Futbolda kara gün Alman raporunda
Mert İnan – İstanbul / Türkiye futbol tarihine “kara gün” olarak geçen ve çıkan olaylar sonucunda 43 kişinin hayatını yitirdiği 17 Eylül 1967 tarihli Kayserispor-Sivasspor içinde oynana 2. Lig maçına ait Alman diplomatların hazırladığı raporlar yıllar daha sonra gün yüzüne çıkarıldı.
‘Seyirciler ezildi’
Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Toplumsal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Eşel’in gün yüzüne çıkardığı Alman Dışişleri Bakanlığı evraklarında, maçın 20’nci dakikasında Kayserisporlu genç futbolcu Küçük Oktay (Aktan) tarafınca atılan gol sonucunda, Sivassporlu taraftarların adeta çılgına döndükleri, attıkları taşların yalnızca çocukların alındığı tribüne gelmesiyle Kayserisporlu taraftarların da galeyana geldiği ve olayın karşılıklı taşlaşmaya dönüştüğüne dikkat çekiliyor. Raporlarda, “Kalabalık stadyumda başlayan panikte, birden fazla Sivas’tan gelen, epey sayıda ziyaretçi ezilerek ya da ayaklar altına alınarak öldürüldü” deniliyor. Alman diplomatların raporlarında, Sivas’ta yaşayan Kayserililer’in maç daha sonrası lokal basındaki kışkırtmalar ile büyük reaksiyonla karşılaştığına da değinilerek şu görüşler sıralanıyor: “Çatışmalar sokaklarda devam etti. Nihayet ordu, nizamı bir dereceye kadar bir daha sağlayabildi. Kayseri’den Sivas’a yaklaşık 150 kilometre uzaklıktaki kara yolu büsbütün kapatılmış ve ziyaretçiler trenle dönmek zorunda kalmıştır. Olayların haberi gelince Sivas’ta jandarma, kalabalığın Kayserililere ilişkin dükkân, otel vb. yerleri ateşe vermesine, tahrip etmesine pürüz olamadı. Sivas’ta Kayserililere karşı adeta bir ‘cadı avı’ başlatılmış ve Kayserili esnafın işyerleri, 38 plakalı araçlar ve Kayserililere ilişkin meskenlerde hücumlardan nasibini almışlardır.”
Demirel gezisini erteledi
Raporlarda siyasalların tavrı şu biçimde yer alıyor: “Başbakan Demirel’in talimatı üzerine iki bakan olay öğrenildikten daha sonrasında huzursuzlukların yaşandığı bölgeye sevk edildi. Demirel, 18 Eylül’de yapılması planlanan resmi Moskova gezisini 24 saat erteleme sonucu aldı. Dışişleri Bakanlığı niye olarak Başbakan Kosigin’in yavaşça hastalığını gösterse de, Demirel’in Kayseri’den detaylı bir rapor alana kadar ayrılmak istemediğine kuşku yok. Türk kabinesi 18 Eylül’de özel bir oturum düzenledi, fakat bu toplantının gidişatı hakkında hiç bir şey bilinmiyor. Demirel, kabinenin huzursuzluk yaşanan bölgeye sıkıyönetim statüsü vermekten kaçındığını söylemiş oldu.”
“Çatışmaları tribünlerdeki zorbalar tetikledi. Lakin olaylar giderek iki rakip kent içindeki çatışma karakterine büründü. Bu gerçek ne kadar tatsız olsa da, muhtemelen hiç bir siyasi partinin ve siyasi bir art planın olmadığını gösteriyor. Kayseri ve Sivas’da hiç bir biçimde tarafların partizanlığa dair bir durum ortaya çıkmamıştır. Ayrıyeten kimi yabancı çevrelerin Kayseri halkının nefretinin Sivas’taki yaşayan epey sayıda Kürdü maksat aldığına dair ortaya attıkları tez de inandırıcı değil; her iki kentteki Kürt nüfusunun oranı muhtemelen birebirdir. Büyük olasılıkla olaylar, Anadoluluların karakteristiği olduğu üzere, muhakkak bir histeri ve düşüncesizlikle birleşen heyecan ve öfkeden kaynaklanmıştır.”
‘Kıskançlık olabilir’
Raporlarda hadiselerde iki kent içindeki ekonomik rekabetin rol aldığı belirtilerek şu sözlere yer veriliyor:
“Bu olaylarda, Kayseri’deki şirketlerle birebir ölçüde desteklenmeyen sanayisi niçiniyle de, Sivas’ta muhakkak bir kıskançlığın rol oynamış olması mümkündür. birebir vakitte, bu kıskançlık muhtemelen ikincil bir faktördür lakin olayların sebebi hiç bir biçimde değildi. Anadolulular’ın küskün karakterleri göz önüne alındığında, komşu kentler içindeki bağın bir dereceye kadar olağana dönmesi fazlaca uzun vakit alacaktır. Kan davaları da dâhil olmak üzere daha fazla olay olması da olasıdır. Olaylar hiç bir şartta ülkede siyasi istikrarsızlığın bir işareti olarak görülmemelidir. Bilakis, tıpkı gün epeyce sayıda küçük kasabada olaysız geçen mahallî seçimler, parlamento seçimlerinin ortaya koyduğu tabloyu doğrulamaktadır: Adalet Partisi hâkim pozisyonunu korudu, değişiktir ki Halk Partisi neredeyse hiç kayıp vermedi, bu yüzden bu yıl Halk Partisi’nden ayrılan İnanç Partisi’ne epeyce az talih veren siyasi gözlemciler haklı görünüyor.”
Ne olmuştu?
“Türkiye’deki İç Siyasi Durum, Kayseri’de Bir Futbol Maçında Kanlı Olaylar” başlıklı raporlarda kanlı maç hakkında şu bilgiler de yer alıyor: “17 Eylül 1967 Pazar günü, 2. Lig’de Kayseri ve Sivas kadroları içinde oynanan bir futbol maçında kanlı bir çatışma çıktı, 40 kişi öldü ve 65 kişi yaralandı. Stadyum, 3 bini Sivas’tan olmak üzere 30 bin seyirci ile doluydu. Yaklaşık 20 dakika daha sonra hakemin yanlış sonucuyla Kayseri ekibinin birinci golünü atması üzerine Sivas’tan gelen ziyaretçiler alana taş atmaya başladı. Teze nazaran, atılan taşlardan kaçarken oyun alanını seyirci tribünlerinden ayıran dikenli tele takılan iki çocuk bu niçinle hayatını kaybetti. Bu haber, yerli izleyicilerin komşu kentten gelen konuklara saldırmasına yol açtı. Kalabalık stadyumda başlayan panikte, birçok Sivas’tan gelen çok sayıda ziyaretçi ezilerek ya da ayaklar altına alınarak öldürüldü. Kayseri’de olaylara niye olan sekizi Sivasspor, 18’i Kayserispor taraftarı olmak üzere toplamda 26 kişi tutuklanarak, maç esnasında ve daha sonrasında çıkan olaylar niçiniyle her iki gruba 17 maç saha kapama cezası verilmiştir. Ayrıyeten iki kent kadrolarının beş yıl mühletle birebir kümelerde futbol oynamamaları sonucu alınmıştır.”
Mert İnan – İstanbul / Türkiye futbol tarihine “kara gün” olarak geçen ve çıkan olaylar sonucunda 43 kişinin hayatını yitirdiği 17 Eylül 1967 tarihli Kayserispor-Sivasspor içinde oynana 2. Lig maçına ait Alman diplomatların hazırladığı raporlar yıllar daha sonra gün yüzüne çıkarıldı.
‘Seyirciler ezildi’
Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Toplumsal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Eşel’in gün yüzüne çıkardığı Alman Dışişleri Bakanlığı evraklarında, maçın 20’nci dakikasında Kayserisporlu genç futbolcu Küçük Oktay (Aktan) tarafınca atılan gol sonucunda, Sivassporlu taraftarların adeta çılgına döndükleri, attıkları taşların yalnızca çocukların alındığı tribüne gelmesiyle Kayserisporlu taraftarların da galeyana geldiği ve olayın karşılıklı taşlaşmaya dönüştüğüne dikkat çekiliyor. Raporlarda, “Kalabalık stadyumda başlayan panikte, birden fazla Sivas’tan gelen, epey sayıda ziyaretçi ezilerek ya da ayaklar altına alınarak öldürüldü” deniliyor. Alman diplomatların raporlarında, Sivas’ta yaşayan Kayserililer’in maç daha sonrası lokal basındaki kışkırtmalar ile büyük reaksiyonla karşılaştığına da değinilerek şu görüşler sıralanıyor: “Çatışmalar sokaklarda devam etti. Nihayet ordu, nizamı bir dereceye kadar bir daha sağlayabildi. Kayseri’den Sivas’a yaklaşık 150 kilometre uzaklıktaki kara yolu büsbütün kapatılmış ve ziyaretçiler trenle dönmek zorunda kalmıştır. Olayların haberi gelince Sivas’ta jandarma, kalabalığın Kayserililere ilişkin dükkân, otel vb. yerleri ateşe vermesine, tahrip etmesine pürüz olamadı. Sivas’ta Kayserililere karşı adeta bir ‘cadı avı’ başlatılmış ve Kayserili esnafın işyerleri, 38 plakalı araçlar ve Kayserililere ilişkin meskenlerde hücumlardan nasibini almışlardır.”
Demirel gezisini erteledi
Raporlarda siyasalların tavrı şu biçimde yer alıyor: “Başbakan Demirel’in talimatı üzerine iki bakan olay öğrenildikten daha sonrasında huzursuzlukların yaşandığı bölgeye sevk edildi. Demirel, 18 Eylül’de yapılması planlanan resmi Moskova gezisini 24 saat erteleme sonucu aldı. Dışişleri Bakanlığı niye olarak Başbakan Kosigin’in yavaşça hastalığını gösterse de, Demirel’in Kayseri’den detaylı bir rapor alana kadar ayrılmak istemediğine kuşku yok. Türk kabinesi 18 Eylül’de özel bir oturum düzenledi, fakat bu toplantının gidişatı hakkında hiç bir şey bilinmiyor. Demirel, kabinenin huzursuzluk yaşanan bölgeye sıkıyönetim statüsü vermekten kaçındığını söylemiş oldu.”
“Çatışmaları tribünlerdeki zorbalar tetikledi. Lakin olaylar giderek iki rakip kent içindeki çatışma karakterine büründü. Bu gerçek ne kadar tatsız olsa da, muhtemelen hiç bir siyasi partinin ve siyasi bir art planın olmadığını gösteriyor. Kayseri ve Sivas’da hiç bir biçimde tarafların partizanlığa dair bir durum ortaya çıkmamıştır. Ayrıyeten kimi yabancı çevrelerin Kayseri halkının nefretinin Sivas’taki yaşayan epey sayıda Kürdü maksat aldığına dair ortaya attıkları tez de inandırıcı değil; her iki kentteki Kürt nüfusunun oranı muhtemelen birebirdir. Büyük olasılıkla olaylar, Anadoluluların karakteristiği olduğu üzere, muhakkak bir histeri ve düşüncesizlikle birleşen heyecan ve öfkeden kaynaklanmıştır.”
‘Kıskançlık olabilir’
Raporlarda hadiselerde iki kent içindeki ekonomik rekabetin rol aldığı belirtilerek şu sözlere yer veriliyor:
“Bu olaylarda, Kayseri’deki şirketlerle birebir ölçüde desteklenmeyen sanayisi niçiniyle de, Sivas’ta muhakkak bir kıskançlığın rol oynamış olması mümkündür. birebir vakitte, bu kıskançlık muhtemelen ikincil bir faktördür lakin olayların sebebi hiç bir biçimde değildi. Anadolulular’ın küskün karakterleri göz önüne alındığında, komşu kentler içindeki bağın bir dereceye kadar olağana dönmesi fazlaca uzun vakit alacaktır. Kan davaları da dâhil olmak üzere daha fazla olay olması da olasıdır. Olaylar hiç bir şartta ülkede siyasi istikrarsızlığın bir işareti olarak görülmemelidir. Bilakis, tıpkı gün epeyce sayıda küçük kasabada olaysız geçen mahallî seçimler, parlamento seçimlerinin ortaya koyduğu tabloyu doğrulamaktadır: Adalet Partisi hâkim pozisyonunu korudu, değişiktir ki Halk Partisi neredeyse hiç kayıp vermedi, bu yüzden bu yıl Halk Partisi’nden ayrılan İnanç Partisi’ne epeyce az talih veren siyasi gözlemciler haklı görünüyor.”
Ne olmuştu?
“Türkiye’deki İç Siyasi Durum, Kayseri’de Bir Futbol Maçında Kanlı Olaylar” başlıklı raporlarda kanlı maç hakkında şu bilgiler de yer alıyor: “17 Eylül 1967 Pazar günü, 2. Lig’de Kayseri ve Sivas kadroları içinde oynanan bir futbol maçında kanlı bir çatışma çıktı, 40 kişi öldü ve 65 kişi yaralandı. Stadyum, 3 bini Sivas’tan olmak üzere 30 bin seyirci ile doluydu. Yaklaşık 20 dakika daha sonra hakemin yanlış sonucuyla Kayseri ekibinin birinci golünü atması üzerine Sivas’tan gelen ziyaretçiler alana taş atmaya başladı. Teze nazaran, atılan taşlardan kaçarken oyun alanını seyirci tribünlerinden ayıran dikenli tele takılan iki çocuk bu niçinle hayatını kaybetti. Bu haber, yerli izleyicilerin komşu kentten gelen konuklara saldırmasına yol açtı. Kalabalık stadyumda başlayan panikte, birçok Sivas’tan gelen çok sayıda ziyaretçi ezilerek ya da ayaklar altına alınarak öldürüldü. Kayseri’de olaylara niye olan sekizi Sivasspor, 18’i Kayserispor taraftarı olmak üzere toplamda 26 kişi tutuklanarak, maç esnasında ve daha sonrasında çıkan olaylar niçiniyle her iki gruba 17 maç saha kapama cezası verilmiştir. Ayrıyeten iki kent kadrolarının beş yıl mühletle birebir kümelerde futbol oynamamaları sonucu alınmıştır.”