Fransız temsilciye bağımsızlık dersi
SAFA MONOPOLÜ – Mondros Mütarekesi’nin akabinde Türkiye’nin güney vilayetlerini işgale girişen ve Adana’da, Kahramanmaraş’ta, Gaziantep’te direnişle karşılaşan Fransızlar, Ankara’da Nisan 1920’de kurulan hükümetin zaferler kazanması üzerine mutabakat yolları aramaya başlarlar. Atatürk’ün Nutuk’ta anlattığına göre, Fransa Hükümeti, bu emelle eski bakanlardan Franklin Bouillion’u Ankara’ya gönderir. Mustafa Kemal, 9 Haziran 1921’de Ankara’ya gelen Bouillion ile 13 Haziran’da başlayan kapsamlı görüşmelerde bulunur.
Sevr: Mevt sonucu
Mustafa Kemal, Ankara istasyonundaki özel dairesinde yaptığı birinci görüşmede, Sevr Antlaşması’nın bir oldubitti olarak ortada bulunduğunu söyleyen Fransa Parlamentosu Dışişleri Kurulu Lideri Bouillion’a, “Eski Osmanlı İmparatorluğu’ndan yeni bir Türkiye devleti doğmuştur. Bunu tanımak gerekir” der. Yeni Türkiye’nin, her bağımsız ulus üzere haklarını tanıtacağını kaydeden Mustafa Kemal, “Sevr Antlaşması, Türk Ulusu için öylesine bir uğursuz bir vefat sonucudır ki, onun bir dostun ağzından çıkmamasını isteriz” diye konuşur.
Bağımsızlık nedir?
toplantıda, “onuruyla yaşamak isteyen” ulus bireylerinin, tam bağımsızlığın sağlanması ve sürdürülmesi konusunda kanını akıtmaya karar verdiğini kaydeden Mustafa Kemal, tam bağımsızlığı, tarihe geçecek halde şöyleki tanımlar: “Tam bağımsızlık demek, olağan olarak siyasa, maliye, iktisat, adalet, askerlik, kültür… üzere her alanda tam bağımsızlık ve tam özgürlük demektir. Bu saydıklarımdan rastgele birinde bağımsızlıktan mahrumluk, ulusun ve ülkenin gerçek manasıyla bütün bağımsızlığından yoksunluğu demektir.”
21 Ekim 1927 tarihindeki Cumhuriyet
Nutuk’ta, Franklin Bouillion’un, bu kelamlar karşısında “ciddi ve samimiyetle birtakım şeyler dediğini” anlatan Mustafa Kemal, Sakarya Savaşı’ndan 37 gün daha sonra 20 Ekim 1921’de, Fransa Hükümeti ismine Bouillion’un imzaladığı Ankara Mutabakatı konusunda şunları kaydeder: “Bu antlaşma ile siyasa, iktisat, askerlik (alanlarında) ve öbür alanlarda, tek bir bahiste bağımsızlığımızdan hiç bir şey yitirmeksizin yurdumuzun pahalı kesimlerini işgalden kurtarmış olduk. Bu mutabakat ile ulusal isteklerimizi, birinci kere olarak, Batı devletlerinden biri söylemiş ve onaylamış oldu.”
Nutuk’taki gazeteciler
Nutuk’ta ismi anılan on beş gazetecinin içinde İngilizciler, mandacılar, padişah yanlıları, cumhuriyetçiler, sosyalistler, muhalifler vardır. Ortalarında linç edilenler, yurt dışına kaçanlar, saf değiştirenler ya da daha sonradan Atatürk’ün yakın etrafına girenler de bulunmaktadır. Mustafa Kemal, onlardan kelam ederken, tarihe âdeta harikulade bir ibret tablosu çizer.
İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson’un büyük dedesi Ali Kemal: Nutuk’taki Ali Kemal, İngiliz Muhipleri Cemiyeti’ne girenler içinde yer alan “Dâhiliye Nazırı Ali Kemal Bey”dir. Peyamı Sabah gazetesiyle Kurtuluş Savaşı’na sonuna kadar karşı çıkar, ağır yazılar kaleme alır. Zaferden daha sonra yargılanmak üzere Ankara’ya gdolayılürken İzmit’te (söylentiye göre Nurettin Paşa’nın kışkırtmasıyla) 6 Kasım 1922’de linç edilir.
Ali Kemal’in gazetesi Peyamı Sabah’ta “Millî hareket boşa gitmeye mahkûmdur.” (1 Mayıs 1920) diye yazan Sait Molla’dan daha evvel kelam edilmişti. Refik Halit (Karay) ile Refi Cevat (Ulunay) da İngilizciler içinde yer alır ve Mustafa Kemal’e “Ankara keçisi” diyecek kadar ileri sarfiyatlar. Alışılmış daha sonra “pişman” olurlar! Halide Edip (Adıvar), Ulusal Mücadele’nin başında; Chicago Daily News muhabiri Edgar Louis Browne’ı Sivas Kongresi’ne gönderecek kadar süratli bir Amerikan mandası yanlısıdır. Ulusal Mücadele’yi başlatan Mustafa Kemal’e gönderdiği mektupta, “serüven vakti geçti” diyerek, mandayı savunan Halide Edip, daha sonradan “Onbaşı” oluverir.
Mustafa Kemal Paşa, Franklin Bouillion, İsmet Paşa ve Yusuf Kemal Beyefendi.
Arif Oruç, Kurtuluş Savaşı sırasında İslami-Bolşevik eğilimli Yeşil Ordu’nun yayın organı Yeni Dünya, Cumhuriyet’in ilanından daha sonra da Yarın isimli gazetesiyle muhalif tavır takınır. Nizamettin Nazif’in (Tepedelenlioğlu) ismi ise Çerkez Ethem’in Kuvayı Seyyare güçleri ile tertipli ordu birlikleri içinde karışıklıklar çıkaranlar içinde geçer. Erzurum’da Albayrak gazetesinin başyazarı Necati Beyefendi (Süleyman Güneri), muhalefetini, Mustafa Kemal’i milletvekilliğinden düşürme hedefi güden yasa tasarısına imza atacak kadar ileri gdolayır.
Adana’da Toksöz gazetesini çıkaran, muharrir Orhan Kemal’in babası Abdülkadir Kemali (Öğütçü) de muhaliflerdendi.
Yunus Nadi (Abalıoğlu) ise gazetesi Yeni Gün’ü Ankara’ya taşır daha sonra da İstanbul’da Cumhuriyet’i kurar ve daima Mustafa Kemal Atatürk’ün yanındadır.
‘Cumhuriyetçi geçinenler’
Toplumda, “entelektüel ve aydın” olarak bilinen Velid Ebuziyya (Tevhidi Efkâr), Ahmet Emin Yalman (Vatan), Lütfi Fikri Beyefendi (Hukukçu), Hüseyin Cahit Yalçın’ın (Tanin), Mustafa Kemal’in karşısındaki muhalif kümenin yanında yer alarak, “Cumhuriyet’in erken ilan edildiği”, “Hilafetin korunması”na yönelik görüşleri savunmaları, Mustafa Kemal Atatürk’ü âdeta küplere bindirir.
Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk’ta, Hüseyin Cahit Yalçın nezdinde, bu görüşleri savunanları kast ederek tarihe şunları geçirir: “Cumhuriyet’in ilanı üzerine İstanbul’da kimi kimseler ve birtakım gazeteciler Halife’ye de bir rol yaptırmak hevesine düştüler. Tanin başyazarı, kendisinin cumhuriyetçi olduğunu ilan etmişti. Ama o denli bir cumhuriyetçi ki, onun istediği cumhuriyet yönetiminin başında, halife olarak Osmanlı hanedanından biri bulunacaktı. Gelecek jenerasyonların, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilân edildiği gün, ona en insafsızca saldıranların başında, ‘Cumhuriyetçiyim’ diyenlerin yer aldığını nazaranrek asla şaşıracaklarını sanmayınız! Bilakis, Türkiye’nin aydın ve cumhuriyetçi çocukları, bu biçimde cumhuriyetçi geçinmiş olanların gerçek fikirlerini analiz ve tespitte hiç de kararsızlığa düşmeyeceklerdir.”
-BİTTİ-
SAFA MONOPOLÜ – Mondros Mütarekesi’nin akabinde Türkiye’nin güney vilayetlerini işgale girişen ve Adana’da, Kahramanmaraş’ta, Gaziantep’te direnişle karşılaşan Fransızlar, Ankara’da Nisan 1920’de kurulan hükümetin zaferler kazanması üzerine mutabakat yolları aramaya başlarlar. Atatürk’ün Nutuk’ta anlattığına göre, Fransa Hükümeti, bu emelle eski bakanlardan Franklin Bouillion’u Ankara’ya gönderir. Mustafa Kemal, 9 Haziran 1921’de Ankara’ya gelen Bouillion ile 13 Haziran’da başlayan kapsamlı görüşmelerde bulunur.
Sevr: Mevt sonucu
Mustafa Kemal, Ankara istasyonundaki özel dairesinde yaptığı birinci görüşmede, Sevr Antlaşması’nın bir oldubitti olarak ortada bulunduğunu söyleyen Fransa Parlamentosu Dışişleri Kurulu Lideri Bouillion’a, “Eski Osmanlı İmparatorluğu’ndan yeni bir Türkiye devleti doğmuştur. Bunu tanımak gerekir” der. Yeni Türkiye’nin, her bağımsız ulus üzere haklarını tanıtacağını kaydeden Mustafa Kemal, “Sevr Antlaşması, Türk Ulusu için öylesine bir uğursuz bir vefat sonucudır ki, onun bir dostun ağzından çıkmamasını isteriz” diye konuşur.
Bağımsızlık nedir?
toplantıda, “onuruyla yaşamak isteyen” ulus bireylerinin, tam bağımsızlığın sağlanması ve sürdürülmesi konusunda kanını akıtmaya karar verdiğini kaydeden Mustafa Kemal, tam bağımsızlığı, tarihe geçecek halde şöyleki tanımlar: “Tam bağımsızlık demek, olağan olarak siyasa, maliye, iktisat, adalet, askerlik, kültür… üzere her alanda tam bağımsızlık ve tam özgürlük demektir. Bu saydıklarımdan rastgele birinde bağımsızlıktan mahrumluk, ulusun ve ülkenin gerçek manasıyla bütün bağımsızlığından yoksunluğu demektir.”
21 Ekim 1927 tarihindeki Cumhuriyet
Nutuk’ta, Franklin Bouillion’un, bu kelamlar karşısında “ciddi ve samimiyetle birtakım şeyler dediğini” anlatan Mustafa Kemal, Sakarya Savaşı’ndan 37 gün daha sonra 20 Ekim 1921’de, Fransa Hükümeti ismine Bouillion’un imzaladığı Ankara Mutabakatı konusunda şunları kaydeder: “Bu antlaşma ile siyasa, iktisat, askerlik (alanlarında) ve öbür alanlarda, tek bir bahiste bağımsızlığımızdan hiç bir şey yitirmeksizin yurdumuzun pahalı kesimlerini işgalden kurtarmış olduk. Bu mutabakat ile ulusal isteklerimizi, birinci kere olarak, Batı devletlerinden biri söylemiş ve onaylamış oldu.”
Nutuk’taki gazeteciler
Nutuk’ta ismi anılan on beş gazetecinin içinde İngilizciler, mandacılar, padişah yanlıları, cumhuriyetçiler, sosyalistler, muhalifler vardır. Ortalarında linç edilenler, yurt dışına kaçanlar, saf değiştirenler ya da daha sonradan Atatürk’ün yakın etrafına girenler de bulunmaktadır. Mustafa Kemal, onlardan kelam ederken, tarihe âdeta harikulade bir ibret tablosu çizer.
İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson’un büyük dedesi Ali Kemal: Nutuk’taki Ali Kemal, İngiliz Muhipleri Cemiyeti’ne girenler içinde yer alan “Dâhiliye Nazırı Ali Kemal Bey”dir. Peyamı Sabah gazetesiyle Kurtuluş Savaşı’na sonuna kadar karşı çıkar, ağır yazılar kaleme alır. Zaferden daha sonra yargılanmak üzere Ankara’ya gdolayılürken İzmit’te (söylentiye göre Nurettin Paşa’nın kışkırtmasıyla) 6 Kasım 1922’de linç edilir.
Ali Kemal’in gazetesi Peyamı Sabah’ta “Millî hareket boşa gitmeye mahkûmdur.” (1 Mayıs 1920) diye yazan Sait Molla’dan daha evvel kelam edilmişti. Refik Halit (Karay) ile Refi Cevat (Ulunay) da İngilizciler içinde yer alır ve Mustafa Kemal’e “Ankara keçisi” diyecek kadar ileri sarfiyatlar. Alışılmış daha sonra “pişman” olurlar! Halide Edip (Adıvar), Ulusal Mücadele’nin başında; Chicago Daily News muhabiri Edgar Louis Browne’ı Sivas Kongresi’ne gönderecek kadar süratli bir Amerikan mandası yanlısıdır. Ulusal Mücadele’yi başlatan Mustafa Kemal’e gönderdiği mektupta, “serüven vakti geçti” diyerek, mandayı savunan Halide Edip, daha sonradan “Onbaşı” oluverir.
Mustafa Kemal Paşa, Franklin Bouillion, İsmet Paşa ve Yusuf Kemal Beyefendi.
Arif Oruç, Kurtuluş Savaşı sırasında İslami-Bolşevik eğilimli Yeşil Ordu’nun yayın organı Yeni Dünya, Cumhuriyet’in ilanından daha sonra da Yarın isimli gazetesiyle muhalif tavır takınır. Nizamettin Nazif’in (Tepedelenlioğlu) ismi ise Çerkez Ethem’in Kuvayı Seyyare güçleri ile tertipli ordu birlikleri içinde karışıklıklar çıkaranlar içinde geçer. Erzurum’da Albayrak gazetesinin başyazarı Necati Beyefendi (Süleyman Güneri), muhalefetini, Mustafa Kemal’i milletvekilliğinden düşürme hedefi güden yasa tasarısına imza atacak kadar ileri gdolayır.
Adana’da Toksöz gazetesini çıkaran, muharrir Orhan Kemal’in babası Abdülkadir Kemali (Öğütçü) de muhaliflerdendi.
Yunus Nadi (Abalıoğlu) ise gazetesi Yeni Gün’ü Ankara’ya taşır daha sonra da İstanbul’da Cumhuriyet’i kurar ve daima Mustafa Kemal Atatürk’ün yanındadır.
‘Cumhuriyetçi geçinenler’
Toplumda, “entelektüel ve aydın” olarak bilinen Velid Ebuziyya (Tevhidi Efkâr), Ahmet Emin Yalman (Vatan), Lütfi Fikri Beyefendi (Hukukçu), Hüseyin Cahit Yalçın’ın (Tanin), Mustafa Kemal’in karşısındaki muhalif kümenin yanında yer alarak, “Cumhuriyet’in erken ilan edildiği”, “Hilafetin korunması”na yönelik görüşleri savunmaları, Mustafa Kemal Atatürk’ü âdeta küplere bindirir.
Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk’ta, Hüseyin Cahit Yalçın nezdinde, bu görüşleri savunanları kast ederek tarihe şunları geçirir: “Cumhuriyet’in ilanı üzerine İstanbul’da kimi kimseler ve birtakım gazeteciler Halife’ye de bir rol yaptırmak hevesine düştüler. Tanin başyazarı, kendisinin cumhuriyetçi olduğunu ilan etmişti. Ama o denli bir cumhuriyetçi ki, onun istediği cumhuriyet yönetiminin başında, halife olarak Osmanlı hanedanından biri bulunacaktı. Gelecek jenerasyonların, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilân edildiği gün, ona en insafsızca saldıranların başında, ‘Cumhuriyetçiyim’ diyenlerin yer aldığını nazaranrek asla şaşıracaklarını sanmayınız! Bilakis, Türkiye’nin aydın ve cumhuriyetçi çocukları, bu biçimde cumhuriyetçi geçinmiş olanların gerçek fikirlerini analiz ve tespitte hiç de kararsızlığa düşmeyeceklerdir.”
-BİTTİ-