‘Doğu Akdeniz bir güvenlik meselesi’
CİHAT ASLAN İstanbul – İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ile Türk Denizcilik ve Küresel Stratejiler Merkezi iştirakinde 12-13 Haziran’da ‘Akdeniz’de Ulusal ve Global Stratejiler Sempozyumu’ düzenlendi. Sempozyumda sunulan bildirilerin sonucunda Akdeniz Havzası’nın tarihî, topografik, milletlerarası ilgiler, memleketler arası hukuk, iktisat, güç ve etraf boyutları ele alınarak kelam konusu değerlendirmeler, teklif ve öngörüler raporlandı.
Adaların statüsü
Kıta sahanlığı üzerinden yapılan tartışmalarda kıta yamacının değil, kıta yamaç eteğinin belirleyici öge olması gerektiğine dikat çekilen raporda “Adaların statüleri belirlenirken adaların ana karaların uzantıları olup, ana karaların kıta sahanlığında bulundukları gerçeğinden hareket edilmelidir. Birkaç metrekarelik adaların etrafında anakara üzere deniz yetki alanı, kıta sahanlığı vb. kavramlara dayalı olarak hak sav etmenin coğrafik olarak izahı mümkün görülememektedir. Adalar’ın mukadderatı Balkan Savaşları daha sonrasında verilen kararlar belirlenmiştir. Bu karar, o anda çıkacak savaşı engellemek için verilen bir karardır, büsbütün siyasidir” denildi.
Karşılıklı inanç
Akdeniz’in günümüz siyasetindeki yerini, memleketler arası stratejiler ve Türkiye’nin siyasetleri çerçevesinde ele alan sempozyumda, Doğu Akdeniz’de her ne kadar Türkiye-Yunanistan sorunu üzere yansımış olsa da, Türkiye’nin yanı sıra AB, NATO, Çin, ABD, Körfez ülkeleri, Rusya, Fransa, Güney Kore, İsrail, Mısır, Libya, Lübnan, Suriye üzere ülkelerin çıkarlarını da içeren çok aktörlü bir alan olduğu açıklandı. Türkiye’nin bölgede ‘oyun bozan’ yahut ‘oyun dönüştürücü aktör’ olarak isimlendirildiği aktarılırken, “Doğu Akdeniz, Türkiye için yalnızca güç siyaseti yahut iktisat politik konusu olmaktan çıkmıştır, önemli bir dış siyaset ve güvenlik konusu haline gelmiştir. Mısır’la başlatılan iş birliği, rekabetin biçim değiştirebilme ihtimalini
göz önüne sermektedir. Libya ile başlatılan avantajlı süreç sürdürülmelidir. Hangi rota üzerinden konuşulursa konuşulsun gerek ve kâfi kuralları sağlayacak olan bütün Doğu Akdeniz kaynaklı güç iş birliği modelleri İsrail’i kapsamak zorundadır. Bölgede Türkiye’nin değerine ikna olmuş ve ötürüsıyla da iş birliğine açık olan en değerli aktör de İsrail’dir. Hem İsrail tıpkı vakitte Türkiye’nin telaffuzlarını değiştirerek karşılıklı itimat inşası sağlaması önerilmektedir” sözlerine yer verildi.
Adil paylaşım
Akdeniz’de adil paylaşımı milletlerarası hukuk boyutuyla ele alan sempozyumda “Doğu Akdeniz’de yakın vakitte keşfedilen petrol ve doğalgaz bu denize kıyıdaş devletlerin hakkaniyete uygun bu denizi paylaşım çabası problemini de birlikteinde getirmiştir. Doğu Akdeniz’de Kıbrıs adasına orta çizgi hudut kabul edilerek hayli geniş bir münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı verilmiş, Yunanistan Kıbrıs’la hudut komşusu haline getirilmiştir. Türkiye ise dar bir deniz alanına hapsedilmek istenmektedir” sözlerine yer verildi.
CİHAT ASLAN İstanbul – İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ile Türk Denizcilik ve Küresel Stratejiler Merkezi iştirakinde 12-13 Haziran’da ‘Akdeniz’de Ulusal ve Global Stratejiler Sempozyumu’ düzenlendi. Sempozyumda sunulan bildirilerin sonucunda Akdeniz Havzası’nın tarihî, topografik, milletlerarası ilgiler, memleketler arası hukuk, iktisat, güç ve etraf boyutları ele alınarak kelam konusu değerlendirmeler, teklif ve öngörüler raporlandı.
Adaların statüsü
Kıta sahanlığı üzerinden yapılan tartışmalarda kıta yamacının değil, kıta yamaç eteğinin belirleyici öge olması gerektiğine dikat çekilen raporda “Adaların statüleri belirlenirken adaların ana karaların uzantıları olup, ana karaların kıta sahanlığında bulundukları gerçeğinden hareket edilmelidir. Birkaç metrekarelik adaların etrafında anakara üzere deniz yetki alanı, kıta sahanlığı vb. kavramlara dayalı olarak hak sav etmenin coğrafik olarak izahı mümkün görülememektedir. Adalar’ın mukadderatı Balkan Savaşları daha sonrasında verilen kararlar belirlenmiştir. Bu karar, o anda çıkacak savaşı engellemek için verilen bir karardır, büsbütün siyasidir” denildi.
Karşılıklı inanç
Akdeniz’in günümüz siyasetindeki yerini, memleketler arası stratejiler ve Türkiye’nin siyasetleri çerçevesinde ele alan sempozyumda, Doğu Akdeniz’de her ne kadar Türkiye-Yunanistan sorunu üzere yansımış olsa da, Türkiye’nin yanı sıra AB, NATO, Çin, ABD, Körfez ülkeleri, Rusya, Fransa, Güney Kore, İsrail, Mısır, Libya, Lübnan, Suriye üzere ülkelerin çıkarlarını da içeren çok aktörlü bir alan olduğu açıklandı. Türkiye’nin bölgede ‘oyun bozan’ yahut ‘oyun dönüştürücü aktör’ olarak isimlendirildiği aktarılırken, “Doğu Akdeniz, Türkiye için yalnızca güç siyaseti yahut iktisat politik konusu olmaktan çıkmıştır, önemli bir dış siyaset ve güvenlik konusu haline gelmiştir. Mısır’la başlatılan iş birliği, rekabetin biçim değiştirebilme ihtimalini
göz önüne sermektedir. Libya ile başlatılan avantajlı süreç sürdürülmelidir. Hangi rota üzerinden konuşulursa konuşulsun gerek ve kâfi kuralları sağlayacak olan bütün Doğu Akdeniz kaynaklı güç iş birliği modelleri İsrail’i kapsamak zorundadır. Bölgede Türkiye’nin değerine ikna olmuş ve ötürüsıyla da iş birliğine açık olan en değerli aktör de İsrail’dir. Hem İsrail tıpkı vakitte Türkiye’nin telaffuzlarını değiştirerek karşılıklı itimat inşası sağlaması önerilmektedir” sözlerine yer verildi.
Adil paylaşım
Akdeniz’de adil paylaşımı milletlerarası hukuk boyutuyla ele alan sempozyumda “Doğu Akdeniz’de yakın vakitte keşfedilen petrol ve doğalgaz bu denize kıyıdaş devletlerin hakkaniyete uygun bu denizi paylaşım çabası problemini de birlikteinde getirmiştir. Doğu Akdeniz’de Kıbrıs adasına orta çizgi hudut kabul edilerek hayli geniş bir münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı verilmiş, Yunanistan Kıbrıs’la hudut komşusu haline getirilmiştir. Türkiye ise dar bir deniz alanına hapsedilmek istenmektedir” sözlerine yer verildi.