıtımın RHEL ile neredeyse birebir uyumlu ve stabilitede olması hedefleniyor.
Daldaki başkan sunucu paneli cPanel‘de 30 Mart 2021 tarihinde çıkan 94 sürümüyle birlikte desteklediğini deklare etti. CloudLinux’un bu projesinde birinci ortaklardan biriyle gurur duyduklarını belirten cPanel, AlmaLinux’u CentOS’un en düzgün alternatiflerinden biri olabileceğini bir blog yazısıyla duyurdu.
Bu yazı aslında son bir ay boyunca Red Çizgi ve topluluk cephesinde yaşananların ufak bir özeti. Red Hat’in aldığı ani kararla, çok tanınan ve tahminen de Red Çizgi isminin bu kadar duyulmasını sağlayan CentOS’u stabil RHEL sürümü olmaktan çıkarıp upstream kolu haline getirmesi kararında topluluk kitleler halinde uzaklaşmaya başlamıştı. CentOS’un dizayncıları bile bu durumdan mutlu olmayıp Rocky Linux isminde bağımsız bir proje başlattıklarını duyurdu.
CentOS sonucuyla bir nevi kendi kuyusunu kazan Red Çizgi, 20 Ocak 2021 tarihinde aldığı ikinci ani kararla makûs gidişatı durdurmak ve yenidendan topluluk dayanağını ardına alabilmek ismine 16 bilgisayara kadar fiyatsız bir RHEL sürümü sağlayacağını duyurdu. Artık Red Çizgi herkes için 16 lisansa kadar üretim ortamında ve sunucularda çalıştırılabilecek RHEL aboneliği sunuyor.
Akış hali ise rastgele bir değişiklik olmadan devam edecek. Fedora, her zamanki üzere Linux masaüstü kullanıcıları için bir dağıtım olmaya devam edecek ve RHEL onun geliştirilmiş sürümü olacak. CentOS Stream ise daha sonraki RHEL sürümü için geliştirme kısmı olarak kalmaya devam edecek. Bankalar, bilgi merkezleri, hükümetler ve kurumsal müşteriler ise fiyatlı sürüm kullanmaya devam edecekler. Ayrıyeten 16 bilgisayardan yahut sunucudan fazla aygıtta RHEL kullanacaksanız, evvelce de olduğu üzere fiyatlı bir abonelik satın almanız gerekiyor.
Biz CentOS’un bitmiş oldurilmesinin felaket olduğunu düşünmek yerine, Red Hat’ın son atağıyla ve alternatif projelerin başlamasıyla avantaja dönüştüğünü düşünüyoruz. Rocky Linux, fiyatsız Red Çizgi derken ayrıyeten CloudLinux üzere büyük bir firmanın elinden çıkan AlmaLinux üzere bir alternatifimiz de bulunuyor. Artık kullanıcıların elde edebileceği hem fiyatsız tam bir RHEL sürümü, Rocky Linux ve AlmaLinux var.
Rocky Linux topluluğunun ardına aldığı büyük sponsorlar ve büyük topluluğuyla yeterli işler çıkaracağını düşünüyoruz. AlmaLinux’un ise bölümde kurduğu ve kuracağı iştiraklerle pek yer edineceğini söyleyebiliriz. Kim bilir, gün gelir tahminen Rocky Linux ve AlmaLinux’da CentOS ve RHEL kadar tanınan olur ve daldaki yerlerini daha fazla konuşmaya başlarız.
Sizlerin de eklemek istediği bir şey var ise yorum yazabilir, sorularınız için Technopat Toplumsal’e mevzu açıp üyelerimizle fikir alışverişinde bulunabilirsiniz.