‘İnsanlık büyük evladını kaybetti’
Koca bir cenaze konutuna dönen Türkiye’nin dört bir yanında halk gözyaşlarıyla sokaklara döküldü. İstanbullular ise O’nu son bir sefer görmek ve önünde hürmetle eğilmek için Dolmabahçe’ye akın etti. Ata’nın naaşı İstanbul sokaklarındaki insan selini yararak merasimle Ankara’ya uğurlandı…
Atatürk’ün sıhhatine ait resmî bildirilerin yayımlanmasına 22 Ekim 1938’e kadar orta verilmişti. Bu sıralar, İstanbulluların gözü Dolmabahçe Sarayı’ndaydı. Gazi’nin durumunun ağırlaşması üzerine, 8 Kasım 1938’de bir bildiri daha yayımlandı. Bir ümitsizliğin hâkim olduğu bu bildiride, Atatürk’ün sıhhat durumunun bir daha ciddileştiği kaydediliyordu. 9 Kasım günü Atatürk’ün sıhhatiyle ilgili üç resmî bildirim yayımlanıyordu. Saat 24.00’de yayımlanan bildirimde, “Saat 20.00’den itibaren dalgınlık artmıştır. Genel ahval vahamete gerçek seyir etmektedir” deniyordu.
Atatürk’ün vefat ettiğine ait, tabipleri tarafınca verilen rapor ile “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin” resmî bildirimi şöylekiydi:
“İSTANBUL, 10 (A.A) – Atatürk’ün müdavi ve müşavir tabipleri tarafınca verilen rapor suretidir:
Reisicumhur Atatürk’ün genel hallerindeki vahamet, dün gece saat 24 te neşredilen bildiriden daha sonra her an artarak bugün, 10 İkinciteşrin 1938 perşembe sabahı saat 9.5 geçe, Büyük Şefimiz derin koma ortasında terki hayat etmişlerdir.”
Hükümetten tebligat
Atatürk’ün sonsuzluğa göçtüğü gün Cumhuriyet Hükümeti, ulusal yasın acısını her satırında ortaya koyan ve ulusun hislerini lisana getiren resmî bir bildirim yayımladı. Bu bildirim o günün lisanıyla şu biçimde:
“İSTANBUL, 10 (A.A)- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin resmî bildirimidir:
Müdavi ve müşavir tabiplerinin neşredilen son raporu Atatürk’ün dünyaya gözlerini kapadığını bildirmektedir.
Bu acı hadise ile Türk vatanı büyük yapıcısını, Türk milleti Ulu Şefini, insanlık büyük evladını kaybetti. Milletimize içimiz yanarak bu tarife sığmayan ziyanından dolayı en derin taziyelerimizi sunarız. Üzüntülerimizin tesellisini lakin ve lakin onun büyük yapıtına bağlılıkta ve aziz vatanımızın hizmetinde ararız. Şurasını da her şeydilk evvelce beyan etmeliyiz ki ölmez olan, onun büyük yapıtı Cumhuriyet Türkiye’sidir. Hükümetimiz, ortasında bulunduğumuz bu önemli anda bugüne kadar olduğu üzere dikkatle görev başındadır. Müesses olan nizamı ve vaziyeti idame konusunu, büyük Türk Milleti’nin hükümeti ile tek vücud olarak teyid ve temin edeceğine kuşku yoktur. Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun 33’üncü unsuru mucibince, Büyük Millet Meclisi Reisi Abdulhalik Renda, Reisicumhur Vekâleti görevini deruhte etmiş ve ifaya başlamıştır. Yeniden Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun 33’üncü unsuru mucibince, Büyük Millet Meclisi derhâl yeni Reisicumhur intihab edecektir.
Türkiye’nin büyük makamına Teşkilatı Esasiye Kanunu’na göre, geçecek zatın etrafında hükümeti ile ulu ordusu ile ve bütün kuvveti ile Türk Milleti, sarsılmaz bir varlık olarak toplanacak ve yükselmesine devam edecektir. Bugün ayrılığına ağladığımız Büyük Şefimiz Atatürk, her vakit Türk Milleti’ne güvendi. Yapıtlarını bu inançla yaptı. İdamesi esbabını da istikmal ederek, inançla büyük milletimize bıraktı. Ebedi Türk Milleti, onun yapıtlarını ebediyetle yaşatacaktır. Türk gençliği, onun değerli vediası olan Türkiye Cumhuriyeti’ni hep koruyacak ve onun izinde yürüyecektir. Kemal Atatürk, Türk’ün tarihinde ve gönlünde hep yaşayacaktır. ”
Meclis, İsmet İnönü’yü Türkiye’nin İkinci Cumhurbaşkanı olarak seçer; Celal Bayar da yeni hükümeti kurmakla gorevlendirilir.
Ankara’ya uğurlama…
Atatürk’ün kabrinin nerede olacağı konusunda ortada çabucak hemen bir karar yoktur ve bunun belirlenmesinin vakit alacağı nedeni öne sürülerek cenazenin bozulmadan korunabilmesi gündeme gelir. Ankara’dan patoloji uzmanı Prof. Dr. Lütfi Aksu ivedilikle İstanbul’a gönderilir. Cenaze, Prof. Dr. Aksu tarafınca tahnit edildikten daha sonra özel bir tabuta yerleştirilir. Atatürk’ün naaşı, 16 Kasım 1938’de Dolmabahçe Sarayı’nın büyük merasim salonunda katafalka temalır ve halk Ata’sına son bakılırsavini yapmak için Dolmabahçe’ye akın eder.
Cenaze namazı
Atatürk’ün Kız kardeşi Makbule Atadan, cenaze namazın İstanbul’da kılınmasını ve naaşın, dinî merasim yapıldıktan daha sonra Ankara’ya nakledilmesini istiyordu. Hükümetin, Makbule Hanım’ın isteğine uyması üzerine Atatürk’ün cenaze namazı, nakil merasiminin başlamasından hemilk evvel, 19 Kasım 1938 sabahı saat sekizi on geçe kılınır. Namazı İlahiyat Fakültesi hocalarından Prof. Dr. Şerafettin Yaltkaya kıldırır. Namaz Türkçe “Tanrı uludur” kelamlarıyla başlar ve selamlar da Türkçe olarak “Esenlik üzerinize olsun” diye verilir. Namazdan daha sonra generallerin taşıdığı naaş, Dolmabahçe’nin avlusuna çıkarılarak top otomobiline yerleştirilir. Ata’nın naaşı ondan sonrasında hınca hınç bir kalabalığın oluşturduğu Cenaze Alayı eşliğinde merasimle Sarayburnu’na getirildi. Atatürk’ün naaşı burada Zafer Torpidosu’na alınarak Moda açıklarında duran Yavuz Zırhlısı’na nakledildi.
Gün ağarmadan tüm kent ayakta
Atatürk, 10 Kasım 1938’de yaşama gözlerini yumduğunda, bütün ülke yasa boğulur. Her yaştan İstanbul halkı, 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı’nda büyük merasim salonunda bir katafalka konulan Atatürk’ün bayrağa sarılı tabutunun önünden üç gün üç gece hürmet geçişi yapar. Ata’nın naaşı 19 Kasım’da merasimle Ankra’ya uğurlanır. Bu hisli merasim, gazetelerde, şu biçimde yansıtılıyordu:
“İstanbul. 19. a.a.- Daha gün ağarmadan kent ayakta… Konutundan fırlayan kıyıya ve Beşiktaş’tan Sarayburnu’na kadar inen yollara hakikat koşuşuyor. Vakit ilerledikçe bir insan seline dönen bu telaşlı akın lakin polis ve asker sedlerinin önünde kırılıyor ve sayısız başlardan gösterişli tablolar yapıyor. Yarım bayraklar, kapalı çarşıları, durdurulmuş tramvaylarıyla bir meyyit konutuna dönen bu kent ortasında bu kıyıları dolduran, bu pencerelerden sarkan ve damlara tırmanan insan yığınları en küçüğünden en yaşlısına kadar bayan, erkek bir tek isteğin ateş ve ıztırabile yanmakta, geçmiş ve gelecek günlerinin en hüzünlü ve ulvi intizarını yaşamaktadır: Düne kadar Türk’ün gökleri altında geçtiği yerleri bayram yerine döndüren büyükler büyüğü Atatürk, birazdan bayrağına sarılı bir tabut halinde buralardan geçecek. Bu geçişi nazaranbilmek, bu tabutun önünde eğilmek ve gözyaşları dökebilmek, artık bütün İstanbul’un en yenilmez dileğidir.
Saat 8’den itibaren deniz seferleri durdurulduğu için Boğaz’dan, Kadıköy’den, Üsküdar’dan motor ve kayıklarla geçenler görülüyor. Bu sayısı mahdut vasıtalarda bir kişilik yer bulabilmek için 30 misli fazla para verenler ve yer bulamayanlar bir oldukçatur. Adalar ve Anadolu kıyıları, İstanbul sokakları üzere misli görülmemiş bir kalabalıkla doludur. Yarı bulutlu, lakin güneşli bir hava sabahın saat dördünden beri yollarda biriken halkı ısıtmaktadır. Zabıtanın bütün itinalı önlemlerine karşın yer yer barajların kırıldığı görülüyor, itfaiyenin ve motosikletli polislerin yardım ile intizam kuvvetlikle iade edilebiliyor.”
Bedbaht İstanbul sokakları
“İşte Büyük Meyyitin Ankara’ya nakil merasimi daha başlamadan bedbaht İstanbul sokaklarının kısa bir tablosu…” denilerek hüzünlü tablo özetlenen haber, Dolmabahçe Sarayı’ndan bildiren muhabirin anlatımıyla özetle şu biçimde devam ediyordu:
“Dolmabahçe Sarayı’na gelince, burada hazırlıklar erkence başlamıştı. Büyük Meyyitin son ihtiram nöbetini bekleyen yaverleri ve dostları, büyük üniformalı subaylar, vali ve belediye reisi, bu hazırlıklara nezaret ediyorlardı. Dolmabahçe’nin ağaçlı caddesi, iki sıra çelenklerle bir çiçek standı hâlinde. Cenazeyi taşıyacak top arabası saat sekizi çeyrek geçe merasim salonunun mermer basamaklı medhaline yanaşıyor. Otomobile üç çift siyah katana şartı. Başta, gözleri ağlamaktan kızarmış Başvekil Celal Bayar olduğu hâlde generaller, kâtibi genelleri ve yaverleri daima orada. Merasim başlıyor: Sekizi çeyrek geçe en yakın silah arkadaşlarından on iki tümgeneral cenazenin başucunda toplandı. Sandukayı kaldırdılar ve eller üstünde, vakur adımlarla top otomobiline getirdiler. (…)
Büyük Başbuğun sandukaları bir ibadet huşu ortasında top otomobiline temalırken hıçkırıklarını ve gözyaşlarını tutamayanlar merasimde yer almağa hazırlanıyor. Saat tam 9’da Saray’dan hareket olundu. Alayın önünde atlı bir polis kıtası yol açmak rolünde. Bunu bir süvari kıtası, bandolu bir piyade taburu, bir topçu taburu, bir deniz taburu takib ediyor. Yukarda tayyareler saf saf geçiyor. At üzerinde Orgeneral Fahrettin Altay merasime riyaset etmekte. Askerî kıtalardan daha sonra üniversite gençleri tarafınca taşınan çelenkler geliyor. Sayılamayacak kadar fazlaca çelenk ve gerisinden her insanın öz babasından fazla sevdiği Büyük Atatürk’ü taşıyan top arabası. 12 general kılıç çekmiş top arabasının iki tarafında yürüyorlar. Gerisinde siyah kadifeden bir yastık üzerinde Atatürk’ün İstiklal Madalyası ve Harb Madalyası, Tümgeneral İlyas Aydemir tarafınca taşınmakta. Yollarda ağlayan, hıçkıran ve bayılanların sayısı fazlacatu. Alayın kolbaşısı Sarayburnu rıhtımına geldiğinde alay durdu. Burada cenazeyi Yavuz Zırhlısı’na götürecek Zafer Torpidosu beklemekte idi…”
Ata’nın naaşı, çabucak sonrasında Zafer Torpidosu’ndan, Moda açıklarında bekleyen Yavuz Zırhlısı’na nakledilecek ve İzmit’e yanlışsız yola çıkarılacaktı.
Yarın: Ata’nın naaşı Anadolu yollarında…
Koca bir cenaze konutuna dönen Türkiye’nin dört bir yanında halk gözyaşlarıyla sokaklara döküldü. İstanbullular ise O’nu son bir sefer görmek ve önünde hürmetle eğilmek için Dolmabahçe’ye akın etti. Ata’nın naaşı İstanbul sokaklarındaki insan selini yararak merasimle Ankara’ya uğurlandı…
Atatürk’ün sıhhatine ait resmî bildirilerin yayımlanmasına 22 Ekim 1938’e kadar orta verilmişti. Bu sıralar, İstanbulluların gözü Dolmabahçe Sarayı’ndaydı. Gazi’nin durumunun ağırlaşması üzerine, 8 Kasım 1938’de bir bildiri daha yayımlandı. Bir ümitsizliğin hâkim olduğu bu bildiride, Atatürk’ün sıhhat durumunun bir daha ciddileştiği kaydediliyordu. 9 Kasım günü Atatürk’ün sıhhatiyle ilgili üç resmî bildirim yayımlanıyordu. Saat 24.00’de yayımlanan bildirimde, “Saat 20.00’den itibaren dalgınlık artmıştır. Genel ahval vahamete gerçek seyir etmektedir” deniyordu.
Atatürk’ün vefat ettiğine ait, tabipleri tarafınca verilen rapor ile “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin” resmî bildirimi şöylekiydi:
“İSTANBUL, 10 (A.A) – Atatürk’ün müdavi ve müşavir tabipleri tarafınca verilen rapor suretidir:
Reisicumhur Atatürk’ün genel hallerindeki vahamet, dün gece saat 24 te neşredilen bildiriden daha sonra her an artarak bugün, 10 İkinciteşrin 1938 perşembe sabahı saat 9.5 geçe, Büyük Şefimiz derin koma ortasında terki hayat etmişlerdir.”
Hükümetten tebligat
Atatürk’ün sonsuzluğa göçtüğü gün Cumhuriyet Hükümeti, ulusal yasın acısını her satırında ortaya koyan ve ulusun hislerini lisana getiren resmî bir bildirim yayımladı. Bu bildirim o günün lisanıyla şu biçimde:
“İSTANBUL, 10 (A.A)- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin resmî bildirimidir:
Müdavi ve müşavir tabiplerinin neşredilen son raporu Atatürk’ün dünyaya gözlerini kapadığını bildirmektedir.
Bu acı hadise ile Türk vatanı büyük yapıcısını, Türk milleti Ulu Şefini, insanlık büyük evladını kaybetti. Milletimize içimiz yanarak bu tarife sığmayan ziyanından dolayı en derin taziyelerimizi sunarız. Üzüntülerimizin tesellisini lakin ve lakin onun büyük yapıtına bağlılıkta ve aziz vatanımızın hizmetinde ararız. Şurasını da her şeydilk evvelce beyan etmeliyiz ki ölmez olan, onun büyük yapıtı Cumhuriyet Türkiye’sidir. Hükümetimiz, ortasında bulunduğumuz bu önemli anda bugüne kadar olduğu üzere dikkatle görev başındadır. Müesses olan nizamı ve vaziyeti idame konusunu, büyük Türk Milleti’nin hükümeti ile tek vücud olarak teyid ve temin edeceğine kuşku yoktur. Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun 33’üncü unsuru mucibince, Büyük Millet Meclisi Reisi Abdulhalik Renda, Reisicumhur Vekâleti görevini deruhte etmiş ve ifaya başlamıştır. Yeniden Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun 33’üncü unsuru mucibince, Büyük Millet Meclisi derhâl yeni Reisicumhur intihab edecektir.
Türkiye’nin büyük makamına Teşkilatı Esasiye Kanunu’na göre, geçecek zatın etrafında hükümeti ile ulu ordusu ile ve bütün kuvveti ile Türk Milleti, sarsılmaz bir varlık olarak toplanacak ve yükselmesine devam edecektir. Bugün ayrılığına ağladığımız Büyük Şefimiz Atatürk, her vakit Türk Milleti’ne güvendi. Yapıtlarını bu inançla yaptı. İdamesi esbabını da istikmal ederek, inançla büyük milletimize bıraktı. Ebedi Türk Milleti, onun yapıtlarını ebediyetle yaşatacaktır. Türk gençliği, onun değerli vediası olan Türkiye Cumhuriyeti’ni hep koruyacak ve onun izinde yürüyecektir. Kemal Atatürk, Türk’ün tarihinde ve gönlünde hep yaşayacaktır. ”
Meclis, İsmet İnönü’yü Türkiye’nin İkinci Cumhurbaşkanı olarak seçer; Celal Bayar da yeni hükümeti kurmakla gorevlendirilir.
Ankara’ya uğurlama…
Atatürk’ün kabrinin nerede olacağı konusunda ortada çabucak hemen bir karar yoktur ve bunun belirlenmesinin vakit alacağı nedeni öne sürülerek cenazenin bozulmadan korunabilmesi gündeme gelir. Ankara’dan patoloji uzmanı Prof. Dr. Lütfi Aksu ivedilikle İstanbul’a gönderilir. Cenaze, Prof. Dr. Aksu tarafınca tahnit edildikten daha sonra özel bir tabuta yerleştirilir. Atatürk’ün naaşı, 16 Kasım 1938’de Dolmabahçe Sarayı’nın büyük merasim salonunda katafalka temalır ve halk Ata’sına son bakılırsavini yapmak için Dolmabahçe’ye akın eder.
Cenaze namazı
Atatürk’ün Kız kardeşi Makbule Atadan, cenaze namazın İstanbul’da kılınmasını ve naaşın, dinî merasim yapıldıktan daha sonra Ankara’ya nakledilmesini istiyordu. Hükümetin, Makbule Hanım’ın isteğine uyması üzerine Atatürk’ün cenaze namazı, nakil merasiminin başlamasından hemilk evvel, 19 Kasım 1938 sabahı saat sekizi on geçe kılınır. Namazı İlahiyat Fakültesi hocalarından Prof. Dr. Şerafettin Yaltkaya kıldırır. Namaz Türkçe “Tanrı uludur” kelamlarıyla başlar ve selamlar da Türkçe olarak “Esenlik üzerinize olsun” diye verilir. Namazdan daha sonra generallerin taşıdığı naaş, Dolmabahçe’nin avlusuna çıkarılarak top otomobiline yerleştirilir. Ata’nın naaşı ondan sonrasında hınca hınç bir kalabalığın oluşturduğu Cenaze Alayı eşliğinde merasimle Sarayburnu’na getirildi. Atatürk’ün naaşı burada Zafer Torpidosu’na alınarak Moda açıklarında duran Yavuz Zırhlısı’na nakledildi.
Gün ağarmadan tüm kent ayakta
Atatürk, 10 Kasım 1938’de yaşama gözlerini yumduğunda, bütün ülke yasa boğulur. Her yaştan İstanbul halkı, 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı’nda büyük merasim salonunda bir katafalka konulan Atatürk’ün bayrağa sarılı tabutunun önünden üç gün üç gece hürmet geçişi yapar. Ata’nın naaşı 19 Kasım’da merasimle Ankra’ya uğurlanır. Bu hisli merasim, gazetelerde, şu biçimde yansıtılıyordu:
“İstanbul. 19. a.a.- Daha gün ağarmadan kent ayakta… Konutundan fırlayan kıyıya ve Beşiktaş’tan Sarayburnu’na kadar inen yollara hakikat koşuşuyor. Vakit ilerledikçe bir insan seline dönen bu telaşlı akın lakin polis ve asker sedlerinin önünde kırılıyor ve sayısız başlardan gösterişli tablolar yapıyor. Yarım bayraklar, kapalı çarşıları, durdurulmuş tramvaylarıyla bir meyyit konutuna dönen bu kent ortasında bu kıyıları dolduran, bu pencerelerden sarkan ve damlara tırmanan insan yığınları en küçüğünden en yaşlısına kadar bayan, erkek bir tek isteğin ateş ve ıztırabile yanmakta, geçmiş ve gelecek günlerinin en hüzünlü ve ulvi intizarını yaşamaktadır: Düne kadar Türk’ün gökleri altında geçtiği yerleri bayram yerine döndüren büyükler büyüğü Atatürk, birazdan bayrağına sarılı bir tabut halinde buralardan geçecek. Bu geçişi nazaranbilmek, bu tabutun önünde eğilmek ve gözyaşları dökebilmek, artık bütün İstanbul’un en yenilmez dileğidir.
Saat 8’den itibaren deniz seferleri durdurulduğu için Boğaz’dan, Kadıköy’den, Üsküdar’dan motor ve kayıklarla geçenler görülüyor. Bu sayısı mahdut vasıtalarda bir kişilik yer bulabilmek için 30 misli fazla para verenler ve yer bulamayanlar bir oldukçatur. Adalar ve Anadolu kıyıları, İstanbul sokakları üzere misli görülmemiş bir kalabalıkla doludur. Yarı bulutlu, lakin güneşli bir hava sabahın saat dördünden beri yollarda biriken halkı ısıtmaktadır. Zabıtanın bütün itinalı önlemlerine karşın yer yer barajların kırıldığı görülüyor, itfaiyenin ve motosikletli polislerin yardım ile intizam kuvvetlikle iade edilebiliyor.”
Bedbaht İstanbul sokakları
“İşte Büyük Meyyitin Ankara’ya nakil merasimi daha başlamadan bedbaht İstanbul sokaklarının kısa bir tablosu…” denilerek hüzünlü tablo özetlenen haber, Dolmabahçe Sarayı’ndan bildiren muhabirin anlatımıyla özetle şu biçimde devam ediyordu:
“Dolmabahçe Sarayı’na gelince, burada hazırlıklar erkence başlamıştı. Büyük Meyyitin son ihtiram nöbetini bekleyen yaverleri ve dostları, büyük üniformalı subaylar, vali ve belediye reisi, bu hazırlıklara nezaret ediyorlardı. Dolmabahçe’nin ağaçlı caddesi, iki sıra çelenklerle bir çiçek standı hâlinde. Cenazeyi taşıyacak top arabası saat sekizi çeyrek geçe merasim salonunun mermer basamaklı medhaline yanaşıyor. Otomobile üç çift siyah katana şartı. Başta, gözleri ağlamaktan kızarmış Başvekil Celal Bayar olduğu hâlde generaller, kâtibi genelleri ve yaverleri daima orada. Merasim başlıyor: Sekizi çeyrek geçe en yakın silah arkadaşlarından on iki tümgeneral cenazenin başucunda toplandı. Sandukayı kaldırdılar ve eller üstünde, vakur adımlarla top otomobiline getirdiler. (…)
Büyük Başbuğun sandukaları bir ibadet huşu ortasında top otomobiline temalırken hıçkırıklarını ve gözyaşlarını tutamayanlar merasimde yer almağa hazırlanıyor. Saat tam 9’da Saray’dan hareket olundu. Alayın önünde atlı bir polis kıtası yol açmak rolünde. Bunu bir süvari kıtası, bandolu bir piyade taburu, bir topçu taburu, bir deniz taburu takib ediyor. Yukarda tayyareler saf saf geçiyor. At üzerinde Orgeneral Fahrettin Altay merasime riyaset etmekte. Askerî kıtalardan daha sonra üniversite gençleri tarafınca taşınan çelenkler geliyor. Sayılamayacak kadar fazlaca çelenk ve gerisinden her insanın öz babasından fazla sevdiği Büyük Atatürk’ü taşıyan top arabası. 12 general kılıç çekmiş top arabasının iki tarafında yürüyorlar. Gerisinde siyah kadifeden bir yastık üzerinde Atatürk’ün İstiklal Madalyası ve Harb Madalyası, Tümgeneral İlyas Aydemir tarafınca taşınmakta. Yollarda ağlayan, hıçkıran ve bayılanların sayısı fazlacatu. Alayın kolbaşısı Sarayburnu rıhtımına geldiğinde alay durdu. Burada cenazeyi Yavuz Zırhlısı’na götürecek Zafer Torpidosu beklemekte idi…”
Ata’nın naaşı, çabucak sonrasında Zafer Torpidosu’ndan, Moda açıklarında bekleyen Yavuz Zırhlısı’na nakledilecek ve İzmit’e yanlışsız yola çıkarılacaktı.
Yarın: Ata’nın naaşı Anadolu yollarında…