Şizofreni terimi birinci kez Eugen Bleuler (1911) tarafınca kullanılmıştır. Şizofreni toplumsal ve akademik hayatta önemli problemlere yol açtığı için erken tedavi ve dayanak verilmesi pek değerlidir.
Çocuk ve ergenlik devrinde şizofreni çoklukla sinsi (%80-85) başlar. Bozukluk öncesi çoklukla tuhaf, eksantrik, utangaç, dertli, yalnız çocuklar olarak tanımlanırlar.
Şizofreni yaygınlığı genel olarak %0.6-1’dir. En sık 20-30 yaşları (20-21 yaşlarında peak yapar) içinde başlangıç gösterir. Şizofreni 18 yaşından evvel başlarsa erken başlangıçlı, 13 yaşından evvel başlarsa fazlaca erken başlangıçlı olarak isimlendirilir. Lakin 13 yaşından evvel çıkması epeyce azdır, tüm şizofreni hastalarının %10-15’inin başlangıcı 15 yaşın altındadır.
Çocuğun yaşı ne kadar büyük ise şizofrenideki bulgular erişkine o kadar fazlaca misal. Ekseriyetle 6 yaşından evvel olumlu psikotik belirtilerin görülmediği kabul edilir. Sanrılar çoklukla 6 yaşından daha sonra, var isenılar ise ekseriyetle 9 yaşından daha sonra ortaya çıkar. Çocuklardaki psikotik belirtiler çoklukla benliğe yabancı değildir. Çocuklar hislerinin tümünü kolay kolay tabir edemedikleri için çocuklardaki sanrılar erişkinlere bakılırsa daha sıradantir. Çocukların yaklaşık olarak %50’sinde sanrı olur ve perseküsyon, somatik uğraşlar, referans fikirler, grandiosite ya da dinî nitelik taşır. Çocuklardaki var isenıların birçok (yaklaşık olarak %80’i) işitseldir. Çoklukla suçlayıcı ya da buyruk verici, karşılıklı konuşma, çocukla ilgili yorum içeren seslerdir.
Erkeklerde kızlara göre 1.5-2 kat daha sık görülür.
Şizofreninin 5 tipi vardır:
1.Paranoid tip
2.Dezorganize tip
3.Katatonik tip
4.Rezidüel tip
5.Farkılaşmamış tip
Çocuklarda ekseriyetle paranoid ve ayrışmamış (farklılaşmamış) tip görülür.
Şizofreni için belirlenen farklı teşhis ölçütleri vardır.
DSM-IV-TR teşhis ölçütlerine nazaran şizofreni:
A-Karakteristik Semptomlar: Bir aylık bir süre boyunca 5 teşhis ölçütünden en az 2 tane yahut daha fazlasının devam etmesi (Bizar sanrı varsa 1 semptom kâfi; var isenılar kişinin fikir ve davranışları üzerine konuşan sesler varsa 1 semptom kâfi )
1- Sanrı,
2- var isenı,
3- Dezorganize ya da enkoheran konuşma,
4- Dezorganize ya da katatonik davranış,
5- Negatif semptomlar (afekt sığlığı, konuşma fakirliği, apati),
B- Toplumsal/Mesleki fonksiyon bozukluğu olmalı
C- Belirtiler en az 6 ay sürmeli (6 ayın en az 1 ayı A teşhis ölçütlerini kapsamalı)
Schneider şizofreni teşhis ölçütleri
1.İşitsel var isenılar (kendi fikirlerinin işitilebilmesi, tartışan ve kendisi hakkında yorum yapan sesler)
2.Bedensel edilgenlik (bedeninin dış güçler tarafınca etkilenmesi)
3.Düşünce bozuklukları (düşünce çalınması, sokulması, okunması, yayınlanması)
4.Sanrısal algılama (sanrılara bağlı algı bozuklukları)
5.Davranışlarının oburlarının tesiri altında olduğu duygusu.
ŞİZOFRENİ BOZUKLUĞUNDA İYİ/KÖTÜ GİDİŞİ GÖSTEREN KRİTERLER:
1.Geç başlangıç güzel gidişi gösterir. Bilhassa 12 yaş altındaki başlangıçlarda gidişat daha makus ve kronik seyreder.
2.Akut ve ani başlangıç bâtın ve yavaş başlangıca nazaran daha düzgün gidişatı gösterir.
3.Başlangıçta besbelli bir gerilim faktörü varsa düzgün gidişatı gösterir.
4.Bozukluk öncesi toplumsal, toplumsal, akademik ahenk ne kadar uygun ise gidişat da o kadar güzel olur.
5.beraber depresyon, OKB üzere ek bir ruhsal bozukluğun olması makus gidişatı gösterir.
6.İyi bir etraf, aile, eğitim dayanağının olması âlâ gidişatı gösterir.
7.Hastada müspet semptomların olması (sanrı, var isenı, …) âlâ gidişatı gösterir.
8. Erken teşhis konulma ve erken tedavi yaklaşımı âlâ gidişatı gösterir.
9.Ailede şizofreni, duygudurum bozuklukları üzere ruhsal bozukluk hikayesinin olması makûs gidişatı gösterir.
10. Hastalığın başlangıcından daha sonraki 3 yıl ortasında güzelleşmenin olmaması ve klinik bulgularda alevlenmelerin olması makûs gidişi gösterir.
AYIRICI TEŞHİS
1.Yaygın gelişimsel bozukluklar (otizm, asperger sendromu,…)
2.Kişilik bozuklukları (şizotipal, borderline, şizoid, paranoid)
3.Şizofreniform bozukluk
4.Kısa psikotik bozukluk
5.Duygudurum bozuklukları
6.Organik sendromlar,…
Çocuk ve ergenlik devrinde şizofreni çoklukla sinsi (%80-85) başlar. Bozukluk öncesi çoklukla tuhaf, eksantrik, utangaç, dertli, yalnız çocuklar olarak tanımlanırlar.
Şizofreni yaygınlığı genel olarak %0.6-1’dir. En sık 20-30 yaşları (20-21 yaşlarında peak yapar) içinde başlangıç gösterir. Şizofreni 18 yaşından evvel başlarsa erken başlangıçlı, 13 yaşından evvel başlarsa fazlaca erken başlangıçlı olarak isimlendirilir. Lakin 13 yaşından evvel çıkması epeyce azdır, tüm şizofreni hastalarının %10-15’inin başlangıcı 15 yaşın altındadır.
Çocuğun yaşı ne kadar büyük ise şizofrenideki bulgular erişkine o kadar fazlaca misal. Ekseriyetle 6 yaşından evvel olumlu psikotik belirtilerin görülmediği kabul edilir. Sanrılar çoklukla 6 yaşından daha sonra, var isenılar ise ekseriyetle 9 yaşından daha sonra ortaya çıkar. Çocuklardaki psikotik belirtiler çoklukla benliğe yabancı değildir. Çocuklar hislerinin tümünü kolay kolay tabir edemedikleri için çocuklardaki sanrılar erişkinlere bakılırsa daha sıradantir. Çocukların yaklaşık olarak %50’sinde sanrı olur ve perseküsyon, somatik uğraşlar, referans fikirler, grandiosite ya da dinî nitelik taşır. Çocuklardaki var isenıların birçok (yaklaşık olarak %80’i) işitseldir. Çoklukla suçlayıcı ya da buyruk verici, karşılıklı konuşma, çocukla ilgili yorum içeren seslerdir.
Erkeklerde kızlara göre 1.5-2 kat daha sık görülür.
Şizofreninin 5 tipi vardır:
1.Paranoid tip
2.Dezorganize tip
3.Katatonik tip
4.Rezidüel tip
5.Farkılaşmamış tip
Çocuklarda ekseriyetle paranoid ve ayrışmamış (farklılaşmamış) tip görülür.
Şizofreni için belirlenen farklı teşhis ölçütleri vardır.
DSM-IV-TR teşhis ölçütlerine nazaran şizofreni:
A-Karakteristik Semptomlar: Bir aylık bir süre boyunca 5 teşhis ölçütünden en az 2 tane yahut daha fazlasının devam etmesi (Bizar sanrı varsa 1 semptom kâfi; var isenılar kişinin fikir ve davranışları üzerine konuşan sesler varsa 1 semptom kâfi )
1- Sanrı,
2- var isenı,
3- Dezorganize ya da enkoheran konuşma,
4- Dezorganize ya da katatonik davranış,
5- Negatif semptomlar (afekt sığlığı, konuşma fakirliği, apati),
B- Toplumsal/Mesleki fonksiyon bozukluğu olmalı
C- Belirtiler en az 6 ay sürmeli (6 ayın en az 1 ayı A teşhis ölçütlerini kapsamalı)
Schneider şizofreni teşhis ölçütleri
1.İşitsel var isenılar (kendi fikirlerinin işitilebilmesi, tartışan ve kendisi hakkında yorum yapan sesler)
2.Bedensel edilgenlik (bedeninin dış güçler tarafınca etkilenmesi)
3.Düşünce bozuklukları (düşünce çalınması, sokulması, okunması, yayınlanması)
4.Sanrısal algılama (sanrılara bağlı algı bozuklukları)
5.Davranışlarının oburlarının tesiri altında olduğu duygusu.
ŞİZOFRENİ BOZUKLUĞUNDA İYİ/KÖTÜ GİDİŞİ GÖSTEREN KRİTERLER:
1.Geç başlangıç güzel gidişi gösterir. Bilhassa 12 yaş altındaki başlangıçlarda gidişat daha makus ve kronik seyreder.
2.Akut ve ani başlangıç bâtın ve yavaş başlangıca nazaran daha düzgün gidişatı gösterir.
3.Başlangıçta besbelli bir gerilim faktörü varsa düzgün gidişatı gösterir.
4.Bozukluk öncesi toplumsal, toplumsal, akademik ahenk ne kadar uygun ise gidişat da o kadar güzel olur.
5.beraber depresyon, OKB üzere ek bir ruhsal bozukluğun olması makus gidişatı gösterir.
6.İyi bir etraf, aile, eğitim dayanağının olması âlâ gidişatı gösterir.
7.Hastada müspet semptomların olması (sanrı, var isenı, …) âlâ gidişatı gösterir.
8. Erken teşhis konulma ve erken tedavi yaklaşımı âlâ gidişatı gösterir.
9.Ailede şizofreni, duygudurum bozuklukları üzere ruhsal bozukluk hikayesinin olması makûs gidişatı gösterir.
10. Hastalığın başlangıcından daha sonraki 3 yıl ortasında güzelleşmenin olmaması ve klinik bulgularda alevlenmelerin olması makûs gidişi gösterir.
AYIRICI TEŞHİS
1.Yaygın gelişimsel bozukluklar (otizm, asperger sendromu,…)
2.Kişilik bozuklukları (şizotipal, borderline, şizoid, paranoid)
3.Şizofreniform bozukluk
4.Kısa psikotik bozukluk
5.Duygudurum bozuklukları
6.Organik sendromlar,…