Meralar kurudu, randıman azaldı, hayvanlar taş kemiriyor

Bilgin

Global Mod
Global Mod
İlhan DUMAN / Hilal SÖNMEZ

Son yılların en kurak devri yaşanan Doğu Anadolu’da hayvancılık bölümü başta yem konusu olmak üzere krizin eşiğine geldi. Damızlıkçılar ve ziraat odaları, su yataklarının kuruduğunu, meralarda da ot kalmadığını kaydediyor. Sulama imkanlarının kısıtlı olması niçiniyle tarlalarda randımanın azaldı, bu niçinle kaba yem gereksinimi karşılanamıyor. Hayvanların, açlıktan taş kemirdiğini yahut toprak yediğini söyleyenler de var. Yem sorunun kış aylarında daha da büyüyebileceğini vurgulayan hayvan yetiştiricileri, yemde ithalat için adımlar atmak zorunda olduklarını lisana getiriyor.

Öte yandan öteki bölgelerden yem getirmenin, aslına bakarsan fiyatı yüksek olan yemin maliyetini daha da artırdığının altını çizen dal temsilcileri, sıcak bakmasalar da hayvanları bölüme göndermek durumunda kalacaklarının altını çiziyor. Hayvanların kesite gitmesinin sağmal hayvan varlığını azaltacağını lisana getiren bölüm temsilcileri, “Bugünü kurtarmaya çalışırken yarınımızı heba edeceğiz. Hayvan bulamayacağımızdan açığı kapatmak için bir daha yurtdışına yöneleceğiz” değerlendirmesini yapıyor. Yem meblağlarının son 3 yılda çuval başına 60-70 liradan 140-150’liraya kadar yükseldiğini kaydeden hayvan yetiştiricileri, bölgede devlet eliyle yem fabrikaları kurulmasını öneriyor.

“Kış için Gürcistan’dan yem getirmeyi planlıyoruz”

Bu yıl Doğu Anadolu Bölgesi’nde önemli bir kuraklık yaşandığını söyleyen Kars İli Süt Üreticileri Birlik Lideri ve Kars Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği (DSYB) Lider Yardımcısı Mecit Boran, “Yağmur yağmadığı için meralar kurudu. Kars’taki meralarda su da yok. Hayvanlara haziranda ahırlarda kaba yem verilmeye başlandı. Güneydoğu’dan saman getirerek hayvanların yem gereksinimini karşılıyoruz. Lakin kışa hazırlık için de bayramdan evvel bir toplantı yaptık. Yem gereksinimini ithalatla karşılama görüşü öne çıktı. Gürcistan ve Karabağ’dan ot ve saman getirmek için teşebbüste bulunacağız” diye konuştu.

Mazot ve gübre takviyesi de verilsin

Tarım, Orman ve Köyişleri Kurulu Lideri Yunus Kılıç’ın ilgili bakanlıkların yem ithalatını kolaylaştırmak için bir çalışma yürüttüğü bilgisini paylaşan Boran, “Ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dönüm başına kuraklık oranına bakılırsa değişen bedellerde takviye verileceğini deklare etti. Kuraklık oranının yüzde 100 olduğu bölgelerde dönüm başına 100 TL, yüzde 70 olduğu bölgelerde dönüm başına 70 TL üzere değişen fiyatlarda dayanak verilecek. tıpkı vakitte mazot ve gübre dayanağı talep ediyoruz. Kars, Doğu Anadolu’da hayvancılığın beşiği pozisyonunda. 450 -500 bin içinde büyükbaş hayvan var. Küçükbaş hayvan sayısı da 500 bine yakın” bilgisini verdi.

“Daha evvel saman satardım, bu yıl alıyorum”

Ağrı DSYB Lideri Nihat Polat, meralarda ot kalmadığını ve su yataklarının kuruduğunu belirtti. Ekili tarlalarda randımanın düştüğünü kaydeden Polat, “1.500 dönüm araziyi takım biçiyorum. Evvelki yıllarde saman satardım; bu sene almak zorunda kalıyorum. Yem ölçüsü bölgemizdeki hayvanların gereksiniminin yüzde 30’unu lakin karşıladı. Bu da kuru yem. Meralarda yeşil ot kalmadı. Ot bulamayan hayvan da vitaminsizlikten ve açlıktan taş kemiriyor” dedi.

Çiftçilerin alım gücünün kalmadığı için derin derin düşündüğünü belirten Polat, “Çiftçi, gübre ve mazot maliyetlerini karşılamak için borçlandı ve artık bu borcu ödemenin yollarını arıyorlar. Hayvan yetiştiricileri de borcu kapattıktan daha sonra yemi nasıl tedarik edecekleri telaşı içine girecekler. Yem tedarikinde sorun yaşayan biroldukca besici, hayvanlarını satıyor yahut kesite gönderiyor” açıklamasını yaptı. Yem fiyatlarının, 3 yılda çuval başına 60-70 liradan 140-150’liraya kadar yükseldiğinin de altını çizen Polat, “Tarlalar sulanamadığı için hayvanların yem muhtaçlığını da karşılamakta zorlanıyoruz. Geçen yıl silajlık mısır ekmiş ve sulama konusunda eza yaşamamıştım. Fakat bu yıl su bulamıyorum” sözlerini kullandı.

“Bu sene Güneydoğu’dan daha fazla yem getirdik”

Bölgedeki hayvancıların, Güneydoğu’dan yıllardır yem aldığını vurgulayan Erzurum DSYB Lideri Hayrullah İnce de, “Bu sene daha fazla yem almak durumunda kaldık. Erzurum’da 20 gün öncesine kadar kuraklık fazlaca tesirliydi. Hayvanlar meralarda doymuyordu. Yağan yağmurlardan dolayı dağlık bölgelerde meralar bir daha yeşerdi. Otlama konusunda epey büyük bir zahmet kalmadı. Fakat, kışa hazırlık olarak değerlendirdiğimizde zahmet nispeten var. Bu sorunu çözmeye çalışıyoruz. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hayvancılık daha az yapıldığı için oradaki kaba yem, bizim bölgemize geliyor. birebir vakitte stokçular da yem ithalatının önü açıldığından dolayı samanın elinde kalmaması için eseri piyasaya sürmeye başladı. ötürüsıyla tonu 1.300 liraya kadar çıkan samanın fiyatı 1.000 liraya kadar düştü” diye konuştu.

Devlet yem piyasasına müdahale etsin

Yem fiyatlarının yüksek olduğunu ve birtakım vilayetlerde yemin çuvalının 180 liraya dayandığını aktaran Aşkale Ziraat Odası Lideri Selçuk Güney, “esasen kuraklık yaşanıyor. Kaba yem badiresi had safhada. Batı vilayetlerinden ucuza yem buluyoruz, lakin bölgemize nakliye masrafıyla bir arada yüzde 20 daha fazla yüksek maliyete geliyor. Bölgemizde özel kesimin elinde yem fabrikaları var lakin yüksek fiyattan satış yapılıyor. Devlet eliyle üretim yapacak bir tesis piyasayı dengeleyebilirdi. Ancak o da yok” dedi. Yem fiyatının devlet tarafınca denetim altına alınması gerektiğini lisana getiren Güney, şöyleki devam etti: “Yem muhtaçlığını karşılayamayan çiftçiler, hayvanlarını satmak istese de satamıyor. Hayvan fiyatları neredeyse yarı yarıya düştü lakin alan yok. Alacak kişinin de kaba yeme gereksinimi olacak. Hayvanların kısma gitmesi de yanlış. Kesim olursa sağmal hayvan varlığı azalacak. Bugünü kurtarmaya çalışırken yarınımızı heba edeceğiz. Hayvan bulamayacağımız için açığı kapatmak için bir daha yurtdışına yöneleceğiz.

“Barajlardan su alamıyoruz”

Öte yandan tarlasını sulamak için sulama kanallarından su çeken çiftçiden para isteniyor. Lakin sulama yapan çiftçi de kâfi randıman alamadığı için para kazanamadı. Doğu Anadolu’da ücra bölgelerde geçim kaynağı hayvancılık. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olmayan epey sayıda çiftçi var. Bu hayvancılar, kuraklık niçiniyle meralarda hayvanlarını otlatamadı. Birtakım hayvanlarda şarbon da çıkmaya başladı. Bu durumda olan hayvancıların gelir kaynağı elinden gidiyor. Yaşanan sorunun tek tahlili bölgede sulama imkanlarının sağlanması. Hidroelektrik santralleri için barajlar yapıldı. Bu barajlardan su alamıyoruz. Sulama imkanlarının sağlanması halinde para kazanırız ve iktisada katkı sağlarız.”

Ağrı’da kuraklık niçiniyle çiftçilerin büyük ezalar yaşadığının altını çizen Ağrı Ziraat Odası Lideri Ömer Yıldız, “Çiftçimiz 100 dekar alanda 10 ton buğday alacağına 3 ton alıyor. Yağmur yağmadığı için meralarda da ot kalmadı. Yem maliyetleri de çok yükseldi. Geçen yıl çuvalı 90 lira olan yemin fiyatı bu yıl 140 liraya kadar yükseldi. Tarım Bakanlığı’na, TOBB’a birer yazı yazarak mağduriyetimizi lisana getirdik. Bankalara ve Tarım Kredi Kooperatifi’ne olan borcun faizsiz 1 yıl ötelenmesini talep ediyoruz” açıklamasını yaptı.

Kredini hayvancılar kullanıyor, tarım kredisi erteleniyor

Türkiye Ziraat Odaları Birliği Doğu Anadolu Bölge Sorumlusu ve Kars Ziraat Odası Lideri Adem Ertaş, bölgedeki kuraklığın bitkisel üretimi ve hayvancılığı vurduğunu lisana getirdi. Bölgenin geçim kaynağının hayvancılık olduğunu belirten Ertaş, “Tarımsal üretim hayvancıların kaba yem muhtaçlığını karşılamak için yapılıyor. Yazın hayvanlar yaylalarda, meralarda otluyor. Kışın da tarladan çıkan kaba yem ve öteki yemlerle besleniyor. Bizim bölgemizde hayvancılık besicilikten hayli damızlık üzerine yapılıyor. Doğu Anadolu, Türkiye hayvancılığının yaklaşık yüzde 50’sini barındırıyor” dedi. Bakanlığın, kuraklığa karşı 100 TL üzere bir takviye vereceğini deklare ettiğını hatırlatan Ertaş, “Ancak bu da kademeli olarak ödenecek. Bölgedeki kuraklık yüzde 30 ise dönüm başına 30 TL, yüzde 60 ise 60 TL ödeyecek. Yüzde 100’ünü ödemeye niyetli değiller.

Düzenleme hayvancılık kredilerine yönelik olmalı

Cumhurbaşkanı, bankalara olan kredi borcunun ertelenmesi için açıklama yaptı. Bankalara gönderilen genelgede ise ziraî kredilerin ertelenmesi kararlaştırıldı. halbuki bizim bölgemizde tarlaların bankalar nezdinde bir bedeli yok. Çiftçilere tarım için kredi kullandırılmıyor. Kredilerin birçok hayvancılık üzerine. Kredilerin yüzde 99,9’u hayvancılık kredisi. Lakin hayvancıların kredisi ertelenmiyor” değerlendirmesini yaptı. Bu yıl hayvanların kuraklık niçiniyle merada otlayamadığını söyleyen Ertaş, “ Tarlada mahsul de alınamadı. ötürüsıyla hayvanlar kışın kesite gidecek” dedi.

KAYSERİ’DE DURUM

Kayserili besicilere yem krizine karşı “stok” daveti


Kayseri’de yaklaşık 295 bin büyükbaş hayvan bulunduğu bilgisini veren Kayseri İli Damızlık ve Sığır Yetiştiricileri Birliği Lideri Günay Çakı, “Bölgede önemli boyutlara ulaşan kuraklık niçiniyle besiciler samanı Mardin ve Adana üzere vilayetlerden, yoncayı ise Aksaray ve Niğde üzere bölge vilayetlerinden tedarik ediyor. Kuraklık niçiniyle bilhassa kış periyodunda yem sorunun büyüyebileceğini öngorerek üreticilere ‘stok’ tavsiyesinde bulunduk” dedi.

Çiftçinin borçları faizsiz ertelenmeli

Öte yandan süt, buzağı ve hububat takviyelerinin bir an evvel artırılarak ödenmesi gerektiğinin altını çizen Çakı, “Üreticinin borçları faizsiz olarak ertelenmeli. Girdi maliyetleri ise makul bir düzeye çekilmeli. bu biçimdece üreticilerimizin elinde bir ölçü para kalır. Üreticilerimize de ellerindeki parayla muhtaçlıkları olan yemi döneminde stoklamalarını tavsiye ediyoruz. Bizde birlik olarak saman üreticileri ve yonca üreticileriyle ortalarındaki irtibatı sağlıyoruz. Uygun fiyata stok tamamlamalarına yardımcı oluyoruz. Üreticilerimizin kuraklık niçiniyle bilhassa kış devrinde yem sorunun büyüyebileceğini düşünerek önlemli davranmaları gerekiyor” yorumunda bulundu.

Yem fiyatı kışın daha da artacak

Kayseri Kırmızı Et Üreticileri Birliği Lideri Ercan Aras da, bölgede besi hayvancılığı yapıldığı için sanayi yeminin kullanıldığını tabir ederek, şunları söylemiş oldu: “Kış aylarında yem meblağlarının artacağını düşünüyoruz. Bu yüzden Toprak Mahsulleri Ofisi’nden ucuz arpa alınması için bakanlığa bildirdik. Şu anda ucuza arpa vermeye başladılar. Uzun vadede birinci vakit içinderda bölgesel hayvancılığa geçmeliyiz. Bölgenin iklim kuralına göre hayvancılık yapılmalı ve takviyelerde ona bakılırsa verilmeli.”

SIKINTILAR

  • Kuraklık niçiniyle HES için kurulan barajlardan su alınamıyor.
  • Kaba yem gereksinimi tarlalarda randıman azaldığı için karşılanamıyor.
  • Hayvancılık hedefli verilen krediler ertelenmiyor.
  • Borcu olan çiftçi, hayvanlarını kısma göndermek zorunda kalıyor.
  • Hayvan yetiştiricisi yüksek yem fiyatlarıyla karşı karşıya.
TALEPLER

  • Çiftçinin, sulama imkanları artırılmalı.
  • Gübre ve mazot takviyesi verilmeli.
  • Hayvancılık için verilen krediler faizsiz ertelenmeli.
  • Bölgede devlet eliyle yem fabrikası kurulmalı.
  • Daldaki girdi maliyetleri düşürülmeli.