Korkutan açıklama: Marmara Denizi öldü… İstavrit, lüfer, palamut hasta!
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Bilhassa son senelerda Marmara Denizi’nde yaşanan sorunlar çığ üzere büyümeye devam ediyor. Geçtiğimiz aylarda müsilaj tehlikesiyle gayret eden Marmara Denizi’nin yeni bir sorunu var! Kırmızı yosunların karaya vurduğu, yengeç ve balık ölümlerinin arttığı bugünlerde Hidrobiyolog Levent Artüz, epeyce değerli açıklamalarda bulundu.
TOPLU ÖLÜMLERİN OLMASI OLAĞAN DEĞİL ZİRA…
Son periyotlarda Marmara Denizi’nde yaşanan yengeç, balık vefatları ve kırmızı yosundaki artış da “Müsilaj tehlikesi sanki boyut mu değiştirdi?” sorusunu akıllara getirdi. Yaşananlar doğal bir müddetcin kesimi mı yoksa bunu bir sorun olarak mı algılamalı mıyız?
Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Eğer tabiatta toplu vefatlar oluyorsa bunun kesinlikle olağan sürecin haricinde sebepleri olması gerekir” dedi. Artüz, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Toplu vefatlar var ise canlının yahut canlıların hayat döngülerinde olumsuz değişiklikler vardır. Bu duruma bakıldığında Marmara Denizi özelinde kirletilme ötürüsıyla ortam koşullarında fazlaca büyük değişimler olduğunu artık bilimsel ölçümlere gerek olmayacak biçimde, beş duyumuz ile algılayabileceğimiz seviyede gözlemleyebiliyoruz.”
‘KİRLENMENİN 3 ANA SAFHASI VAR, BİZ ARTIK SONUNCUDAYIZ’
Pekala, Marmara Denizi nasıl kirleniyor? Sucul ortamlarda kirlenmenin 3 ana safhası olduğunu söyleyen Artüz, “İlk safhada kirletici ögesi ortama verirsiniz; dayanabilen tipler kalırlar, dayanamayan çeşitler ya ortamı terk eder ya da ölürler. Bunu 1989 yılında Marmara Denizi genelinde gözlenmiş olan fazlaca büyük ölçekli, kitlesel canlı vefatlarıyla gördük. İkinci safhada ise ortamda çeşit çeşitliliği azaldığı, rekabet ortamı değiştiği için kalan tiplerin fert adetlerinde olağandışı artışlar olur. Biz artık bu safhanın sonlarındayız. Yengeçlerin, balıkların vefatları, müsilaj olgusu da bu safhanın göstergeleri” diye konuştu.
“Ağırlıkla evsel kaynaklı organik kirlenmenin geçtiğimiz sene sonunda kimyasal kökenli kirlenmeye dönüştüğü bu vakit diliminde bu tipten olayları görmek insanı şaşırtmamalı” diyen Hidrobiyolog M. Levent Artüz kelamlarına şu biçimde sürdürdü: “Kirlenmenin üçüncü ve son fazda ise hiç önemsenmeyecek ölçüde kirletici ortamı cansız hale getirir. Biz işte 2020 yılı kasım-aralık aylarında Ergene deşarjı ile bu safhaya geçiş yaptık.”
‘TEMEL SORUN DENİZİN KİRLETİLİYOR OLMASI’
Son günlerde Marmara Denizi’nde görülen kırmızı yosun, müsilajın devamı mı yoksa yeni bir tehlike mi? Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Derin Deniz Deşarjı ismi altında Marmara Denizi alt akıntısındaki arıtılmamış ve/veya kâfi arıtılmamış atıkların bertarafını sağlamak ve bunların Karadeniz’e taşınacağı hayali ile ‘taşıyıcı bant’ olarak kullanılması kararı 1989 yılından bu yana Marmara Denizi’nde epey esaslı değişimler gördük” açıklamasında bulundu.
Denizin kıpkırmızı ya da yemyeşil olduğuna, denizanası istilalarının gerçekleştiğine, ekonomik balık tiplerinin yok olduğuna, denizin bulandığına ve tüm bunların kararında denizin ısındığına değinen Artüz, bu örnekleri çoğaltmanın mümkün olduğunu söylemiş oldu.
2007 yılında yaşanan müsilaj yahut bu sene gözlemlenen müsilajın da bu serinin yalnızca birtakım göstergeleri olduğuna değinen Artüz, “Temel sorun Marmara Denizi’nin kirletilmesi. Bilerek, isteyerek ve gün geçtikçe artan bir biçimde ısrarla kirletiliyor olması. Bu bağlamda kırmızı yosunların olağandışı artışları da motamot bir bitkisel plankterin olağandışı artış gösterip müsilaj oluşturması üzere bu kirletilme sürecinin göstergelerinden yalnızca biri” ayrıntısını paylaştı.
‘KIRMIZI YOSUNLAR OLAĞANDIŞI ARTIŞ GÖSTERDİ’
Pekala, kırmızı yosun için alınabilecek bir tedbir var mı? Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Belirttiğim üzere kirletilmiş ortamlarda tıp çeşitliliği azalır, kirletilmiş ortam kurallarına dayanabilen canlıların rekabet kaideleri lehine geliştiği için de olağandışı artış olur. Kırmızı yosunlar da bu sebeple olağandışı artış gösterdiler; tıpkı denizanası istilaları, denizdeki renk değişimleri yahut müsilaja sebep olan bitkisel plankterdeki olağandışı artış gibi” sözlerini kullandı.
Levent Artüz, kırmızı yosun ve bunun üzere olumsuz ekolojik yıkım basamaklarının önüne geçebilmek için alınabilecek tek bir tedbir olduğuna, onun da Marmara Denizi başta olmak üzere denizlerimizi ‘alıcı ortam’ olarak tanımlamamak ve katiyen kullanmamak gerektiğine dikkat çekti.
‘MARMARA DENİZİ ÖLDÜ!’
Son vakit içinderda Marmara Denizi’nde yaşanan meseleler, bize ne düşündürtmeli? Marmara Denizi ölüyor mu? Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Bunu yaklaşık 40 yıldır lisana getiriyoruz. Marmara Denizi öldü! Sorun bizim daha durumu ve sorunu algılayamamış olmamız. Marmara Denizi’nde 32 yıldır epey büyük boyutlarda bir çeşit erozyonu mevcut. Bugüne kadar bu erozyon yükle Marmara Denizi ile sonlu kaldı. Lakin Ergene Deşarjı ile kimyasal kökenli kirlenmeye dönüşen kirlilik yükü fazlaca daha geniş çaplı cins erozyonuna sebep olacak” ikazında bulundu.
Artüz’e nazaran bölgede yaşananlar yalnızca balıkları, kuşları, bitkileri etkilemeyecek. İnsanoğlu da bu durumdan nasibini acı biçimde alacak.
‘MÜSİLAJIN YOK OLMASININ TEK BİR YOLU VAR’
Pekala, müsilajı görmememiz bittiği manasına geliyor mu? Müsilajın yok olması ne kadar mümkün? M. Levent Artüz, “Müsilajın yok olmasının tek bir yolu var. O da bakteriyolojik olarak parçalanması. Bakteriyolojik olarak parçalanması için gerekli suda çözünmüş oksijen de ortamda kâfi ölçüde yok şu anda. 2007’de Marmara Denizi’nde çözünmüş oksijen düzeyi bugünküne nazaran daha fazlaydı. Buna karşın müsilaj iki senede parçalandı. Artık suda çözünmüş oksijen çok daha az. Lakin bir daha de bakteriyolojik olarak parçalanmaya devam ediyor” diye konuştu.
‘İSTAVRİT, LÜFER, PALAMUT HASTA!’
Müsilaj kütlesini parçalayan bakteri kümesinin ‘vibrio’ olduğunu söyleyen Artüz, müsilaj parçalandıkça bu bakteri biyokütlesinin de artacağını söylemiş oldu. Bunun öteki büyük bir tehlikeyi birlikteinde getirdiğini tabir eden Levent Artüz, “Vibrio kümesi bakteriler, bilhassa balıklarda hastalığa sebep olan bir küme. Balıklar o kadar hastalar ki biroldukca ticari balık çeşidinin yaz başında yumurtadan çıkmış bireyleri bile daha hâlâ avlanma uzunluğuna ulaşamadı. Hastalık birinci vakit içinderda istavritlerde görüldü, onunla beslenen lüfer ve palamut üzere balıklar da bu hastalığı kaptılar ve göç ettiler, bir manada hastalanıp gittiler. Bunun fazlaca önemli tesirlerini önümüzdeki yıllarde balık, su eserleri stoklarımızda acı bir biçimde goreceğiz. Ayrıyeten bu bakteriyolojik parçalanma kararı parçalanma eserleri ve bu kütleyi parçalayacak bakteri biyokütlesinin de ne olacağı, bu durumun muhtemel kümülatif tesirleri de meçhul” diyerek kelamlarını noktaladı.
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Bilhassa son senelerda Marmara Denizi’nde yaşanan sorunlar çığ üzere büyümeye devam ediyor. Geçtiğimiz aylarda müsilaj tehlikesiyle gayret eden Marmara Denizi’nin yeni bir sorunu var! Kırmızı yosunların karaya vurduğu, yengeç ve balık ölümlerinin arttığı bugünlerde Hidrobiyolog Levent Artüz, epeyce değerli açıklamalarda bulundu.
TOPLU ÖLÜMLERİN OLMASI OLAĞAN DEĞİL ZİRA…
Son periyotlarda Marmara Denizi’nde yaşanan yengeç, balık vefatları ve kırmızı yosundaki artış da “Müsilaj tehlikesi sanki boyut mu değiştirdi?” sorusunu akıllara getirdi. Yaşananlar doğal bir müddetcin kesimi mı yoksa bunu bir sorun olarak mı algılamalı mıyız?
Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Eğer tabiatta toplu vefatlar oluyorsa bunun kesinlikle olağan sürecin haricinde sebepleri olması gerekir” dedi. Artüz, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Toplu vefatlar var ise canlının yahut canlıların hayat döngülerinde olumsuz değişiklikler vardır. Bu duruma bakıldığında Marmara Denizi özelinde kirletilme ötürüsıyla ortam koşullarında fazlaca büyük değişimler olduğunu artık bilimsel ölçümlere gerek olmayacak biçimde, beş duyumuz ile algılayabileceğimiz seviyede gözlemleyebiliyoruz.”
‘KİRLENMENİN 3 ANA SAFHASI VAR, BİZ ARTIK SONUNCUDAYIZ’
Pekala, Marmara Denizi nasıl kirleniyor? Sucul ortamlarda kirlenmenin 3 ana safhası olduğunu söyleyen Artüz, “İlk safhada kirletici ögesi ortama verirsiniz; dayanabilen tipler kalırlar, dayanamayan çeşitler ya ortamı terk eder ya da ölürler. Bunu 1989 yılında Marmara Denizi genelinde gözlenmiş olan fazlaca büyük ölçekli, kitlesel canlı vefatlarıyla gördük. İkinci safhada ise ortamda çeşit çeşitliliği azaldığı, rekabet ortamı değiştiği için kalan tiplerin fert adetlerinde olağandışı artışlar olur. Biz artık bu safhanın sonlarındayız. Yengeçlerin, balıkların vefatları, müsilaj olgusu da bu safhanın göstergeleri” diye konuştu.
“Ağırlıkla evsel kaynaklı organik kirlenmenin geçtiğimiz sene sonunda kimyasal kökenli kirlenmeye dönüştüğü bu vakit diliminde bu tipten olayları görmek insanı şaşırtmamalı” diyen Hidrobiyolog M. Levent Artüz kelamlarına şu biçimde sürdürdü: “Kirlenmenin üçüncü ve son fazda ise hiç önemsenmeyecek ölçüde kirletici ortamı cansız hale getirir. Biz işte 2020 yılı kasım-aralık aylarında Ergene deşarjı ile bu safhaya geçiş yaptık.”
‘TEMEL SORUN DENİZİN KİRLETİLİYOR OLMASI’
Son günlerde Marmara Denizi’nde görülen kırmızı yosun, müsilajın devamı mı yoksa yeni bir tehlike mi? Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Derin Deniz Deşarjı ismi altında Marmara Denizi alt akıntısındaki arıtılmamış ve/veya kâfi arıtılmamış atıkların bertarafını sağlamak ve bunların Karadeniz’e taşınacağı hayali ile ‘taşıyıcı bant’ olarak kullanılması kararı 1989 yılından bu yana Marmara Denizi’nde epey esaslı değişimler gördük” açıklamasında bulundu.
Denizin kıpkırmızı ya da yemyeşil olduğuna, denizanası istilalarının gerçekleştiğine, ekonomik balık tiplerinin yok olduğuna, denizin bulandığına ve tüm bunların kararında denizin ısındığına değinen Artüz, bu örnekleri çoğaltmanın mümkün olduğunu söylemiş oldu.
2007 yılında yaşanan müsilaj yahut bu sene gözlemlenen müsilajın da bu serinin yalnızca birtakım göstergeleri olduğuna değinen Artüz, “Temel sorun Marmara Denizi’nin kirletilmesi. Bilerek, isteyerek ve gün geçtikçe artan bir biçimde ısrarla kirletiliyor olması. Bu bağlamda kırmızı yosunların olağandışı artışları da motamot bir bitkisel plankterin olağandışı artış gösterip müsilaj oluşturması üzere bu kirletilme sürecinin göstergelerinden yalnızca biri” ayrıntısını paylaştı.
‘KIRMIZI YOSUNLAR OLAĞANDIŞI ARTIŞ GÖSTERDİ’
Pekala, kırmızı yosun için alınabilecek bir tedbir var mı? Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Belirttiğim üzere kirletilmiş ortamlarda tıp çeşitliliği azalır, kirletilmiş ortam kurallarına dayanabilen canlıların rekabet kaideleri lehine geliştiği için de olağandışı artış olur. Kırmızı yosunlar da bu sebeple olağandışı artış gösterdiler; tıpkı denizanası istilaları, denizdeki renk değişimleri yahut müsilaja sebep olan bitkisel plankterdeki olağandışı artış gibi” sözlerini kullandı.
Levent Artüz, kırmızı yosun ve bunun üzere olumsuz ekolojik yıkım basamaklarının önüne geçebilmek için alınabilecek tek bir tedbir olduğuna, onun da Marmara Denizi başta olmak üzere denizlerimizi ‘alıcı ortam’ olarak tanımlamamak ve katiyen kullanmamak gerektiğine dikkat çekti.
‘MARMARA DENİZİ ÖLDÜ!’
Son vakit içinderda Marmara Denizi’nde yaşanan meseleler, bize ne düşündürtmeli? Marmara Denizi ölüyor mu? Hidrobiyolog M. Levent Artüz, “Bunu yaklaşık 40 yıldır lisana getiriyoruz. Marmara Denizi öldü! Sorun bizim daha durumu ve sorunu algılayamamış olmamız. Marmara Denizi’nde 32 yıldır epey büyük boyutlarda bir çeşit erozyonu mevcut. Bugüne kadar bu erozyon yükle Marmara Denizi ile sonlu kaldı. Lakin Ergene Deşarjı ile kimyasal kökenli kirlenmeye dönüşen kirlilik yükü fazlaca daha geniş çaplı cins erozyonuna sebep olacak” ikazında bulundu.
Artüz’e nazaran bölgede yaşananlar yalnızca balıkları, kuşları, bitkileri etkilemeyecek. İnsanoğlu da bu durumdan nasibini acı biçimde alacak.
‘MÜSİLAJIN YOK OLMASININ TEK BİR YOLU VAR’
Pekala, müsilajı görmememiz bittiği manasına geliyor mu? Müsilajın yok olması ne kadar mümkün? M. Levent Artüz, “Müsilajın yok olmasının tek bir yolu var. O da bakteriyolojik olarak parçalanması. Bakteriyolojik olarak parçalanması için gerekli suda çözünmüş oksijen de ortamda kâfi ölçüde yok şu anda. 2007’de Marmara Denizi’nde çözünmüş oksijen düzeyi bugünküne nazaran daha fazlaydı. Buna karşın müsilaj iki senede parçalandı. Artık suda çözünmüş oksijen çok daha az. Lakin bir daha de bakteriyolojik olarak parçalanmaya devam ediyor” diye konuştu.
‘İSTAVRİT, LÜFER, PALAMUT HASTA!’
Müsilaj kütlesini parçalayan bakteri kümesinin ‘vibrio’ olduğunu söyleyen Artüz, müsilaj parçalandıkça bu bakteri biyokütlesinin de artacağını söylemiş oldu. Bunun öteki büyük bir tehlikeyi birlikteinde getirdiğini tabir eden Levent Artüz, “Vibrio kümesi bakteriler, bilhassa balıklarda hastalığa sebep olan bir küme. Balıklar o kadar hastalar ki biroldukca ticari balık çeşidinin yaz başında yumurtadan çıkmış bireyleri bile daha hâlâ avlanma uzunluğuna ulaşamadı. Hastalık birinci vakit içinderda istavritlerde görüldü, onunla beslenen lüfer ve palamut üzere balıklar da bu hastalığı kaptılar ve göç ettiler, bir manada hastalanıp gittiler. Bunun fazlaca önemli tesirlerini önümüzdeki yıllarde balık, su eserleri stoklarımızda acı bir biçimde goreceğiz. Ayrıyeten bu bakteriyolojik parçalanma kararı parçalanma eserleri ve bu kütleyi parçalayacak bakteri biyokütlesinin de ne olacağı, bu durumun muhtemel kümülatif tesirleri de meçhul” diyerek kelamlarını noktaladı.