Jeoloji Uzmanı Prof. Dr. Aksoy’dan korkutan açıklama! Çok sayıda faal fay var
Bölgede yaşanan zelzelelerle ilgili değerlendirmede bulunan Anadolu Su Altı Araştırmaları ve Sporları Derneği (ASAD) Bilim Şurası ve Fırat Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Aksoy, bölgedeki hayli sayıda etkin fayın varlığına dikkat çekti.
“Ülkemizdeki sarsıntıların ağır olarak meydana geldiği bölgelerden biri de son vakit içinderda ismini sıkça duyduğumuz Van ilinin de ortasında yer aldığı Doğu Anadolu sıkışma bölgesidir” diyen Aksoy, “Bu bölge, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fay zonlarının birleşme noktası olan Karlıova’nın (Bingöl) doğusunda kalan bölgeyi kapsar. Bu alana niye sıkışma bölgesi deniyor? Zira güneydeki Arabistan Levhası (jeolojik olarak Batman ve daha güneyindeki düzlük alanlar Arabistan Levhası’dır) ve Anadolu Levhası (Siirt’in Baykan ilçesinden itibaren kuzeye yanlışsız olan dağlık alanlar) içinde bir yakınlaşma vardır ve bu yakınlaşmayı karşılamak üzere yerkabuğunda fazlaca sayıda fay gelişmiştir. Bu yakınlaşma devam ettiği için de faylar hareket etmekte ve zelzeleleri meydana getirmektedir. 1900-2020 yılları içinde büyüklüğü 5.5’ten çok olan, hasar yapan ve yüzey kırığı meydana getirmiş toplam 25 sarsıntının meydana geldiği dikkate alındığında, zelzele aktivitesinin pek yüksek olduğu söylenebilir. En güneyde yer alan Bitlis Bindirme Jenerasyonu üzerinde 6 Eylül 1975 tarihinde meydana gelmiş ve 2 bin 500’e yakın vatandaşımızın ömrünü kaybettiği, büyüklüğü 6.6 olan Lice ve 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van-Erciş merkezli zelzeleler, bu sıkışmanın niye olduğu bindirme fayları üzerinde meydana gelmiştir. Bu bölgenin devamı olan Kafkaslarda yer alan bindirme faylarının da pek canlı olup zelzelelere niye oldukları bilinmektedir. Bu zelzele bölgesinde son senelerda meydana gelmiş olan en yıkıcı zelzele 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van-Erciş merkezli sarsıntı ve 9 Kasım 2011 günü yaşanan Van-Edremit merkezli sarsıntılardır. 23 Ekim 2011 Van zelzelesi moment magnitüd büyüklüğü (MW) bakımından (Mw 7.2) ülkemizde 1999 Kocaeli (Mw 7.6) ve Düzce (Mw 7.1) zelzeleleriyle birlikte yer ivmesi kayıtları alınmış birinci 3 büyük sarsıntı içindedır. 600’den çok vatandaşımızın hayatını kaybettiği Van zelzelesi bir daha moment magnitüd büyüklüğü olarak Türkiye’de son 110 yıl ortasında meydana gelen birinci 10 sarsıntı içinde yerini almıştır” diye konuştu.
“BÖLGEDE SARSINTI ÜRETME POTANSİYELİNE SAHİP ÇOK SAYIDA ETKİN FAY VAR”
Doğu Anadolu Bölgesinde meydana gelmeye başlayan sarsıntıların Van etrafında sarsıntı üretme potansiyeline sahip etkin faylardan kaynakladığına dikkat çeken Aksoy, “24 Kasım 1976 tarihinde meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki Çaldıran-Muradiye zelzelesi, 3 bin 840 kişinin vefatına niye olmuştur. Bu faylar ondan sonrasındaki senelerda da büyüklüğü daha küçük olan fazlaca sayıda sarsıntı meydana getirmiştir. En son 6 Aralık 2021 tarihinde saat 00.46’da meydana gelen ve merkez üssü Van Gölü ortasında olan 4.9 büyüklüğündeki sarsıntı de bu doğrultu atımlı faylardan biri üzerinde meydana gelmiştir. Bütün bu zelzeleler, Van etrafında sarsıntı üretme potansiyeline sahip epey sayıda faal fayın varlığını ortaya koymaktadır” dedi.
“DEPREMİN AFETE DÖNÜŞMESİNİ ENGELLEMELİYİZ”
Anadolu Su Altı Araştırmaları ve Sporları Derneği (ASAD) Lideri Mehmet Salih Aygün ise zelzelelerin afete dönüşmesinin engellenmesinin değerine dikkat çekti. Dernek olarak bilim şurası üyeleri ile bir arada ellerinden gelen çalışmaları yaparak sürece katkı sunmayı amaçladıklarını kaydeden Aygün, “Arabistan ve Anadolu levhaları içindeki yakınlaşma ve bunun ortaya çıkardığı sıkışmaya bağlı olarak kâfi güç biriktikçe, bu faylar zelzele üretmeye devam edecektir. Ülkemizin bulunduğu jeolojik pozisyonu değiştirmek mümkün olmadığına nazaran, yerleşme ve yapılaşma faaliyetlerimizi bu nitekim hareket ederek planlamalı, bir tabiat olayı olan sarsıntının afete dönüşmesini engellemeliyiz. Bilhassa de faal faylar üzerinde katiyetle yerleşim yapmamalıyız” diye konuştu.
Bölgede yaşanan zelzelelerle ilgili değerlendirmede bulunan Anadolu Su Altı Araştırmaları ve Sporları Derneği (ASAD) Bilim Şurası ve Fırat Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Aksoy, bölgedeki hayli sayıda etkin fayın varlığına dikkat çekti.
“Ülkemizdeki sarsıntıların ağır olarak meydana geldiği bölgelerden biri de son vakit içinderda ismini sıkça duyduğumuz Van ilinin de ortasında yer aldığı Doğu Anadolu sıkışma bölgesidir” diyen Aksoy, “Bu bölge, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fay zonlarının birleşme noktası olan Karlıova’nın (Bingöl) doğusunda kalan bölgeyi kapsar. Bu alana niye sıkışma bölgesi deniyor? Zira güneydeki Arabistan Levhası (jeolojik olarak Batman ve daha güneyindeki düzlük alanlar Arabistan Levhası’dır) ve Anadolu Levhası (Siirt’in Baykan ilçesinden itibaren kuzeye yanlışsız olan dağlık alanlar) içinde bir yakınlaşma vardır ve bu yakınlaşmayı karşılamak üzere yerkabuğunda fazlaca sayıda fay gelişmiştir. Bu yakınlaşma devam ettiği için de faylar hareket etmekte ve zelzeleleri meydana getirmektedir. 1900-2020 yılları içinde büyüklüğü 5.5’ten çok olan, hasar yapan ve yüzey kırığı meydana getirmiş toplam 25 sarsıntının meydana geldiği dikkate alındığında, zelzele aktivitesinin pek yüksek olduğu söylenebilir. En güneyde yer alan Bitlis Bindirme Jenerasyonu üzerinde 6 Eylül 1975 tarihinde meydana gelmiş ve 2 bin 500’e yakın vatandaşımızın ömrünü kaybettiği, büyüklüğü 6.6 olan Lice ve 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van-Erciş merkezli zelzeleler, bu sıkışmanın niye olduğu bindirme fayları üzerinde meydana gelmiştir. Bu bölgenin devamı olan Kafkaslarda yer alan bindirme faylarının da pek canlı olup zelzelelere niye oldukları bilinmektedir. Bu zelzele bölgesinde son senelerda meydana gelmiş olan en yıkıcı zelzele 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van-Erciş merkezli sarsıntı ve 9 Kasım 2011 günü yaşanan Van-Edremit merkezli sarsıntılardır. 23 Ekim 2011 Van zelzelesi moment magnitüd büyüklüğü (MW) bakımından (Mw 7.2) ülkemizde 1999 Kocaeli (Mw 7.6) ve Düzce (Mw 7.1) zelzeleleriyle birlikte yer ivmesi kayıtları alınmış birinci 3 büyük sarsıntı içindedır. 600’den çok vatandaşımızın hayatını kaybettiği Van zelzelesi bir daha moment magnitüd büyüklüğü olarak Türkiye’de son 110 yıl ortasında meydana gelen birinci 10 sarsıntı içinde yerini almıştır” diye konuştu.
“BÖLGEDE SARSINTI ÜRETME POTANSİYELİNE SAHİP ÇOK SAYIDA ETKİN FAY VAR”
Doğu Anadolu Bölgesinde meydana gelmeye başlayan sarsıntıların Van etrafında sarsıntı üretme potansiyeline sahip etkin faylardan kaynakladığına dikkat çeken Aksoy, “24 Kasım 1976 tarihinde meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki Çaldıran-Muradiye zelzelesi, 3 bin 840 kişinin vefatına niye olmuştur. Bu faylar ondan sonrasındaki senelerda da büyüklüğü daha küçük olan fazlaca sayıda sarsıntı meydana getirmiştir. En son 6 Aralık 2021 tarihinde saat 00.46’da meydana gelen ve merkez üssü Van Gölü ortasında olan 4.9 büyüklüğündeki sarsıntı de bu doğrultu atımlı faylardan biri üzerinde meydana gelmiştir. Bütün bu zelzeleler, Van etrafında sarsıntı üretme potansiyeline sahip epey sayıda faal fayın varlığını ortaya koymaktadır” dedi.
“DEPREMİN AFETE DÖNÜŞMESİNİ ENGELLEMELİYİZ”
Anadolu Su Altı Araştırmaları ve Sporları Derneği (ASAD) Lideri Mehmet Salih Aygün ise zelzelelerin afete dönüşmesinin engellenmesinin değerine dikkat çekti. Dernek olarak bilim şurası üyeleri ile bir arada ellerinden gelen çalışmaları yaparak sürece katkı sunmayı amaçladıklarını kaydeden Aygün, “Arabistan ve Anadolu levhaları içindeki yakınlaşma ve bunun ortaya çıkardığı sıkışmaya bağlı olarak kâfi güç biriktikçe, bu faylar zelzele üretmeye devam edecektir. Ülkemizin bulunduğu jeolojik pozisyonu değiştirmek mümkün olmadığına nazaran, yerleşme ve yapılaşma faaliyetlerimizi bu nitekim hareket ederek planlamalı, bir tabiat olayı olan sarsıntının afete dönüşmesini engellemeliyiz. Bilhassa de faal faylar üzerinde katiyetle yerleşim yapmamalıyız” diye konuştu.