Özge YAVUZ
Hazır giysi kesimi, Türkiye’nin üretiminde en rekabetçi alanların başında geliyor. Uzun senelerdan beri yükselen ihracat ivmesini, ABD ve Avrupa’nın tedarik zincirinde değişime gitmesiyle şahlandıran kesim, hakikaten bunu sayılarına da yansıtıyor. Hazır giysi kesimi, bu yılın birinci çeyreğinde geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 16,2 artışla 5 milyar 458 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Siparişler artıyor, Türk hazır giyimcileri yeni yatırımlara soyunuyor. Pekala bölümde başta hammadde fiyatları olmak üzere üretim maliyetlerindeki artış, ihracatçıyı nasıl etkiliyor? Bu mevzuyu sormak üzere görüştüğüm Cem Altan ve Haydi Karasu, hazır giyside küresel gelişmeleri en yakından takip eden iki isim. Cem Altan, Memleketler arası Hazır Giysi Federasyonu (IAF) Lideri, Haydi Karasu ise Avrupa Dokuma ve Hazır Giysi Konfederasyonu EURATEX İdare Konseyi Lider Yardımcılığı nazaranvini yürütüyor. Türkiye’de hazır giysi kesimindeki yapıyı bilmelerinin yanı sıra dünyadaki gelişmeleri de daima olarak takip ediyorlar. Her ikisinin de vurguladığı nokta birebir: Sipariş var, ihracatçı heyecanlı lakin kârlılık yok. Bu, sürdürülebilir bir durum değil. Yakın vakit evvel IAF’ın Hindistan’daki bir toplantısına katılan Cem Altan’ın durum tespitiyle başlayalım.
Bangladeş’te kapasiteler doldu
Cem Altan, Hindistan’daki görüşmede Bangladeş’te yıl sonuna kadar kapasitelerin dolu olduğunu öğrendiğini söylüyor. Avrupalı ve ABD’liler Çin’e yeni sipariş vermiyor, Bangladeş’e gidiyorlar. Bangladeş kapasitesini doldurduğu için bilhassa denim siparişleri Pakistan’a, örme-dokuma eserleri de Vietnam ve Hindistan’a kayıyor. Cem Altan, Bangladeş’teki durum niçiniyle siparişlerin Türkiye’ye de gelmesini beklediklerini söyleyerek şunları anlatıyor: “ Siparişler gelir ancak fiyat tutturamıyoruz. Türkiye’de birfazlaca üretici müşteri kaçmasın diye maliyetine mal satmaya çalışıyor. Maliyetler epeyce yükseldi, müşteriler de o ekstra farkı vermek istemiyorlar hala. Asıl sorun o. Dövizin son 3 aydır stabil olması bizi fazlaca etkiliyor. Üretim masraflarındaki artışlara karşın ihracatta fiyatı yükseltemiyoruz. Biroldukça üretici piyasayı kaptırmamak için özveride bulunuyor. Büyük ihtimalle ziyanına bile satan firmalar vardır. kimi vakit kur farkı karı oluyordu, artık kur yükselmeyince o da olmuyor. Öbür ülkelerde de maliyetler artıyor lakin en çok artış Türkiye’de. Dünyadaki hazır giysi bölümünde yaşanan gelişmeler Türkiye’ye yarayacak mı bilmiyoruz. Başımızı çalıştırırsak bu piyasayı kaçırmayız maliyetlerden ötürü…’
RPT’lerde de düşüş var
Cem Altan’ın bir öbür tespiti de Uzakdoğu’nun eser teslimatındaki gecikmeleri… Altan, Bangladeş’te de emekçi sorunlarının başladığından kelam ederek, ülkenin kapasiteyi artıramadığını, eser teslimatında da gecikmeler yaşandığını söylüyor. Avrupa’daki mağazalara geç giren eserler niçiniyle, sirkülasyonda yavaşlama olduğunu belirten Altan, “Türkiye’ye bildiğiniz üzere Avrupa’ya yakınlığımız niçiniyle yeniden eden sipariş dediğimiz RPT’ler epeyce gelir. Lakin Avrupa’daki bu yavaşlama niçiniyle Türkiye’ye gelen RPT’lerde de bu vakitte bir azalma görüyoruz. Bir de Ukrayna-Rusya savaşından dolayı Inditex ve H&M’in Türkiye’deki siparişlerini azaltma durumu var” diyor.
‘İhracatçı, kârsızlık noktasında!’
EURATEKS Lider Yardımcısı Haydi Karasu da, bilhassa ABD ve Avrupa piyasasını güzel bilen bir isim. Türkiye’deki hazır giysi üretimi ve ihracatıyla ilgili şu değerlendirmelerde bulunuyor: “Normalde, pandeminin bitiminden daha sonra ihracatta pazarın açıldığı hakikat. Bilhassa ABD’ye ihracat düzgün gidiyor. Öbür ülkeler içerisinde hem pozisyonu birebir vakitte bölümün güçlü olmasından dolayı Türkiye’ye önemli bir istek var. Özetle; iş var. Maliyetlere gelince de şöyleki bir durum var; müşterinin Avrupa’da enflasyon ve stagflasyon ötürüsıyla fiyat artırmama konusunda bir ısrarı var. Yani perakende meblağlarını artırmıyorlar. Buna karşılık üretimde hammadde fiyatlarında artış var. Artık bunun üzerine ne geldi? Örneğin bizim geçen ocak ayıyla bu ocak ayı içinde güç maliyetimiz 5.5 kat arttı. ötürüsıyla güç arttı, personellik arttı… Döviz ise son 3 aydır stabil. Maliyetlerin artışıyla dövizin artışı istikrarlı olduğu vakit içinderda ihracat sağlıklı masraf, ancak maliyetler yüksek, döviz sabit kalırsa bu mümkün değildir. Yani şu biçimde ki, enflasyon oranına göre baktığınızda Türkiye’de, şayet enflasyon konuşulan biçimde yüzde 100’lerin üzerindeyse ve döviz yüzde 3-5 artıyorsa, ortadaki fark kadar içeridesiniz demektir. ötürüsıyla bu nereye kadar sürdürülebilir? Artık ihracatçı, para kazanmama, karsızlık noktasına geldi aslına bakarsan.’
‘Çok firma ziyan görür’
Haydi Karasu, Türklerin müteşebbis ruhunun kuvvetli olduğunu söyleyerek, “Bilirsiniz, müteşebbis ruhumuzla iş oldukçaken kara bakmayız, almak isteriz hepsini. Örneğin yeni yatırımlar yapıyoruz şu an, makineleri yeniliyoruz, tesisleri yeniliyoruz ki, iş var, kaçırmayalım diye. Ancak şayet bu ekonomik makasa dikkat edilmezse fazlaca firma büyük ziyan görür” diyor. Türkiye’de enfl asyonun da, döviz kurlarının da gerçekçi olması gerektiğinin altını çizen Karasu, “Burada yapılması gereken şey, dövizi patlatmak değil, hayat pahalılığının önüne geçmek. Ülkede hayat pahalılığı bu biçimde devam ettiği sürece dövizin de onu daima koşturup yakalamaya çalışmasının da sürdürülebilirliği yok. O denli bir nizam de yok. ötürüsıyla hayat pahalılığı denetim altına alınırsa, dövizin yükselip yükselmediğini kimse beklemez. Ben geleceğe yönelik ikazda bulunuyorum. Hazır giysinin istihdamı büyütmeye devam eden ve Türkiye’nin lehine olan bir iş haline gelmesini istiyorsak, bu hususlara dikkat etmemiz gerekiyor” diye konuşuyor.
Hazır giysi kesimi, Türkiye’nin üretiminde en rekabetçi alanların başında geliyor. Uzun senelerdan beri yükselen ihracat ivmesini, ABD ve Avrupa’nın tedarik zincirinde değişime gitmesiyle şahlandıran kesim, hakikaten bunu sayılarına da yansıtıyor. Hazır giysi kesimi, bu yılın birinci çeyreğinde geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 16,2 artışla 5 milyar 458 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Siparişler artıyor, Türk hazır giyimcileri yeni yatırımlara soyunuyor. Pekala bölümde başta hammadde fiyatları olmak üzere üretim maliyetlerindeki artış, ihracatçıyı nasıl etkiliyor? Bu mevzuyu sormak üzere görüştüğüm Cem Altan ve Haydi Karasu, hazır giyside küresel gelişmeleri en yakından takip eden iki isim. Cem Altan, Memleketler arası Hazır Giysi Federasyonu (IAF) Lideri, Haydi Karasu ise Avrupa Dokuma ve Hazır Giysi Konfederasyonu EURATEX İdare Konseyi Lider Yardımcılığı nazaranvini yürütüyor. Türkiye’de hazır giysi kesimindeki yapıyı bilmelerinin yanı sıra dünyadaki gelişmeleri de daima olarak takip ediyorlar. Her ikisinin de vurguladığı nokta birebir: Sipariş var, ihracatçı heyecanlı lakin kârlılık yok. Bu, sürdürülebilir bir durum değil. Yakın vakit evvel IAF’ın Hindistan’daki bir toplantısına katılan Cem Altan’ın durum tespitiyle başlayalım.
Bangladeş’te kapasiteler doldu
Cem Altan, Hindistan’daki görüşmede Bangladeş’te yıl sonuna kadar kapasitelerin dolu olduğunu öğrendiğini söylüyor. Avrupalı ve ABD’liler Çin’e yeni sipariş vermiyor, Bangladeş’e gidiyorlar. Bangladeş kapasitesini doldurduğu için bilhassa denim siparişleri Pakistan’a, örme-dokuma eserleri de Vietnam ve Hindistan’a kayıyor. Cem Altan, Bangladeş’teki durum niçiniyle siparişlerin Türkiye’ye de gelmesini beklediklerini söyleyerek şunları anlatıyor: “ Siparişler gelir ancak fiyat tutturamıyoruz. Türkiye’de birfazlaca üretici müşteri kaçmasın diye maliyetine mal satmaya çalışıyor. Maliyetler epeyce yükseldi, müşteriler de o ekstra farkı vermek istemiyorlar hala. Asıl sorun o. Dövizin son 3 aydır stabil olması bizi fazlaca etkiliyor. Üretim masraflarındaki artışlara karşın ihracatta fiyatı yükseltemiyoruz. Biroldukça üretici piyasayı kaptırmamak için özveride bulunuyor. Büyük ihtimalle ziyanına bile satan firmalar vardır. kimi vakit kur farkı karı oluyordu, artık kur yükselmeyince o da olmuyor. Öbür ülkelerde de maliyetler artıyor lakin en çok artış Türkiye’de. Dünyadaki hazır giysi bölümünde yaşanan gelişmeler Türkiye’ye yarayacak mı bilmiyoruz. Başımızı çalıştırırsak bu piyasayı kaçırmayız maliyetlerden ötürü…’
RPT’lerde de düşüş var
Cem Altan’ın bir öbür tespiti de Uzakdoğu’nun eser teslimatındaki gecikmeleri… Altan, Bangladeş’te de emekçi sorunlarının başladığından kelam ederek, ülkenin kapasiteyi artıramadığını, eser teslimatında da gecikmeler yaşandığını söylüyor. Avrupa’daki mağazalara geç giren eserler niçiniyle, sirkülasyonda yavaşlama olduğunu belirten Altan, “Türkiye’ye bildiğiniz üzere Avrupa’ya yakınlığımız niçiniyle yeniden eden sipariş dediğimiz RPT’ler epeyce gelir. Lakin Avrupa’daki bu yavaşlama niçiniyle Türkiye’ye gelen RPT’lerde de bu vakitte bir azalma görüyoruz. Bir de Ukrayna-Rusya savaşından dolayı Inditex ve H&M’in Türkiye’deki siparişlerini azaltma durumu var” diyor.
‘İhracatçı, kârsızlık noktasında!’
EURATEKS Lider Yardımcısı Haydi Karasu da, bilhassa ABD ve Avrupa piyasasını güzel bilen bir isim. Türkiye’deki hazır giysi üretimi ve ihracatıyla ilgili şu değerlendirmelerde bulunuyor: “Normalde, pandeminin bitiminden daha sonra ihracatta pazarın açıldığı hakikat. Bilhassa ABD’ye ihracat düzgün gidiyor. Öbür ülkeler içerisinde hem pozisyonu birebir vakitte bölümün güçlü olmasından dolayı Türkiye’ye önemli bir istek var. Özetle; iş var. Maliyetlere gelince de şöyleki bir durum var; müşterinin Avrupa’da enflasyon ve stagflasyon ötürüsıyla fiyat artırmama konusunda bir ısrarı var. Yani perakende meblağlarını artırmıyorlar. Buna karşılık üretimde hammadde fiyatlarında artış var. Artık bunun üzerine ne geldi? Örneğin bizim geçen ocak ayıyla bu ocak ayı içinde güç maliyetimiz 5.5 kat arttı. ötürüsıyla güç arttı, personellik arttı… Döviz ise son 3 aydır stabil. Maliyetlerin artışıyla dövizin artışı istikrarlı olduğu vakit içinderda ihracat sağlıklı masraf, ancak maliyetler yüksek, döviz sabit kalırsa bu mümkün değildir. Yani şu biçimde ki, enflasyon oranına göre baktığınızda Türkiye’de, şayet enflasyon konuşulan biçimde yüzde 100’lerin üzerindeyse ve döviz yüzde 3-5 artıyorsa, ortadaki fark kadar içeridesiniz demektir. ötürüsıyla bu nereye kadar sürdürülebilir? Artık ihracatçı, para kazanmama, karsızlık noktasına geldi aslına bakarsan.’
‘Çok firma ziyan görür’
Haydi Karasu, Türklerin müteşebbis ruhunun kuvvetli olduğunu söyleyerek, “Bilirsiniz, müteşebbis ruhumuzla iş oldukçaken kara bakmayız, almak isteriz hepsini. Örneğin yeni yatırımlar yapıyoruz şu an, makineleri yeniliyoruz, tesisleri yeniliyoruz ki, iş var, kaçırmayalım diye. Ancak şayet bu ekonomik makasa dikkat edilmezse fazlaca firma büyük ziyan görür” diyor. Türkiye’de enfl asyonun da, döviz kurlarının da gerçekçi olması gerektiğinin altını çizen Karasu, “Burada yapılması gereken şey, dövizi patlatmak değil, hayat pahalılığının önüne geçmek. Ülkede hayat pahalılığı bu biçimde devam ettiği sürece dövizin de onu daima koşturup yakalamaya çalışmasının da sürdürülebilirliği yok. O denli bir nizam de yok. ötürüsıyla hayat pahalılığı denetim altına alınırsa, dövizin yükselip yükselmediğini kimse beklemez. Ben geleceğe yönelik ikazda bulunuyorum. Hazır giysinin istihdamı büyütmeye devam eden ve Türkiye’nin lehine olan bir iş haline gelmesini istiyorsak, bu hususlara dikkat etmemiz gerekiyor” diye konuşuyor.