Kıyamete sürüklenen insanlık için son talih Glasgow!
Fatma G. Kabasakallı – İklim krizi, bir müddetdir tüm dünyada gündemin üst sıralarında yerini almışken, geçen yıl yapılması planlanan lakin pandemi niçiniyle bu yıla ertelenen “BM İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 26. Taraflar Konferansı (COP26)” İskoçya’nın Glasgow kentinde bugün başlıyor. Kasımın 12’sine kadar sürecek konferansta, iklim değişikliğiyle uğraşta dünya başkanlarının taahhütlerinin gündeme gelmesi ve epey değerli kararların alınması bekleniyor. Türkiye’nin bu konferansa birinci kere Paris İklim Anlaşması’nı onaylamış bir ülke olarak katılacak olması da dikkat çekiyor. Konferansta alınacak kararlar ve ülkelerin vereceği taahhütler, ülke ekonomilerinde, şirketlerde olduğu kadar günlük hayatımızda da değişimler yaratmaya aday. Çünkü ülkelerin iklim krizine karşı alacağı politik kararlar ve uygulamalar, kullandığımız araçlardan, yakıtlara, konutlarımızın yalıtımına kadar bir fazlaca şeyi etkileyecek, yeni bir ekonomik ve toplumsal dönüşüm yaşatacak.
GAYRETLER YETERSİZ
Geçen aylarda Avrupa ve Türkiye başta olmak üzere, sel, yangın üzere doğal afetlerdeki artışın gerisinde global ısınmanın olduğu artık bilimsel açıdan da kabul görmüş bir gerçek. Konferansın temel aldığı ve BM’nin ağustos ayında yayımladığı “Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli”nin iklim değişikliğine yönelik kıymetlendirme raporu (IPCC) da iki kıymetli noktayı tartışmaya kapattı: Birincisi, global sıcaklığın öngörülenden 10 yıl evvel yani 2030’a kadar 1.5 derece artacağı; ikincisi de bilim erkeklerinın, emisyonlardaki artışın sebep olduğu iklim değişikliğinin “insan ürünü” olduğunu açıkça kabul etmiş olması. COP26’nın temel aldığı IPCC raporuna nazaran, global ısınmanın “korkunç neticeleri”nı yaşamaya başladık ve gelecek senelerda bu giderek daha besbelli hale gelecek. tıpkı vakitte, iklim değişimine karşı gösterilen eforlar da global ısınmayı 1.5 derecede sınırlama konusunda yetersiz kalıyor.
GÜNDEM NE OLACAK?
ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan çıkaran Donald Trump’ın akabinde Joe Biden’ın bu mutabakata yine geri dönmesi ve net sıfır karbon taahhütlerini açıklaması, COP26 öncesindeki en kıymetli gelişmelerden biri oldu. Çin’in kömür yatırımlarını azaltma amacı, Suudi Arabistan’ın 2060 için net sıfır emisyon maksadı koyması ve Türkiye’nin Paris Anlaşması’nı onaylaması üzere gelişmeler de COP26 için heyecan yarattı. Dünyanın “en güzel son şansı” olarak bedellendirilen Glasgow’daki COP26 Konferansı’nda 200 ülkeden 2030 yılına kadar yaydıkları emisyonları azaltma planlarını sunmaları bekleniyor. Hakikaten bu ülkeler 2015’de global ısınmayı endüstrileşme öncesi sevilere kıyasla 2 derecenin, hatta mümkünse 1.5 derecenin altında tutma amacını gerçekleştirmek için değişiklikler yapma konusunda anlaşmıştı. Bu yüzden, Paris Anlaşması’na taraf ülkelerin 2050 yılında net sıfır emisyon salımına ulaşmak için önemli seviyede emisyon azaltımına gitmesi gerekiyor. Konferansa 120’nin üzerinde ülke önderinin iştiraki beklenirken, dünya önderleri doruğunun akabinde yeşil ulaşımdan, doğayı muhafazaya kadar her gün farklı bir mevzu ele alınacak. 4 Kasım Dünya Güç Günü’nde ise BM İklim Değişikliği Konferansı Lideri, İngiliz siyasetçi Alok Sharma “Kömürü tarih yapalım” davetinde bulunacak, 10 Kasım Ulaştırma Günü’nde de elektrikli araçlar konusuna odaklanılacak. Konferansın duyurulan öbür gündem hususları içinde elektrikli araçlara geçişin hızlandırılması, daha az ağaç kesilmesi, kıyı savunma sistemlerinin teşviki üzere iklim değişikliğinin tesirlerinden insanların nasıl korunacağına yönelik uygulamalar da yer alıyor.
KARARLAR OY BİRLİĞİYLE ALINIYOR
COP26 Konferansı’nda teknik olsa da atılacak en kıymetli somut adımlardan biri, Paris İklim Anlaşması’nın nasıl uygulanacağını belirleyen kuralların tanımlanması ve onaylanması olacak. İklim konferanslarının en değerli, tahminen de en zorlayıcı özelliklerinden biri, her sonucun oy birliğiyle alınması gerekliliği ve her bir ülkenin vetosunun bile sunulan teşebbüsü engelleme gücüne sahip olması. Hakikaten evvelki konferanslarda Avustralya ve Rusya üzere fosil yakıt üreticisi ülkeler kimi kararları veto etmişti. Öte yandan resmi müzakereler, COP26 Konferansı’nın en kritik sürecini oluşturuyor. Tüm dünyayı 2050’de sıfır emisyon amacına ulaştırmak için yürütülen müzakerelerin yanı sıra, gelişmiş ülkelere, 2015’te taahhüt ettikleri 100 milyar dolarlık fonu hayata geçirmeleri daveti yapılması bekleniyor. Lakin global pandemi ve yükselen güç fiyatlarıyla yüksek enflasyona açık hale gelen ülkelerin, bu kelamı yerine getirmelerine kuşkuyla bakılıyor. COP26’dan somut sonuç çıkmayacağı beklentisinin yanında, bugüne kadar somut adım atmada çekimser kalan ülkelerin, bu tutumlarının süreceği tenkitleri de yapılıyor.
İKLİM KRİZİNE KARŞI NÜKLEER GÜÇ
Her ne kadar COP26 öncesi Avrupa, ABD ve Çin üzere ülkeler emisyon azaltım taahhütlerini kamuoyuyla paylaşmış olsa da konferansta, ülkelerin emisyon azaltımı konusundaki ulusal katkı beyanlarını güncellemeleri bekleniyor. Bilhassa de kömür kullanmasını azaltan, yenilenebilir güç kullanmasını artıran ve elektrikli araçlara geçiş stratejilerini de içeren taahhütlerini nasıl gerçekleştireceklerini anlatmaları bekleniyor.
tıpkı vakitte konferansın iklim krizine karşı Fransa’nın başını çektiği nükleer güç savunucuları için de bir fırsat olacağı görüşü hakim. Hakikaten Microsoft’un kurucusu ABD’li yatırımcı Bill Gates de iklim değişikliği ve yüksek güç fiyatlarıyla gayret için daha fazla nükleer güç kullanılması gerektiğini savundu. Alman medyasına konuşan Gates, nükleer güç santrallerinin kapatılmasının temel güç güvenliği ve uygun meblağların sağlanmasını güçleştirdiğini belirtti. Gates, doğal gaz santrallerinin kurulmasına kuşkuyla yaklaştığını da söz etti. Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia da, iklim değişikliğiyle uğraşta “atom enerjisi” (nükleer enerji) kullanılması teklifinde bulundu.
ÜNLÜ İSİMLER DE GLASGOW’DA
İskoçya’nın en büyük kenti olan Glasgow’daki konferansa yaklaşık 30 bin kişinin katılması bekleniyor. Kentteki güvenlik tedbirleri en yüksek seviyeye çıkartılırken, konferans boyunca her gün yaklaşık 10 bin polisin gorevlendirileceği belirtiliyor. Dünyaca ünlü çevreci aktivist Greta Thunberg’in de protestolara katılması beklenirken, İngiliz çevreci ve belgesel imalcisi Sir David Attenborough’un da konferansa katılacağı, Hollywood yıldızı Matt Damon’un bir konuşma yapacağı açıklandı. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in aktifliğe katılmayacağı belirtilirken, Çinli önder Şi Cinping’in ise çevrimiçi katılacağı kaydedildi.
PROTESTOLARLA BASKI YARATACAKLAR
Bugüne kadar farklı ülkelerde düzenlenen BM iklim konferanslarının vazgeçilmezlerinden biri de iklim aktivistleri ve sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği protestolar. Ülkelerin İklim Konferansı’ndaki kararlarını etkileme konusunda kıymetli bir baskı ögesi olmayı başaran protestoların, Glasgow’da da tesirli olması bekleniyor. Protestoların en ağırlaşması beklenen tarih ise Global İklim Adaleti Günü olarak kabul edilen 6 Kasım.
“COP26 Koalisyonu” ismi altında buluşan yaklaşık 100 kuruluşun ve 100 bin kişinin katılması beklenen şovlara tüm dünyadan iştirak olması bekleniyor. “Yok Oluş İsyanı” (Extinction Rebellion) isimli çevreci kümenin, bugüne kadar olduğu üzere bu yıl da “şiddet içermeyen” dikkat alımlı protestolara imza atacağı varsayım ediliyor.
Öte yandan İngiltere’de son periyotta hareketleriyle gündeme gelen çevreci aktivist küme “Insulate Britian”ın da konferans boyunca, bilhassa trafiği ve yolları ilgi cazip metotlarla kapatma şovlarını yapması bekleniyor. Geçen aylarda düzenledikleri bir harekette, protestoculardan kimileri, kapattıkları yollarda gözaltına alınmamak için ellerini yapıştırıcıyla yollara yapıştırmıştı. GreenPeace de COP26’dan somut sonuç çıkması için protesto şovları yapacak.
TÜRKİYE’DEN BİRİNCİ ADIMLAR
Türkiye’nin COP26’ya birinci sefer “Paris Anlaşması’nın imzalayıcısı ve tarafı olarak” katılması büyük değer taşıyor. Bu kapsamda attığı birinci adımlarından biri de Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın ismini “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı” olarak değiştirmek oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki Çölleşme ve Erozyonla Çaba Genel Müdürlüğü de Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlandı. Ayrıyeten Bakanlık bünyesinde İklim Değişikliği Başkanlığı da kuruldu.
Türkiye’nin iklim krizine karşı çalışmaları için birkaç kalkınma bankasından fon aldığı da konuşuluyor. Öteki yandan, Türkiye’nin, gelişmiş ülkeler kategorisi olarak bilinen “Ek-1”den çıkmaya ait talebini geri çektiği ve bu hususta bir müzakere olmayacağı da bildirildi.
Fatma G. Kabasakallı – İklim krizi, bir müddetdir tüm dünyada gündemin üst sıralarında yerini almışken, geçen yıl yapılması planlanan lakin pandemi niçiniyle bu yıla ertelenen “BM İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 26. Taraflar Konferansı (COP26)” İskoçya’nın Glasgow kentinde bugün başlıyor. Kasımın 12’sine kadar sürecek konferansta, iklim değişikliğiyle uğraşta dünya başkanlarının taahhütlerinin gündeme gelmesi ve epey değerli kararların alınması bekleniyor. Türkiye’nin bu konferansa birinci kere Paris İklim Anlaşması’nı onaylamış bir ülke olarak katılacak olması da dikkat çekiyor. Konferansta alınacak kararlar ve ülkelerin vereceği taahhütler, ülke ekonomilerinde, şirketlerde olduğu kadar günlük hayatımızda da değişimler yaratmaya aday. Çünkü ülkelerin iklim krizine karşı alacağı politik kararlar ve uygulamalar, kullandığımız araçlardan, yakıtlara, konutlarımızın yalıtımına kadar bir fazlaca şeyi etkileyecek, yeni bir ekonomik ve toplumsal dönüşüm yaşatacak.
GAYRETLER YETERSİZ
Geçen aylarda Avrupa ve Türkiye başta olmak üzere, sel, yangın üzere doğal afetlerdeki artışın gerisinde global ısınmanın olduğu artık bilimsel açıdan da kabul görmüş bir gerçek. Konferansın temel aldığı ve BM’nin ağustos ayında yayımladığı “Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli”nin iklim değişikliğine yönelik kıymetlendirme raporu (IPCC) da iki kıymetli noktayı tartışmaya kapattı: Birincisi, global sıcaklığın öngörülenden 10 yıl evvel yani 2030’a kadar 1.5 derece artacağı; ikincisi de bilim erkeklerinın, emisyonlardaki artışın sebep olduğu iklim değişikliğinin “insan ürünü” olduğunu açıkça kabul etmiş olması. COP26’nın temel aldığı IPCC raporuna nazaran, global ısınmanın “korkunç neticeleri”nı yaşamaya başladık ve gelecek senelerda bu giderek daha besbelli hale gelecek. tıpkı vakitte, iklim değişimine karşı gösterilen eforlar da global ısınmayı 1.5 derecede sınırlama konusunda yetersiz kalıyor.
GÜNDEM NE OLACAK?
ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan çıkaran Donald Trump’ın akabinde Joe Biden’ın bu mutabakata yine geri dönmesi ve net sıfır karbon taahhütlerini açıklaması, COP26 öncesindeki en kıymetli gelişmelerden biri oldu. Çin’in kömür yatırımlarını azaltma amacı, Suudi Arabistan’ın 2060 için net sıfır emisyon maksadı koyması ve Türkiye’nin Paris Anlaşması’nı onaylaması üzere gelişmeler de COP26 için heyecan yarattı. Dünyanın “en güzel son şansı” olarak bedellendirilen Glasgow’daki COP26 Konferansı’nda 200 ülkeden 2030 yılına kadar yaydıkları emisyonları azaltma planlarını sunmaları bekleniyor. Hakikaten bu ülkeler 2015’de global ısınmayı endüstrileşme öncesi sevilere kıyasla 2 derecenin, hatta mümkünse 1.5 derecenin altında tutma amacını gerçekleştirmek için değişiklikler yapma konusunda anlaşmıştı. Bu yüzden, Paris Anlaşması’na taraf ülkelerin 2050 yılında net sıfır emisyon salımına ulaşmak için önemli seviyede emisyon azaltımına gitmesi gerekiyor. Konferansa 120’nin üzerinde ülke önderinin iştiraki beklenirken, dünya önderleri doruğunun akabinde yeşil ulaşımdan, doğayı muhafazaya kadar her gün farklı bir mevzu ele alınacak. 4 Kasım Dünya Güç Günü’nde ise BM İklim Değişikliği Konferansı Lideri, İngiliz siyasetçi Alok Sharma “Kömürü tarih yapalım” davetinde bulunacak, 10 Kasım Ulaştırma Günü’nde de elektrikli araçlar konusuna odaklanılacak. Konferansın duyurulan öbür gündem hususları içinde elektrikli araçlara geçişin hızlandırılması, daha az ağaç kesilmesi, kıyı savunma sistemlerinin teşviki üzere iklim değişikliğinin tesirlerinden insanların nasıl korunacağına yönelik uygulamalar da yer alıyor.
KARARLAR OY BİRLİĞİYLE ALINIYOR
COP26 Konferansı’nda teknik olsa da atılacak en kıymetli somut adımlardan biri, Paris İklim Anlaşması’nın nasıl uygulanacağını belirleyen kuralların tanımlanması ve onaylanması olacak. İklim konferanslarının en değerli, tahminen de en zorlayıcı özelliklerinden biri, her sonucun oy birliğiyle alınması gerekliliği ve her bir ülkenin vetosunun bile sunulan teşebbüsü engelleme gücüne sahip olması. Hakikaten evvelki konferanslarda Avustralya ve Rusya üzere fosil yakıt üreticisi ülkeler kimi kararları veto etmişti. Öte yandan resmi müzakereler, COP26 Konferansı’nın en kritik sürecini oluşturuyor. Tüm dünyayı 2050’de sıfır emisyon amacına ulaştırmak için yürütülen müzakerelerin yanı sıra, gelişmiş ülkelere, 2015’te taahhüt ettikleri 100 milyar dolarlık fonu hayata geçirmeleri daveti yapılması bekleniyor. Lakin global pandemi ve yükselen güç fiyatlarıyla yüksek enflasyona açık hale gelen ülkelerin, bu kelamı yerine getirmelerine kuşkuyla bakılıyor. COP26’dan somut sonuç çıkmayacağı beklentisinin yanında, bugüne kadar somut adım atmada çekimser kalan ülkelerin, bu tutumlarının süreceği tenkitleri de yapılıyor.
İKLİM KRİZİNE KARŞI NÜKLEER GÜÇ
Her ne kadar COP26 öncesi Avrupa, ABD ve Çin üzere ülkeler emisyon azaltım taahhütlerini kamuoyuyla paylaşmış olsa da konferansta, ülkelerin emisyon azaltımı konusundaki ulusal katkı beyanlarını güncellemeleri bekleniyor. Bilhassa de kömür kullanmasını azaltan, yenilenebilir güç kullanmasını artıran ve elektrikli araçlara geçiş stratejilerini de içeren taahhütlerini nasıl gerçekleştireceklerini anlatmaları bekleniyor.
tıpkı vakitte konferansın iklim krizine karşı Fransa’nın başını çektiği nükleer güç savunucuları için de bir fırsat olacağı görüşü hakim. Hakikaten Microsoft’un kurucusu ABD’li yatırımcı Bill Gates de iklim değişikliği ve yüksek güç fiyatlarıyla gayret için daha fazla nükleer güç kullanılması gerektiğini savundu. Alman medyasına konuşan Gates, nükleer güç santrallerinin kapatılmasının temel güç güvenliği ve uygun meblağların sağlanmasını güçleştirdiğini belirtti. Gates, doğal gaz santrallerinin kurulmasına kuşkuyla yaklaştığını da söz etti. Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia da, iklim değişikliğiyle uğraşta “atom enerjisi” (nükleer enerji) kullanılması teklifinde bulundu.
ÜNLÜ İSİMLER DE GLASGOW’DA
İskoçya’nın en büyük kenti olan Glasgow’daki konferansa yaklaşık 30 bin kişinin katılması bekleniyor. Kentteki güvenlik tedbirleri en yüksek seviyeye çıkartılırken, konferans boyunca her gün yaklaşık 10 bin polisin gorevlendirileceği belirtiliyor. Dünyaca ünlü çevreci aktivist Greta Thunberg’in de protestolara katılması beklenirken, İngiliz çevreci ve belgesel imalcisi Sir David Attenborough’un da konferansa katılacağı, Hollywood yıldızı Matt Damon’un bir konuşma yapacağı açıklandı. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in aktifliğe katılmayacağı belirtilirken, Çinli önder Şi Cinping’in ise çevrimiçi katılacağı kaydedildi.
PROTESTOLARLA BASKI YARATACAKLAR
Bugüne kadar farklı ülkelerde düzenlenen BM iklim konferanslarının vazgeçilmezlerinden biri de iklim aktivistleri ve sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği protestolar. Ülkelerin İklim Konferansı’ndaki kararlarını etkileme konusunda kıymetli bir baskı ögesi olmayı başaran protestoların, Glasgow’da da tesirli olması bekleniyor. Protestoların en ağırlaşması beklenen tarih ise Global İklim Adaleti Günü olarak kabul edilen 6 Kasım.
“COP26 Koalisyonu” ismi altında buluşan yaklaşık 100 kuruluşun ve 100 bin kişinin katılması beklenen şovlara tüm dünyadan iştirak olması bekleniyor. “Yok Oluş İsyanı” (Extinction Rebellion) isimli çevreci kümenin, bugüne kadar olduğu üzere bu yıl da “şiddet içermeyen” dikkat alımlı protestolara imza atacağı varsayım ediliyor.
Öte yandan İngiltere’de son periyotta hareketleriyle gündeme gelen çevreci aktivist küme “Insulate Britian”ın da konferans boyunca, bilhassa trafiği ve yolları ilgi cazip metotlarla kapatma şovlarını yapması bekleniyor. Geçen aylarda düzenledikleri bir harekette, protestoculardan kimileri, kapattıkları yollarda gözaltına alınmamak için ellerini yapıştırıcıyla yollara yapıştırmıştı. GreenPeace de COP26’dan somut sonuç çıkması için protesto şovları yapacak.
TÜRKİYE’DEN BİRİNCİ ADIMLAR
Türkiye’nin COP26’ya birinci sefer “Paris Anlaşması’nın imzalayıcısı ve tarafı olarak” katılması büyük değer taşıyor. Bu kapsamda attığı birinci adımlarından biri de Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın ismini “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı” olarak değiştirmek oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki Çölleşme ve Erozyonla Çaba Genel Müdürlüğü de Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlandı. Ayrıyeten Bakanlık bünyesinde İklim Değişikliği Başkanlığı da kuruldu.
Türkiye’nin iklim krizine karşı çalışmaları için birkaç kalkınma bankasından fon aldığı da konuşuluyor. Öteki yandan, Türkiye’nin, gelişmiş ülkeler kategorisi olarak bilinen “Ek-1”den çıkmaya ait talebini geri çektiği ve bu hususta bir müzakere olmayacağı da bildirildi.