Mimar Sinan görse ağlardı! Virane Süleymaniye…
Mert İnan / İSTANBUL
Süleymaniye Cami’nin etrafında başlayan silüet tartışmaları devam ederken, Süleymaniye Semti’nin içler acısı hali de bakılırsanlerin kalbini sızlatıyor. 50’li yılların ortasına kadar İstanbul Üniversitesi’nde misyonlu bilim insanlarının ikamet ettiği bir devrin nezih semti, günümüzde adeta savaştan çıkmış bir bir semti andırıyor.
Silüet tartışmasının yaşandığı Süleymaniye semtindeki son durumu şahsen yerinde inceledik. 1970’lerin sonuna kadar ahşap, cumbalı meskenlerde İstanbullu sakinlerin yaşadığı nezih semt, günümüzde kayıtsız göçmenler ile doğudan göçenlerin yeri haline gelmiş durumda. Süleymaniye’nin çehresindeki değişimin kıssası ise 1950’lerin ortasına kadar uzanıyor. O periyoda kadar, İstanbul Üniversitesi’nde misyon yapan bilim insanlarının ikamet ettiği Süleymaniye, İstanbul’a göç yağmurunu başlamasıyla yıllar ortasında kimliğini yitirmeye başladı.
Afganistan üzere
Soluğu İstanbul’da alanların birçoğu bu semti mesken tutunca, vakit ortasında demografik yapı da büsbütün değişime uğradı. 90’ların başından itibaren yerli ahalinin tamamının semti terk etmek zorunda kaldığı yerlerde ise günümüzde; Suriye, Afganistan, Pakistan, Irak üzere ülkelerden kaçanlar ile Doğu’dan göçerek, umudu İstanbul’da arayanlar yaşıyor. Yıkık, dökük binalarda ömür savaşının verildiği semt bir yandan da tehlikeler barındırıyor. Medrese kısmı olarak bilinen alandan Küçükpazar’a hakikat yürüdüğümüzde karşılaştığımız görüntü nitekim ‘Burası İstanbul mu dedirtecek?’ kadar vahim.
Mülteciler doldurdu
Yıkıntıların ve harabelerin birden fazla Haliç görüntülü olsa da buradaki ömür şartları Afganistan’daki manzaralardan farksız. Terk edilmiş ve harabe biçimdeki binalar, en ufak bir zelzelede felakete yol açacak kadar hırpalanmış durumda. Viraneyi andıran meskenlerde ise onlarca kişi adeta balık istifi üzere yaşamak zorunda.
Haliç’e uzanan orta sokaklar ise Suriye’de yaşanan iç savaş niçiniyle İstanbul’a kaçanların birinci durağı durumunda. Yıkıntıların ve harabelerin birden fazla Haliç görüntülü olsa da buradaki ömür şartları katlanılabilir olmaktan bile fazlaca uzak. Çekçekçilik yapan bir küme göçmene, hayat kurallarını sorduğumuzda, “Ailemizi, akrabalarımızı memleketlerimizde geri de bırakıp geldik. Burada hayat epey sıkıntı fakat hiç şayet olmazsa yatacak bir yerimiz var” yanıtını aldık. Yaşanan değişimin en değerli şahitlerinden olan Bakkal dükkanı sahibi Mustafa Yetiş ise hislerini özetlerken, “50 yılda her şey değişti. Evvelce aileler vardı, beşerler birbirini tanırdı” dedi.
Göçle kimliği değişti
Semtin bugünkü durumunu konuştuğumuz Mimar Sinan Genim’in tek sözle Süleymaniye değerlendirmesi “Felaket” oldu. Genim, “1950’lerin ortasına kadar üniversite topluluğunun yaşadığı semt, 70’lerden itibaren çehresini kaybetmeye başladı. bu biçimde olmamalıydı. Mevcut imajlar İstanbul’a yakışmıyor” dedi.
Mimar Doğan Hasol da eski İstanbul’un göz bebeği sayılan semtin, 1950’de başlayan göç dalgasıyla kimliğini kaybettiğini belirterek “İstanbul’un nüfusunda patlama olunca her şey bozulmaya başladı. İnsanların oturduğu nezih bir semt, sonunda mültecilerin yeri haline geldi. Süleymaniye için geri döndürülemez tahribat ise 1990’dan daha sonra oluştu. İstanbul’un gözbebeği olması gereken bir mahallenin mevcut hali içler acısı. Sinan’ın en süper yapıtının etrafının o biçimde olması nitekim akıl alır üzere değil” dedi.
335 tarihi eser var
Süleymaniye 2006’da yenileme alanı olarak ilan edildi. Proje kapsamında, Süleymaniye’de 319’u tescilli tarihi eser, 26’sı da anıt eser olmak üzere 732 bina tespit edilirken, yenileme alanı 131 bin metrekarelik bir bölgeyi kapsadı. Fatih Belediyesi ve Kiptaş işbirliğiyle yürütülmesi planlanan kentsel dönüşüm projesinde birinci etapta 100 dönümlük bir alanda 333 adet eski eser binanın ve çeşme, cami, han, hamam üzere 23 tane de anıt yapıtın restore edilmesi kararlaştırılmış, ayrıyeten bir daha proje kapsamında bölgede yeni yapılan ve tarihi dokuya uymayan 413 binanın da yenilenmesine karar verilmişti. Ayrıyeten zelzeleye dayanıksız yapılar, sarsıntı yönetmeliğine uygun hâle getirilecek, bölgeye parklar, yeşil alanlar yapılacak ve Süleymaniye tarihi pahasına kavuşacaktı. Lakin olmadı. Yenileme projesi bir türlü hayata geçmediği üzere, semtteki tahribat gün geçtikçe daha vahim bir hal almaya başladı.
Mert İnan / İSTANBUL
Süleymaniye Cami’nin etrafında başlayan silüet tartışmaları devam ederken, Süleymaniye Semti’nin içler acısı hali de bakılırsanlerin kalbini sızlatıyor. 50’li yılların ortasına kadar İstanbul Üniversitesi’nde misyonlu bilim insanlarının ikamet ettiği bir devrin nezih semti, günümüzde adeta savaştan çıkmış bir bir semti andırıyor.
Silüet tartışmasının yaşandığı Süleymaniye semtindeki son durumu şahsen yerinde inceledik. 1970’lerin sonuna kadar ahşap, cumbalı meskenlerde İstanbullu sakinlerin yaşadığı nezih semt, günümüzde kayıtsız göçmenler ile doğudan göçenlerin yeri haline gelmiş durumda. Süleymaniye’nin çehresindeki değişimin kıssası ise 1950’lerin ortasına kadar uzanıyor. O periyoda kadar, İstanbul Üniversitesi’nde misyon yapan bilim insanlarının ikamet ettiği Süleymaniye, İstanbul’a göç yağmurunu başlamasıyla yıllar ortasında kimliğini yitirmeye başladı.
Afganistan üzere
Soluğu İstanbul’da alanların birçoğu bu semti mesken tutunca, vakit ortasında demografik yapı da büsbütün değişime uğradı. 90’ların başından itibaren yerli ahalinin tamamının semti terk etmek zorunda kaldığı yerlerde ise günümüzde; Suriye, Afganistan, Pakistan, Irak üzere ülkelerden kaçanlar ile Doğu’dan göçerek, umudu İstanbul’da arayanlar yaşıyor. Yıkık, dökük binalarda ömür savaşının verildiği semt bir yandan da tehlikeler barındırıyor. Medrese kısmı olarak bilinen alandan Küçükpazar’a hakikat yürüdüğümüzde karşılaştığımız görüntü nitekim ‘Burası İstanbul mu dedirtecek?’ kadar vahim.
Mülteciler doldurdu
Yıkıntıların ve harabelerin birden fazla Haliç görüntülü olsa da buradaki ömür şartları Afganistan’daki manzaralardan farksız. Terk edilmiş ve harabe biçimdeki binalar, en ufak bir zelzelede felakete yol açacak kadar hırpalanmış durumda. Viraneyi andıran meskenlerde ise onlarca kişi adeta balık istifi üzere yaşamak zorunda.
Haliç’e uzanan orta sokaklar ise Suriye’de yaşanan iç savaş niçiniyle İstanbul’a kaçanların birinci durağı durumunda. Yıkıntıların ve harabelerin birden fazla Haliç görüntülü olsa da buradaki ömür şartları katlanılabilir olmaktan bile fazlaca uzak. Çekçekçilik yapan bir küme göçmene, hayat kurallarını sorduğumuzda, “Ailemizi, akrabalarımızı memleketlerimizde geri de bırakıp geldik. Burada hayat epey sıkıntı fakat hiç şayet olmazsa yatacak bir yerimiz var” yanıtını aldık. Yaşanan değişimin en değerli şahitlerinden olan Bakkal dükkanı sahibi Mustafa Yetiş ise hislerini özetlerken, “50 yılda her şey değişti. Evvelce aileler vardı, beşerler birbirini tanırdı” dedi.
Göçle kimliği değişti
Semtin bugünkü durumunu konuştuğumuz Mimar Sinan Genim’in tek sözle Süleymaniye değerlendirmesi “Felaket” oldu. Genim, “1950’lerin ortasına kadar üniversite topluluğunun yaşadığı semt, 70’lerden itibaren çehresini kaybetmeye başladı. bu biçimde olmamalıydı. Mevcut imajlar İstanbul’a yakışmıyor” dedi.
Mimar Doğan Hasol da eski İstanbul’un göz bebeği sayılan semtin, 1950’de başlayan göç dalgasıyla kimliğini kaybettiğini belirterek “İstanbul’un nüfusunda patlama olunca her şey bozulmaya başladı. İnsanların oturduğu nezih bir semt, sonunda mültecilerin yeri haline geldi. Süleymaniye için geri döndürülemez tahribat ise 1990’dan daha sonra oluştu. İstanbul’un gözbebeği olması gereken bir mahallenin mevcut hali içler acısı. Sinan’ın en süper yapıtının etrafının o biçimde olması nitekim akıl alır üzere değil” dedi.
335 tarihi eser var
Süleymaniye 2006’da yenileme alanı olarak ilan edildi. Proje kapsamında, Süleymaniye’de 319’u tescilli tarihi eser, 26’sı da anıt eser olmak üzere 732 bina tespit edilirken, yenileme alanı 131 bin metrekarelik bir bölgeyi kapsadı. Fatih Belediyesi ve Kiptaş işbirliğiyle yürütülmesi planlanan kentsel dönüşüm projesinde birinci etapta 100 dönümlük bir alanda 333 adet eski eser binanın ve çeşme, cami, han, hamam üzere 23 tane de anıt yapıtın restore edilmesi kararlaştırılmış, ayrıyeten bir daha proje kapsamında bölgede yeni yapılan ve tarihi dokuya uymayan 413 binanın da yenilenmesine karar verilmişti. Ayrıyeten zelzeleye dayanıksız yapılar, sarsıntı yönetmeliğine uygun hâle getirilecek, bölgeye parklar, yeşil alanlar yapılacak ve Süleymaniye tarihi pahasına kavuşacaktı. Lakin olmadı. Yenileme projesi bir türlü hayata geçmediği üzere, semtteki tahribat gün geçtikçe daha vahim bir hal almaya başladı.