Krizin sebebi plaka ağalığı! İstanbul’un bitmeyen taksi sıkıntısı
Hürriyet gazetesinden Çetin Aydın mevzuyu Birleşik Taksi Sürücüleri Derneği Lideri Hüseyin Duman’a sordu. O da birtakım meslektaşlarından şikâyetçi. Mesleği ismine utanç duyduğunu anlatan Hüseyin Duman yaşananları şöyleki anlatıyor: “Açık açık söylüyorum. Turistlerden çok para alan taksi sürücüsü hırsızdır. Bu şahıslara bu cürümlerden süreç yapılmalıdır. Nitelikli dolandırıcılık hatasından cezaevine girmelidir. Sürücü kartları çabucak iptal edilmelidir. Bunun yanında kısa ara diye yolcu almayan taksi sürücüsü de hırsızdır. Bu kişinin hedefi farklıdır. Bizim bölümümüzü kötüleyen insanlardır. Olağan ki bu olayların tahlili var. İBB’nin sert kararlar alması gerekiyor.
‘EN AZ 5 AY EĞİTİM ŞART’
Taksicilere bugün 100 lira karşılığında sürücülük kartı veriliyor. Bilhassa pandemi devrinde taksici kartı alan insan sayısı 70 bine yaklaştı. İşini kaybeden beşerler taksi sürücülüğüne yöneliyor. Bugün Avrupa ülkelerinde taksi sürücüsü olmak için belirli bir eğitimden geçiyorsunuz. İngiltere’de yaklaşık bir yıl ders alıyorsun. İnsan alakaları, ileri sürüş teknikleri, kentin tarihi üzere eğitimler veriliyor. Bir yılın sonunda taksi sürücüsü oluyorsun. Bu uygulamanın birebiri İstanbul’da da olmalıdır. En az 5 ay eğitimden geçmeyen kişi taksi sürücüsü olamasın. Her gün ortalama 500 şikâyet geliyor. Bunun yüzde 80’i kısa ara tartışmalarını kapsıyor. Şikâyetlerde ismi geçen sürücülerin kartları iptal edilmelidir. Katiyetle sürücülük yapamamalıdır. Fazla para isteyen kişi de hırsızlık kabahatinden yargılanmalıdır. Mesleğimizde bu bireylere yer yoktur.”
‘KALİTELİ HİZMET VERMELİYİZ’
İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Lideri Eyüp Aksu ise kısa ara yolcu almayan ve fazla fiyat talep eden taksiciler hakkında gerekli süreçlerin yapıldığını belirterek “Kolluk kuvvetleri kontroller yapıyor. Yanlış yapan sürücüler hakkında idari ve isimli süreçler gerçekleştiriliyor. Kaliteli ve huzurlu hizmet vermek zorundayız” dedi.
‘BUNLAR DOLANDIRICI’
Öte yandan taksiciler de kendi meslektaşlarından şikâyetçi. İstanbul’da 20 yıldır taksicilik yapan Hasan Aydın yaşananları şu biçimde anlatıyor: “20 yıllık taksiciyim. Beşerler öncesinden bize hayli kibar davranırdı. Hürmet ve itimat vardı. Son periyotlarda acayip şeyler duyuyoruz. Taksim’den Mecidiyeköy’e 100 dolara gidiyorlar. Bu şahıslar dolandırıcı. Yapanlar da muhakkak şahıslar.”
‘KİŞİLER BELİRLİ, ÇETE GİBİLER’
Bu sırada yanımıza gelen bir öbür taksici de kelama giriyor: “Bu şahıslar aşikâr. Bir çete üzere. Birbirlerini tutuyorlar. Taksim’de bütün taksiciler birbirini tanır. Adam polise yakalanıyor. Adam bir günde 2 bin lira kazanıyor. 20 günlük ceza alıyor. daha sonra bir daha işe başlıyor. Beşerler bu şahıslar yüzünden bütün taksicilere haklı olarak reaksiyonlu oluyor.”
ASIL SORUN AĞALIK SİSTEMİ
İstanbul’da 1990 yılından bu yana taksi sayısı değişmedi. Toplamda 17 bin 395 taksi plakası var. Bu sayıya bugüne kadar yalnızca Şile ve Çatalca’da çalışan 211 bordo renkli taksi eklendi. Taksi sayısı az, talep fazlaca olunca taksi plakası fiyatları süratle yükseldi. Bugün İstanbul’da ortalama bir taksi plakasının bedeli 2.3 milyon lira. Taksilerin çoğunluğu ‘plaka ağaları’ denilen galericilerin elinde. Piyasa bir periyot Laleli’de dönerken artık merkez Bağcılar olmuş. Plaka fiyatlarını da onlar belirliyor.
12 SAATTE 600 LİRA
İstanbul’daki taksilerin büyük çoğunluğu kiralık olarak çalıştırılıyor. Bir taksiyi kiralamanın aylık bedeli 9 bin TL. Lakin bu parayı vermek takside çalışmak için kâfi değil. Plakanın takılı olduğu aracı da satın almanız gerekiyor. Takside günlük çalışırsanız bu kere de yevmiye ödemelisiniz. 12 saat çalışan bir sürücü taksi sahibine 600 lira ödüyor. Bunun yanı sıra yaktığı akaryakıtı ve kendi masraflarını da karşılamak zorunda. Diyelim ki o gün 800 liralık iş yaptınız. 600 lirası taksi sahibine, 100 lirası akaryakıta, 20 lirasını da aracı yıkatmak için verdiniz. Size kalan 80 lira oluyor. Taksilerde 24 saat çalışan sürücüler de var. 24 saatlik sürücünün taksi sahibine ödeyeceği yevmiye ise bin lira.
‘TEKERE ORTAK OLUYORLAR’
İSMİNİ vermek istemeyen ve iki taksi plakası olduğunu söyleyen bir taksici olayı şöyleki özetliyor: “Eskiden sürücüler taksi plakası almak için çalışırdı. Taksi kiralar para biriktirirdi. Artık o denli bir baht yok. Hem plaka fiyatları tıpkı vakitte kiralar uçtu. Artık beşerler taksinin bir tekerleğine ortak oluyor. Birkaç kişi bir ortaya geliyorlar ve taksi kiralıyorlar. Bunun da ismi ‘tekere ortak olmak’. Diyelim ki 4 kişi bir taksi kiraladı ve tekere ortak oldu. Her biri 12 saat çalışıyor ve 36 saat daha sonra sıra bir daha size geliyor. O sırada ne kadar para toparlayabilirseniz o sizin oluyor.”
TOPLANTIDA KRİZ
İBB idaresi, İstanbul’da 5 bin taksiye gereksinim duyulduğunu belirterek hazırladığı teklifi 6 kere İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Uyum Merkezi’nin (UKOME) gündemine getirdi fakat teklif her seferinde reddedildi. 29 Temmuz’daki görüşmede taksi sayısı bine düşürüldü ve bahis bir kere daha UKOME’nin gündemine geldi. görüşmede mevzuya ait Ulaşımdan sorumlu İBB Genel Sekreteri Orhan Demir sunum gerçekleştirdi. Sunumun akabinde İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Lideri Eyüp Aksu ve Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığı İstanbul Ulaştırma Müdürü Serdar Yücel yaptıkları konuşmada, teknoloji çalışmalarının tamamlanmadan ve taksici esnafının özlük haklarının iyileştirilmeden yeni taksiye gerek olmadığını mevcut taksilerin rehabilite edilmesi gerektiğini söz etti. Yapılan birinci oylamada 11 evet oyuna karşı 16 hayır oyuyla teklif reddedildi. İBB idaresinin ilçe belediyelerin de oylamaya katılmasını istediği görüşmede oylama krizi yaşandı. Yapılan konuşmaların akabinde 2’nci oylamada teklif 37 hayır oyuyla reddedildi.
KONTROLLER SIKLAŞTI
TAKSİLERLE ilgili şikâyetler artınca hem trafik birebir vakitte zabıta trafik takımları kontrollerini arttırdı. İBB, Zabıta Daire Başkanlığı’nın 2020 yılı sonbaharından bu yana taksicilere yönelik 945 kontrol gerçekleştirdi. Kurallara uymadığı saptanan 127 taksiciye para cezası kesildi. İBB Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü de kontrole takılan taksilerin müsaade evraklarına 10 gün, taksi sürücülerinin ticari taşıma araç kullanım dokümanlarına ise 20’şer gün el koydu. Trafik Zabıta takımları genel kontrollerde ise 48 bin 383 ticari taksi-taksi dolmuş, 28 bin 63 minibüs, 153 taksi-minibüs durağı ve 184 servis-yük nakil aracı olmak üzere toplam 81 bin 75 aracın evraklarını denetim etti. Toplam 1 milyon 358 bin 472 lira idari para cezası kesildi.
HEPSİ MAĞDUR HEPSİ ŞİKÂYETÇİ
İBB’nin Beyaz Masa sınırına her gün taksicilerle ilgili yüzlerce şikâyet yağıyor. Toplumsal medyada ise neredeyse herkes şikâyetçi. Taksicilerin davranışlarının yanı sıra bir türlü taksiye binememekten şikâyetçi olanlar da var. Araştırdıkça, neredeyse her İstanbullu kesinlikle bir kere bile olsa taksicilerin gazabına uğramış üzere duruyor. İşte onlardan kimileri…
İngiltere’de yaşayan İran asıllı Daniella Zogheib ve İranlı sevgilisi Aziz Khoury, iki hafta evvel nikâha gitmek için Taksim’den taksiye binip Maçka’daki Şişli Evlendirme Dairesi’ne gitti. Yaklaşık 1 kilometrelik yolun sonunda taksici çiftten 200 lira istedi. Damat reaksiyon gösterdi ve 100 lira vermek istedi. Taksici sonlandı fakat etrafındaki gazetecileri görür görmez gaza basıp kaçtı. İleriden dönüp geri geldi, damada 30 lirasını geri uzattı. Husus haber bültenlerine taşınınca taksiciye ceza kesildi, taksisi trafikten 1 aylığına men edildi.
CEZAYA KARŞIN TURİST AVINA DEVAM EDİYORLAR
Turist bir aile, geçtiğimiz pazar günü Taksim Meydanı’ndan Mecidiyeköy’e gitmek için taksiye bindi. Taksici, taksimetreyi açmayarak aileden 160 lira istedi. Turist aile itiraz edince de taksiden indirdi. Bu olayın devamında, taksiye binen öteki bir turist aile de birebir akıbeti yaşadı. Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü grupları, 34 TAS 35 plakalı taksi şoförünün Eyüp Ö. olduğunu belirledi. Trafik takımları, Eyüp Ö.’yü Taksim Meydanı’nda müşteri ararken buldu. İBB tarafınca çalışma ruhsatı 3 gün süreksiz iptal edildiği anlaşılan Eyüp Ö.’ye, bu iptale karşın çalışmasından dolayı ceza kesildi, taksi de trafikten men edildi.
TÜRKÇE KONUŞUNCA ‘MÜŞTERİ BEKLİYORUM’ DİYORLAR
Taksici mağdurlarından biri de turizmci Feride Yıldız. Taksicilerden yaka silktiklerini anlatan Yıldız, “Geçenlerde bir İngiliz müşterimiz bize ulaştı. Taksici kısa arada yüksek fiyat istemiş. Adam cüzdanını açtığında içerisinden 200 dolar almış taksici. Turist ne yapacağını şaşırmış. Korktuğu için taksiden inmiş. Benim de başıma geliyor. Şişli’den taksiye binemiyorum. Yüzlerce taksi geçiyor önümden lakin binemiyorum” dedi. Taksim’den taksiye binmeye çalışan Aliye Güllü ise, “Yarım saattir taksiye binemedim. Taksiciyle Türkçe konuşunca ‘Müşteri bekliyorum’ diyor. ‘Kısa uzaklık gitmiyorum’ diyor. Buna bir tahlil bulunmalı artık. Rezillik yaşıyoruz” diyerek başından geçenleri anlattı.
Hürriyet gazetesinden Çetin Aydın mevzuyu Birleşik Taksi Sürücüleri Derneği Lideri Hüseyin Duman’a sordu. O da birtakım meslektaşlarından şikâyetçi. Mesleği ismine utanç duyduğunu anlatan Hüseyin Duman yaşananları şöyleki anlatıyor: “Açık açık söylüyorum. Turistlerden çok para alan taksi sürücüsü hırsızdır. Bu şahıslara bu cürümlerden süreç yapılmalıdır. Nitelikli dolandırıcılık hatasından cezaevine girmelidir. Sürücü kartları çabucak iptal edilmelidir. Bunun yanında kısa ara diye yolcu almayan taksi sürücüsü de hırsızdır. Bu kişinin hedefi farklıdır. Bizim bölümümüzü kötüleyen insanlardır. Olağan ki bu olayların tahlili var. İBB’nin sert kararlar alması gerekiyor.
‘EN AZ 5 AY EĞİTİM ŞART’
Taksicilere bugün 100 lira karşılığında sürücülük kartı veriliyor. Bilhassa pandemi devrinde taksici kartı alan insan sayısı 70 bine yaklaştı. İşini kaybeden beşerler taksi sürücülüğüne yöneliyor. Bugün Avrupa ülkelerinde taksi sürücüsü olmak için belirli bir eğitimden geçiyorsunuz. İngiltere’de yaklaşık bir yıl ders alıyorsun. İnsan alakaları, ileri sürüş teknikleri, kentin tarihi üzere eğitimler veriliyor. Bir yılın sonunda taksi sürücüsü oluyorsun. Bu uygulamanın birebiri İstanbul’da da olmalıdır. En az 5 ay eğitimden geçmeyen kişi taksi sürücüsü olamasın. Her gün ortalama 500 şikâyet geliyor. Bunun yüzde 80’i kısa ara tartışmalarını kapsıyor. Şikâyetlerde ismi geçen sürücülerin kartları iptal edilmelidir. Katiyetle sürücülük yapamamalıdır. Fazla para isteyen kişi de hırsızlık kabahatinden yargılanmalıdır. Mesleğimizde bu bireylere yer yoktur.”
‘KALİTELİ HİZMET VERMELİYİZ’
İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Lideri Eyüp Aksu ise kısa ara yolcu almayan ve fazla fiyat talep eden taksiciler hakkında gerekli süreçlerin yapıldığını belirterek “Kolluk kuvvetleri kontroller yapıyor. Yanlış yapan sürücüler hakkında idari ve isimli süreçler gerçekleştiriliyor. Kaliteli ve huzurlu hizmet vermek zorundayız” dedi.
‘BUNLAR DOLANDIRICI’
Öte yandan taksiciler de kendi meslektaşlarından şikâyetçi. İstanbul’da 20 yıldır taksicilik yapan Hasan Aydın yaşananları şu biçimde anlatıyor: “20 yıllık taksiciyim. Beşerler öncesinden bize hayli kibar davranırdı. Hürmet ve itimat vardı. Son periyotlarda acayip şeyler duyuyoruz. Taksim’den Mecidiyeköy’e 100 dolara gidiyorlar. Bu şahıslar dolandırıcı. Yapanlar da muhakkak şahıslar.”
‘KİŞİLER BELİRLİ, ÇETE GİBİLER’
Bu sırada yanımıza gelen bir öbür taksici de kelama giriyor: “Bu şahıslar aşikâr. Bir çete üzere. Birbirlerini tutuyorlar. Taksim’de bütün taksiciler birbirini tanır. Adam polise yakalanıyor. Adam bir günde 2 bin lira kazanıyor. 20 günlük ceza alıyor. daha sonra bir daha işe başlıyor. Beşerler bu şahıslar yüzünden bütün taksicilere haklı olarak reaksiyonlu oluyor.”
ASIL SORUN AĞALIK SİSTEMİ
İstanbul’da 1990 yılından bu yana taksi sayısı değişmedi. Toplamda 17 bin 395 taksi plakası var. Bu sayıya bugüne kadar yalnızca Şile ve Çatalca’da çalışan 211 bordo renkli taksi eklendi. Taksi sayısı az, talep fazlaca olunca taksi plakası fiyatları süratle yükseldi. Bugün İstanbul’da ortalama bir taksi plakasının bedeli 2.3 milyon lira. Taksilerin çoğunluğu ‘plaka ağaları’ denilen galericilerin elinde. Piyasa bir periyot Laleli’de dönerken artık merkez Bağcılar olmuş. Plaka fiyatlarını da onlar belirliyor.
12 SAATTE 600 LİRA
İstanbul’daki taksilerin büyük çoğunluğu kiralık olarak çalıştırılıyor. Bir taksiyi kiralamanın aylık bedeli 9 bin TL. Lakin bu parayı vermek takside çalışmak için kâfi değil. Plakanın takılı olduğu aracı da satın almanız gerekiyor. Takside günlük çalışırsanız bu kere de yevmiye ödemelisiniz. 12 saat çalışan bir sürücü taksi sahibine 600 lira ödüyor. Bunun yanı sıra yaktığı akaryakıtı ve kendi masraflarını da karşılamak zorunda. Diyelim ki o gün 800 liralık iş yaptınız. 600 lirası taksi sahibine, 100 lirası akaryakıta, 20 lirasını da aracı yıkatmak için verdiniz. Size kalan 80 lira oluyor. Taksilerde 24 saat çalışan sürücüler de var. 24 saatlik sürücünün taksi sahibine ödeyeceği yevmiye ise bin lira.
‘TEKERE ORTAK OLUYORLAR’
İSMİNİ vermek istemeyen ve iki taksi plakası olduğunu söyleyen bir taksici olayı şöyleki özetliyor: “Eskiden sürücüler taksi plakası almak için çalışırdı. Taksi kiralar para biriktirirdi. Artık o denli bir baht yok. Hem plaka fiyatları tıpkı vakitte kiralar uçtu. Artık beşerler taksinin bir tekerleğine ortak oluyor. Birkaç kişi bir ortaya geliyorlar ve taksi kiralıyorlar. Bunun da ismi ‘tekere ortak olmak’. Diyelim ki 4 kişi bir taksi kiraladı ve tekere ortak oldu. Her biri 12 saat çalışıyor ve 36 saat daha sonra sıra bir daha size geliyor. O sırada ne kadar para toparlayabilirseniz o sizin oluyor.”
TOPLANTIDA KRİZ
İBB idaresi, İstanbul’da 5 bin taksiye gereksinim duyulduğunu belirterek hazırladığı teklifi 6 kere İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Uyum Merkezi’nin (UKOME) gündemine getirdi fakat teklif her seferinde reddedildi. 29 Temmuz’daki görüşmede taksi sayısı bine düşürüldü ve bahis bir kere daha UKOME’nin gündemine geldi. görüşmede mevzuya ait Ulaşımdan sorumlu İBB Genel Sekreteri Orhan Demir sunum gerçekleştirdi. Sunumun akabinde İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Lideri Eyüp Aksu ve Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığı İstanbul Ulaştırma Müdürü Serdar Yücel yaptıkları konuşmada, teknoloji çalışmalarının tamamlanmadan ve taksici esnafının özlük haklarının iyileştirilmeden yeni taksiye gerek olmadığını mevcut taksilerin rehabilite edilmesi gerektiğini söz etti. Yapılan birinci oylamada 11 evet oyuna karşı 16 hayır oyuyla teklif reddedildi. İBB idaresinin ilçe belediyelerin de oylamaya katılmasını istediği görüşmede oylama krizi yaşandı. Yapılan konuşmaların akabinde 2’nci oylamada teklif 37 hayır oyuyla reddedildi.
KONTROLLER SIKLAŞTI
TAKSİLERLE ilgili şikâyetler artınca hem trafik birebir vakitte zabıta trafik takımları kontrollerini arttırdı. İBB, Zabıta Daire Başkanlığı’nın 2020 yılı sonbaharından bu yana taksicilere yönelik 945 kontrol gerçekleştirdi. Kurallara uymadığı saptanan 127 taksiciye para cezası kesildi. İBB Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü de kontrole takılan taksilerin müsaade evraklarına 10 gün, taksi sürücülerinin ticari taşıma araç kullanım dokümanlarına ise 20’şer gün el koydu. Trafik Zabıta takımları genel kontrollerde ise 48 bin 383 ticari taksi-taksi dolmuş, 28 bin 63 minibüs, 153 taksi-minibüs durağı ve 184 servis-yük nakil aracı olmak üzere toplam 81 bin 75 aracın evraklarını denetim etti. Toplam 1 milyon 358 bin 472 lira idari para cezası kesildi.
HEPSİ MAĞDUR HEPSİ ŞİKÂYETÇİ
İBB’nin Beyaz Masa sınırına her gün taksicilerle ilgili yüzlerce şikâyet yağıyor. Toplumsal medyada ise neredeyse herkes şikâyetçi. Taksicilerin davranışlarının yanı sıra bir türlü taksiye binememekten şikâyetçi olanlar da var. Araştırdıkça, neredeyse her İstanbullu kesinlikle bir kere bile olsa taksicilerin gazabına uğramış üzere duruyor. İşte onlardan kimileri…
İngiltere’de yaşayan İran asıllı Daniella Zogheib ve İranlı sevgilisi Aziz Khoury, iki hafta evvel nikâha gitmek için Taksim’den taksiye binip Maçka’daki Şişli Evlendirme Dairesi’ne gitti. Yaklaşık 1 kilometrelik yolun sonunda taksici çiftten 200 lira istedi. Damat reaksiyon gösterdi ve 100 lira vermek istedi. Taksici sonlandı fakat etrafındaki gazetecileri görür görmez gaza basıp kaçtı. İleriden dönüp geri geldi, damada 30 lirasını geri uzattı. Husus haber bültenlerine taşınınca taksiciye ceza kesildi, taksisi trafikten 1 aylığına men edildi.
CEZAYA KARŞIN TURİST AVINA DEVAM EDİYORLAR
Turist bir aile, geçtiğimiz pazar günü Taksim Meydanı’ndan Mecidiyeköy’e gitmek için taksiye bindi. Taksici, taksimetreyi açmayarak aileden 160 lira istedi. Turist aile itiraz edince de taksiden indirdi. Bu olayın devamında, taksiye binen öteki bir turist aile de birebir akıbeti yaşadı. Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü grupları, 34 TAS 35 plakalı taksi şoförünün Eyüp Ö. olduğunu belirledi. Trafik takımları, Eyüp Ö.’yü Taksim Meydanı’nda müşteri ararken buldu. İBB tarafınca çalışma ruhsatı 3 gün süreksiz iptal edildiği anlaşılan Eyüp Ö.’ye, bu iptale karşın çalışmasından dolayı ceza kesildi, taksi de trafikten men edildi.
TÜRKÇE KONUŞUNCA ‘MÜŞTERİ BEKLİYORUM’ DİYORLAR
Taksici mağdurlarından biri de turizmci Feride Yıldız. Taksicilerden yaka silktiklerini anlatan Yıldız, “Geçenlerde bir İngiliz müşterimiz bize ulaştı. Taksici kısa arada yüksek fiyat istemiş. Adam cüzdanını açtığında içerisinden 200 dolar almış taksici. Turist ne yapacağını şaşırmış. Korktuğu için taksiden inmiş. Benim de başıma geliyor. Şişli’den taksiye binemiyorum. Yüzlerce taksi geçiyor önümden lakin binemiyorum” dedi. Taksim’den taksiye binmeye çalışan Aliye Güllü ise, “Yarım saattir taksiye binemedim. Taksiciyle Türkçe konuşunca ‘Müşteri bekliyorum’ diyor. ‘Kısa uzaklık gitmiyorum’ diyor. Buna bir tahlil bulunmalı artık. Rezillik yaşıyoruz” diyerek başından geçenleri anlattı.