Hız aşırtma (overclock) süreci bilgisayar dünyasında her vakit var oldu ve var olmaya devam edecek üzere görünüyor. Bilgisayar kullanıcıları, sisteminden daha yüksek performans almak emeliyle, hatta kimi vakit hobi gayeli olarak bile overclock ile ilgilenebiliyor.
Bazı kullanıcılar oyunlardan yüksek kare suratları almak, kimileri ise işlerini daha süratli müddetlerde tamamlamak için donanımlarından tam performans almak istiyor. RAM, ekran kartı ve işlemcilere ile sürat aşırtma yapmak mümkün. Biz bu makalede işlemcilere odaklanacağız ve overclock hakkında mümkün pek fazla bilgi vermeye çalışacağız.
Intel ile AMD içindeki rekabet ağırlaştıkça şirketlerin sunduğu sürat aşırtma özellikleri de artmaya devam ediyor. Yonga üreticileri, bilhassa en üst seviye amiral gemisi işlemcilerde performansın her bir gramına değer verdiğinden dolayı çekirdek frekansları için sürat aşırtma hissesi bir çok azaldı. Lakin birtakım işlemci kuşaklarında, hatta kimi vakit model bazında overclock yapmak epey daha mantıklı olabiliyor.
Örneğin bu yazıyı hazırladığımız sıralarda Intel tarafında 12. Jenerasyon Alder Lake ailesi büyük ilgi görüyor ve kıymetli düzeylerde overclock hisseleri sunulduğunu söyleyebiliriz. AMD’nin yeni yongaları ise fazlaca fazla alana sahip değil. Bu bağlamda şirketin sunduğu otomatik sürat aşırtma biçimlerinden yaralanmak genel olarak daha mantıklı.
İşlemcinizi sürat aşırtırken izlemeniz gereken bir yol var ve bunları gerçek biçimde uygularsanız risk minimuma inecektir. Günümüzün çağdaş işlemcileri, sürat aşırtmayla alakalı riskleri azaltmaya yardımcı olan epeyce sayıda yerleşik güvenlik sistemine sahip. Sonuç olarak, sağduyulu ve sakin bir biçimde hareket ederseniz, gereksiz riskler almadan işlemcinin tüm potansiyelinden yararlanabilirsiniz.
İşlemcinizle çıkabileceğiniz azamî frekanslar kelam konusu olduğunda “şans” faktörü her vakit var. sıradan bir biçimde anlatmak gerekirse, piyasadaki her işlemcinin silikon kalitesi farklı olabilir. Kimi işlemciler model açısından birebir olsalar bile biri başkasından daha âlâ overclock potansiyeline sahip olabilir. Buna silikon piyangosu (silicon lottery) diyoruz.
Bugün CPU’nuzu overclock etmeniz için dikkat etmeniz gereken şeyleri göstereceğiz ve entegre ısı yayıcının (IHS) altında gizlenen performansın kilidini nasıl açacağınızı ayrıntılıca anlatacağız. Birtakım kullanıcılar, tatmin edici düzeylere ulaştığında yeni bir işlemci kuşağına geçmekten vazgeçebiliyor.
Voltajlar ve fan suratlarında oynama yapmadan evvel sisteminizin sürat aşırtma için hazır olduğundan emin olmanız gerekir. Baştan belirtelim, sürat aşırtma süreci işlemcinin garantisini geçersiz kılabilir ve çok voltaj uyguladığınızda çipe ziyan verme ihtimaliniz var.
Hız aşırtma ayrıyeten güç tüketimini ve ısı üretimini de artırır. Bu niçinle her şeyi önce ölçüp biçmelisiniz. Çok voltaj ve ısı, silikon ömrünün kısalmasına yol açar. Bu niçinle bilhassa standart bir kullanıcıysanız makul sonlar ortasında kalmak en güzeli.
Doğal olarak, sürat aşırtma dayanağına sahip bir işlemciye gereksiniminiz olacak. AMD’nin cömert sürat aşırtma siyaseti, neredeyse her çipte (Ryzen 7 5800Xüç boyutlu ve birkaç Athlon modeli üzere istisnalar hariç) sürat aşırtma yapmamıza imkan tanıyor. Intel tarafına gelince, en temel sürat aşırtma formülü olan çekirdek frekansını artırmayı planlıyorsanız, K serisi bir yongaya gereksiniminiz olacak. Bunun sebebi, K serisi çiplerin frekansı kolay kolay değiştirmenizi sağlayan kilidi açılmış bir çarpana sahip olması. Ayrıyeten entegre grafiklerden mahrum ‘KF’ modelleri de sürat aşırtılabilir.
K serisi bir çipiniz yoksa, sürat aşırtma seçenekleriniz fazlaca daha hudutlu olacaktır. Lakin Alder Lake ile makul özel anakartlarla BCLK overclock yapmak, epey daha yüksek frekans suratlarına erişmek mümkün. Ayrıntılı bilgiler için çabucak aşağıdaki rehberimize göz atabilirsiniz.
Overclock Dayanaklı Anakartlar
AMD, A serisi anakartlar haricinde tüm yonga setlerinde sürat aşırtmaya imkan tanıyor. Intel tarafına gelelim. Tam çekirdek frekans sürat aşırtması yapmayı planlıyorsanız, daha ucuz B ve H serisi anakartlarda dayanak sunulmadığından dolayı Z serisi bir anakarta gereksiniminiz olacak.
Çoğu üst düzey anakart gelişmiş güç dağıtım alt sistemlerine sahiptir. Lakin bir daha de modelden modele overclock potansiyeli değişiklik gösterir. Üstte belirttiğimiz üzere, makul ‘B serisi’ Intel anakartlarda base clock (BCLK) formülüyle sürat aşırtma yapmak mümkün. Lakin bu cins anakartların sayısı epey kısıtlı.
Soğutma ve Öteki Etkenler
CPU’yu serin tutmak, yüksek frekans suratları elde etmenin kilit noktalarından biridir. Bütçenize bağlı olarak, sıvı soğutmalı soğutucularda overclock süreçleri daha rahat gerçekleşir. Fakat yüksek performanslar sergileyen biroldukca hava soğutma tahlili de mevcut. tıpkı vakitte, kasanızın kâfi havalandırmaya sahip olduğundan emin olmanız gerekir.
Genel bir kural olarak, CPU’nuzun TDP düzeyine kıyasla %40 daha yüksek bedelleri kaldırabilen bir CPU soğutucusu tercih edilir. olağan olarak bu muhakkak kural değil çünkü daha az soğutma hissesine sahip olsanız bile yüksek hasılatlar elde edebilirsiniz. Yani kâfi soğutmanın tarifi şahsi tercihinize göre değişebilir. Lakin kesin bir şey var: çipin yüksek sıcaklıkları, çekirdek voltajı ve frekans açısından sizi sınırlayan şeydir.
Intel’in çarpan kilidi açık yongaları bir soğutucuyla birlikte gelmiyor, lakin AMD’nin birtakım modelleri kutudan çok başarılı soğutucularla birlikte çıkıyor. bir daha de bu soğutucuların sürat aşırtmayı kaldırabileceğinden emin olmamız lazım.
Tüm CPU çekirdeklerine tek seferde overclock yapmak genel olarak en yaygın ve kolay usuldür. Lakin bu esnada ısı üretimi bir çok artacaktır. Genel olarak, yeni bir Core i5/Ryzen 5 işlemciyle tüm çekirdeklerde sürat aşırtma için 240 mm bir sıvı soğutucu yahut muadili bir hava soğutucu önerilir. Üst seviye Core i7/i9 yahut Ryzen 7/9 işlemcilerde ise mümkün pek kuvvetli bir sıvı soğutma tercih etmek daha uygundur. Belirttiğimiz üzere, bunlar yeterli bir sürat aşırtma süreci yapmak tekliflerden ibaret. Hava soğutma ve hatta stok soğutucuyla bile muhakkak bir yere kadar sürat aşırtma yapmak mümkün.
Soğutma ihtiyaçları, ele aldığınız yonganın kuşağına nazaran değişiklik gösterebilir. Bu niçinle bahsetmiş olduğumiz şeyler CPU’ların tümünü kapsamıyor. Öte taraftan, sadece birkaç çekirdek üzerinde uygulanacak değişiklikler ve turbo frekanslarda yapılacak küçük değişimler yüksek voltaj gerektirmez, ısı üretimi daha düşük düzeyde olacaktır.
Technopat Sosyal‘de bahis açabilir, aklınıza gelen tüm soruları sorabilirsiniz. Ayrıyeten işlemci sıcaklıklarına ait biroldukça ayrıntıdan bahsetmiş olduğumiz makalemize bu temastan erişebilirsiniz.
Güç Kaynağı Faktörü
Overclock yapmadan evvel güç kaynağınıza güvenmeniz gerekiyor. Ekran kartıyla birlikte tüm sistemin ne kadar güç tükettiğini ve mevcutta sahip olduğunuz PSU’nun size ne kadar güç sağladığını bilmeniz daha güzel olacaktır.
Bu ilişkiden ve farklı biroldukca siteden iddiası olarak güç hesaplamaları yapabilirsiniz. Bu konularda biraz deneyimliyseniz ve Technopat Toplumsal müdavimlerinden birisiyseniz aslına bakarsan her şey daha kolay olmalı.
Hız aşırtma, voltajlar ve saat suratları üzere çeşitli sistem parametreleri üzerinde ayar yapılmasını gerektiriyor. Intel’in XTU (Extreme Tuning Utility) ve AMD’nin Ryzen Master yazılımlarıyla birlikte Windows 10/Windows 11 işletim sistemleri üzerinden overclock yapabilirsiniz. Bu yardımcı araçlarla bir arada yaptığınız değişiklikler direkt BIOS’u etkileyecek. Lakin bu süreç genelde BIOS üzerinden yönetilir ve BIOS’a girmek pek sıradantir.
Her iki yaklaşımın da kuvvetli ve zayıf istikametleri var. Windows’ta yazılım tabanlı sürat aşırtma, çeşitli ayarlar için standartlaştırılmış bir isimlendirme kullandığından biraz daha sıradantir. Buna karşılık, anakart üreticileri BIOS’ta tıpkı ayarlar için farklı isimlendirmeler kullanabilir. Ek olarak, Windows’ta sürat aşırtma yaptığınızda her şey gerçek vakitli olarak gerçekleşir. BIOS’taki değişimlerin tesirini görmek için evvel sistemin bir daha başlatılması gerekli.
İşlemciyi BIOS’ta overclock etmenin büyük bir avantajı var: Daha gelişmiş ayarlar yapabilmek için fazlaca daha ince ayrıntılar mevcut. Birçok sürat aşırtmacı, süreç için BIOS’a bağlı kalır ve izleme için çeşitli yazılım araçları kullanır.
1 – 6
Burada MSI Z690 anakart ve Intel 12. Jenerasyon Alder Lake CPU’ya sahip bir sistemin BIOS seçeneklerini bakılırsabilirsiniz. Makul ayarların isimleri anakart satıcınıza bakılırsa biraz farklılık gösterse de, büyük üreticilerin (ASUS, Gigabyte, MSI ve ASRock gibi) tümünde misal seçenekler görürsünüz. Üst seviye anakart modellerinde ise fazlaca daha fazla ayar seçeneği bulunur. Lakin temel seviyede bir performans artışı istiyorsanız işler o kadar da göz korkutucu değil.
Hız aşırtma için değiştirebileceğiniz fazlaca sayıda ayar ve voltaj var. Bu makalede sadece sürat aşırtma yapmak için temel ayarlara odaklanacağız. Aşağıda gerekli her şeyi bulabilirsiniz. Ayrıyeten daha alt kısımlarda BIOS tabirleriyle ilgili kıymetli bir kısım daha yer alıyor.
Hız aşırtmaya başlamadan evvel her vakit hem performans tıpkı vakitte CPU sıcaklık bedellerini kenara not edin. Yani hem sistem boştayken tıpkı vakitte yük altındayken genel olarak pahaların nasıl seyrettiği hakkında bilgi sahibi olun. Ayrıyeten OC öncesinde kimi performans testleri yapabilirsiniz. bu biçimdelikle sürat aşırtmanın hem işlemci ısısı tıpkı vakitte performansı üstündeki tesirini kolay bir biçimde kıyaslayabilirsiniz.
Bellek sürat aşırtması, bilhassa oyun oynamayı sevenler için değerli bir şeydir. Lakin CPU çekirdeklerinde yapacağız sürat aşırtma daha sonrasında RAM’lere odaklanmak daha uygundur.
Başlamadan evvel, aşağıdaki tüm çekirdeklerde sürat aşırtma metodunun Intel işlemcilerde epeyce daha uygun sonuçlar verdiğini not düşelim. AMD imzalı yongalarda her şey daha kısıtlı kalabilir. Umuyoruz ki bu durum Zen 4 mimarili Ryzen 7000 işlemcilerle değişir. Bu metotla Ryzen tabanlı yongalarda bahtınızı deneyebilirsiniz, fakat şirketin Precision Boost Overdrive isimli otomatik sürat aşırtma özelliği fazlaca güzel bir seçenek.
Ek olarak, Intel’in en yeni Alder Lake platformunda iki farklı çekirdek tipi kullanılıyor ve bu mevzuyu da ele alacağız. Intel tarafında manuel ayar yapmak genelde daha güzeldir, fakat Intel’in birtakım işlemcilerde tek tıkla sürat aşırtma yapmanızı sağlayan Intel Performance Maximizer (IPM) isimli bir aracı mevcut.
Adım 1
CPU ratio multiplier (CPU oranı çarpanı) seçeneğini belirlediğiniz frekansla değiştirin. Makul bir çekirdek frekansı aramak için bu seçeneği kullanıyoruz. Çekirdek frekansı, BCLK bedelinin (değiştirmediyseniz tipik olarak 100 MHz’dedir) CPU çarpanı bedeliyle çarpılmasıyla oluşur. Örneğin CPU ratio kıymeti 50x olsun. BCLK kıymeti temelde 100 MHz olduğundan dolayı 50×100 süreciyle birlikte 5.000 MHz bedeline ulaşıyoruz.
Bu bedeli birinci başta 1x ve 2x olarak kademeli biçimde artırın. Yani çarpan pahası 42 ise 43 yahut 44 yapabilirsiniz. Akabinde yaptığımız testlerde kararsızlıklar ile karşı karşıya kaldığımızda bu ayarı 1’erli olarak (48 ise 47 gibi) düşürüyoruz.
Adım 2: Gerilim Testi Yapın
Frekansı yükselttikten daha sonra dikkat etmemiz gereken biroldukça konu var: inançlı sıcaklık aralığı, mavi ekran kusurları, sistemde takılmalar, farklı sistem kusurları, uygulamalarda ve oyunlarda çökme meseleleri. Bu tıp durumlardan biriyle karşılaşıp karşılaşmadığınızı görmek için gerilim testini belli bir süre çalıştırın. Şayet mavi ekran üzere bir kusurla karşılaşırsanız yüreğiniz kırılmasın, bu çok doğal. Overclock deneme yapılma işidir.
Sistem her kulvarda kararlı olarak çalışıyorsa ve sıcaklıklar yeterli düzeydeyse CPU oran çarpanını (CPU ratio multiplier) 1x yahut 2x olmak üzere yeniden artırın. Unutmayın, her seferinde gerilim testi yapmanız gerekiyor. Yanılgılar yahut mavi ekran ile karşılaşana kadar bu süreci yinelayın.
AVX offset özelliğini destekleyen Intel yongalar için not: Büyük bir ehemmiyet arz etmese de, AVX komut setlerinden mahrum biçimde bir gerilim testi yapmanız önerilir. AIDA64 yahut OCCT üzere en yaygın gerilim testi uygulamalarında AVX komut setlerini kolaylıkla devre dışı bırakabilirsiniz. AVX komutları, çip üzerinde azamî ısı ve güç tüketimi sağlar, daha yüksek voltaj gerektirirken kararsızlığa yol açar. AMD’nin bir AVX ofseti yoktur, bu niçinle istediğiniz rastgele bir gerilim testini çalıştırabilirsiniz.
Adım 3: CPU Voltajını (vCore) Artırın
Şimdi CPU’yu yeniden kararlı hale getirmek için voltajı yavaşça artırmaya başlıyoruz. birinci vakit içinderda, CPU voltaj modunu (CPU voltage mode) ‘geçersiz kıl (override)’ olarak ayarlayın. Genel bir kural olarak, 1,25V yahut daha düşük bir voltajla (vCore) başlamanız ve akabinde bir gerilim testi (sistem önyüklenirse) çalıştırmanız gerekir. Sistem kararlıysa, çabucak sonrasında CPU oranı çarpanınızı yine artırabilir, 1. ve 2. adımları yinelayabilirsiniz. Kararlılığa ulaşana kadar epey küçük 0.01V’lik artışlarla yükselmeye devam edin, her artıştan daha sonra gerilim testi yapın.
Özetleyecek olursak, overclock ile yüksek frekansa çıkmak için daha yüksek voltaj gerekir. Lakin vereceğimiz voltajın da bir sonu var. Daha da değerlisi, voltaj düzeylerini küçük kademelerle artırmak her vakit daha inançlı bir prosedürdür. Şayet overclock konusunda deneyimliyseniz işleri daha süratli hale getirebilirsiniz.
Maksimum voltajlar, sürat aşırtma uyguladığınız işlemcinin kuşağına nazaran değişir. Üst seviye bir soğutucu kullanmıyorsanız 1,40V’u aşmanızı pek önermiyoruz. Lakin çip nesliniz için azamî voltajı öğrenmek için biraz araştırma yapmalısınız. Bedeller ne olursa olsun, sıcaklıklar bizim birinci düşmanımız. Daha yüksek voltajlar ve ısı, çipin daha süratli bozulmasına yol açar; bu niçinle, inançlı bölgeyi aşmadığınızdan yahut kısıtlama noktasına ulaşmadığınızdan emin olmak için gerilim testleri sırasında CPU sıcaklıklarını dikkatlice izlemeniz gerekir. Bildiğiniz üzere, yongalar belli sıcaklıklara ulaştığında kendini kısıtlama moduna alır.
Hız aşırtma kelam konusu olduğunda sihirli bir değnek maalesef yok. Kararlılık için tam voltajı belirlemek istiyorsanız, 0,01V’luk küçük artışlar yapın. Voltaj artışlarıyla bir arada sıcaklıkların artacağından bahsetmiştik. Bu niçinle yüksek voltajlar frekansı güzelleştirmenin tersine daha da azaltabilir.
Adım 4: Voltaj Modunu Yapılandırın
En yüksek düzeye ulaştığınıza inanıyorsanız bir daha sonraki adıma geçebilir yahut voltaj moduyla biraz deney yapabilirsiniz. Statik voltajlar işlemciye sabit bir güç akışı sağlar; bu, sürat aşırtmanın en kolay sistemidir ve birinci sürat aşırtma evresi için en uygunudur.
Anakart üreticilerinin sunduğu birkaç farklı voltaj modu vardır ve bunları sürat aşırtma sürecinizi tamamladıktan daha sonra deneyebilirsiniz. Uyarlamalı mod (adaptive mode), işlemcinin ağır yük altında olmadığında daha az ısı üretmesini ve daha az güç tüketmesini sağladığı için kullanılıyor. Farklı voltaj modları hakkında daha fazla bilgi edinmek için anakartın kullanma kılavuzunu inceleyebilirsiniz.
Adım 5: AVX Offset Ayarı (Intel)
Bu ayar, AVX komutlarını kullanan iş yükleri sırasında CPU çarpanını ve ötürüsıyla frekansı azaltır. Sabit zirve frekansınıza ulaştığınızda, AVX iş yükü sırasında sisteminizin kararlı kalıp kalmadığını görmek için AVX aktifleştirilmiş bir gerilim testi kullanabilirsiniz. AVX ofsetini yavaş yavaş 1’erli biçimde azaltabilirsiniz. Bu da kararlılığa ulaşana kadar adım başına 100 MHz’lik düşüş demek. Hakikaten AVX ayarları -3 yahut -4 olarak ayarlanmış sürat aşırtma süreçleri görmek mümkün.
İsteğe Bağlı Ayarlar
Adjust Load Line Calibration (LLC)
Bu ayar çeşidi anakart satıcısına göre değişebilir. LLC’yi “orta seviye” bedele ayarlamak genel olarak sürat aşırtma sürecini sağlamlaştırmaya yardımcı olur. Birden fazla yeni anakart bu kıymeti otomatik olarak ayarlama konusunda mahirdir. LLC ayarı isteğe bağlı ve kimi durumlarda biraz daha ileriye gitmenize yardımcı olabilir.
Örneğin, oyun oynarken CPU’nuza gelen voltaj ayarladığınız kıymetin üzerine çıkabilir. LLC, yük artsa bile sırf gerektiği kadar ek voltaj sağlayarak bu sorunu tahlile kavuşturmak için var.
Intel SpeedStep’i Devre Dışı Bırakın
Bu ayar, çipin her vakit sürat aşırtmalı frekansında çalışmasını yahut şartlara nazaran sürat düşürmesini ayarlamak için kullanılıyor. SpeedStep’i faal bırakırsanız, ‘Yüksek Performans’ Windows güç planı, işlemcinin daha düşük bir frekansa geçmesine müsaade vermez. Bu niçinle sürat aşırtma sürecini duruma bakılırsa geçerli kılmak için ‘Dengeli’ planı aktifleştirmeniz gerekir.
RAM Overclock
Kararlı bir overclock süreci yaptıktan daha sonra bellekleriniz üzerinde oynamalar yapmaktan çekinmeyin. Yüksek bellek frekansları bilhassa oyunlarda ve iş emelli kullanılan uygulamalarda kıymetlidir. Otomatik olarak ayar profilleri sunan XMP özelliğini aslına bakarsanız biroldukca kullanıcı duymuştur.
Hız aşırtmalı sisteminiz XMP’yi etkinleştirten daha sonra kararsız çalışıyorsa, VCCIO ve VCCSA voltajlarını ayarlamak gerekebilir. Bu iki voltaj, bellek sürat aşırtmasını dengelemek istediğinizde yardımcı rol oynuyor. VCCIO ve VCCSA ayarlarının hassas olduğunu bilhassa belirtelim. Yani yüksek voltaj ile meseleler yaşayabilirsiniz. Bellek sürat aşırtması sabit olana kadar bu voltajları 0,01V’luk küçük dilimlerle ayarlamak en güzelidir.
Stres Testi Nasıl Yapılır?
Stres testi ve izleme için epeyce sayıda yazılım seçeneği var. Lakin overclock kelam konusu olduğunda akıllbazı bazısıyla Prime95, OCCT ve AIDA64 yazılımları geliyor.
Burada nazaranceğiniz yazılımlar sadece bilgisayarı yük altına sokmaz, beraberinde potansiyel olarak güç hudutlarının ötesine geçmenize sebep olabilir. “İşkence testi” olarak tanımladığımız yazılımlar bilhassa uzun mühlet kullanıldıklarında sisteme ziyan verebilir. Bu uygulamaları kullanmak isteyenler, karşılaşabilecekleri her türlü sorumluluğu üstlenmiş demektir.
Diğer taraftan, bunlar sahiden ağır test araçları olsa da bu testleri geçmek, işlemcinizin başka iş yükleri için de kararlı olduğu manasına gelmez. Sisteminiz testi başarılı bir biçimde atlatsa bile bir gün birdenbire mavi ekran ile karşılaşabilirsiniz. Gerilim testi konusundaki tüm ayrıntılar için aşağıdaki aşağıdaki makalemize kesinlikle bakmanızı öneriyoruz:
Intel’in anakart ortakları, mamüllerini evvelinde tanımlanmış çekirdek güçlendirme profilleriyle birlikte piyasaya sunmaya başladılar. ASUS anakartlarda bu özellik Multi-Core Enhancement (MCE) olarak anılıyor. MSI ise Enhanced Turbo üzere bir isim kullanıyor. Bunlara genel olarak MCE ismi verilse de fonksiyonellik birebir.
Bu ayarlar, işlemci tarafınca desteklenen azamî Turbo Boost özelliğiyle irtibatlı tüm çekirdeklere overclock süreci uygulamakta. Ayrıntıya inecek olursak, fabrika onaylı olarak daha yüksek performans sunmak emeliyle CPU’nun saat suratı ve voltajı değiştiriliyor. Doğal olarak performans, güç tüketimi ve sıcaklıklar da bundan etkilenmekte. Anakart satıcıları voltaj ayarlarını fabrikada evvelinde belirliyor. Yani ayarlarda çip kalitesi hesaba dahil değil. Bunun yerine şirketler, biroldukca işlemciyle bir arada test yapıyor ve parametreleri ortak bir paydaya bakılırsa ayarlıyor.
Sonuç olarak, bu seçenekler “normal” kalitedeki yongalar için gerekenden epeyce daha yüksek bir voltaj kullanmakta. Bu da yongaların ömrünü kısaltabilir ve sisteminiz daha sıcak çalışabilir. Çoklukla manuel ayarlama yapmak daha düzgündür, fakat kuvvetli bir soğutmaya sahipseniz bahsetmiş olduğumiz MCE seçeneğini faal edebilirsiniz.
Intel’in Hibrit Mimarisi: P-Core ve E-Core
Bildiğiniz üzere Alder Lake CPU’lar P-Core (performans çekirdeği) ve E-Core (verimlilik çekirdeği) ismindeki iki farklı çekirdek çeşidiyle birlikte geliyor. E-Core’lar sırf dörtlü kümeler halinde sürat aşırtılabilirken, P-Core’ları tek tek yahut kümeler halinde ayarlayabilirsiniz.
CPU frekansını üç biçimde üst çekebilirsiniz: Tüm çekirdekler (All core), Çekirdek başına (Per core) ve Turbo frekanslar (Turbo Ratios). Çoklukla sürat aşırtma yaparken tüm çekirdeklerin (All core) frekansını artırırız ve bu en sıradan metottur.
Turbo Ratios seçeneğiyle yapılan sürat aşırtma, etkin olan çekirdek sayısına göre en yüksek boost frekansını tanımlamanıza imkan tanır. Daha da değerlisi, yonga yük altında değilken işlemci temel frekansına geri dönebilir. bu biçimdelikle yonga özgür biçimdeyken daha serin çalışır. Turbo frekans üzerinden süreç yaparsanız, Windows güç profilinizi ‘Dengeli’ yahut ‘Güç tasarrufu’ olarak ayarladığınızdan emin olun. Zira ‘Yüksek Performans’ profili çipi her vakit en yüksek turbo frekansında meblağ.
‘Per Core’ özelliği, her bir çekirdeğe farklı frekans kıymetleri atamanıza imkan tanıyor. Bu ayar, sürat aşırtma konusunda tecrübeli olan şahıslar için daha uygun.
AMD İşlemcilerde Overclock: Precision Boost Overdrive (PBO)
AMD’nin Ryzen çipleri, şirketin yükseltme algoritmaları ve anakartlarda sunulan güç dağılım alt sistemleri niçiniyle mümkün olan en yüksek performansı sunmak için tasarlanıyor. Kırmızı kadro ayrıyeten otomatik sürat aşırtma imkanı tanıyan Precision Boost Overdrive (PBO) isimli bir özellik sunuyor. bu biçimdelikle tek bir tıkla overclock yapmak mümkün.
AMD, yongaları için üç tıp güç hududu tanımlıyor: PPT (izin verilen azamî güç tüketimi), TDC (maksimum daima akım) ve EDC (maksimum zirve akım). Bu ayarları manuel olarak yapabilir yahut PBO özelliğini kullanabilirsiniz. PBO özelliğine Ryzen Master yazılımı yahut BIOS aracılığıyla erişebilirsiniz.
Temel ön ayarlara bağlı kalırsanız PBO çoklukla büyük performans hasılatları sağlamıyor. PBO’yu faal hale getirdiğinizde (Enabled) PPT/TDC/EDC hudutları kıymetli ölçüde üst çekiliyor. Lakin iki değerli ayar değişmiyor: PBO Scalar or Clock (saat hızı).
PBO Scalar, AMD tarafınca sağlanan var iseyılan ayarları geçersiz kılarken azamî boost frekans için artan voltaja müsaade veriyor ve yüksek frekanslarda kalabileceğiniz süreyi uzatıyor. Bu ayar değiştirildiğinde otomatik sürat aşırtma performansı bir üst noktaya taşınıyor. Scalar pahasını 1’erli düzeylerde artırabilirsiniz. PBO ‘Clock’ ayarı ise CPU’nun standart yükseltmesini tanımlanmış bir değişkenle aşmasına müsaade veriyor.
Güç dağıtım alt sisteminin (anakart satıcısı tarafınca tanımlandığı biçimde) özelliklerine bakılırsa her bir anakartın sonlarını tanımlayan “PBO Advanced” profilini de kullanabilirsiniz. Bu ayar anakart için en yüksek PPT, TDC ve EDC ayarlarını simgeliyor. Ayrıyeten PBO Scaler ve Clock ayarlarında bir değişiklik yapmıyor.
Bir hatırlatma olarak, Ryzen işlemcilerle bellek tarafında overclock yapmak ve yüksek frekanslara çıkmak mümkün. Bu niçinle çipleri en düşük vakit içindemaların yanı sıra yüksek frekans suratlarına çıkarabilirsiniz.
Önemli BIOS Ayarları
BIOS’a girmek pek sıradan olsa da karşınıza çıkan seçenekler aklınızı karıştırabilir. Aşağıda faydalı olan ayarları bulabilirsiniz:
Bazı kullanıcılar oyunlardan yüksek kare suratları almak, kimileri ise işlerini daha süratli müddetlerde tamamlamak için donanımlarından tam performans almak istiyor. RAM, ekran kartı ve işlemcilere ile sürat aşırtma yapmak mümkün. Biz bu makalede işlemcilere odaklanacağız ve overclock hakkında mümkün pek fazla bilgi vermeye çalışacağız.
Intel ile AMD içindeki rekabet ağırlaştıkça şirketlerin sunduğu sürat aşırtma özellikleri de artmaya devam ediyor. Yonga üreticileri, bilhassa en üst seviye amiral gemisi işlemcilerde performansın her bir gramına değer verdiğinden dolayı çekirdek frekansları için sürat aşırtma hissesi bir çok azaldı. Lakin birtakım işlemci kuşaklarında, hatta kimi vakit model bazında overclock yapmak epey daha mantıklı olabiliyor.
Örneğin bu yazıyı hazırladığımız sıralarda Intel tarafında 12. Jenerasyon Alder Lake ailesi büyük ilgi görüyor ve kıymetli düzeylerde overclock hisseleri sunulduğunu söyleyebiliriz. AMD’nin yeni yongaları ise fazlaca fazla alana sahip değil. Bu bağlamda şirketin sunduğu otomatik sürat aşırtma biçimlerinden yaralanmak genel olarak daha mantıklı.
İşlemcinizi sürat aşırtırken izlemeniz gereken bir yol var ve bunları gerçek biçimde uygularsanız risk minimuma inecektir. Günümüzün çağdaş işlemcileri, sürat aşırtmayla alakalı riskleri azaltmaya yardımcı olan epeyce sayıda yerleşik güvenlik sistemine sahip. Sonuç olarak, sağduyulu ve sakin bir biçimde hareket ederseniz, gereksiz riskler almadan işlemcinin tüm potansiyelinden yararlanabilirsiniz.
İşlemcinizle çıkabileceğiniz azamî frekanslar kelam konusu olduğunda “şans” faktörü her vakit var. sıradan bir biçimde anlatmak gerekirse, piyasadaki her işlemcinin silikon kalitesi farklı olabilir. Kimi işlemciler model açısından birebir olsalar bile biri başkasından daha âlâ overclock potansiyeline sahip olabilir. Buna silikon piyangosu (silicon lottery) diyoruz.
Bugün CPU’nuzu overclock etmeniz için dikkat etmeniz gereken şeyleri göstereceğiz ve entegre ısı yayıcının (IHS) altında gizlenen performansın kilidini nasıl açacağınızı ayrıntılıca anlatacağız. Birtakım kullanıcılar, tatmin edici düzeylere ulaştığında yeni bir işlemci kuşağına geçmekten vazgeçebiliyor.
Voltajlar ve fan suratlarında oynama yapmadan evvel sisteminizin sürat aşırtma için hazır olduğundan emin olmanız gerekir. Baştan belirtelim, sürat aşırtma süreci işlemcinin garantisini geçersiz kılabilir ve çok voltaj uyguladığınızda çipe ziyan verme ihtimaliniz var.
Hız aşırtma ayrıyeten güç tüketimini ve ısı üretimini de artırır. Bu niçinle her şeyi önce ölçüp biçmelisiniz. Çok voltaj ve ısı, silikon ömrünün kısalmasına yol açar. Bu niçinle bilhassa standart bir kullanıcıysanız makul sonlar ortasında kalmak en güzeli.
Doğal olarak, sürat aşırtma dayanağına sahip bir işlemciye gereksiniminiz olacak. AMD’nin cömert sürat aşırtma siyaseti, neredeyse her çipte (Ryzen 7 5800Xüç boyutlu ve birkaç Athlon modeli üzere istisnalar hariç) sürat aşırtma yapmamıza imkan tanıyor. Intel tarafına gelince, en temel sürat aşırtma formülü olan çekirdek frekansını artırmayı planlıyorsanız, K serisi bir yongaya gereksiniminiz olacak. Bunun sebebi, K serisi çiplerin frekansı kolay kolay değiştirmenizi sağlayan kilidi açılmış bir çarpana sahip olması. Ayrıyeten entegre grafiklerden mahrum ‘KF’ modelleri de sürat aşırtılabilir.
K serisi bir çipiniz yoksa, sürat aşırtma seçenekleriniz fazlaca daha hudutlu olacaktır. Lakin Alder Lake ile makul özel anakartlarla BCLK overclock yapmak, epey daha yüksek frekans suratlarına erişmek mümkün. Ayrıntılı bilgiler için çabucak aşağıdaki rehberimize göz atabilirsiniz.
Overclock Dayanaklı Anakartlar
AMD, A serisi anakartlar haricinde tüm yonga setlerinde sürat aşırtmaya imkan tanıyor. Intel tarafına gelelim. Tam çekirdek frekans sürat aşırtması yapmayı planlıyorsanız, daha ucuz B ve H serisi anakartlarda dayanak sunulmadığından dolayı Z serisi bir anakarta gereksiniminiz olacak.
Çoğu üst düzey anakart gelişmiş güç dağıtım alt sistemlerine sahiptir. Lakin bir daha de modelden modele overclock potansiyeli değişiklik gösterir. Üstte belirttiğimiz üzere, makul ‘B serisi’ Intel anakartlarda base clock (BCLK) formülüyle sürat aşırtma yapmak mümkün. Lakin bu cins anakartların sayısı epey kısıtlı.
Soğutma ve Öteki Etkenler
CPU’yu serin tutmak, yüksek frekans suratları elde etmenin kilit noktalarından biridir. Bütçenize bağlı olarak, sıvı soğutmalı soğutucularda overclock süreçleri daha rahat gerçekleşir. Fakat yüksek performanslar sergileyen biroldukca hava soğutma tahlili de mevcut. tıpkı vakitte, kasanızın kâfi havalandırmaya sahip olduğundan emin olmanız gerekir.
Genel bir kural olarak, CPU’nuzun TDP düzeyine kıyasla %40 daha yüksek bedelleri kaldırabilen bir CPU soğutucusu tercih edilir. olağan olarak bu muhakkak kural değil çünkü daha az soğutma hissesine sahip olsanız bile yüksek hasılatlar elde edebilirsiniz. Yani kâfi soğutmanın tarifi şahsi tercihinize göre değişebilir. Lakin kesin bir şey var: çipin yüksek sıcaklıkları, çekirdek voltajı ve frekans açısından sizi sınırlayan şeydir.
Intel’in çarpan kilidi açık yongaları bir soğutucuyla birlikte gelmiyor, lakin AMD’nin birtakım modelleri kutudan çok başarılı soğutucularla birlikte çıkıyor. bir daha de bu soğutucuların sürat aşırtmayı kaldırabileceğinden emin olmamız lazım.
Tüm CPU çekirdeklerine tek seferde overclock yapmak genel olarak en yaygın ve kolay usuldür. Lakin bu esnada ısı üretimi bir çok artacaktır. Genel olarak, yeni bir Core i5/Ryzen 5 işlemciyle tüm çekirdeklerde sürat aşırtma için 240 mm bir sıvı soğutucu yahut muadili bir hava soğutucu önerilir. Üst seviye Core i7/i9 yahut Ryzen 7/9 işlemcilerde ise mümkün pek kuvvetli bir sıvı soğutma tercih etmek daha uygundur. Belirttiğimiz üzere, bunlar yeterli bir sürat aşırtma süreci yapmak tekliflerden ibaret. Hava soğutma ve hatta stok soğutucuyla bile muhakkak bir yere kadar sürat aşırtma yapmak mümkün.
Soğutma ihtiyaçları, ele aldığınız yonganın kuşağına nazaran değişiklik gösterebilir. Bu niçinle bahsetmiş olduğumiz şeyler CPU’ların tümünü kapsamıyor. Öte taraftan, sadece birkaç çekirdek üzerinde uygulanacak değişiklikler ve turbo frekanslarda yapılacak küçük değişimler yüksek voltaj gerektirmez, ısı üretimi daha düşük düzeyde olacaktır.
Technopat Sosyal‘de bahis açabilir, aklınıza gelen tüm soruları sorabilirsiniz. Ayrıyeten işlemci sıcaklıklarına ait biroldukça ayrıntıdan bahsetmiş olduğumiz makalemize bu temastan erişebilirsiniz.
Güç Kaynağı Faktörü
Overclock yapmadan evvel güç kaynağınıza güvenmeniz gerekiyor. Ekran kartıyla birlikte tüm sistemin ne kadar güç tükettiğini ve mevcutta sahip olduğunuz PSU’nun size ne kadar güç sağladığını bilmeniz daha güzel olacaktır.
Bu ilişkiden ve farklı biroldukca siteden iddiası olarak güç hesaplamaları yapabilirsiniz. Bu konularda biraz deneyimliyseniz ve Technopat Toplumsal müdavimlerinden birisiyseniz aslına bakarsan her şey daha kolay olmalı.
Hız aşırtma, voltajlar ve saat suratları üzere çeşitli sistem parametreleri üzerinde ayar yapılmasını gerektiriyor. Intel’in XTU (Extreme Tuning Utility) ve AMD’nin Ryzen Master yazılımlarıyla birlikte Windows 10/Windows 11 işletim sistemleri üzerinden overclock yapabilirsiniz. Bu yardımcı araçlarla bir arada yaptığınız değişiklikler direkt BIOS’u etkileyecek. Lakin bu süreç genelde BIOS üzerinden yönetilir ve BIOS’a girmek pek sıradantir.
Her iki yaklaşımın da kuvvetli ve zayıf istikametleri var. Windows’ta yazılım tabanlı sürat aşırtma, çeşitli ayarlar için standartlaştırılmış bir isimlendirme kullandığından biraz daha sıradantir. Buna karşılık, anakart üreticileri BIOS’ta tıpkı ayarlar için farklı isimlendirmeler kullanabilir. Ek olarak, Windows’ta sürat aşırtma yaptığınızda her şey gerçek vakitli olarak gerçekleşir. BIOS’taki değişimlerin tesirini görmek için evvel sistemin bir daha başlatılması gerekli.
İşlemciyi BIOS’ta overclock etmenin büyük bir avantajı var: Daha gelişmiş ayarlar yapabilmek için fazlaca daha ince ayrıntılar mevcut. Birçok sürat aşırtmacı, süreç için BIOS’a bağlı kalır ve izleme için çeşitli yazılım araçları kullanır.
1 – 6
Burada MSI Z690 anakart ve Intel 12. Jenerasyon Alder Lake CPU’ya sahip bir sistemin BIOS seçeneklerini bakılırsabilirsiniz. Makul ayarların isimleri anakart satıcınıza bakılırsa biraz farklılık gösterse de, büyük üreticilerin (ASUS, Gigabyte, MSI ve ASRock gibi) tümünde misal seçenekler görürsünüz. Üst seviye anakart modellerinde ise fazlaca daha fazla ayar seçeneği bulunur. Lakin temel seviyede bir performans artışı istiyorsanız işler o kadar da göz korkutucu değil.
Hız aşırtma için değiştirebileceğiniz fazlaca sayıda ayar ve voltaj var. Bu makalede sadece sürat aşırtma yapmak için temel ayarlara odaklanacağız. Aşağıda gerekli her şeyi bulabilirsiniz. Ayrıyeten daha alt kısımlarda BIOS tabirleriyle ilgili kıymetli bir kısım daha yer alıyor.
Hız aşırtmaya başlamadan evvel her vakit hem performans tıpkı vakitte CPU sıcaklık bedellerini kenara not edin. Yani hem sistem boştayken tıpkı vakitte yük altındayken genel olarak pahaların nasıl seyrettiği hakkında bilgi sahibi olun. Ayrıyeten OC öncesinde kimi performans testleri yapabilirsiniz. bu biçimdelikle sürat aşırtmanın hem işlemci ısısı tıpkı vakitte performansı üstündeki tesirini kolay bir biçimde kıyaslayabilirsiniz.
Bellek sürat aşırtması, bilhassa oyun oynamayı sevenler için değerli bir şeydir. Lakin CPU çekirdeklerinde yapacağız sürat aşırtma daha sonrasında RAM’lere odaklanmak daha uygundur.
Başlamadan evvel, aşağıdaki tüm çekirdeklerde sürat aşırtma metodunun Intel işlemcilerde epeyce daha uygun sonuçlar verdiğini not düşelim. AMD imzalı yongalarda her şey daha kısıtlı kalabilir. Umuyoruz ki bu durum Zen 4 mimarili Ryzen 7000 işlemcilerle değişir. Bu metotla Ryzen tabanlı yongalarda bahtınızı deneyebilirsiniz, fakat şirketin Precision Boost Overdrive isimli otomatik sürat aşırtma özelliği fazlaca güzel bir seçenek.
Ek olarak, Intel’in en yeni Alder Lake platformunda iki farklı çekirdek tipi kullanılıyor ve bu mevzuyu da ele alacağız. Intel tarafında manuel ayar yapmak genelde daha güzeldir, fakat Intel’in birtakım işlemcilerde tek tıkla sürat aşırtma yapmanızı sağlayan Intel Performance Maximizer (IPM) isimli bir aracı mevcut.
Adım 1
CPU ratio multiplier (CPU oranı çarpanı) seçeneğini belirlediğiniz frekansla değiştirin. Makul bir çekirdek frekansı aramak için bu seçeneği kullanıyoruz. Çekirdek frekansı, BCLK bedelinin (değiştirmediyseniz tipik olarak 100 MHz’dedir) CPU çarpanı bedeliyle çarpılmasıyla oluşur. Örneğin CPU ratio kıymeti 50x olsun. BCLK kıymeti temelde 100 MHz olduğundan dolayı 50×100 süreciyle birlikte 5.000 MHz bedeline ulaşıyoruz.
Bu bedeli birinci başta 1x ve 2x olarak kademeli biçimde artırın. Yani çarpan pahası 42 ise 43 yahut 44 yapabilirsiniz. Akabinde yaptığımız testlerde kararsızlıklar ile karşı karşıya kaldığımızda bu ayarı 1’erli olarak (48 ise 47 gibi) düşürüyoruz.
Adım 2: Gerilim Testi Yapın
Frekansı yükselttikten daha sonra dikkat etmemiz gereken biroldukça konu var: inançlı sıcaklık aralığı, mavi ekran kusurları, sistemde takılmalar, farklı sistem kusurları, uygulamalarda ve oyunlarda çökme meseleleri. Bu tıp durumlardan biriyle karşılaşıp karşılaşmadığınızı görmek için gerilim testini belli bir süre çalıştırın. Şayet mavi ekran üzere bir kusurla karşılaşırsanız yüreğiniz kırılmasın, bu çok doğal. Overclock deneme yapılma işidir.
Sistem her kulvarda kararlı olarak çalışıyorsa ve sıcaklıklar yeterli düzeydeyse CPU oran çarpanını (CPU ratio multiplier) 1x yahut 2x olmak üzere yeniden artırın. Unutmayın, her seferinde gerilim testi yapmanız gerekiyor. Yanılgılar yahut mavi ekran ile karşılaşana kadar bu süreci yinelayın.
AVX offset özelliğini destekleyen Intel yongalar için not: Büyük bir ehemmiyet arz etmese de, AVX komut setlerinden mahrum biçimde bir gerilim testi yapmanız önerilir. AIDA64 yahut OCCT üzere en yaygın gerilim testi uygulamalarında AVX komut setlerini kolaylıkla devre dışı bırakabilirsiniz. AVX komutları, çip üzerinde azamî ısı ve güç tüketimi sağlar, daha yüksek voltaj gerektirirken kararsızlığa yol açar. AMD’nin bir AVX ofseti yoktur, bu niçinle istediğiniz rastgele bir gerilim testini çalıştırabilirsiniz.
Adım 3: CPU Voltajını (vCore) Artırın
Şimdi CPU’yu yeniden kararlı hale getirmek için voltajı yavaşça artırmaya başlıyoruz. birinci vakit içinderda, CPU voltaj modunu (CPU voltage mode) ‘geçersiz kıl (override)’ olarak ayarlayın. Genel bir kural olarak, 1,25V yahut daha düşük bir voltajla (vCore) başlamanız ve akabinde bir gerilim testi (sistem önyüklenirse) çalıştırmanız gerekir. Sistem kararlıysa, çabucak sonrasında CPU oranı çarpanınızı yine artırabilir, 1. ve 2. adımları yinelayabilirsiniz. Kararlılığa ulaşana kadar epey küçük 0.01V’lik artışlarla yükselmeye devam edin, her artıştan daha sonra gerilim testi yapın.
Özetleyecek olursak, overclock ile yüksek frekansa çıkmak için daha yüksek voltaj gerekir. Lakin vereceğimiz voltajın da bir sonu var. Daha da değerlisi, voltaj düzeylerini küçük kademelerle artırmak her vakit daha inançlı bir prosedürdür. Şayet overclock konusunda deneyimliyseniz işleri daha süratli hale getirebilirsiniz.
Maksimum voltajlar, sürat aşırtma uyguladığınız işlemcinin kuşağına nazaran değişir. Üst seviye bir soğutucu kullanmıyorsanız 1,40V’u aşmanızı pek önermiyoruz. Lakin çip nesliniz için azamî voltajı öğrenmek için biraz araştırma yapmalısınız. Bedeller ne olursa olsun, sıcaklıklar bizim birinci düşmanımız. Daha yüksek voltajlar ve ısı, çipin daha süratli bozulmasına yol açar; bu niçinle, inançlı bölgeyi aşmadığınızdan yahut kısıtlama noktasına ulaşmadığınızdan emin olmak için gerilim testleri sırasında CPU sıcaklıklarını dikkatlice izlemeniz gerekir. Bildiğiniz üzere, yongalar belli sıcaklıklara ulaştığında kendini kısıtlama moduna alır.
Hız aşırtma kelam konusu olduğunda sihirli bir değnek maalesef yok. Kararlılık için tam voltajı belirlemek istiyorsanız, 0,01V’luk küçük artışlar yapın. Voltaj artışlarıyla bir arada sıcaklıkların artacağından bahsetmiştik. Bu niçinle yüksek voltajlar frekansı güzelleştirmenin tersine daha da azaltabilir.
Adım 4: Voltaj Modunu Yapılandırın
En yüksek düzeye ulaştığınıza inanıyorsanız bir daha sonraki adıma geçebilir yahut voltaj moduyla biraz deney yapabilirsiniz. Statik voltajlar işlemciye sabit bir güç akışı sağlar; bu, sürat aşırtmanın en kolay sistemidir ve birinci sürat aşırtma evresi için en uygunudur.
Anakart üreticilerinin sunduğu birkaç farklı voltaj modu vardır ve bunları sürat aşırtma sürecinizi tamamladıktan daha sonra deneyebilirsiniz. Uyarlamalı mod (adaptive mode), işlemcinin ağır yük altında olmadığında daha az ısı üretmesini ve daha az güç tüketmesini sağladığı için kullanılıyor. Farklı voltaj modları hakkında daha fazla bilgi edinmek için anakartın kullanma kılavuzunu inceleyebilirsiniz.
Adım 5: AVX Offset Ayarı (Intel)
Bu ayar, AVX komutlarını kullanan iş yükleri sırasında CPU çarpanını ve ötürüsıyla frekansı azaltır. Sabit zirve frekansınıza ulaştığınızda, AVX iş yükü sırasında sisteminizin kararlı kalıp kalmadığını görmek için AVX aktifleştirilmiş bir gerilim testi kullanabilirsiniz. AVX ofsetini yavaş yavaş 1’erli biçimde azaltabilirsiniz. Bu da kararlılığa ulaşana kadar adım başına 100 MHz’lik düşüş demek. Hakikaten AVX ayarları -3 yahut -4 olarak ayarlanmış sürat aşırtma süreçleri görmek mümkün.
İsteğe Bağlı Ayarlar
Adjust Load Line Calibration (LLC)
Bu ayar çeşidi anakart satıcısına göre değişebilir. LLC’yi “orta seviye” bedele ayarlamak genel olarak sürat aşırtma sürecini sağlamlaştırmaya yardımcı olur. Birden fazla yeni anakart bu kıymeti otomatik olarak ayarlama konusunda mahirdir. LLC ayarı isteğe bağlı ve kimi durumlarda biraz daha ileriye gitmenize yardımcı olabilir.
Örneğin, oyun oynarken CPU’nuza gelen voltaj ayarladığınız kıymetin üzerine çıkabilir. LLC, yük artsa bile sırf gerektiği kadar ek voltaj sağlayarak bu sorunu tahlile kavuşturmak için var.
Intel SpeedStep’i Devre Dışı Bırakın
Bu ayar, çipin her vakit sürat aşırtmalı frekansında çalışmasını yahut şartlara nazaran sürat düşürmesini ayarlamak için kullanılıyor. SpeedStep’i faal bırakırsanız, ‘Yüksek Performans’ Windows güç planı, işlemcinin daha düşük bir frekansa geçmesine müsaade vermez. Bu niçinle sürat aşırtma sürecini duruma bakılırsa geçerli kılmak için ‘Dengeli’ planı aktifleştirmeniz gerekir.
RAM Overclock
Kararlı bir overclock süreci yaptıktan daha sonra bellekleriniz üzerinde oynamalar yapmaktan çekinmeyin. Yüksek bellek frekansları bilhassa oyunlarda ve iş emelli kullanılan uygulamalarda kıymetlidir. Otomatik olarak ayar profilleri sunan XMP özelliğini aslına bakarsanız biroldukca kullanıcı duymuştur.
Hız aşırtmalı sisteminiz XMP’yi etkinleştirten daha sonra kararsız çalışıyorsa, VCCIO ve VCCSA voltajlarını ayarlamak gerekebilir. Bu iki voltaj, bellek sürat aşırtmasını dengelemek istediğinizde yardımcı rol oynuyor. VCCIO ve VCCSA ayarlarının hassas olduğunu bilhassa belirtelim. Yani yüksek voltaj ile meseleler yaşayabilirsiniz. Bellek sürat aşırtması sabit olana kadar bu voltajları 0,01V’luk küçük dilimlerle ayarlamak en güzelidir.
Stres Testi Nasıl Yapılır?
Stres testi ve izleme için epeyce sayıda yazılım seçeneği var. Lakin overclock kelam konusu olduğunda akıllbazı bazısıyla Prime95, OCCT ve AIDA64 yazılımları geliyor.
Burada nazaranceğiniz yazılımlar sadece bilgisayarı yük altına sokmaz, beraberinde potansiyel olarak güç hudutlarının ötesine geçmenize sebep olabilir. “İşkence testi” olarak tanımladığımız yazılımlar bilhassa uzun mühlet kullanıldıklarında sisteme ziyan verebilir. Bu uygulamaları kullanmak isteyenler, karşılaşabilecekleri her türlü sorumluluğu üstlenmiş demektir.
Diğer taraftan, bunlar sahiden ağır test araçları olsa da bu testleri geçmek, işlemcinizin başka iş yükleri için de kararlı olduğu manasına gelmez. Sisteminiz testi başarılı bir biçimde atlatsa bile bir gün birdenbire mavi ekran ile karşılaşabilirsiniz. Gerilim testi konusundaki tüm ayrıntılar için aşağıdaki aşağıdaki makalemize kesinlikle bakmanızı öneriyoruz:
- PC Gerilim Testi Nasıl Yapılır?
- Prime95
- OCCT
- AIDA64
Intel’in anakart ortakları, mamüllerini evvelinde tanımlanmış çekirdek güçlendirme profilleriyle birlikte piyasaya sunmaya başladılar. ASUS anakartlarda bu özellik Multi-Core Enhancement (MCE) olarak anılıyor. MSI ise Enhanced Turbo üzere bir isim kullanıyor. Bunlara genel olarak MCE ismi verilse de fonksiyonellik birebir.
Bu ayarlar, işlemci tarafınca desteklenen azamî Turbo Boost özelliğiyle irtibatlı tüm çekirdeklere overclock süreci uygulamakta. Ayrıntıya inecek olursak, fabrika onaylı olarak daha yüksek performans sunmak emeliyle CPU’nun saat suratı ve voltajı değiştiriliyor. Doğal olarak performans, güç tüketimi ve sıcaklıklar da bundan etkilenmekte. Anakart satıcıları voltaj ayarlarını fabrikada evvelinde belirliyor. Yani ayarlarda çip kalitesi hesaba dahil değil. Bunun yerine şirketler, biroldukca işlemciyle bir arada test yapıyor ve parametreleri ortak bir paydaya bakılırsa ayarlıyor.
Sonuç olarak, bu seçenekler “normal” kalitedeki yongalar için gerekenden epeyce daha yüksek bir voltaj kullanmakta. Bu da yongaların ömrünü kısaltabilir ve sisteminiz daha sıcak çalışabilir. Çoklukla manuel ayarlama yapmak daha düzgündür, fakat kuvvetli bir soğutmaya sahipseniz bahsetmiş olduğumiz MCE seçeneğini faal edebilirsiniz.
Intel’in Hibrit Mimarisi: P-Core ve E-Core
Bildiğiniz üzere Alder Lake CPU’lar P-Core (performans çekirdeği) ve E-Core (verimlilik çekirdeği) ismindeki iki farklı çekirdek çeşidiyle birlikte geliyor. E-Core’lar sırf dörtlü kümeler halinde sürat aşırtılabilirken, P-Core’ları tek tek yahut kümeler halinde ayarlayabilirsiniz.
CPU frekansını üç biçimde üst çekebilirsiniz: Tüm çekirdekler (All core), Çekirdek başına (Per core) ve Turbo frekanslar (Turbo Ratios). Çoklukla sürat aşırtma yaparken tüm çekirdeklerin (All core) frekansını artırırız ve bu en sıradan metottur.
Turbo Ratios seçeneğiyle yapılan sürat aşırtma, etkin olan çekirdek sayısına göre en yüksek boost frekansını tanımlamanıza imkan tanır. Daha da değerlisi, yonga yük altında değilken işlemci temel frekansına geri dönebilir. bu biçimdelikle yonga özgür biçimdeyken daha serin çalışır. Turbo frekans üzerinden süreç yaparsanız, Windows güç profilinizi ‘Dengeli’ yahut ‘Güç tasarrufu’ olarak ayarladığınızdan emin olun. Zira ‘Yüksek Performans’ profili çipi her vakit en yüksek turbo frekansında meblağ.
‘Per Core’ özelliği, her bir çekirdeğe farklı frekans kıymetleri atamanıza imkan tanıyor. Bu ayar, sürat aşırtma konusunda tecrübeli olan şahıslar için daha uygun.
AMD İşlemcilerde Overclock: Precision Boost Overdrive (PBO)
AMD’nin Ryzen çipleri, şirketin yükseltme algoritmaları ve anakartlarda sunulan güç dağılım alt sistemleri niçiniyle mümkün olan en yüksek performansı sunmak için tasarlanıyor. Kırmızı kadro ayrıyeten otomatik sürat aşırtma imkanı tanıyan Precision Boost Overdrive (PBO) isimli bir özellik sunuyor. bu biçimdelikle tek bir tıkla overclock yapmak mümkün.
AMD, yongaları için üç tıp güç hududu tanımlıyor: PPT (izin verilen azamî güç tüketimi), TDC (maksimum daima akım) ve EDC (maksimum zirve akım). Bu ayarları manuel olarak yapabilir yahut PBO özelliğini kullanabilirsiniz. PBO özelliğine Ryzen Master yazılımı yahut BIOS aracılığıyla erişebilirsiniz.
Temel ön ayarlara bağlı kalırsanız PBO çoklukla büyük performans hasılatları sağlamıyor. PBO’yu faal hale getirdiğinizde (Enabled) PPT/TDC/EDC hudutları kıymetli ölçüde üst çekiliyor. Lakin iki değerli ayar değişmiyor: PBO Scalar or Clock (saat hızı).
PBO Scalar, AMD tarafınca sağlanan var iseyılan ayarları geçersiz kılarken azamî boost frekans için artan voltaja müsaade veriyor ve yüksek frekanslarda kalabileceğiniz süreyi uzatıyor. Bu ayar değiştirildiğinde otomatik sürat aşırtma performansı bir üst noktaya taşınıyor. Scalar pahasını 1’erli düzeylerde artırabilirsiniz. PBO ‘Clock’ ayarı ise CPU’nun standart yükseltmesini tanımlanmış bir değişkenle aşmasına müsaade veriyor.
Güç dağıtım alt sisteminin (anakart satıcısı tarafınca tanımlandığı biçimde) özelliklerine bakılırsa her bir anakartın sonlarını tanımlayan “PBO Advanced” profilini de kullanabilirsiniz. Bu ayar anakart için en yüksek PPT, TDC ve EDC ayarlarını simgeliyor. Ayrıyeten PBO Scaler ve Clock ayarlarında bir değişiklik yapmıyor.
Bir hatırlatma olarak, Ryzen işlemcilerle bellek tarafında overclock yapmak ve yüksek frekanslara çıkmak mümkün. Bu niçinle çipleri en düşük vakit içindemaların yanı sıra yüksek frekans suratlarına çıkarabilirsiniz.
Önemli BIOS Ayarları
BIOS’a girmek pek sıradan olsa da karşınıza çıkan seçenekler aklınızı karıştırabilir. Aşağıda faydalı olan ayarları bulabilirsiniz:
- Base Clock (BCLK): İşlemcinin bellek ve PCIe aygıtlarıyla irtibat kurduğu frekans. Intel yongaları için var iseyılan BCLK 100 MHz’dir, fakat bunu daha küçük düzeyli performans artışları için ayarlayabilirsiniz. Temel saati ayarlamanın PCIe ve bellek veriyollarını da etkilediğini unutmayın. Bu niçinle BCLK ayarına fazla yüklenmenizi önermiyoruz.
- CPU Ratio Multiplier (CPU Oranı Çarpanı): CPU ve BCLK içindeki oranı belirler. İşlemcinin frekansı, temel saatin CPU çarpan oranıyla çarpılmasıyla ortaya çıkar. Örneğin, çarpanı 50 olan 100 MHz BCLK’ye sahip bir işlemci 5.000 MHz’de çalışacaktır.
- CPU Core Ratio: Burada çarpan ayarını tüm çekirdekler için yahut tekli olarak ayarlama imkanı sunuluyor.
- Vcore: Bu voltaj, Core Voltage yahut vCore üzere biroldukca isimle anılabilir. Fakat anakartın işlemciye ana giriş voltajını temsil eder.
- Voltage Mode (Voltaj Modu): “Otomatik” seçeneği anakartın işlemciye uygulanacak voltaja karar vermesini sağlarken, ‘Manual’ yahut ‘Override’ seçeneği sabit bir Vcore ayarı sabit bir voltaj atamanıza müsaade verir Offset modu, işlemciye frekanstan bağımsız olarak muhakkak bir ölçüde voltaj ekler. Adaptive voltage (Uyarlamalı voltaj) ise işlemci turbo modunda çalıştığında voltajı artırır.
- AVX Offset: AVX iş yüklerini yürütürken işlemci frekansını ayarlayabilen başka bir çarpandır. AVX komutları muazzam hızlanmalar sağlar, lakin bu komut seti hem de başka komut setlerinden daha fazla ısı üretir ve daha fazla güç tüketir. Bu da sürat aşırtma sırasında sistem kararsızlığına yol açabilir. Birçok yazılım ve oyunun AVX komutlarını kullanmadığını belirtelim.
- SpeedStep – Intel: Sistem yüküne nazaran işlemci suratını ve voltajını artıran yahut azaltan özellik.
- Uncore – Intel: İşlemcideki L3 önbellek, bilgi yolu çarpanı, bellek denetimcisi üzere farklı ünitelerin frekansını düzenler.
- FCLK – Intel: Bilgilerin işlemciden ekran kartına geçiş suratını denetim eder. AMD tarafında Infinity Fabric olarak bilinir ve bellek sürat aşırtması için kıymetlidir.
- VCCSA (Voltage for the System Agent): Bu voltajın artırılması, data yolu (ring bus) ve önbellek frekansında sürat aşırtması yaparken kararlılığa yardımcı olabilir.
- VCCIO: Bellek denetimcisi ve paylaşılan önbellek voltajı.
- Extreme Memory Profile (XMP): Uyumlu bellek kitlerinde XMP profilini aktifleştirir. Evvelden oluşturulmuş XMP profilleri yardımıyla belleklerin frekansını yükseltmek mümkündür. Lakin bu esnada CL kıymetleri (bellek gecikmesi) artabilir.