Hüseyin GÖKÇE
Türkiye’nin teknopark alanındaki birinci örneklerinden olan ve 1980’li yılların sonunda kuruluş çalışmaları başlayan ODTÜ TEKNOKENT, bugün ortalarında ASELSAN, HAVELSAN, TUSAŞ, Siemens, Türk Telekom, Netaş, Comodo (Nurd), ATOS, Arçelik, Vestel, Samsung’un da bulunduğu endüstrinin devlerine konut sahipliği yapıyor. Türkiye’nin milletlerarası arenada rekabet gücünü artıracak teknolojileri geliştiren ve üreten firmalara kapılarını açan ODTÜ TEKNOKENT 470’in üzerinde firma, 10 bin civarında araştırmacı istihdam ediyor. Uçak simülasyonundan, hastane yazılımına kadar geniş bir yelpazede üretimin gerçekleştirildiği ODTÜ TEKNOKENT’in “San Francisco Hızlandırma Merkezi” ise Türkiye’nin ABD ve küresel pazara açılan kapısı oldu. ODTÜ TEKNOKENT’in kuruluşundan bugüne kadar geçirdiği evreleri ve sağladığı gelişimi, Genel Müdür Serdar Alemdar’dan dinledik.
Öncelikli olarak ODTÜ TEKNOKENT’in kuruluş sürecinden bahseder misiniz?
Türkiye’nin birinci ve yenilikçi teknoparklarından ODTÜ TEKNOKENT’in kuruluş çalışmalarına 1980’li yılların sonunda Dünya Bankası’nın da dayanağıyla başlandı. Fizibilite çalışmalarında evvela, ABD ve İngiltere başta olmak üzere dünya örnekleri incelendi. Bu çalışmalar sonucunda, 1992 yılında teknoloji geliştirmeye yönelik kuluçka merkezleri kurmak ana amacıyla KOSGEB ile işbirliği ortasında ODTÜ TEKMER hizmete açıldı. Burada sağlanan başarılı sonuçlar, ODTÜ’de bir bilim parkı (TEKNOKENT) kurulması çalışmalarını teşvik etti. ODTÜ TEKNOKENT’in birinci binası hizmete açılırken, 2001 yılında 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yasası yürürlüğe girdi. Bu maddeyle teşebbüsçü şirketlere sağlanan vergi muafiyetleri ve teşvikler, ODTÜ’nün sağladığı altyapı ve akademik bilgiyle birleşince ODTÜ TEKNOKENT bir cazibe merkezi haline geldi.
Şirketler yüklü olarak hangi dalda ağırlaşıyor?
ODTÜ TEKNOKENT’te faaliyet gösteren teknoloji şirketleri ve girişimcilerin %50’si yazılım-bilişim, %21’i elektronik, %9’u telekomünikasyon, %6’sı medikal teknolojiler, %14’ü ise ileri materyal, tarım, besin, uzay-havacılık, güç, otomotiv, etraf üzere öbür alanlarda Ar-Ge çalışması yürütüyor. Uçak/helikopter sistemleri dinamik model geliştirme ve simülasyon projeleri, uçak/helikopter denetim sistemleri geliştirilmesi çalışmaları, uydu geliştirme projeleri, alternatif güç ve alternatif yakıt projeleri, rüzgar ve su türbini tasarımı, araç takip sistemi, test ve ölçüm sistemlerinin tasarlanması, güç kaynakları ve güç besleme sistemleri, lazer uygulamaları, sensor teknolojileri, doku ve gen araştırmaları, e-devlet, e-ticaret, uzaktan eğitim, e-öğrenme ve e-eğitim yazılımları, ERP-MRP tahlilleri, eğitim idare sistemleri, coğrafik bilgi sistemi yazılımları, formatlı bildiri idare sistemleri, hastane yazılımları, farklı alan uygulamaları olan ileri gereç çalışmaları ve mikro elektronik mekanik sistem uygulamaları bu çalışmalardan kimileri.
Bölgede üretilen, Türkiye ve dünyaya mâl olmuş eserlerden örnekler verebilir misiniz?
Dünya çapında fazlaca sayıda kullanıcısı bulunan online eğitim sitesi, birinci yerli playstation oyunu, satış sayıları yedi milyonun üzerinde olup dünyanın birinci 100 oyunu içinde yer alan oyun teknolojileri, Türkiye’nin birinci ve tek toplumsal içerik platformu, yerli fiber lazer teknolojisi, birinci ve tek yerli rehabilitasyon robotu, birinci yerli çip, kendi gücünü üretebilen koklear implant, dünyanın en küçük atomik kuvvet mikroskobu, yerli insansız hava aracı, ulusal helikopter, ulusal savaş uçağı, Göktürk-2 uydusu, yerli 5G altyapısı üzere teknolojileri ODTÜ TEKNOKENT’te geliştirildi.
Biraz da kurumsal işleyişten bahsedebilir misiniz?
ODTÜ TEKNOKENT 2017–2021 Stratejik Planı ile ulaşılmak istenen ekosistemin dört temel bileşeni belirlendi. Bunlardan birincisi olan Ezber Bozan Teşebbüsçüler ile, ODTÜ TEKNOKENT’in girişimcilik faaliyetlerinin aktifliğinin artırılması ve bu yolla dünya çapında başarılı teknolojik teşebbüslerin çıkarılmasına yönelik dayanakların sağlanması ve uygun ortamın yaratılması öngörülüyor. Kıymet Yaratan İş Birlikleri ile başta üniversite-sanayi işbirliği olmak üzere ekosistem paydaşları içindeki karşılıklı kıymet yaratmaya odaklı, doğal işbirliği tabanının ODTÜ TEKNOKENT ortasında oluşturulması amaçlanıyor. Ticarileşen Teknolojik Eserler kısmında ise Ar-Ge’ye verilen değer kadar, Ar-Ge kararı ortaya çıkan teknolojilerin ticarileştirilmesine de kıymet verilmesi, ticarileştirme ve iş geliştirme süreçlerine yönelik olarak uygulanacak stratejiler ile ODTÜ ve ODTÜ TEKNOKENT bünyesinde üretilen teknolojilerin daha yüksek ekonomik bedele dönüşmesini planlıyoruz. Son olarak, Milletlerarası Markalar başlığı altında, marka kıymeti yüksek, global ölçekte tanınan ve faaliyet gösterebilen bir ekosistem oluşturulması için hem teknokent kapsamındaki milletlerarası faaliyetlerin artırılması birebir vakitte memleketler arası şirketlerin bölgeye çekilmesini sağlamayı hedefliyoruz.
ODTÜ TEKNOKENT’in, “Yeni Fikirler Yeni İşler Hızlandırma Programı (YFYİ)” ve “Animasyon Teknolojileri ve Oyun Geliştirme Merkezi (ATOM)”, kuluçka merkezleri; bir finansal araç olarak yatırım ve hızlandırma şirketi (GROWTH CIRCUIT), akademik bilginin ticarileşmesi için “Teknoloji Transfer Ofisi (ODTÜ TTO)”, milletlerarası işbirliği platformlarını desteklemek üzere “Teknokent Proje İdare ve Danışmanlık Ofisi”, şirketler ortası işbirliklerinin geliştirilmesini amaçlayan savunma sanayi (TSSK), ICT (T.ICT) ve ileri sıhhat teknolojileri (T.HEALTH) kümelenmeleri ile yurtdışı ofisleri üzere biroldukca alanda çalışmaları bulunuyor.
Bu noktada, ODTÜ ve üniversite öğrencileriyle bağlarınızdan de bahsedebilir misiniz? Kuluçka merkezinizden kaç şirket mezun oldu?
“ODTÜ–TTO Teknoloji Transfer Ofisi” hem üniversite-sanayi iş birliğinin geliştirilmesi birebir vakitte teknoloji odaklı girişimciliğin desteklenmesi için geliştirilmiş bir yapı. ODTÜ TTO, akademisyenlerin bilimsel çalışmalarını patent alma süreçlerini koordine etmekte ve daha sonrasında yeni spinoff işletmelerin kurulmasını destekliyor. 2020 yılı sonu itibariyle TTO aracılığıyla 440’tan fazla ulusal ve milletlerarası patent başvurusu yapılmış ve bu müracaatlar kararında 260’ın üzerinde patent alındı. ATOM, ODTÜ TEKNOKENT’in üniversite öğrencileri içinde girişimciliği teşvik etmek emeliyle 2008 yılında kuruldu. ATOM, teşebbüsçü öğrencilerin oyun yazılımı alanındaki fikirlerini ve projelerini geliştirebilecekleri ve kendi şirketlerini kurma imkanı buldukları Türkiye’nin birinci ve tek ön kuluçka merkezidir. ATOM’da şimdiye kadar, 150’den çok gruptan 30’u şirketleşti. 1600’den çok geliştirici ve genç girişimciye hizmet verildi, bu teşebbüsçü ve kümeler tarafınca bugüne kadar farklı ölçeklerde 700’den çok oyun geliştirilerek toplam 30 milyonun üzerinde oyunsevere ulaştı. 9 milyon $ üzerinde ihracat geliri elde edildi. Merkezin en kıymetli etkinliklerinden Küresel Game Jam, 2021’de 12. kere düzenlendi ve 250’nin üzerinde iştirakle dünya çapında en ağır iştirakli GGJ merkezlerinden biri oldu.
ODTÜ ile ODTÜ TEKNOKENT iş birliğinde 2020 yılında 16. yılını kutlayan YFYİ hızlandırma programı, teknoloji tabanlı girişimciliği yaygınlaştırmayı ve desteklemeyi amaçlıyor. YFYİ kapsamında direkt kurulan şirket sayısı 100’ün üzerinde, dolaylı olarak 210’dan fazladır. Bu şirketler kapsamında 1.000’nin üzerinde bireye iş imkanı yaratıldı. YFYİ kapsamında bugüne kadar 7.000’nin üzerinde proje değerlendirildi, 3 milyon $’ın üzerinde teşebbüs sermayesi sağlandı. Ayrıyeten, 2019 yılında faaliyete geçen ve yaklaşık 10 bin m2’lik (4500 m2 kiralanabilir alanı olan) kapalı alanı bulunan ASO TEKNOPARK’ın idaresinden de ODTÜ TEKNOKENT İdare A.Ş. sorumludur. 2020 sonu itibariyle 14 firmanın kontratı imzalanarak ASO TEKNOPARK bünyesine dahil edilmiş olup toplam doluluk oranı %60’a ulaştı. Ayrıyeten 3 firmanın da müracaat süreçleri devam ediyor. Bu firmaların da dahil olmasıyla doluluk oranı %75’e ulaşacak.
Teşebbüsçü fikirlerin hayata geçirilmesi çalışmalarınızı aktarır mısınız?
TÜBİTAK BİGG 1512 Girişimcilik Dayanak Programı’nın 2015’ten bu yana en başarılı uygulayıcı kuruluşlarından biri olan ODTÜ TEKNOKENT, 2020’de 6 farklı kurumla 5 farklı konsorsiyum oluşturdu. BiGG3, BİGGBio, BİGGED, BİGGM ve T-BİGGY konsorsiyumlarıyla TÜBİTAK BİGG sürecinde her iş fikri alanına uygun kuvvetli işbirlikleri ile teşebbüsçü adaylarının desteklenmesi amaçlanıyor. Dijitalleşme, bağlantı ve akıllı üretim sistemleri alanlarında odaklı müracaatlara öncelik verilen BiGG3’te Arçelik Garage ve KWORKS ile ömür bilimleri, biyoteknoloji ve sıhhat teknolojileri alanındaki iş fikirlerinin Girişimcilik Takviye Programı’na ulaşmaları için kurgulanan Bİ- GGBio’da ReDis Innovation ile, eğitim teknolojileriyle alakalı girişimcilerin takviyeye ulaşması için BiGGED’de MEF Üniversitesi ile, akıllı ulaşım teknolojileri odaklı geliştirilen iş fikirlerine dayanak olmak emeliyle kurgulanan BiGGM’de Bilişim Vadisi ile sürdürülebilir tarım ve beslenme odaklı iş fikirlerinin hibeye ulaşması için kurgulanan T-BİGGY’de Yaşar Üniversitesi ile güç birliği yapıldı.
Her yıl 70’in üzerinde teknoloji şirketinin doğuşuna katkı verilen kuluçka programları ile rastgele bir vakitte 150’nin üzerinde yeni teknoloji şirketinin desteklendiği ODTÜ TEKNOKENT’ten Onedio, Opsgenie, TaleWorlds üzere dünya çapında başarılı teknoloji şirketlerinin çıkmaya başlaması, ODTÜ TEKNOKENT’in dünya çapında başarılı bir inovasyon ekosistemi olma vizyonuna her geçen gün daha da yaklaştığını gösteriyor.
Global arenaya açılmak isteyen fikirlere ne üzere katkılar sağlıyorsunuz?
“Proje İdare ve Danışmanlık Ofisi”, fikirlerin yayılmasına aracılık ediyor ve araştırmaya dönüşmesine kaynak sağlıyor. 2020 sonu itibariyle müracaatta takviye verilen proje sayısı 40’ı geçti, kabul olan projelerden yürütme dayanağı verdiği AB projesi sayısı 35’i, yürüttüğü projelerin toplam bütçesi 10 milyon Euro’yu aştı.
TEKNOKENT’in kümelenmesine dayanak olduğu kesimler hangileri?
Türkiye’nin hususlarında başkan şirketleri olan 470’in üzerinde şirketin iş birliklerini arttırmak hedefiyle savunma sanayii, bilişim ve telekomünikasyon ve ileri sıhhat teknolojileri alanlarında üç farklı küme kuruldu. Teknokent Savunma Sanayi Kümelenmesi içerisinde 140’ın üzerinde, Teknokent Bilişim ve Telekomünikasyon Kümelenmesi’nde 200’den çok, Teknokent İleri Sıhhat Teknolojileri Kümelenmesi’nde ise 50’nin üzerinde şirket bulunuyor.
Türkiye Oyun Geliştiricileri Derneği işbirliğiyle Teknokent Dijital Oyun Teknolojileri Kümelenmesi kurulmasına yönelik de çalışmalar başlatıldı. 40’ın üzerinde oyun firmasının yer aldığı ve 2021 yılı başı itibariyle Ticaret Bakanlığı HİSER Projesi kapsamında takviye almaya hak kazanan kümelenme kapsamında muhtaçlık tahlili çalışmaları yürütülüyor.
“San Francisco Hızlandırma Merkezi ülkemizin küresel pazara açılan kapısı oldu”
2014 yılında çalışmalarına başlanan, Türkiye ve ABD’deki teknoloji girişimcileri için bir kuluçka ve hızlandırma merkezi olarak faaliyet göstermek üzere kurulan Growth Circuit San Francisco Hızlandırma Merkezi, KOSGEB Milletlerarası Kuluçka ve Hızlandırma Programı kapsamında dayanağa layık görülerek, ülkemizin ABD’ye ve küresel pazarlara açılan kapısı olarak tescil edildi. Merkez kapsamında şu ana kadar 100’ün üzerinde girişimciye ofis takviyesi, 200’ün üzerinde girişimciye hızlandırma programı dayanağı verilmiş olup, 60’tan fazla kuruluşla iş birliği yapıldı, ortak program ve aktiflik gerçekleştirildi. Bu takviyeyle bir arada kurulmuş olan Growth Circuit, bir yatırım, hızlandırma ve co-working şirketi olarak çalışmalarına başlayarak, 2018 yılı başından itibaren yeni yatırımcıları ile bir arada 2 milyon dolara ulaşan fon büyüklüğü ile erken kademe teknoloji start-uplarına yatırım ve hızlandırma dayanağı verdi. Toplam 40 erken etap teknoloji şirketi, Growth Circuit’ten ön tohum yatırım alıp ABD’ye giderek mamüllerini küresel pazara açma konusunda birinci adımlarını attı. Growth Circuit ayrıyeten Türkiye’nin teknokent dayanağına sahip birinci ortak çalışma alanı Cozone’u da hayata geçirdi. Cozone, ODTÜ TEKNOKENT Bilişim İnovasyon Merkezi’nde 700’ün üzerinde üyeye konut sahipliği yapacak 4.500 m2’lik bir alana kuruldu.
470’in üzerinde teknoloji şirketi faaliyette
ODTÜ TEKNOKENT, ortalarında Aselsan, Havelsan, TUSAŞ, Siemens, Türk Telekom, Netaş, Comodo(Nurd), ATOS, Arçelik, Vestel, Samsung’un da bulunduğu ve %70’ten çoksı ODTÜ TEKNOKENT’te kurulmuş şirketlerin oluşturduğu 470’in üstündeki teknoloji şirketi, %90’ı lisans, doktora yahut yüksek lisans mezunu olan 10 binden çok işçiye yarattığı istihdam imkanları ile Türkiye’deki öbür teknoparklara da örnek teşkil edecek başarılara imza atmış durumda.
“Ar-Ge geliri 20 milyar lirayı aştı”
Akademik bilgi altyapısı ile endüstrinin yetenekli ve yaratıcı iş gücünün bir ortaya geldiği ODTÜ TEKNOKENT’te yer alan şirketlerin bugüne kadar Ar-Ge’den elde ettikleri gelir ve Türk iktisadına kattıkları paha 20 milyar lirayı, bu çalışmalardan elde edilen ihracat geliri ise 1,7 milyar doları aşmış durumda. Ayrıyeten, ODTÜ TEKNOKENT şirketlerinin almış oldukları Ar-Ge tescilleri (Patent, faydalı Model, Marka vb.) ise toplamda 400’ün üzerinde. ODTÜ TEKNOKENT şirketleri tarafınca 2002’den bugüne kadar üniversite ile işbirliği içerisinde 1.700’ün üzerinde ortak Ar-Ge projesi yürütüldü, 45’in üzerinde farklı kısım, araştırma merkezi ve enstitüden 850’den çok akademisyen ile 2.800’ün üzerinde kontrat imzalandı.
Türkiye’nin teknopark alanındaki birinci örneklerinden olan ve 1980’li yılların sonunda kuruluş çalışmaları başlayan ODTÜ TEKNOKENT, bugün ortalarında ASELSAN, HAVELSAN, TUSAŞ, Siemens, Türk Telekom, Netaş, Comodo (Nurd), ATOS, Arçelik, Vestel, Samsung’un da bulunduğu endüstrinin devlerine konut sahipliği yapıyor. Türkiye’nin milletlerarası arenada rekabet gücünü artıracak teknolojileri geliştiren ve üreten firmalara kapılarını açan ODTÜ TEKNOKENT 470’in üzerinde firma, 10 bin civarında araştırmacı istihdam ediyor. Uçak simülasyonundan, hastane yazılımına kadar geniş bir yelpazede üretimin gerçekleştirildiği ODTÜ TEKNOKENT’in “San Francisco Hızlandırma Merkezi” ise Türkiye’nin ABD ve küresel pazara açılan kapısı oldu. ODTÜ TEKNOKENT’in kuruluşundan bugüne kadar geçirdiği evreleri ve sağladığı gelişimi, Genel Müdür Serdar Alemdar’dan dinledik.
Öncelikli olarak ODTÜ TEKNOKENT’in kuruluş sürecinden bahseder misiniz?
Türkiye’nin birinci ve yenilikçi teknoparklarından ODTÜ TEKNOKENT’in kuruluş çalışmalarına 1980’li yılların sonunda Dünya Bankası’nın da dayanağıyla başlandı. Fizibilite çalışmalarında evvela, ABD ve İngiltere başta olmak üzere dünya örnekleri incelendi. Bu çalışmalar sonucunda, 1992 yılında teknoloji geliştirmeye yönelik kuluçka merkezleri kurmak ana amacıyla KOSGEB ile işbirliği ortasında ODTÜ TEKMER hizmete açıldı. Burada sağlanan başarılı sonuçlar, ODTÜ’de bir bilim parkı (TEKNOKENT) kurulması çalışmalarını teşvik etti. ODTÜ TEKNOKENT’in birinci binası hizmete açılırken, 2001 yılında 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yasası yürürlüğe girdi. Bu maddeyle teşebbüsçü şirketlere sağlanan vergi muafiyetleri ve teşvikler, ODTÜ’nün sağladığı altyapı ve akademik bilgiyle birleşince ODTÜ TEKNOKENT bir cazibe merkezi haline geldi.
Şirketler yüklü olarak hangi dalda ağırlaşıyor?
ODTÜ TEKNOKENT’te faaliyet gösteren teknoloji şirketleri ve girişimcilerin %50’si yazılım-bilişim, %21’i elektronik, %9’u telekomünikasyon, %6’sı medikal teknolojiler, %14’ü ise ileri materyal, tarım, besin, uzay-havacılık, güç, otomotiv, etraf üzere öbür alanlarda Ar-Ge çalışması yürütüyor. Uçak/helikopter sistemleri dinamik model geliştirme ve simülasyon projeleri, uçak/helikopter denetim sistemleri geliştirilmesi çalışmaları, uydu geliştirme projeleri, alternatif güç ve alternatif yakıt projeleri, rüzgar ve su türbini tasarımı, araç takip sistemi, test ve ölçüm sistemlerinin tasarlanması, güç kaynakları ve güç besleme sistemleri, lazer uygulamaları, sensor teknolojileri, doku ve gen araştırmaları, e-devlet, e-ticaret, uzaktan eğitim, e-öğrenme ve e-eğitim yazılımları, ERP-MRP tahlilleri, eğitim idare sistemleri, coğrafik bilgi sistemi yazılımları, formatlı bildiri idare sistemleri, hastane yazılımları, farklı alan uygulamaları olan ileri gereç çalışmaları ve mikro elektronik mekanik sistem uygulamaları bu çalışmalardan kimileri.
Bölgede üretilen, Türkiye ve dünyaya mâl olmuş eserlerden örnekler verebilir misiniz?
Dünya çapında fazlaca sayıda kullanıcısı bulunan online eğitim sitesi, birinci yerli playstation oyunu, satış sayıları yedi milyonun üzerinde olup dünyanın birinci 100 oyunu içinde yer alan oyun teknolojileri, Türkiye’nin birinci ve tek toplumsal içerik platformu, yerli fiber lazer teknolojisi, birinci ve tek yerli rehabilitasyon robotu, birinci yerli çip, kendi gücünü üretebilen koklear implant, dünyanın en küçük atomik kuvvet mikroskobu, yerli insansız hava aracı, ulusal helikopter, ulusal savaş uçağı, Göktürk-2 uydusu, yerli 5G altyapısı üzere teknolojileri ODTÜ TEKNOKENT’te geliştirildi.
Biraz da kurumsal işleyişten bahsedebilir misiniz?
ODTÜ TEKNOKENT 2017–2021 Stratejik Planı ile ulaşılmak istenen ekosistemin dört temel bileşeni belirlendi. Bunlardan birincisi olan Ezber Bozan Teşebbüsçüler ile, ODTÜ TEKNOKENT’in girişimcilik faaliyetlerinin aktifliğinin artırılması ve bu yolla dünya çapında başarılı teknolojik teşebbüslerin çıkarılmasına yönelik dayanakların sağlanması ve uygun ortamın yaratılması öngörülüyor. Kıymet Yaratan İş Birlikleri ile başta üniversite-sanayi işbirliği olmak üzere ekosistem paydaşları içindeki karşılıklı kıymet yaratmaya odaklı, doğal işbirliği tabanının ODTÜ TEKNOKENT ortasında oluşturulması amaçlanıyor. Ticarileşen Teknolojik Eserler kısmında ise Ar-Ge’ye verilen değer kadar, Ar-Ge kararı ortaya çıkan teknolojilerin ticarileştirilmesine de kıymet verilmesi, ticarileştirme ve iş geliştirme süreçlerine yönelik olarak uygulanacak stratejiler ile ODTÜ ve ODTÜ TEKNOKENT bünyesinde üretilen teknolojilerin daha yüksek ekonomik bedele dönüşmesini planlıyoruz. Son olarak, Milletlerarası Markalar başlığı altında, marka kıymeti yüksek, global ölçekte tanınan ve faaliyet gösterebilen bir ekosistem oluşturulması için hem teknokent kapsamındaki milletlerarası faaliyetlerin artırılması birebir vakitte memleketler arası şirketlerin bölgeye çekilmesini sağlamayı hedefliyoruz.
ODTÜ TEKNOKENT’in, “Yeni Fikirler Yeni İşler Hızlandırma Programı (YFYİ)” ve “Animasyon Teknolojileri ve Oyun Geliştirme Merkezi (ATOM)”, kuluçka merkezleri; bir finansal araç olarak yatırım ve hızlandırma şirketi (GROWTH CIRCUIT), akademik bilginin ticarileşmesi için “Teknoloji Transfer Ofisi (ODTÜ TTO)”, milletlerarası işbirliği platformlarını desteklemek üzere “Teknokent Proje İdare ve Danışmanlık Ofisi”, şirketler ortası işbirliklerinin geliştirilmesini amaçlayan savunma sanayi (TSSK), ICT (T.ICT) ve ileri sıhhat teknolojileri (T.HEALTH) kümelenmeleri ile yurtdışı ofisleri üzere biroldukca alanda çalışmaları bulunuyor.
Bu noktada, ODTÜ ve üniversite öğrencileriyle bağlarınızdan de bahsedebilir misiniz? Kuluçka merkezinizden kaç şirket mezun oldu?
“ODTÜ–TTO Teknoloji Transfer Ofisi” hem üniversite-sanayi iş birliğinin geliştirilmesi birebir vakitte teknoloji odaklı girişimciliğin desteklenmesi için geliştirilmiş bir yapı. ODTÜ TTO, akademisyenlerin bilimsel çalışmalarını patent alma süreçlerini koordine etmekte ve daha sonrasında yeni spinoff işletmelerin kurulmasını destekliyor. 2020 yılı sonu itibariyle TTO aracılığıyla 440’tan fazla ulusal ve milletlerarası patent başvurusu yapılmış ve bu müracaatlar kararında 260’ın üzerinde patent alındı. ATOM, ODTÜ TEKNOKENT’in üniversite öğrencileri içinde girişimciliği teşvik etmek emeliyle 2008 yılında kuruldu. ATOM, teşebbüsçü öğrencilerin oyun yazılımı alanındaki fikirlerini ve projelerini geliştirebilecekleri ve kendi şirketlerini kurma imkanı buldukları Türkiye’nin birinci ve tek ön kuluçka merkezidir. ATOM’da şimdiye kadar, 150’den çok gruptan 30’u şirketleşti. 1600’den çok geliştirici ve genç girişimciye hizmet verildi, bu teşebbüsçü ve kümeler tarafınca bugüne kadar farklı ölçeklerde 700’den çok oyun geliştirilerek toplam 30 milyonun üzerinde oyunsevere ulaştı. 9 milyon $ üzerinde ihracat geliri elde edildi. Merkezin en kıymetli etkinliklerinden Küresel Game Jam, 2021’de 12. kere düzenlendi ve 250’nin üzerinde iştirakle dünya çapında en ağır iştirakli GGJ merkezlerinden biri oldu.
ODTÜ ile ODTÜ TEKNOKENT iş birliğinde 2020 yılında 16. yılını kutlayan YFYİ hızlandırma programı, teknoloji tabanlı girişimciliği yaygınlaştırmayı ve desteklemeyi amaçlıyor. YFYİ kapsamında direkt kurulan şirket sayısı 100’ün üzerinde, dolaylı olarak 210’dan fazladır. Bu şirketler kapsamında 1.000’nin üzerinde bireye iş imkanı yaratıldı. YFYİ kapsamında bugüne kadar 7.000’nin üzerinde proje değerlendirildi, 3 milyon $’ın üzerinde teşebbüs sermayesi sağlandı. Ayrıyeten, 2019 yılında faaliyete geçen ve yaklaşık 10 bin m2’lik (4500 m2 kiralanabilir alanı olan) kapalı alanı bulunan ASO TEKNOPARK’ın idaresinden de ODTÜ TEKNOKENT İdare A.Ş. sorumludur. 2020 sonu itibariyle 14 firmanın kontratı imzalanarak ASO TEKNOPARK bünyesine dahil edilmiş olup toplam doluluk oranı %60’a ulaştı. Ayrıyeten 3 firmanın da müracaat süreçleri devam ediyor. Bu firmaların da dahil olmasıyla doluluk oranı %75’e ulaşacak.
Teşebbüsçü fikirlerin hayata geçirilmesi çalışmalarınızı aktarır mısınız?
TÜBİTAK BİGG 1512 Girişimcilik Dayanak Programı’nın 2015’ten bu yana en başarılı uygulayıcı kuruluşlarından biri olan ODTÜ TEKNOKENT, 2020’de 6 farklı kurumla 5 farklı konsorsiyum oluşturdu. BiGG3, BİGGBio, BİGGED, BİGGM ve T-BİGGY konsorsiyumlarıyla TÜBİTAK BİGG sürecinde her iş fikri alanına uygun kuvvetli işbirlikleri ile teşebbüsçü adaylarının desteklenmesi amaçlanıyor. Dijitalleşme, bağlantı ve akıllı üretim sistemleri alanlarında odaklı müracaatlara öncelik verilen BiGG3’te Arçelik Garage ve KWORKS ile ömür bilimleri, biyoteknoloji ve sıhhat teknolojileri alanındaki iş fikirlerinin Girişimcilik Takviye Programı’na ulaşmaları için kurgulanan Bİ- GGBio’da ReDis Innovation ile, eğitim teknolojileriyle alakalı girişimcilerin takviyeye ulaşması için BiGGED’de MEF Üniversitesi ile, akıllı ulaşım teknolojileri odaklı geliştirilen iş fikirlerine dayanak olmak emeliyle kurgulanan BiGGM’de Bilişim Vadisi ile sürdürülebilir tarım ve beslenme odaklı iş fikirlerinin hibeye ulaşması için kurgulanan T-BİGGY’de Yaşar Üniversitesi ile güç birliği yapıldı.
Her yıl 70’in üzerinde teknoloji şirketinin doğuşuna katkı verilen kuluçka programları ile rastgele bir vakitte 150’nin üzerinde yeni teknoloji şirketinin desteklendiği ODTÜ TEKNOKENT’ten Onedio, Opsgenie, TaleWorlds üzere dünya çapında başarılı teknoloji şirketlerinin çıkmaya başlaması, ODTÜ TEKNOKENT’in dünya çapında başarılı bir inovasyon ekosistemi olma vizyonuna her geçen gün daha da yaklaştığını gösteriyor.
Global arenaya açılmak isteyen fikirlere ne üzere katkılar sağlıyorsunuz?
“Proje İdare ve Danışmanlık Ofisi”, fikirlerin yayılmasına aracılık ediyor ve araştırmaya dönüşmesine kaynak sağlıyor. 2020 sonu itibariyle müracaatta takviye verilen proje sayısı 40’ı geçti, kabul olan projelerden yürütme dayanağı verdiği AB projesi sayısı 35’i, yürüttüğü projelerin toplam bütçesi 10 milyon Euro’yu aştı.
TEKNOKENT’in kümelenmesine dayanak olduğu kesimler hangileri?
Türkiye’nin hususlarında başkan şirketleri olan 470’in üzerinde şirketin iş birliklerini arttırmak hedefiyle savunma sanayii, bilişim ve telekomünikasyon ve ileri sıhhat teknolojileri alanlarında üç farklı küme kuruldu. Teknokent Savunma Sanayi Kümelenmesi içerisinde 140’ın üzerinde, Teknokent Bilişim ve Telekomünikasyon Kümelenmesi’nde 200’den çok, Teknokent İleri Sıhhat Teknolojileri Kümelenmesi’nde ise 50’nin üzerinde şirket bulunuyor.
Türkiye Oyun Geliştiricileri Derneği işbirliğiyle Teknokent Dijital Oyun Teknolojileri Kümelenmesi kurulmasına yönelik de çalışmalar başlatıldı. 40’ın üzerinde oyun firmasının yer aldığı ve 2021 yılı başı itibariyle Ticaret Bakanlığı HİSER Projesi kapsamında takviye almaya hak kazanan kümelenme kapsamında muhtaçlık tahlili çalışmaları yürütülüyor.
“San Francisco Hızlandırma Merkezi ülkemizin küresel pazara açılan kapısı oldu”
2014 yılında çalışmalarına başlanan, Türkiye ve ABD’deki teknoloji girişimcileri için bir kuluçka ve hızlandırma merkezi olarak faaliyet göstermek üzere kurulan Growth Circuit San Francisco Hızlandırma Merkezi, KOSGEB Milletlerarası Kuluçka ve Hızlandırma Programı kapsamında dayanağa layık görülerek, ülkemizin ABD’ye ve küresel pazarlara açılan kapısı olarak tescil edildi. Merkez kapsamında şu ana kadar 100’ün üzerinde girişimciye ofis takviyesi, 200’ün üzerinde girişimciye hızlandırma programı dayanağı verilmiş olup, 60’tan fazla kuruluşla iş birliği yapıldı, ortak program ve aktiflik gerçekleştirildi. Bu takviyeyle bir arada kurulmuş olan Growth Circuit, bir yatırım, hızlandırma ve co-working şirketi olarak çalışmalarına başlayarak, 2018 yılı başından itibaren yeni yatırımcıları ile bir arada 2 milyon dolara ulaşan fon büyüklüğü ile erken kademe teknoloji start-uplarına yatırım ve hızlandırma dayanağı verdi. Toplam 40 erken etap teknoloji şirketi, Growth Circuit’ten ön tohum yatırım alıp ABD’ye giderek mamüllerini küresel pazara açma konusunda birinci adımlarını attı. Growth Circuit ayrıyeten Türkiye’nin teknokent dayanağına sahip birinci ortak çalışma alanı Cozone’u da hayata geçirdi. Cozone, ODTÜ TEKNOKENT Bilişim İnovasyon Merkezi’nde 700’ün üzerinde üyeye konut sahipliği yapacak 4.500 m2’lik bir alana kuruldu.
470’in üzerinde teknoloji şirketi faaliyette
ODTÜ TEKNOKENT, ortalarında Aselsan, Havelsan, TUSAŞ, Siemens, Türk Telekom, Netaş, Comodo(Nurd), ATOS, Arçelik, Vestel, Samsung’un da bulunduğu ve %70’ten çoksı ODTÜ TEKNOKENT’te kurulmuş şirketlerin oluşturduğu 470’in üstündeki teknoloji şirketi, %90’ı lisans, doktora yahut yüksek lisans mezunu olan 10 binden çok işçiye yarattığı istihdam imkanları ile Türkiye’deki öbür teknoparklara da örnek teşkil edecek başarılara imza atmış durumda.
“Ar-Ge geliri 20 milyar lirayı aştı”
Akademik bilgi altyapısı ile endüstrinin yetenekli ve yaratıcı iş gücünün bir ortaya geldiği ODTÜ TEKNOKENT’te yer alan şirketlerin bugüne kadar Ar-Ge’den elde ettikleri gelir ve Türk iktisadına kattıkları paha 20 milyar lirayı, bu çalışmalardan elde edilen ihracat geliri ise 1,7 milyar doları aşmış durumda. Ayrıyeten, ODTÜ TEKNOKENT şirketlerinin almış oldukları Ar-Ge tescilleri (Patent, faydalı Model, Marka vb.) ise toplamda 400’ün üzerinde. ODTÜ TEKNOKENT şirketleri tarafınca 2002’den bugüne kadar üniversite ile işbirliği içerisinde 1.700’ün üzerinde ortak Ar-Ge projesi yürütüldü, 45’in üzerinde farklı kısım, araştırma merkezi ve enstitüden 850’den çok akademisyen ile 2.800’ün üzerinde kontrat imzalandı.