Tikler ani, yenidenlayıcı, ritmik olmayan, basmakalıp hareket, mimik ya da ses çıkarma davranışlarıdır. Tikler çocukluk çağının en sık görülen hareket bozukluğudur. Okul çağı çocuklarında motor ve/veya vokal tik görülme oranı %5-20 içinde değişmektedir. Motor tikler çoklukla 3-8 yaşlarında (2-18 yaş) göz kırpmalar ya da öteki yüz tikleri biçiminde ortaya çıkar. Motor tikler ekseriyetle yüz, baş ve boyun bölgesinde yerleşmiştir. Vokal tikler ekseriyetle motor tiklerden birkaç yıl daha sonra (ortalama 9-10 yaşlarında) burun çekme ya da boğaz temizleme atakları formunda ortaya çıkarlar. Tiklerin tarif olarak 18 yaşından evvel başlamış olması kabul edilmektedir.
Motor ve vokal tikler ekseriyetle telaş, gerginlik, heyecan, gerilim, birtakım ilaçların kullanması, enfeksiyonlar, sıcak hava ve yorgunluk… ile artarken, uyku sırasında, sevilen bir işe yoğunlaşıldığında ya da kişinin kendini rahatlamış hissettiği durumlarda… azalır ve/veya kaybolurlar. Ağır emosyonel uyarılmalar ve heyecan yaratan olaylar, okulun başlaması, doğum günleri, yaklaşan tatiller üzere durumlarda da tiklerin yoğunluğu ve şiddeti artabilir. Tiklerin dalgalı seyri çoklukla 10-12 yaşlarında en süratli seviyededir. Bu seviye ergenlik devri daha sonrasında 20’li yaşlarla bir arada azalma gösterir. Gidişi kötüleştiren etkenler içinde bir arada görülen gelişimsel ve ruhsal bozukluklar, zayıf aile dayanağı, kokain üzere husus kullanması, kronik hastalıklar,… sayılabilir.
Gelip süreksiz tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler en az dört hafta müddetle çabucak hergün günde birfazlaca kere ortaya çıkar ve bu tikler bir yıldan daha uzun mühlet devam etmez.
Kronik vokal ya da motor tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler bir yıldan uzun müddettir devam etmekte, ardışık 3 aydan daha uzun mühlet tiklerin olmadığı periyot bulunmamaktadır.
Tourette Sendromu (TS)
Bir yıldan daha uzun bir devir boyunca çoğul motor ve bir ya da birden çok vokal tikin bulunması, ardışık 3 aydan daha uzun mühlet tiklerin olmadığı periyodun bulunmaması olarak tanımlanmaktadır. Erkeklerde kızlardan daha sık (3-4/1) görülmektedir. Başlangıç yaşı ortalama 6-7’dir.
Başlangıçta hastaların yaklaşık olarak %80’inde motor tik, %20’sinde vokal tik vardır. En sık görülen başlangıç tikleri göz ve öbür baş ve boyun motor tikleridir. Vokal tikler, ekseriyetle motor tiklerden bir-iki yıl daha sonra ortaya çıkar. TS’de vokal tik olarak görülebilen koprolali (küfürlü konuşma) ortama 13-14 yaşlarında başlar. TS’de ekolali (duyulan ses ve sözcüklerin taklidi), ekopraksi (başkalarının hareketlerinin taklit edilmesi), kopropraksi (istem dışı, açık saçık hareket ve işaretler yapma), palilali (kendisinin söylemiş olduği son hece yahut sözün taklidi) de nadiren karmaşık vokal tikler olarak görülebilmektedir.
TS ile birlikte %50-90 sıklığında aksi olma karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve/veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu görülür. Özel öğrenme kuvvetliğü de TS olgularının %15-25’inde birlikte görülebilir.
Motor ve vokal tikler ekseriyetle telaş, gerginlik, heyecan, gerilim, birtakım ilaçların kullanması, enfeksiyonlar, sıcak hava ve yorgunluk… ile artarken, uyku sırasında, sevilen bir işe yoğunlaşıldığında ya da kişinin kendini rahatlamış hissettiği durumlarda… azalır ve/veya kaybolurlar. Ağır emosyonel uyarılmalar ve heyecan yaratan olaylar, okulun başlaması, doğum günleri, yaklaşan tatiller üzere durumlarda da tiklerin yoğunluğu ve şiddeti artabilir. Tiklerin dalgalı seyri çoklukla 10-12 yaşlarında en süratli seviyededir. Bu seviye ergenlik devri daha sonrasında 20’li yaşlarla bir arada azalma gösterir. Gidişi kötüleştiren etkenler içinde bir arada görülen gelişimsel ve ruhsal bozukluklar, zayıf aile dayanağı, kokain üzere husus kullanması, kronik hastalıklar,… sayılabilir.
Gelip süreksiz tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler en az dört hafta müddetle çabucak hergün günde birfazlaca kere ortaya çıkar ve bu tikler bir yıldan daha uzun mühlet devam etmez.
Kronik vokal ya da motor tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler bir yıldan uzun müddettir devam etmekte, ardışık 3 aydan daha uzun mühlet tiklerin olmadığı periyot bulunmamaktadır.
Tourette Sendromu (TS)
Bir yıldan daha uzun bir devir boyunca çoğul motor ve bir ya da birden çok vokal tikin bulunması, ardışık 3 aydan daha uzun mühlet tiklerin olmadığı periyodun bulunmaması olarak tanımlanmaktadır. Erkeklerde kızlardan daha sık (3-4/1) görülmektedir. Başlangıç yaşı ortalama 6-7’dir.
Başlangıçta hastaların yaklaşık olarak %80’inde motor tik, %20’sinde vokal tik vardır. En sık görülen başlangıç tikleri göz ve öbür baş ve boyun motor tikleridir. Vokal tikler, ekseriyetle motor tiklerden bir-iki yıl daha sonra ortaya çıkar. TS’de vokal tik olarak görülebilen koprolali (küfürlü konuşma) ortama 13-14 yaşlarında başlar. TS’de ekolali (duyulan ses ve sözcüklerin taklidi), ekopraksi (başkalarının hareketlerinin taklit edilmesi), kopropraksi (istem dışı, açık saçık hareket ve işaretler yapma), palilali (kendisinin söylemiş olduği son hece yahut sözün taklidi) de nadiren karmaşık vokal tikler olarak görülebilmektedir.
TS ile birlikte %50-90 sıklığında aksi olma karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve/veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu görülür. Özel öğrenme kuvvetliğü de TS olgularının %15-25’inde birlikte görülebilir.