“Sektörün yarınlarını heba etmeyelim”
Aytaç Muhittin Dinçer/Dinçsa İlaç İdare Heyeti Lideri
Dünyanın en gelişmiş, en büyük ve en hayli muhtaçlık duyulan bölümlerinin başında kimya bölümü geliyor. Akabinde silah ve inşaat dalı geliyor lakin şu anda kimya dalı hepsinden önde. Türkiye’de kimya üretimi aslında gereksinimin epey altında bir üretim gücüne sahip. Dalın epey daha fazla yatırıma gereksinimi var. Bu yüzden kesimde ithalata bağlı üretim gerçekleşiyor.
Dünyanın hiç bir yerinde olmayan ilaç fiyat siyasetimiz var. Artık şirketlerimizi devam ettirebilmemiz ve ayakta kalabilmemiz epeyce güç. Zira eserlerimizi sattığımız fiyatların hayli üstünde maliyetlerimiz var. Alırken günlük kurdan aldığımız dövizin pahası Sıhhat Bakanlığı’nca maliyet ve fiyat hesaplarımızda 1 euro=4.58 TL olarak hesaplanmaktadır. Yerli ilaç üretimi en az hastaneler kadar kıymetlidir. TEB ve SGK ‘nın direkt alım sistemleri Sıhhat Bakanlığı’nın ilaç ruhsatlandırma ile ilgili mevzuatlarını by-pass etmiş, ithal ruhsatı almadan dövizle yüksek bütçeli ilaç ithal edilmektedir. İlacın erişim kolaylığı ismi altında yurt dışı temin sistemi ilaç bütçesinin kullanmasında ilaç tüketiminin yurt dışı alımı kolay ve cazip hale getirilmiştir.
“İlaç bölümü son 10 yıldır aşağı gerçek gidiyor”
Bana bakılırsa son 10 yıldır ilaç dalı aşağı gerçek gitmektedir. 10 sene evvel biroldukca yeni eser çıkarabiliyorduk. Ar-Ge ile ülkemize yeni eser kazandırıyorduk. Bugün artık yeni eser kazandırma çabamız, azmimiz kalmadığı için yeni eser de çıkmıyor. Yeni eseri çıkarabilecek gelir potansiyelimiz yok, dayanağımız de yok. bu biçimde olunca da ithal ilaçlarının hissesi artıyor. Türkiye’deki ithal ilaç istikrarı aksine döndü. Yüzde 85 yerli üretilirken, yerli üretimin mali bedeli artık yüzde 15’e düştü.
Biroldukça firma Türkiye’nin elinden gitti. Ülkemizde 133 yabancı firma var evvelden 30 taneydi, ilaç kesimindeki biroldukça firmamız yabancılara satıldı. Muhtemelen bunların birçoğu 10 sene daha sonra kapatılacak. İleride Türkiye’deki firmaların tamamını alabilirler.
“Sanayici yatırım yapmakta zorlanıyor”
Mustafa Karpuzcu / Drogsan İlaçları Sanayi ve Ticaret A.Ş İdare Şurası Lideri
Stratejik ehemmiyete sahip bir dal olmamıza karşın, yürürlükte olan ilaç fiyat kararnamesinden dolayı hayli güç vakit içinder geçiriyoruz. İlaçta ikinci kalite yahut öbür bir standart diye kavram yoktur. İlaç dünyanın neresinde üretilirse üretilsin daima tıpkı kalite ve standartlardadır. Bu yüzden dünyadaki bütün ilaç üreticileri şimdi birebir regülasyonlara tabiler. Trend devamlı olarak daha yüksek standartlarda, daha kaliteli üretim yapılması istikametinde olduğu için daima olarak regülasyonlar bir üst düzeye çıkacak biçimde değişmektedir. İlaç sanayi gerek küresel piyasalarda rekabet edebilme, gerekse de üretimini devam ettirebilmek ve yeni regülasyonlara ayak uydurabilmek gayesiyle daima olarak yatırım yapmak zorundadır.
Bir öbür kıymetli nokta da dalımızın vazgeçilmezi olan Ar-Ge konusudur. Ar-Ge küresel firmalarla rekabet edebilmek ve katma pahalı eser çıkarabilmek açısından son derece değerli olmakla birlikte, bir o kadar da maliyetli çalışmalardır.
Bütün bunlar daima olarak, epey maliyetli, yüksek teknolojili yatırımları gerektiriyor. Ancak bahsetmiş olduğum üzere şu anda yürürlükte olan ilaç fiyat kararnamesinden dolayı endüstrimiz gerekli çıkarı, ötürüsıyla gerekli sermaye birikimini sağlayamamaktadır. Bir yandan küresel piyasalarda rekabet etmeye çalışırken bir yandan da ilacı birtakım Avrupa ülkelerinin neredeyse yüzde onu daha ucuz fiyata satıyoruz. İlaç fiyat kararnamesi gereği yılda bir kez fiyat artışı alabiliyoruz. Şu an da ilaç fiyatlamasında kullanılan resmi Euro kuru 4.5786 TL ve bu fiyat 2022 Şubat sonuna kadar geçerli olacak. şimdi bütün girdilerimizin ithal olduğu bir ortamda, olağandışı kur artışının getirdiği olağandışı maliyet artışlarındaki ıstırap, dalımız için gittikçe dayanılmaz bir hal almaktadır. Lakin buna karşın dal olarak elimizden geldiğince, gücümüz yettiğince, halkımızı ilaçsız bırakmamak için fedakarca üretmeye devam ediyoruz. İlaç bölümünün bu açmazdan bir nebze olsun çıkabilmesi için teklifimiz ilaç fiyatlarının yılda üç kez yahut en azından iki sefer ayarlanmasıdır.
“Firma olarak küçüldük mü büyüdük mü bilmiyoruz”
Abdullah Ekrem Nefes/ Haskan Boya Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti Genel Müdürü
Şirketimiz, 1994 yılında kuruldu. Firmamızda su bazlı boya ve sanayi kümesine yönelik boya üretimi yapmaktayız. Geçtiğimiz son 1 yılda ise mobilya kümesine yönelik üretim yapmaya başladık. Öbür dallarda olduğu üzere maalesef biz de hammadde derdi yaşıyoruz. Üstyapı kümesindeki boyalarda, pandemi sebebi ile dünyadaki üretim kabiliyeti çok düştü. Bizde ise üretim hiç durmadığı için avantaj üzere görülebilecek bir düzgünleşme oldu. Talep artışı, üretime ve talebe yanıt verme kabiliyetimizi artırdı. Bilhassa bölgesel üreticiler olarak bizler talebe daha süratli karşılık vermeye başladık ötürüsıyla yurtarasındaki satışlarımız da buna bağlı olarak arttı.
Bir taraftan nefes almaya başladık lakin kârlılık ve hammadde konusunda hala ıstırap yaşıyoruz. İhracat noktasında, bilhassa de dekoratif boyaya epeyce önemli bir talep var. Firmaların birçoğu önemli ataklar yaptı, hiç ihracat yapmamış firmalar bile ihracata başladı. Fakat bu süreçte ihracatta da problemler yaşandı. Örneğin; Yemen’e ihracat yapacağımız sırada 150 gün boyunca konteyner beklediğimiz bile oldu. Hem hammadde gelişinde tıpkı vakitte ihracatta sorun yaşadık. Yani durumumuzun uygun mi berbat mü olduğunu bilemiyoruz?
Yaşanan döviz dalgalanmasından daha epey hammadde fiyatındaki değişimler de bizi ilgilendiriyor. Bulunabilirlik konusunda sorun var. Öngörülü biçimde hareket edemiyoruz. Hırdavat, nalbur noktasında irtibatlı satış dediğimiz bir sistem uyguluyorduk. Yani önce yıl ortasında satacağı eser ölçüsünü belirleyip ilişki yapan bayilerle çalışıyorduk. Bu sene büyük ihtimalle irtibata çıkamayacağız. Nasıl bir sonuç alacağımızı da bilemiyoruz.
Son olarak şunu belirtmek isterim ki aslında ülkemizde son yaşanan olaylar biraz da güç istikrarıyla ilgili. “Faizi yükselt, yatırım yapma” deniliyor bir manada. Yani para faizde kalsın lakin yatırıma dönmesin. Faiz düştüğünde ise dövizle sopa gösteriliyor.
“Parasını ödediğimiz malı alamıyoruz utanç verici”
Alparslan Hazar-Hazar Plastik Kalıp Sanayi Ltd.Şti. Genel Müdürü
Genel olarak herkesle birebir badireyi yaşıyoruz ve son vakit içinderda kahrın boyutu daha da arttı. Doların süratli yükselmesi ve doların yükselmesine karşın elde edeceğimiz hammadde, dünya piyasasında aslına bakarsanız kendi ortasında de yükselme kaydediyor. Bu yüzden fiyat epeyce büyük belirsizlik getiriyor. Bu belirsizlik kararsızlığı getiriyor. Bunun için de bir işe fiyat vermek, yapmak gerçek mu değil mi? İşin sonunda ne olacağın peşine düşmeye başladık. Bölümümüzde genelde TL üzerinden çalışıyoruz fakat aldığımız her şey dolar cinsinden.
Artık TL’yi kaldıralım, dolarla konuşalım durumuna geldi herkes. Güya her şey dolarla konuşulursa tahminen tahlil noktasında bir yere varılır üzere görülüyor. Yılbaşında ilişkisi yaptığınız, hatta parasını önce verdiğiniz malları bile ayın fiyatta gönderemeyeceklerini söyleyenler var. Yani parasını ösöylemiş olduğiniz malı alamıyorsunuz, fark istiyorlar. Bu utanç verici bir şey.
İşin bitiminde para kazandığımızı değil sermayeden tükettiğimizi görüyoruz. Emtia kendi ortasındaki artışıyla üreticileri önemli oranda ziyan ettiriyor. Artık nasıl döviz ile alıyorsak satarken de dövizle satmalıyız. Hatta maaşları bile dövizle ödemeliyiz. Çalışanlara da yazık. Taban fiyatın yapısı ortasında geçinmeleri imkansız üzere görünüyor.
Biz kazanamıyoruz, vergi dilimlerinden daha sonrası, enflasyon sebebiyle kaybolan parayla birlikte para kazanılamıyor. İşletmelerin büyüyebilmesi için yatırım yapılmalı, makinelerimizi yenilemeliyiz, bantlarımızı genişletmeliyiz. Bunu yapamazsak aslına bakarsanız kendi içimizde kaybolup gideceğiz.
“Devlet teşviklerinden herkes eşit yararlanmalı”
OSTİM’de 150-200 metrede çalışan insanları düşünün. Bunların devlet teşviklerine yönelik müracaatlarını yapabilmeleri imkansız. Devlet teşvikini herkese eşit ölçüde sunarsanız, 100 milyon lira sermayesi olan da 1 milyon lira sermayesi olan da gücü kadar teşvik kullanır. Eşit oranda vergi indirimi yaparsanız, aslına bakarsan bütün endüstriye teşvik verirsiniz ve güçlendirirsiniz. Yıllık cirosu 1 milyon lira olan beşerden niçin vergi alıyoruz. Bundan vergi almayalım, bu adamı bırakalım büyüsün. Yüzde 40 civarında kar vergisi var. Vergi dilimi ortasında küçük işletmeci, 1 milyon yıllık cirosu olan vergiyi verirse nasıl büyüyecek, otomasyona nasıl geçecek?
“Daha temmuz siparişlerimizi alamadık”
Berk Özbozkurt- Stenkim Yapı Kimyasalları Ar-Ge Müdürü
Şirketimiz 1986 yılında kurulmuş, daha hayli altyapı yatırımlarına yönelik, ileri teknolojiye sahip yapı kimyasalları üreten bir şirkettir. Hava alanları inşaatı ana faaliyet alanımız. Şu anda süreksiz olduğunu düşündüğümüz, pandemiden daha sonra ortaya çıkan şeyler bizim zihnimizi yoruyor. Navlun artışları, tedarik sürecindeki uzamalar, belirsizlikler fazlaca değerli. Temmuz-ağustos ayında ısmarladığımız ancak aralık prestijiyle çabucak hemen stokumuza girememiş, hatta gemiye yüklenmemiş hammaddeler var. bununla birlikte hammaddelerde döviz bazında önemli fiyat artışları kelam konusu. Kendi müşterilerimize fiyat ve termin verme konusunda, tedarik planları yapmakta zorlanıyoruz. Bu o kadar büyük sorun ki öteki hiç bir sorunu değerlendirebilecek durumda değiliz.
Bu sıkıntıların bir kısmını tüm dünya yaşıyor lakin Türkiye’de yerli kimya sanayi altyapımızın olmamasından ötürü daha önemli yaşanıyor. Ana hammaddeler tarafında, petrokimyada yaptığımız birtakım üretimler bulunmasına karşın, polimerik eser üreten endüstriciler olarak büsbütün yurtdışına bağlı durumdayız. Türkiye’den alabildiğimiz dolgu materyalleri haricinde hiç bir şey yok.
“Maliyet döviz bazında yüzde 400 arttı”
Girdi maliyetlerimiz, döviz bazında yüzde 400’e kadar arttı. olağan olarak her kalem bu biçimde değil, lakin %100’ün üzerinde artan birfazlaca kalem var. Kimya bölümü, hassas kimyasallar hariç, asla yüksek marjlarla çalışmaz. Bırakın %100’ü %400’ü, %10-15 artışı bile müşterilere yansıtmak zorundayız.
Bu tıp meseleler yalnızca bizim için değil, bizim tedarikçilerimiz için de büyük sorun. Dünya çapında kimya bölümünde üretimde aksamalar görüyoruz. Pandemi sebebiyle, kapanmalar, iş kaybı üzere sebeplere bağlı üretimde de aksaklıklar yaşanıyor. Fakat en büyük aksaklığı üretim değil lojistikte görüyoruz, temelde liman bekleme mühleti çok uzadı. Milletlerarası nakliyede kamyon ve konteyner yok kâfi ölçüde. Sistem biraz kendi kendini kilitledi. Kısa müddette eskiye dönülebileceğini öngörmüyorum.
Yeni PETKİM’ler olmalı; devlet kendi eliyle kurmak zorunda değil. Bu konsepti destekleyebilir, finanse edebilir. Yeni büyük kimya tesis konseptlerini devletin finanse etmesi de olabilir. Temel kimyasal gereçler gelsin ki biz de bunlardan türev kimyasalları, eserleri üreterek katma bedeli yüksek üretim yapalım.
“Asgari fiyatla çalışacak mühendis var fakat düz personel yok”
Murat Yakın/ Başkentliler Boya Sanayi ve Ticaret A.Ş İdare Heyeti Lideri
Tüm arkadaşlarımızda olduğu üzere, emtia maliyet artışı ve kur istikrarsızlığı bizi de etkiliyor. Eleman düşüncesi giderek büyüyor, çalışanlarımız kredilerini, borçlarını ödeyebilmek için tazminatını alıp çıkmayı tercih ediyor. 6. ayda orta artırım yapmış olmamıza karşın, şu anda çalışanlar keyifli değil. Enflasyon tahminen yüzde 20 olarak açıklanıyor fakat gerçekleşen enflasyon yüzde 50’nin üzerinde. Kayıt dışı yahut yabancı uyruklular hayli yeterli örgütlenme var. 3 bin 500 lira fiyat ödeniyor. Yani toplanıp karar alıyorlar ve fiyat belirliyorlar, sonraki gün o fiyatın altında kimseyi çalıştıramıyorsunuz. Yani Suriyeli yahut Afganlıyı belirledikleri sayının altında çalıştırma talihiniz yok. Ortalarında fazlaca âlâ networkleri var.
Kaçak personel çalıştıranın gayrı resmi satışı olması lazım. Bunlara verdiğiniz maaş kâr olarak görünüyor. Bu 3 bin lira kâr olarak göründüğü için yüzde 22 gelir vergisi, yüzde 15 stopaj ödersiniz. Yani gayri resmi satışı olmayanlar, yabancı uyrukluları çalıştıramaz kayıt dışı olarak.
Malı bağlayıp para ödeyip, ürettiğiniz eseri de satmışsınız. Ana üretici malı vermediği vakit siz ortada kalıyorsunuz. Farkı cebinizden ödemek durumunda kalıyorsunuz. Biz şu anda fazlaca satarak batıyoruz. Yani 10 liraya mal edip 11 liraya satıp, yerine 12 liraya koyuyoruz. Onu da 13 liraya satıp, yerine 14 liraya koyabiliyoruz. Gerçek olarak baktığımızda kazanmadığımız paranın vergisini ödeyeceğiz, hammaddemiz düşecek, 1000 ton hammaddem 600 tona düşmüş ben kar etmişim. 10 milyon lira pahası vardı, 600 ton hammaddem var, 20 liradan 12 milyon lira yapıyor. Malın yarı yarıya inmiş lakin kağıt üzerinde yüzde 20 para kazanmışım. Bir de vergi ödediğimde düşecek. Şu anda mümkün olduğu kadar satış yapmama tarafında ilerliyor firmalar.
Personel bulmak da başka bir sorun. Taban fiyata çalışacak, mimar, inşaat mühendisi, kimyager her türlü elemanı alabiliyorsunuz. halbuki düz emekçi bulamıyoruz. Ustalar da 8 bin liranın altında çalışmıyor. Ayrıyeten en büyük problemlerimizden biri de 2011 yılından bu yana ilgili bölüme yönelik yanıcı parlayıcı ihtisas OSB’nin kurulamamış olması. O tarihten bu yana kapasite artırımı yapamıyoruz, ruhsat alamıyoruz.
“Rakiplerimizle çabada zorlanıyor”
Ramazan Çelik/ Sefa Kimya Petrol Eserleri Sanayi Ve Dış Ticaret A.Ş.Yönetim Şurası Lideri
1972 yılında boya kesimindeki faaliyetleri ile kimya kesimine giriş yapan firmamız, 1996 yılı itibariyle endüstriyel yapıştırıcı alanına geçmiştir. 1996 yılından bu yana endüstriyel yapıştırıcı alanında uzmanlaşan ve Ar-Ge çalışmalarının kararında bugün geniş bir eser yelpazesi ile ortalama 63 ülkeye ihracat yapan firmamız maalesef hammadde tedariki noktasında külliyen dışa bağımlı bir durumdadır. Ülkemizin ortasından geçtiği biroldukça ekonomik krizden daha sonra ayakta kalmaya ve hatta büyümeye devam eden firmamız, bugün tüm dünyanın ortasında olduğu ekonomik krizde biroldukca badireyi birlikte yaşamaktadır.
Pandemi ile bir arada yaşanan problemler daha da derinleşmiş olup; hammaddenin bulunması, gerekli finansmanın sağlanması ve navlun ayarlanarak Türkiye’ye getirilmesi süreçlerinin hepsinde başka ayrı yükselen problemler yaşanmaktadır. Pandemi öncesinde devir periyot farklı eserlerde yaşanan tedarik kahrı, geldiğimiz nokta itibariyle tüm hammaddelerde yaşanır hale gelmiştir. Kurda yaşanan süratli artışı ihracatta artış sağlayarak dengelemeye çalışıyoruz fakat yurt dışı rakiplerimizle hem yurtarasında tıpkı vakitte yurtharicinde rekabet etme noktasında dezavantajlı pozisyonda kalıyoruz.
Tüm bu meselelerin üzerine ülkemizde hiç bir biçimde üretilmeyen birtakım hammaddelere uygulanan gümrük vergileri ile rekabet edebilme gücümüz daha da zayıflamaktadır. Temel ideolojisi yerli üreticiyi korumak olan gümrük vergilerinin kimya kesimindeki hammaddeler dikkate alındığında, aslında bu hammaddelerle üretim yapıp ülkemize döviz girişi sağlayabilecek firmaların gücünü zayıflattığı aşikardır.
Aytaç Muhittin Dinçer/Dinçsa İlaç İdare Heyeti Lideri
Dünyanın en gelişmiş, en büyük ve en hayli muhtaçlık duyulan bölümlerinin başında kimya bölümü geliyor. Akabinde silah ve inşaat dalı geliyor lakin şu anda kimya dalı hepsinden önde. Türkiye’de kimya üretimi aslında gereksinimin epey altında bir üretim gücüne sahip. Dalın epey daha fazla yatırıma gereksinimi var. Bu yüzden kesimde ithalata bağlı üretim gerçekleşiyor.
Dünyanın hiç bir yerinde olmayan ilaç fiyat siyasetimiz var. Artık şirketlerimizi devam ettirebilmemiz ve ayakta kalabilmemiz epeyce güç. Zira eserlerimizi sattığımız fiyatların hayli üstünde maliyetlerimiz var. Alırken günlük kurdan aldığımız dövizin pahası Sıhhat Bakanlığı’nca maliyet ve fiyat hesaplarımızda 1 euro=4.58 TL olarak hesaplanmaktadır. Yerli ilaç üretimi en az hastaneler kadar kıymetlidir. TEB ve SGK ‘nın direkt alım sistemleri Sıhhat Bakanlığı’nın ilaç ruhsatlandırma ile ilgili mevzuatlarını by-pass etmiş, ithal ruhsatı almadan dövizle yüksek bütçeli ilaç ithal edilmektedir. İlacın erişim kolaylığı ismi altında yurt dışı temin sistemi ilaç bütçesinin kullanmasında ilaç tüketiminin yurt dışı alımı kolay ve cazip hale getirilmiştir.
“İlaç bölümü son 10 yıldır aşağı gerçek gidiyor”
Bana bakılırsa son 10 yıldır ilaç dalı aşağı gerçek gitmektedir. 10 sene evvel biroldukca yeni eser çıkarabiliyorduk. Ar-Ge ile ülkemize yeni eser kazandırıyorduk. Bugün artık yeni eser kazandırma çabamız, azmimiz kalmadığı için yeni eser de çıkmıyor. Yeni eseri çıkarabilecek gelir potansiyelimiz yok, dayanağımız de yok. bu biçimde olunca da ithal ilaçlarının hissesi artıyor. Türkiye’deki ithal ilaç istikrarı aksine döndü. Yüzde 85 yerli üretilirken, yerli üretimin mali bedeli artık yüzde 15’e düştü.
Biroldukça firma Türkiye’nin elinden gitti. Ülkemizde 133 yabancı firma var evvelden 30 taneydi, ilaç kesimindeki biroldukça firmamız yabancılara satıldı. Muhtemelen bunların birçoğu 10 sene daha sonra kapatılacak. İleride Türkiye’deki firmaların tamamını alabilirler.
“Sanayici yatırım yapmakta zorlanıyor”
Mustafa Karpuzcu / Drogsan İlaçları Sanayi ve Ticaret A.Ş İdare Şurası Lideri
Stratejik ehemmiyete sahip bir dal olmamıza karşın, yürürlükte olan ilaç fiyat kararnamesinden dolayı hayli güç vakit içinder geçiriyoruz. İlaçta ikinci kalite yahut öbür bir standart diye kavram yoktur. İlaç dünyanın neresinde üretilirse üretilsin daima tıpkı kalite ve standartlardadır. Bu yüzden dünyadaki bütün ilaç üreticileri şimdi birebir regülasyonlara tabiler. Trend devamlı olarak daha yüksek standartlarda, daha kaliteli üretim yapılması istikametinde olduğu için daima olarak regülasyonlar bir üst düzeye çıkacak biçimde değişmektedir. İlaç sanayi gerek küresel piyasalarda rekabet edebilme, gerekse de üretimini devam ettirebilmek ve yeni regülasyonlara ayak uydurabilmek gayesiyle daima olarak yatırım yapmak zorundadır.
Bir öbür kıymetli nokta da dalımızın vazgeçilmezi olan Ar-Ge konusudur. Ar-Ge küresel firmalarla rekabet edebilmek ve katma pahalı eser çıkarabilmek açısından son derece değerli olmakla birlikte, bir o kadar da maliyetli çalışmalardır.
Bütün bunlar daima olarak, epey maliyetli, yüksek teknolojili yatırımları gerektiriyor. Ancak bahsetmiş olduğum üzere şu anda yürürlükte olan ilaç fiyat kararnamesinden dolayı endüstrimiz gerekli çıkarı, ötürüsıyla gerekli sermaye birikimini sağlayamamaktadır. Bir yandan küresel piyasalarda rekabet etmeye çalışırken bir yandan da ilacı birtakım Avrupa ülkelerinin neredeyse yüzde onu daha ucuz fiyata satıyoruz. İlaç fiyat kararnamesi gereği yılda bir kez fiyat artışı alabiliyoruz. Şu an da ilaç fiyatlamasında kullanılan resmi Euro kuru 4.5786 TL ve bu fiyat 2022 Şubat sonuna kadar geçerli olacak. şimdi bütün girdilerimizin ithal olduğu bir ortamda, olağandışı kur artışının getirdiği olağandışı maliyet artışlarındaki ıstırap, dalımız için gittikçe dayanılmaz bir hal almaktadır. Lakin buna karşın dal olarak elimizden geldiğince, gücümüz yettiğince, halkımızı ilaçsız bırakmamak için fedakarca üretmeye devam ediyoruz. İlaç bölümünün bu açmazdan bir nebze olsun çıkabilmesi için teklifimiz ilaç fiyatlarının yılda üç kez yahut en azından iki sefer ayarlanmasıdır.
“Firma olarak küçüldük mü büyüdük mü bilmiyoruz”
Abdullah Ekrem Nefes/ Haskan Boya Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti Genel Müdürü
Şirketimiz, 1994 yılında kuruldu. Firmamızda su bazlı boya ve sanayi kümesine yönelik boya üretimi yapmaktayız. Geçtiğimiz son 1 yılda ise mobilya kümesine yönelik üretim yapmaya başladık. Öbür dallarda olduğu üzere maalesef biz de hammadde derdi yaşıyoruz. Üstyapı kümesindeki boyalarda, pandemi sebebi ile dünyadaki üretim kabiliyeti çok düştü. Bizde ise üretim hiç durmadığı için avantaj üzere görülebilecek bir düzgünleşme oldu. Talep artışı, üretime ve talebe yanıt verme kabiliyetimizi artırdı. Bilhassa bölgesel üreticiler olarak bizler talebe daha süratli karşılık vermeye başladık ötürüsıyla yurtarasındaki satışlarımız da buna bağlı olarak arttı.
Bir taraftan nefes almaya başladık lakin kârlılık ve hammadde konusunda hala ıstırap yaşıyoruz. İhracat noktasında, bilhassa de dekoratif boyaya epeyce önemli bir talep var. Firmaların birçoğu önemli ataklar yaptı, hiç ihracat yapmamış firmalar bile ihracata başladı. Fakat bu süreçte ihracatta da problemler yaşandı. Örneğin; Yemen’e ihracat yapacağımız sırada 150 gün boyunca konteyner beklediğimiz bile oldu. Hem hammadde gelişinde tıpkı vakitte ihracatta sorun yaşadık. Yani durumumuzun uygun mi berbat mü olduğunu bilemiyoruz?
Yaşanan döviz dalgalanmasından daha epey hammadde fiyatındaki değişimler de bizi ilgilendiriyor. Bulunabilirlik konusunda sorun var. Öngörülü biçimde hareket edemiyoruz. Hırdavat, nalbur noktasında irtibatlı satış dediğimiz bir sistem uyguluyorduk. Yani önce yıl ortasında satacağı eser ölçüsünü belirleyip ilişki yapan bayilerle çalışıyorduk. Bu sene büyük ihtimalle irtibata çıkamayacağız. Nasıl bir sonuç alacağımızı da bilemiyoruz.
Son olarak şunu belirtmek isterim ki aslında ülkemizde son yaşanan olaylar biraz da güç istikrarıyla ilgili. “Faizi yükselt, yatırım yapma” deniliyor bir manada. Yani para faizde kalsın lakin yatırıma dönmesin. Faiz düştüğünde ise dövizle sopa gösteriliyor.
“Parasını ödediğimiz malı alamıyoruz utanç verici”
Alparslan Hazar-Hazar Plastik Kalıp Sanayi Ltd.Şti. Genel Müdürü
Genel olarak herkesle birebir badireyi yaşıyoruz ve son vakit içinderda kahrın boyutu daha da arttı. Doların süratli yükselmesi ve doların yükselmesine karşın elde edeceğimiz hammadde, dünya piyasasında aslına bakarsanız kendi ortasında de yükselme kaydediyor. Bu yüzden fiyat epeyce büyük belirsizlik getiriyor. Bu belirsizlik kararsızlığı getiriyor. Bunun için de bir işe fiyat vermek, yapmak gerçek mu değil mi? İşin sonunda ne olacağın peşine düşmeye başladık. Bölümümüzde genelde TL üzerinden çalışıyoruz fakat aldığımız her şey dolar cinsinden.
Artık TL’yi kaldıralım, dolarla konuşalım durumuna geldi herkes. Güya her şey dolarla konuşulursa tahminen tahlil noktasında bir yere varılır üzere görülüyor. Yılbaşında ilişkisi yaptığınız, hatta parasını önce verdiğiniz malları bile ayın fiyatta gönderemeyeceklerini söyleyenler var. Yani parasını ösöylemiş olduğiniz malı alamıyorsunuz, fark istiyorlar. Bu utanç verici bir şey.
İşin bitiminde para kazandığımızı değil sermayeden tükettiğimizi görüyoruz. Emtia kendi ortasındaki artışıyla üreticileri önemli oranda ziyan ettiriyor. Artık nasıl döviz ile alıyorsak satarken de dövizle satmalıyız. Hatta maaşları bile dövizle ödemeliyiz. Çalışanlara da yazık. Taban fiyatın yapısı ortasında geçinmeleri imkansız üzere görünüyor.
Biz kazanamıyoruz, vergi dilimlerinden daha sonrası, enflasyon sebebiyle kaybolan parayla birlikte para kazanılamıyor. İşletmelerin büyüyebilmesi için yatırım yapılmalı, makinelerimizi yenilemeliyiz, bantlarımızı genişletmeliyiz. Bunu yapamazsak aslına bakarsanız kendi içimizde kaybolup gideceğiz.
“Devlet teşviklerinden herkes eşit yararlanmalı”
OSTİM’de 150-200 metrede çalışan insanları düşünün. Bunların devlet teşviklerine yönelik müracaatlarını yapabilmeleri imkansız. Devlet teşvikini herkese eşit ölçüde sunarsanız, 100 milyon lira sermayesi olan da 1 milyon lira sermayesi olan da gücü kadar teşvik kullanır. Eşit oranda vergi indirimi yaparsanız, aslına bakarsan bütün endüstriye teşvik verirsiniz ve güçlendirirsiniz. Yıllık cirosu 1 milyon lira olan beşerden niçin vergi alıyoruz. Bundan vergi almayalım, bu adamı bırakalım büyüsün. Yüzde 40 civarında kar vergisi var. Vergi dilimi ortasında küçük işletmeci, 1 milyon yıllık cirosu olan vergiyi verirse nasıl büyüyecek, otomasyona nasıl geçecek?
“Daha temmuz siparişlerimizi alamadık”
Berk Özbozkurt- Stenkim Yapı Kimyasalları Ar-Ge Müdürü
Şirketimiz 1986 yılında kurulmuş, daha hayli altyapı yatırımlarına yönelik, ileri teknolojiye sahip yapı kimyasalları üreten bir şirkettir. Hava alanları inşaatı ana faaliyet alanımız. Şu anda süreksiz olduğunu düşündüğümüz, pandemiden daha sonra ortaya çıkan şeyler bizim zihnimizi yoruyor. Navlun artışları, tedarik sürecindeki uzamalar, belirsizlikler fazlaca değerli. Temmuz-ağustos ayında ısmarladığımız ancak aralık prestijiyle çabucak hemen stokumuza girememiş, hatta gemiye yüklenmemiş hammaddeler var. bununla birlikte hammaddelerde döviz bazında önemli fiyat artışları kelam konusu. Kendi müşterilerimize fiyat ve termin verme konusunda, tedarik planları yapmakta zorlanıyoruz. Bu o kadar büyük sorun ki öteki hiç bir sorunu değerlendirebilecek durumda değiliz.
Bu sıkıntıların bir kısmını tüm dünya yaşıyor lakin Türkiye’de yerli kimya sanayi altyapımızın olmamasından ötürü daha önemli yaşanıyor. Ana hammaddeler tarafında, petrokimyada yaptığımız birtakım üretimler bulunmasına karşın, polimerik eser üreten endüstriciler olarak büsbütün yurtdışına bağlı durumdayız. Türkiye’den alabildiğimiz dolgu materyalleri haricinde hiç bir şey yok.
“Maliyet döviz bazında yüzde 400 arttı”
Girdi maliyetlerimiz, döviz bazında yüzde 400’e kadar arttı. olağan olarak her kalem bu biçimde değil, lakin %100’ün üzerinde artan birfazlaca kalem var. Kimya bölümü, hassas kimyasallar hariç, asla yüksek marjlarla çalışmaz. Bırakın %100’ü %400’ü, %10-15 artışı bile müşterilere yansıtmak zorundayız.
Bu tıp meseleler yalnızca bizim için değil, bizim tedarikçilerimiz için de büyük sorun. Dünya çapında kimya bölümünde üretimde aksamalar görüyoruz. Pandemi sebebiyle, kapanmalar, iş kaybı üzere sebeplere bağlı üretimde de aksaklıklar yaşanıyor. Fakat en büyük aksaklığı üretim değil lojistikte görüyoruz, temelde liman bekleme mühleti çok uzadı. Milletlerarası nakliyede kamyon ve konteyner yok kâfi ölçüde. Sistem biraz kendi kendini kilitledi. Kısa müddette eskiye dönülebileceğini öngörmüyorum.
Yeni PETKİM’ler olmalı; devlet kendi eliyle kurmak zorunda değil. Bu konsepti destekleyebilir, finanse edebilir. Yeni büyük kimya tesis konseptlerini devletin finanse etmesi de olabilir. Temel kimyasal gereçler gelsin ki biz de bunlardan türev kimyasalları, eserleri üreterek katma bedeli yüksek üretim yapalım.
“Asgari fiyatla çalışacak mühendis var fakat düz personel yok”
Murat Yakın/ Başkentliler Boya Sanayi ve Ticaret A.Ş İdare Heyeti Lideri
Tüm arkadaşlarımızda olduğu üzere, emtia maliyet artışı ve kur istikrarsızlığı bizi de etkiliyor. Eleman düşüncesi giderek büyüyor, çalışanlarımız kredilerini, borçlarını ödeyebilmek için tazminatını alıp çıkmayı tercih ediyor. 6. ayda orta artırım yapmış olmamıza karşın, şu anda çalışanlar keyifli değil. Enflasyon tahminen yüzde 20 olarak açıklanıyor fakat gerçekleşen enflasyon yüzde 50’nin üzerinde. Kayıt dışı yahut yabancı uyruklular hayli yeterli örgütlenme var. 3 bin 500 lira fiyat ödeniyor. Yani toplanıp karar alıyorlar ve fiyat belirliyorlar, sonraki gün o fiyatın altında kimseyi çalıştıramıyorsunuz. Yani Suriyeli yahut Afganlıyı belirledikleri sayının altında çalıştırma talihiniz yok. Ortalarında fazlaca âlâ networkleri var.
Kaçak personel çalıştıranın gayrı resmi satışı olması lazım. Bunlara verdiğiniz maaş kâr olarak görünüyor. Bu 3 bin lira kâr olarak göründüğü için yüzde 22 gelir vergisi, yüzde 15 stopaj ödersiniz. Yani gayri resmi satışı olmayanlar, yabancı uyrukluları çalıştıramaz kayıt dışı olarak.
Malı bağlayıp para ödeyip, ürettiğiniz eseri de satmışsınız. Ana üretici malı vermediği vakit siz ortada kalıyorsunuz. Farkı cebinizden ödemek durumunda kalıyorsunuz. Biz şu anda fazlaca satarak batıyoruz. Yani 10 liraya mal edip 11 liraya satıp, yerine 12 liraya koyuyoruz. Onu da 13 liraya satıp, yerine 14 liraya koyabiliyoruz. Gerçek olarak baktığımızda kazanmadığımız paranın vergisini ödeyeceğiz, hammaddemiz düşecek, 1000 ton hammaddem 600 tona düşmüş ben kar etmişim. 10 milyon lira pahası vardı, 600 ton hammaddem var, 20 liradan 12 milyon lira yapıyor. Malın yarı yarıya inmiş lakin kağıt üzerinde yüzde 20 para kazanmışım. Bir de vergi ödediğimde düşecek. Şu anda mümkün olduğu kadar satış yapmama tarafında ilerliyor firmalar.
Personel bulmak da başka bir sorun. Taban fiyata çalışacak, mimar, inşaat mühendisi, kimyager her türlü elemanı alabiliyorsunuz. halbuki düz emekçi bulamıyoruz. Ustalar da 8 bin liranın altında çalışmıyor. Ayrıyeten en büyük problemlerimizden biri de 2011 yılından bu yana ilgili bölüme yönelik yanıcı parlayıcı ihtisas OSB’nin kurulamamış olması. O tarihten bu yana kapasite artırımı yapamıyoruz, ruhsat alamıyoruz.
“Rakiplerimizle çabada zorlanıyor”
Ramazan Çelik/ Sefa Kimya Petrol Eserleri Sanayi Ve Dış Ticaret A.Ş.Yönetim Şurası Lideri
1972 yılında boya kesimindeki faaliyetleri ile kimya kesimine giriş yapan firmamız, 1996 yılı itibariyle endüstriyel yapıştırıcı alanına geçmiştir. 1996 yılından bu yana endüstriyel yapıştırıcı alanında uzmanlaşan ve Ar-Ge çalışmalarının kararında bugün geniş bir eser yelpazesi ile ortalama 63 ülkeye ihracat yapan firmamız maalesef hammadde tedariki noktasında külliyen dışa bağımlı bir durumdadır. Ülkemizin ortasından geçtiği biroldukça ekonomik krizden daha sonra ayakta kalmaya ve hatta büyümeye devam eden firmamız, bugün tüm dünyanın ortasında olduğu ekonomik krizde biroldukca badireyi birlikte yaşamaktadır.
Pandemi ile bir arada yaşanan problemler daha da derinleşmiş olup; hammaddenin bulunması, gerekli finansmanın sağlanması ve navlun ayarlanarak Türkiye’ye getirilmesi süreçlerinin hepsinde başka ayrı yükselen problemler yaşanmaktadır. Pandemi öncesinde devir periyot farklı eserlerde yaşanan tedarik kahrı, geldiğimiz nokta itibariyle tüm hammaddelerde yaşanır hale gelmiştir. Kurda yaşanan süratli artışı ihracatta artış sağlayarak dengelemeye çalışıyoruz fakat yurt dışı rakiplerimizle hem yurtarasında tıpkı vakitte yurtharicinde rekabet etme noktasında dezavantajlı pozisyonda kalıyoruz.
Tüm bu meselelerin üzerine ülkemizde hiç bir biçimde üretilmeyen birtakım hammaddelere uygulanan gümrük vergileri ile rekabet edebilme gücümüz daha da zayıflamaktadır. Temel ideolojisi yerli üreticiyi korumak olan gümrük vergilerinin kimya kesimindeki hammaddeler dikkate alındığında, aslında bu hammaddelerle üretim yapıp ülkemize döviz girişi sağlayabilecek firmaların gücünü zayıflattığı aşikardır.