Koronavirüs salgını sırasında gençler ve bilhassa DEHB’ğu olan çocuk ve gençler daha fazla zorluk yaşarlar. Meskenden çıkmayan ve fizikî olarak gücünü atamayan DEHB’li çocukların belirti şiddeti ve ahenkleri olumsuz etkilenir. DEHB’li çocuklar salgın için uyulması gereken hijyen ve fizikî ara kurallarına uymakta zorlanabilirler. Uzaktan eğitime katılmakta sorun yaşayabilir, ekran başında fazla vakit geçirebilirler. bir daha DEHB olan çocuklarda daha fazla görülen, depresif yakınmalar, kaygı-stresle ilgili meseleler, uyku iştah ve akademik sıkıntılar yaşayabilirler. Hareketli ve sabırsız olmaları niçiniyle evde-kapalı alanda kalmakta zorlanır sonluluk, öfke nöbetleri, ahenk ve davranış problemleri geliştirebilirler
Ebeveynler, çocuğun kapalı konutta artan meseleleri karşısında zorlanırlar. Ebeveynler, hiperaktivite, dikkatsizlik, organize olmama, davranışlarını düzenleyememe, dürtüsel olma formundaki yakınmalarındaki artışının, yeni yaşanan gerilimli süreçle birlikte meskende kapalı kalmaktan kaynaklanabileceğinin farkında olmalıdırlar. Bu zorlukları yaşayan çocuklara yönelik ikazda bulunma, gelişimsel özelliklerinden dolayı (oldukca konuşma, sabırsız olma, kıpır kıpır olma gibi) ceza verme, olumsuz geri bildirimde bulunma formunda tavırlar geliştirebilirler. Çocukları ile etkileşimleri ve münasebetleri bozulur. Süreci yönetmekten fazla belirtilerin şiddetlenmesinde adeta stresör nazaranvi görürler. DEHB ile çoğunlukla eş vakitli ortaya çıkan davranış sorunlarının bu gerilimli süreçte tabloya eklenmesi çocuğun ve ailenin yaşadığı olumsuz sonuçları daha da arttırır. Bu sıkıntılar başta anne baba olmak üzere tüm aile sistemini tesirler. Bu niçinle çocukları DEHB tanısı alan ya da bu belirtileri gösteren ebeveynler çocukların özellikleri, artan meseleler ve bunların günlük yaşama yansıyan kuvvetlikleri hakkında bilgilenmeleri değerlidir.
Çocuğun ve gencin konuttan çıkamadığı salgın periyodunda DEHB özelliklerinin gerilimli, zorlayıcı ve müdahaleci olması, öteki aile bireylerinden gelen olumsuz reaksiyonlara niye olabilir. Bu durum aile ilgileri ve ebeveynlerin psikolojileri üzerinde olumsuz bir tesir yaratır. DEHB’li çocukları olan ebeveynlerin olumsuz ve denetim edici davranış seviyesinin yüksek olduğunu bulmuştur. Ebeveynlerin sert disiplinin ya da dengeli olmayan disiplin biçimlerini daha fazla kullanılması, çocuklardaki davranışsal problemlerin gelişimiyle ve ya artması sonuçlanmıştır.
Ebeveynler, çocuğun erken devirde model aldıkları, taklit ettikleri toplumsal ortamındaki en değerli figürlerdir. Çocuklar toplumsal etkileşimlerinde, kendi ebeveynleri ile bağlantılarını bilgi kaynağı olarak kullanır. Ebeveyn olarak olumlu ebeveynlik marifetlerini içeren tavırlar DEHB’de eşlik eden davranış sorunlarının gelişmesine karşı gözetici bir tesire sahip olabilir. Misal biçimde, ilaç ve davranışsal tedaviden daha sonra, DEHB’li çocuğun belirtilerinde azalama ve toplumsal becerilerindeki gelişmeler, olumsuz ve etkisiz ebeveynlikte düzelme ile de sonuçlanmıştır.
Benzer biçimde okul yetkilileri ve öğretmenler, tüm öğrencileri yaşadıkları kuvvetlikler açısından takip etmeli fakat riskli küme olmaları niçiniyle DEHB’ğu olan çocuk ve gençleri öncelikli küme olarak izlemelidir (mesela, çevrimiçi derslere katılıyorlar mı, ödevlerini yapabiliyorlar mı, derslere dikkatleri ve iştirakleri nasıl, ders sırasında öbür şeyle ilgileniyorlar mı, ek sorun tanımlıyorlar mı vs ). Zira gerilim DEHB’li çocuk ve gençlerin yaşadığı dikkat, odaklanma, planlama ve düzenleme alanlarında daha fazla bozulmalara niye olabilir. Çocuk ve gençler bu niçinle akademik maharetler, günlük vazife ve etkinliklerini yaparken her zamankinden daha fazla zorlanabilirler.
DEHB’li çocukları olan ebeveynlere öneriler
Koronoviriüs salgını sırasında çocuklarınızda daha fazla davranış sorunu bekleyin. Çocuğunuzun sistemsiz, gürültülü, dağınık, kolay kolay dikkati dağıldığında yahut sırasını bekleyemediğinde taammüden hareket etmediğini unutmayın.
Pozitif olun
Bir rutin oluşturun ve buna bağlı kalın. Çocuğunuzun yaşına bağlı olarak, bu rutinlerin oluşturulmasında, planlanmasında ve uygulanmasında iştirakçi olmalarını sağlayın, etkin nazaranvler verin. Planın bir kesimi olan çocuklar hem de uygun uygulayıcı olurlar.
Çocuğunuzun yaşına uygun net beklentiler ve kurallar belirleyin. Beklentileriniz ve kurallarınız çocuğunuzun yaşına değil gelişimsel düzeyine uygun, ona özgün olmalıdır.
DEHB olan çocuklar dert, gerilim, kısıtlanma karşısında kaygılı ve daha sonlu olabilirler. Öfke nöbeti olan çocuklarla savaşmaktan kaçının, sakinleşmesini bekleyin. Çocuğunuzla olan münasebetiniz beklentilerinizin karşılanmasından değerli değildir.
Çocuğunuzun kuvvetli taraflarına odaklanın. DEHB olan çocuklar çoklukla epey yaratıcı düşünürler. Tutkularının, ilgilerinin, uğraş alanlarının ne olduğun odaklanın. Bu ilgi alanları ile vakit geçirmelerine ve geliştirmelerine dayanak olun.
Ekran kullanması, mühleti, içeriği ile ilgili kurallar koyun. Model olun, kuralların uygulanmasının takipçisi olun.
Çocuğunuzun kuralları, yönergeleri takip etmesine yardımcı olun.
Yönerge vermedilk evvel birebir odasına gidin, dikkat dağıtıcı ögeleri kaldırın ve göz teması kurun.
Kibar olun ancak yalvarmayın, dengeli olun.
Ev kurallarını birlikte belirleyin (kararlara çocukların iştirakini sağlayın).
Kuralları sıradan tutun
Kuralları görünür bir yere asın
Her iki ebeveyn kurallar konusunda tıpkı tavrı sergileyin
Uyulan kurallarla ilgili olumlu geri bildirim verin (en az bir olumlu geri bildirim verebileceğiniz kural seçmiş olun). Çocukların öz itimatlarını artırın.
Ailece sevdiğiniz aktivitelere vakit ayırın
Kurallara uyduğunda ödüllendirin. Uymadığında berbat davranışları ortadan kaldırmak için son deva olarak, çocuğunuzun gelişimsel özelliklerini göz önünde bulandırarak, (mesela hayli sabırsız bir çocuğa yarım saat ceza verilmesi uyamayacağı bir ceza olarak değerlendirilmeli, bunun yerine beş dakika ceza verilmeli gibi) onun sevdiği şeyleri yasaklayarak ceza verin
Ödülü de cezayı da tabloya kaydedin. Mükafatın sayı ya da puan olarak yüksek bulunmasına itina gösterin
Ödül ve cezanın çerçevesi ve tüm detaylarını bir arada belirleyin, her şey açık olsun. Alınan mükafatları vaktinde gerçekleştirin, ertelemeyin
Günlük, planlı etkinlikler belirleyin
Çatışmadan kaçın, her iki tarafın sakinleşmede kullanacağı alanları belirleyin.
DEHB’li çocuğu olan ebeveyn ne vakit danışmalık almalıdır?
DEHB, çocuğu ve aileyi olumsuz etkileyen gelişimsel bir sıkıntıdır. Ebeveynlerin çocuklarının durumuna yönelik gerçekçi bir bakış açısını kavramaları, bilgi sahibi olmaları, sorunun kabulü değerlidir. Olumsuz ebeveynlik ve aile ortamları, DEHB tanısı alan çocuklar için çevresel risk kaynağı olarak bedellendirilmektedir. Bu niçinle faal ebeveynlik marifetlerinin geliştirilmesi ve ebeveynlik eğitiminin DEHB’si olan çocukların davranışları üzerinde olumlu tesiri olacaktır. Bu durum hem de ebeveyn gerilimini de azaltabilir.
Ebeveynler çocuklarında DEHB belirtileri var ise, sorun yaşamasalar bile DEHB hakkında bilgi sahibi olmak için danışmanlık almalıdırlar. Salgın periyodunda belirtileri şiddetlenmiş, ek problemler eklenmişse kesinlikle çocuk psikiyatristlerini bilgilendirmelidirler. bu vakitte tedavi goren DEHB olan çocukların tedavisine devam edilmeli, belirtileri şiddetlen çocuklar için tedavinin düzenlenmesi için çocuk psikiyatristlerine başvurmalıdırlar.
DEHB olan çocuklar tedavi aldıklarında, çocuğun davranışsal, akademik ve alaka problemleri düzelecek, çocuk ebeveyn etkileşimi ve aile işlevleri daha yeterli olacaktır.
Ebeveynler, çocuğun kapalı konutta artan meseleleri karşısında zorlanırlar. Ebeveynler, hiperaktivite, dikkatsizlik, organize olmama, davranışlarını düzenleyememe, dürtüsel olma formundaki yakınmalarındaki artışının, yeni yaşanan gerilimli süreçle birlikte meskende kapalı kalmaktan kaynaklanabileceğinin farkında olmalıdırlar. Bu zorlukları yaşayan çocuklara yönelik ikazda bulunma, gelişimsel özelliklerinden dolayı (oldukca konuşma, sabırsız olma, kıpır kıpır olma gibi) ceza verme, olumsuz geri bildirimde bulunma formunda tavırlar geliştirebilirler. Çocukları ile etkileşimleri ve münasebetleri bozulur. Süreci yönetmekten fazla belirtilerin şiddetlenmesinde adeta stresör nazaranvi görürler. DEHB ile çoğunlukla eş vakitli ortaya çıkan davranış sorunlarının bu gerilimli süreçte tabloya eklenmesi çocuğun ve ailenin yaşadığı olumsuz sonuçları daha da arttırır. Bu sıkıntılar başta anne baba olmak üzere tüm aile sistemini tesirler. Bu niçinle çocukları DEHB tanısı alan ya da bu belirtileri gösteren ebeveynler çocukların özellikleri, artan meseleler ve bunların günlük yaşama yansıyan kuvvetlikleri hakkında bilgilenmeleri değerlidir.
Çocuğun ve gencin konuttan çıkamadığı salgın periyodunda DEHB özelliklerinin gerilimli, zorlayıcı ve müdahaleci olması, öteki aile bireylerinden gelen olumsuz reaksiyonlara niye olabilir. Bu durum aile ilgileri ve ebeveynlerin psikolojileri üzerinde olumsuz bir tesir yaratır. DEHB’li çocukları olan ebeveynlerin olumsuz ve denetim edici davranış seviyesinin yüksek olduğunu bulmuştur. Ebeveynlerin sert disiplinin ya da dengeli olmayan disiplin biçimlerini daha fazla kullanılması, çocuklardaki davranışsal problemlerin gelişimiyle ve ya artması sonuçlanmıştır.
Ebeveynler, çocuğun erken devirde model aldıkları, taklit ettikleri toplumsal ortamındaki en değerli figürlerdir. Çocuklar toplumsal etkileşimlerinde, kendi ebeveynleri ile bağlantılarını bilgi kaynağı olarak kullanır. Ebeveyn olarak olumlu ebeveynlik marifetlerini içeren tavırlar DEHB’de eşlik eden davranış sorunlarının gelişmesine karşı gözetici bir tesire sahip olabilir. Misal biçimde, ilaç ve davranışsal tedaviden daha sonra, DEHB’li çocuğun belirtilerinde azalama ve toplumsal becerilerindeki gelişmeler, olumsuz ve etkisiz ebeveynlikte düzelme ile de sonuçlanmıştır.
Benzer biçimde okul yetkilileri ve öğretmenler, tüm öğrencileri yaşadıkları kuvvetlikler açısından takip etmeli fakat riskli küme olmaları niçiniyle DEHB’ğu olan çocuk ve gençleri öncelikli küme olarak izlemelidir (mesela, çevrimiçi derslere katılıyorlar mı, ödevlerini yapabiliyorlar mı, derslere dikkatleri ve iştirakleri nasıl, ders sırasında öbür şeyle ilgileniyorlar mı, ek sorun tanımlıyorlar mı vs ). Zira gerilim DEHB’li çocuk ve gençlerin yaşadığı dikkat, odaklanma, planlama ve düzenleme alanlarında daha fazla bozulmalara niye olabilir. Çocuk ve gençler bu niçinle akademik maharetler, günlük vazife ve etkinliklerini yaparken her zamankinden daha fazla zorlanabilirler.
DEHB’li çocukları olan ebeveynlere öneriler
Koronoviriüs salgını sırasında çocuklarınızda daha fazla davranış sorunu bekleyin. Çocuğunuzun sistemsiz, gürültülü, dağınık, kolay kolay dikkati dağıldığında yahut sırasını bekleyemediğinde taammüden hareket etmediğini unutmayın.
Pozitif olun
Bir rutin oluşturun ve buna bağlı kalın. Çocuğunuzun yaşına bağlı olarak, bu rutinlerin oluşturulmasında, planlanmasında ve uygulanmasında iştirakçi olmalarını sağlayın, etkin nazaranvler verin. Planın bir kesimi olan çocuklar hem de uygun uygulayıcı olurlar.
Çocuğunuzun yaşına uygun net beklentiler ve kurallar belirleyin. Beklentileriniz ve kurallarınız çocuğunuzun yaşına değil gelişimsel düzeyine uygun, ona özgün olmalıdır.
DEHB olan çocuklar dert, gerilim, kısıtlanma karşısında kaygılı ve daha sonlu olabilirler. Öfke nöbeti olan çocuklarla savaşmaktan kaçının, sakinleşmesini bekleyin. Çocuğunuzla olan münasebetiniz beklentilerinizin karşılanmasından değerli değildir.
Çocuğunuzun kuvvetli taraflarına odaklanın. DEHB olan çocuklar çoklukla epey yaratıcı düşünürler. Tutkularının, ilgilerinin, uğraş alanlarının ne olduğun odaklanın. Bu ilgi alanları ile vakit geçirmelerine ve geliştirmelerine dayanak olun.
Ekran kullanması, mühleti, içeriği ile ilgili kurallar koyun. Model olun, kuralların uygulanmasının takipçisi olun.
Çocuğunuzun kuralları, yönergeleri takip etmesine yardımcı olun.
Yönerge vermedilk evvel birebir odasına gidin, dikkat dağıtıcı ögeleri kaldırın ve göz teması kurun.
Kibar olun ancak yalvarmayın, dengeli olun.
Ev kurallarını birlikte belirleyin (kararlara çocukların iştirakini sağlayın).
Kuralları sıradan tutun
Kuralları görünür bir yere asın
Her iki ebeveyn kurallar konusunda tıpkı tavrı sergileyin
Uyulan kurallarla ilgili olumlu geri bildirim verin (en az bir olumlu geri bildirim verebileceğiniz kural seçmiş olun). Çocukların öz itimatlarını artırın.
Ailece sevdiğiniz aktivitelere vakit ayırın
Kurallara uyduğunda ödüllendirin. Uymadığında berbat davranışları ortadan kaldırmak için son deva olarak, çocuğunuzun gelişimsel özelliklerini göz önünde bulandırarak, (mesela hayli sabırsız bir çocuğa yarım saat ceza verilmesi uyamayacağı bir ceza olarak değerlendirilmeli, bunun yerine beş dakika ceza verilmeli gibi) onun sevdiği şeyleri yasaklayarak ceza verin
Ödülü de cezayı da tabloya kaydedin. Mükafatın sayı ya da puan olarak yüksek bulunmasına itina gösterin
Ödül ve cezanın çerçevesi ve tüm detaylarını bir arada belirleyin, her şey açık olsun. Alınan mükafatları vaktinde gerçekleştirin, ertelemeyin
Günlük, planlı etkinlikler belirleyin
Çatışmadan kaçın, her iki tarafın sakinleşmede kullanacağı alanları belirleyin.
DEHB’li çocuğu olan ebeveyn ne vakit danışmalık almalıdır?
DEHB, çocuğu ve aileyi olumsuz etkileyen gelişimsel bir sıkıntıdır. Ebeveynlerin çocuklarının durumuna yönelik gerçekçi bir bakış açısını kavramaları, bilgi sahibi olmaları, sorunun kabulü değerlidir. Olumsuz ebeveynlik ve aile ortamları, DEHB tanısı alan çocuklar için çevresel risk kaynağı olarak bedellendirilmektedir. Bu niçinle faal ebeveynlik marifetlerinin geliştirilmesi ve ebeveynlik eğitiminin DEHB’si olan çocukların davranışları üzerinde olumlu tesiri olacaktır. Bu durum hem de ebeveyn gerilimini de azaltabilir.
Ebeveynler çocuklarında DEHB belirtileri var ise, sorun yaşamasalar bile DEHB hakkında bilgi sahibi olmak için danışmanlık almalıdırlar. Salgın periyodunda belirtileri şiddetlenmiş, ek problemler eklenmişse kesinlikle çocuk psikiyatristlerini bilgilendirmelidirler. bu vakitte tedavi goren DEHB olan çocukların tedavisine devam edilmeli, belirtileri şiddetlen çocuklar için tedavinin düzenlenmesi için çocuk psikiyatristlerine başvurmalıdırlar.
DEHB olan çocuklar tedavi aldıklarında, çocuğun davranışsal, akademik ve alaka problemleri düzelecek, çocuk ebeveyn etkileşimi ve aile işlevleri daha yeterli olacaktır.