Hatice A. ÖZSÖKMEN / Talip ÖZTÜRK
Artan inşaat maliyetleri karşısında çaresiz kalan on binlerce kamu müteahhidinin ifl asın eşiğine geldiği belirtiliyor. Kimi firmaların teminat mektuplarını yakma noktasına geldiğini vurgulayan kesim temsilcileri, gerekli önlemlerin alınmaması halinde binlerce firmanın ifl asa sürükleneceği, projelerinin riske gireceği sonuç olarak hem bölümün birebir vakitte kamunun önemli kayıplarla karşı karşıya kalacağı ikazında bulunuyor.
“Türkiye inşaat çöplüğüne dönecek”
Seslerini duyurmak için Kamu Müteahhitleri Platformu ismi altında toplanan yaklaşık 2 bin firma, hükümetten bir an evvel dinamik fiyat farkı ödemesi, mühlet uzatımı, şartsız ve cezasız tasfiye hakkı istiyor. Husus ile ilgili DÜNYA’ya konuşan, Kamu Müteahhitleri Platformu Üyesi ve İtina İnşaat Kurucusu Emin İhtimam, ocak ayında yapılan ek fiyat kararnamesinin de sorunu çözmeye yetmediğini, firmaların iş yapamaz hale geldiğini söz ederek yaklaşan riske dikkat çekti. “İnşaat maliyetleri yüzde 200- 300 oranında artarken firmaların bu türlü işlerine devam etmeleri mümkün değil. Kontratlarında fiyat farkı koşulu olmayan firmaların ifl ası kaçınılmaz görünüyor. Bu durum yalnızca firmaları değil Türkiye’yi de ifl asa gdolayır” diyen Emin İtina, kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Türkiye’de istihdamın yüzde 6-7’si inşaat bölümünden geliyor. Lokomotif kesim olarak inşaat yan dalları de ayakta tutuyor. Kamu projelerini alan firmalar olarak iş bitimine kadar dinamik fiyat farkı, mühlet uzatımı ve tasfiye hakkı istiyoruz. Bu gerçekleşmezse Türkiye bir inşaat çöplüğüne dönecek. Kamu projeleri yarım kalacak. Bu beraberinde toplumsal ve siyasal problemlere da niye olacak. Üç aydan bu yana 2 bine yakın firmanın bir ortaya geldiği bu platformda sesimizi duyurmaya çalışıyoruz”
“Müteahhitler yeni işlere başlayamıyor”
Gaziantep İnşaat Müteahhitleri Derneği Lideri Bora Kanevetçi de meslektaşlarının öngörülemeyen, yüksek ve denetimsiz fiyat artışlarından dolayı işe başlayamadığın, devam etmekte olan işlerini de bitirmekte zorlandığını kaydetti. Kanevetçi, “Temel inşaat gereci olan başta beton, demir, çimento, pvc, cam, seramik ve başka tüm kalemlerde fazlaca fazla fiyat artışı var. Bilhassa birtakım kalemlerde meydana gelen artışlar dövizin, akaryakıtın, doğal gazın, elektriğin epey hayli üzerinde. Yapsat yapan meslektaşlarımız, inşaatı devam eden bir binada 1 TL’ye sattığı daireyi 2 TL’ye mal edemiyor. Bina bitinceye kadar oluşan ziyan ortada. bir epey meslektaşımız ellerindeki işleri teslim etmek için uğraş gösteriyor. Yeni projelerde ise fiyat bile veremiyor çünkü maliyetini hesaplayamıyor. Bir öteki kıymetli sıkıntımız müteahhitler vadeli mal alamıyor. Hatta parasını peşin vermek istesen dahi öncesinden irtibat yapamıyorsun. Hal bu biçimde olunca meslektaşlarımız ticaretlerini sürdürmekte zorlanıyorlar” diye konuştu.
“Bıçak kemiğe dayandı”
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Lideri Burkay Güçyetmez ise art geriye yapılan artırımlara inşaat müteahhitlerinin dayanacak gücünün kalmadığını vurguladı. “Bıçak kemiğe dayandı” diyen Güçyetmez, şunları kaydetti: “Müteahhitlerin ve dalın zora girmesinin başta işsizlik olmak üzere ülkemize ve ötürüsı ile vilayetimize fazlaca istikametli toplumsal ve ekonomik makus sonuçları olacaktır. İnşaat kesiminin nasıl düzlüğe çıkarılacağı tarafında önemli kararlar alınmalı ve inşaat dalı ivedilikle desteklenmelidir. Girdi maliyetlerine yapılan artırımların durdurulması için ivedilikle yetkililer harekete geçmeli, ayrıcı da girdi maliyetlerini azaltıcı tedbir paketleri devreye sokulmalıdır. Ayrıyeten kamu müteahhitliği yapan meslektaşlarımıza işi tasfiye etme hakkı da tanınmalıdır.”
“Fiyat farkı kararnamesi yaralara ilaç olamadı”
Gaziantep Ticaret Odası Lideri Tuncay Yıldırım, kesimin en büyük kasveti olan bu öngörülemez seviyedeki maliyet artışlarının telafisi için TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren fiyat farkı kararnamesinin yaralara ilaç olmadığını belirtti. Yıldırım, mevzuyla ilgili şunları söylemiş oldu: “Düzenleme, inşaat bölümü ile onun direkt ve dolaylı tesiri altındaki hayli sayıdaki alt dalın meselelerine deva olmaktan uzak kalmış ve bölümün en değerli beklentisi olan tasfiye hakkına da yer verilmemiştir. ötürüsıyla kamu müteahhitlerinin birçoğu ne yazık ki ifl asın eşiğine gelmiş durumda. Şayet bu yaralar sarılmaz, kesimin yaşadığı problemlere tatmin edici ve kalıcı tahliller getirilmezse ekonomimizde epeyce daha derin yaralar açılması işten bile değil. Taleplerimiz binlerce kişinin ekmek kapısının kapanmasını önlemek için. Türkiye’deki 80 bine yakın müteahhittin ticari faaliyetlerinin durması demek bir milyona yakın emekçinin direkt işsiz kalması manasına geliyor ki bunun ekonomik ve toplumsal sonuçları da ağır olacaktır. Kamuya iş yapan müteahhitler için en çabuk alınacak önlemler; ek fiyat farkının devam eden işler için iş bitim mühletine kadar ödenmesi ile birlikte başlamamış yahut yüzde 50’den az ilerlemiş işler için tasfiye hakkı getirilmesidir.”
“Tılsın bozuldu, inşaat işi ateşten gömlek”
Maliyet artışlarının inşaat kesimindeki firmaları önemli bir çıkmaza soktuğunu kaydeden Afyonkarahisar Endüstrici ve İş Adamları Derneği (AFSİAD) Lideri Kadir Sayın, “Özellikle devletten kamu ihalesi alan alt-üst yapı ve bina inşaatı yapan müteahhit şirketler para kazanmayı bırakın daima ziyan ediyor ve taahhütlerini tamamlamakta sorun yaşıyor. Öz sermayelerini kullanarak taahhütlerini yerine getirmeye çalışıyor fakat bu kısa vade için bile sürdürülebilir değil. Bu şirketler için ağır bir darbe demektir. İnşaat dalının tılsımı bozuldu” dedi. Kamu müteahhitlerinin taahhütleri için devletten acil olarak ortadaki aktüel fiyatlara bakılırsa fiyat farkının karşılanması ya da fesih kararnamesi hakkı verilmesini beklediklerini kaydeden Sayın, şöyleki konuştu: “Bu hususta bir tedbir alınmazsa kamu yatırımları kilitlenebilir hatta durabilir ve firmalar ifl aslarla karşılaşabilir. Kesimdeki kimi firmalar teminat mektuplarını yakacak noktaya kadar geldi. Teminat mektuplarının yakılması şirketlerin geleceğini yok etmesi demek. tekrar hiç bir kamu ihalesine giremezler. Ziyanlarını karşılayamaz. İnşaatçıların için bu durum ateşten gömlek demek. Maliyet artışları niçiniyle oluşan aktüel fiyat farkının giderilmesi, fesih hakkı tanınarak bir daha ihale sürecinin başlatılması gerekiyor. Firmalara kararnamelerle fesih hakkı tanınması ve fiyat farkının giderilmesi inşaat bölümünün geleceği açısından ehemmiyet taşıyor. Dalımız ülke iktisadı için uzun yıllardır kaldıraç bakılırsavi yapıyor. Yanında birfazlaca kesimi etkileyeceği üzere şirketlerin bu süreçte ziyan görmesi, işsizliği de tetikleyecektir.”
“KAMU İNŞAATLARI YARIM KALACAK”
Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Lideri Hüsnü Serteser, “Belirlenecek fiyat farkının inşaat materyallerinde yaşanan enfl asyon oranına paralel artmaması, birfazlaca inşaat firmasının batmasına ve kamu inşaat işlerinin yarım kalmasına sebep olacak” dedi. Sürer şu biçimde devam etti: “bir daha ihaleye verilmesi, birebir işin şimdiki maliyetlerle 2-3 katına çıkmasına ve kamunun daha büyük ziyan etmesine sebep olacaktır. 31 Aralık 2021 tarihi ve öncesinde işi yüklenen müteahhitlere 1 Ocak 2022 tarihinden işin bitimine kadarki süreci kapsayacak biçimde, enfl asyon oranına paralel olacak biçimde fiyat farkı ödemesinin yapılması, fiziki gerçekleşmesi yüzde 50’nin altında kalıp gerek finansal, gerekse de teknik açıdan devam ettirilmesi mümkün olmayan kamuya ilişkin işler için şartsız ve cezasız ‘Tasfiye Hakkı’, işlerini devam ettirmek isteyen üstlenici firmalarına da müddet uzatma hakkı tanınmasını talep ediyoruz.”
“FİYAT FARKI VE TASFİYE HAKKI TANINMALI”
Eskişehir Ticaret Odası (ETO) Lideri Metin Güler, tüm dünyada emtia fiyatlarının katlanmasıyla birlikte kamuya iş yapan müteahhitlerin güç durumda olduğunu belirterek, bu firmalara fiyat farkı verilmesi ve cezasız tasfiye hakkı tanınması gerektiğini söylemiş oldu. Güler, “Emtia fiyatlarının süratle artması kamuya iş yapan müteahhitleri mağdur etti. İnşaat kesimi için hayati değer taşıyan tüm materyallerin fiyatları global piyasalarda alt üst oldu. Demirden çimentoya kadar birfazlaca eserde fiyatlar üçe ve hatta dörde katlandı. Bu durum hem materyal tedarik etmede tıpkı vakitte maliyet hesabında büyük sorun yaşatıyor” dedi. Kamu ile iş yapan müteahhitlerin yaşadıkları bu sorunun tahlili için yüklenici firmalara fiyat farkı verilmesi gerektiğini belirten Güler, ayrıyeten bu firmalara cezasız tasfiye hakkı tanınması gerektiğini kaydetti. İnşaat kesiminin maliyetlerini etkileyen emtia fiyatlarındaki artışın öngörülemez olduğunu aktaran Güler, “Kamu ile iş yapan inşaat kesimindeki firmaların bu emtia fiyatlarıyla ayakta kalması ve faaliyetlerine devam etmesi mümkün değil. Kamuyla iş yapan tüm firmaların fiyat farkı ve tasfiye hakkı beklentisi var. Devletin gerekli adımları atmasını bekliyoruz. Bugüne kadar uygun niyetle kontrat yükümlülüklerini yerine getirmiş fakat global çaptaki fiyat artışlarından olumsuz etkilenerek taahhütlerini yerine getirmekte zorlanan firmalara da ek mühlet tanınması gerekiyor. Bölümde yaşanan mağduriyetin çözülmesi ile mümkün ifl asların önüne geçilebilir” sözlerini kullandı.
Artan inşaat maliyetleri karşısında çaresiz kalan on binlerce kamu müteahhidinin ifl asın eşiğine geldiği belirtiliyor. Kimi firmaların teminat mektuplarını yakma noktasına geldiğini vurgulayan kesim temsilcileri, gerekli önlemlerin alınmaması halinde binlerce firmanın ifl asa sürükleneceği, projelerinin riske gireceği sonuç olarak hem bölümün birebir vakitte kamunun önemli kayıplarla karşı karşıya kalacağı ikazında bulunuyor.
“Türkiye inşaat çöplüğüne dönecek”
Seslerini duyurmak için Kamu Müteahhitleri Platformu ismi altında toplanan yaklaşık 2 bin firma, hükümetten bir an evvel dinamik fiyat farkı ödemesi, mühlet uzatımı, şartsız ve cezasız tasfiye hakkı istiyor. Husus ile ilgili DÜNYA’ya konuşan, Kamu Müteahhitleri Platformu Üyesi ve İtina İnşaat Kurucusu Emin İhtimam, ocak ayında yapılan ek fiyat kararnamesinin de sorunu çözmeye yetmediğini, firmaların iş yapamaz hale geldiğini söz ederek yaklaşan riske dikkat çekti. “İnşaat maliyetleri yüzde 200- 300 oranında artarken firmaların bu türlü işlerine devam etmeleri mümkün değil. Kontratlarında fiyat farkı koşulu olmayan firmaların ifl ası kaçınılmaz görünüyor. Bu durum yalnızca firmaları değil Türkiye’yi de ifl asa gdolayır” diyen Emin İtina, kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Türkiye’de istihdamın yüzde 6-7’si inşaat bölümünden geliyor. Lokomotif kesim olarak inşaat yan dalları de ayakta tutuyor. Kamu projelerini alan firmalar olarak iş bitimine kadar dinamik fiyat farkı, mühlet uzatımı ve tasfiye hakkı istiyoruz. Bu gerçekleşmezse Türkiye bir inşaat çöplüğüne dönecek. Kamu projeleri yarım kalacak. Bu beraberinde toplumsal ve siyasal problemlere da niye olacak. Üç aydan bu yana 2 bine yakın firmanın bir ortaya geldiği bu platformda sesimizi duyurmaya çalışıyoruz”
“Müteahhitler yeni işlere başlayamıyor”
Gaziantep İnşaat Müteahhitleri Derneği Lideri Bora Kanevetçi de meslektaşlarının öngörülemeyen, yüksek ve denetimsiz fiyat artışlarından dolayı işe başlayamadığın, devam etmekte olan işlerini de bitirmekte zorlandığını kaydetti. Kanevetçi, “Temel inşaat gereci olan başta beton, demir, çimento, pvc, cam, seramik ve başka tüm kalemlerde fazlaca fazla fiyat artışı var. Bilhassa birtakım kalemlerde meydana gelen artışlar dövizin, akaryakıtın, doğal gazın, elektriğin epey hayli üzerinde. Yapsat yapan meslektaşlarımız, inşaatı devam eden bir binada 1 TL’ye sattığı daireyi 2 TL’ye mal edemiyor. Bina bitinceye kadar oluşan ziyan ortada. bir epey meslektaşımız ellerindeki işleri teslim etmek için uğraş gösteriyor. Yeni projelerde ise fiyat bile veremiyor çünkü maliyetini hesaplayamıyor. Bir öteki kıymetli sıkıntımız müteahhitler vadeli mal alamıyor. Hatta parasını peşin vermek istesen dahi öncesinden irtibat yapamıyorsun. Hal bu biçimde olunca meslektaşlarımız ticaretlerini sürdürmekte zorlanıyorlar” diye konuştu.
“Bıçak kemiğe dayandı”
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Lideri Burkay Güçyetmez ise art geriye yapılan artırımlara inşaat müteahhitlerinin dayanacak gücünün kalmadığını vurguladı. “Bıçak kemiğe dayandı” diyen Güçyetmez, şunları kaydetti: “Müteahhitlerin ve dalın zora girmesinin başta işsizlik olmak üzere ülkemize ve ötürüsı ile vilayetimize fazlaca istikametli toplumsal ve ekonomik makus sonuçları olacaktır. İnşaat kesiminin nasıl düzlüğe çıkarılacağı tarafında önemli kararlar alınmalı ve inşaat dalı ivedilikle desteklenmelidir. Girdi maliyetlerine yapılan artırımların durdurulması için ivedilikle yetkililer harekete geçmeli, ayrıcı da girdi maliyetlerini azaltıcı tedbir paketleri devreye sokulmalıdır. Ayrıyeten kamu müteahhitliği yapan meslektaşlarımıza işi tasfiye etme hakkı da tanınmalıdır.”
“Fiyat farkı kararnamesi yaralara ilaç olamadı”
Gaziantep Ticaret Odası Lideri Tuncay Yıldırım, kesimin en büyük kasveti olan bu öngörülemez seviyedeki maliyet artışlarının telafisi için TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren fiyat farkı kararnamesinin yaralara ilaç olmadığını belirtti. Yıldırım, mevzuyla ilgili şunları söylemiş oldu: “Düzenleme, inşaat bölümü ile onun direkt ve dolaylı tesiri altındaki hayli sayıdaki alt dalın meselelerine deva olmaktan uzak kalmış ve bölümün en değerli beklentisi olan tasfiye hakkına da yer verilmemiştir. ötürüsıyla kamu müteahhitlerinin birçoğu ne yazık ki ifl asın eşiğine gelmiş durumda. Şayet bu yaralar sarılmaz, kesimin yaşadığı problemlere tatmin edici ve kalıcı tahliller getirilmezse ekonomimizde epeyce daha derin yaralar açılması işten bile değil. Taleplerimiz binlerce kişinin ekmek kapısının kapanmasını önlemek için. Türkiye’deki 80 bine yakın müteahhittin ticari faaliyetlerinin durması demek bir milyona yakın emekçinin direkt işsiz kalması manasına geliyor ki bunun ekonomik ve toplumsal sonuçları da ağır olacaktır. Kamuya iş yapan müteahhitler için en çabuk alınacak önlemler; ek fiyat farkının devam eden işler için iş bitim mühletine kadar ödenmesi ile birlikte başlamamış yahut yüzde 50’den az ilerlemiş işler için tasfiye hakkı getirilmesidir.”
“Tılsın bozuldu, inşaat işi ateşten gömlek”
Maliyet artışlarının inşaat kesimindeki firmaları önemli bir çıkmaza soktuğunu kaydeden Afyonkarahisar Endüstrici ve İş Adamları Derneği (AFSİAD) Lideri Kadir Sayın, “Özellikle devletten kamu ihalesi alan alt-üst yapı ve bina inşaatı yapan müteahhit şirketler para kazanmayı bırakın daima ziyan ediyor ve taahhütlerini tamamlamakta sorun yaşıyor. Öz sermayelerini kullanarak taahhütlerini yerine getirmeye çalışıyor fakat bu kısa vade için bile sürdürülebilir değil. Bu şirketler için ağır bir darbe demektir. İnşaat dalının tılsımı bozuldu” dedi. Kamu müteahhitlerinin taahhütleri için devletten acil olarak ortadaki aktüel fiyatlara bakılırsa fiyat farkının karşılanması ya da fesih kararnamesi hakkı verilmesini beklediklerini kaydeden Sayın, şöyleki konuştu: “Bu hususta bir tedbir alınmazsa kamu yatırımları kilitlenebilir hatta durabilir ve firmalar ifl aslarla karşılaşabilir. Kesimdeki kimi firmalar teminat mektuplarını yakacak noktaya kadar geldi. Teminat mektuplarının yakılması şirketlerin geleceğini yok etmesi demek. tekrar hiç bir kamu ihalesine giremezler. Ziyanlarını karşılayamaz. İnşaatçıların için bu durum ateşten gömlek demek. Maliyet artışları niçiniyle oluşan aktüel fiyat farkının giderilmesi, fesih hakkı tanınarak bir daha ihale sürecinin başlatılması gerekiyor. Firmalara kararnamelerle fesih hakkı tanınması ve fiyat farkının giderilmesi inşaat bölümünün geleceği açısından ehemmiyet taşıyor. Dalımız ülke iktisadı için uzun yıllardır kaldıraç bakılırsavi yapıyor. Yanında birfazlaca kesimi etkileyeceği üzere şirketlerin bu süreçte ziyan görmesi, işsizliği de tetikleyecektir.”
“KAMU İNŞAATLARI YARIM KALACAK”
Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Lideri Hüsnü Serteser, “Belirlenecek fiyat farkının inşaat materyallerinde yaşanan enfl asyon oranına paralel artmaması, birfazlaca inşaat firmasının batmasına ve kamu inşaat işlerinin yarım kalmasına sebep olacak” dedi. Sürer şu biçimde devam etti: “bir daha ihaleye verilmesi, birebir işin şimdiki maliyetlerle 2-3 katına çıkmasına ve kamunun daha büyük ziyan etmesine sebep olacaktır. 31 Aralık 2021 tarihi ve öncesinde işi yüklenen müteahhitlere 1 Ocak 2022 tarihinden işin bitimine kadarki süreci kapsayacak biçimde, enfl asyon oranına paralel olacak biçimde fiyat farkı ödemesinin yapılması, fiziki gerçekleşmesi yüzde 50’nin altında kalıp gerek finansal, gerekse de teknik açıdan devam ettirilmesi mümkün olmayan kamuya ilişkin işler için şartsız ve cezasız ‘Tasfiye Hakkı’, işlerini devam ettirmek isteyen üstlenici firmalarına da müddet uzatma hakkı tanınmasını talep ediyoruz.”
“FİYAT FARKI VE TASFİYE HAKKI TANINMALI”
Eskişehir Ticaret Odası (ETO) Lideri Metin Güler, tüm dünyada emtia fiyatlarının katlanmasıyla birlikte kamuya iş yapan müteahhitlerin güç durumda olduğunu belirterek, bu firmalara fiyat farkı verilmesi ve cezasız tasfiye hakkı tanınması gerektiğini söylemiş oldu. Güler, “Emtia fiyatlarının süratle artması kamuya iş yapan müteahhitleri mağdur etti. İnşaat kesimi için hayati değer taşıyan tüm materyallerin fiyatları global piyasalarda alt üst oldu. Demirden çimentoya kadar birfazlaca eserde fiyatlar üçe ve hatta dörde katlandı. Bu durum hem materyal tedarik etmede tıpkı vakitte maliyet hesabında büyük sorun yaşatıyor” dedi. Kamu ile iş yapan müteahhitlerin yaşadıkları bu sorunun tahlili için yüklenici firmalara fiyat farkı verilmesi gerektiğini belirten Güler, ayrıyeten bu firmalara cezasız tasfiye hakkı tanınması gerektiğini kaydetti. İnşaat kesiminin maliyetlerini etkileyen emtia fiyatlarındaki artışın öngörülemez olduğunu aktaran Güler, “Kamu ile iş yapan inşaat kesimindeki firmaların bu emtia fiyatlarıyla ayakta kalması ve faaliyetlerine devam etmesi mümkün değil. Kamuyla iş yapan tüm firmaların fiyat farkı ve tasfiye hakkı beklentisi var. Devletin gerekli adımları atmasını bekliyoruz. Bugüne kadar uygun niyetle kontrat yükümlülüklerini yerine getirmiş fakat global çaptaki fiyat artışlarından olumsuz etkilenerek taahhütlerini yerine getirmekte zorlanan firmalara da ek mühlet tanınması gerekiyor. Bölümde yaşanan mağduriyetin çözülmesi ile mümkün ifl asların önüne geçilebilir” sözlerini kullandı.