Yener KARADENİZ
Yaklaşık iki haftası geride kalan Rusya- Ukrayna savaşının tüm dünyaya olduğu üzere Türkiye iktisadına de negatif tesirleri devam ediyor. Başta para ve sermaye transferi olmak üzere lojistik ve dış ticarette badirelere yol açan gelişme, evvelki gün Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türkiye Dal Meclisleri Müşterek Toplantısı’nda, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve TOBB İdare Şurası Lider Yardımcısı Selçuk Öztürk’ün iştiraki ile ele alındı. Turizmden hazır giysiye, müteahhitlikten demir- çeliğe, besinden perakendeye kadar savaştan en çok etkilenen 11 bölümün meclis liderleri ve temsilcileri, hali hazırda yaşanan meseleleri ve tahlil tekliflerini Bakan Muş ile paylaştı.
Dal temsilcilerinden aldığımız bilgilere göre toplantı çok verimli geçti. Biroldukca meseleye yönelik tahlil teklifleri gerekli makamlara iletilmek üzere not alınırken, kimi problemler için de anlık tahliller üretildiği lisana getirildi. görüşmede perakendeciler kriz masası talebinde bulunurken, demir ve demir dışı metaller Rus limanlarının açık olması ve gemilerin sigortalanabilmesine yönelik talebini iletti. Kömürde ise yüzde 80-90 Rusya’ya bağlı olunduğu belirtilirken ticaretin durması ve meblağların artması niçiniyle kömür fabrikalarının kapanma noktasına geldiği açıklandı.
Demirciler gemilere sigorta talep etti
Savaşın en çok etkilediği alanlardan biri demir çelik dalı. Evvelki gün gerçekleştirilen toplantıya katılan TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi Lideri Veysel Yayan, bilhassa kullandıkları girdiler olan hurda, cevher, kömür ve pik demiri ile ilgili olarak Rus limanlarının açık olmasını ve gemilerin oraya gidip gelebilmeleri için sigortalanma sorunlarının aşılması konusunda taleplerini ilettiklerini anlattı. Bakanlığın bu sıkıntılar üzerinde çalıştığını lisana getiren Yayan, öte yandan ABD ve AB’nin uyguladığı muhafaza önlemlerinin de Rusya ve Ukrayna olmadığında manasını yitireceğini belirterek Türkiye’ye karşı uygulanan muhafaza önlemlerinin de kaldırılması istikametindeki teşebbüslerin ağırlaştırılması istikametinde talepte bulunduklarını lisana getirdi.
Kömür fabrikaları durma noktasında
Toplantının çok verimli ve yapan bir atmosferde geçtiğini anlatan TOBB Türkiye Çimento ve Çimento Eserleri Meclisi Lideri Fatih Büyüklük, yetkililerin tahlil odaklı yaklaşımı ve toplantı mühletince verilen talimatlar ve alınacak tedbirlere ait açıklamalarının bölümü çok umutlandırdığını anlattı. Kesim olarak savaşın tesirlerini hayli ağır ve süratli biçimde görmeye başladıklarını anlatan Yücelik’in verdiği bilgilere nazaran, 2021’de gerçekleşen 5,3 milyon ton kömür ithalatının yüzde 80-90’lık kısmı Rusya’dan karşılandı. Kömür fiyatlarının da bu niçinle son bir haftada yüzde 100’ün üzerinde arttığını belirten Büyüklük, “Kömür endeksleri bir haftada 180 dolardan 500 dolar düzeyine çıktı. Fabrikalarımızda kömür tedarikinde zorluk yaşamaya başladık. Bölümümüzde üretim durma noktasına geldi. 2022 yılı Şubat ayında petrokok meblağları geçen yılın tıpkı periyoduna bakılırsa yüzde 500 artış gösterirken, elektrik ve ithal kömür meblağları sırasıyla yüzde 220 ve yüzde 400 artış gösterdi. Bölümün kömür stokları azaldığı için krizin daha uzun sürmesi durumunda ve alternatif güç kaynaklarının acilen devreye alınmaması halinde üretimimiz durma noktasına gelecek. İthal kömür tedarikçileri Rusya’daki kontakları ile irtibat sağlayamıyor, Karadeniz’deki kriz durumu münasebet gösterilerek gemiler iptal ediliyor, tedarikçilerin depolarındaki mevcut kömür rezervleri tükeniyor. Kalan az ölçüdeki kömürü de rekabet ortamının ortadan kalkmasıyla daha yüksek fiyatlardan satmaya çalışmaları, ithal kömür tedarikindeki sorunların temelini oluşturuyor. Öte yandan navlun maliyetlerinde süratle artış yaşandı. Karadeniz’e gemilerin gitmemesi ötürüsıyla şu anda Akdeniz havzasındaki mevcut gemi bolluğunun ansızın kesilmesi bekleniyor. 20-25 gün sürecek bu seyahatler, ihracat konusunda ülke olarak gücümüzü yavaşlatacak. Kömür tedariki teminat altına alınamazsa mecburi olarak fabrikalar durup stok maliyeti yerine operasyonu kesmek durumunda kalacaktır. Bu niçinle fazlaca acil tedbirler alınmalı. Bu münasebetle kuru bazda kükürt oranının termik santrallere uygulandığı üzere yüzde 3’e yükseltilmesi, alt ısıl pahanın 4.800 kCal/kg’a çekilmesi ve yüzde 36 olan uçucu husus limitinin de yükseltilmesi, diğer kaynaklardan kömür tedarik edilmesine imkan yaratacaktır. Bu sıra dışı devir bitene kadar kesimimize istisna sağlanırsa kömür ithalatında Kolombiya, Endonezya ve Güney Afrika üzere ülkeler alternatif seçenekler içinde olacaktır” dedi.
Uçuşları başlatacak yol bulunamıyor
Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile yapılan görüşmede meselelerini lisana getiren turizmciler, yaptırımların kesimin önünü tıkadığını söylemiş olduler. Dal temsilcilerine bakılırsa en değerli sorun, yaptırımlar ötürüsıyla turizme yönelik uçuşları başlatacak yolun bulunamaması. Edinilen bilgiye göre, turizm kesiminin temsilcileri, karşılaştıkları sıkıntıları şu biçimde lisana getirdiler: “En önemli sorun uçak sorunu. ABD ve AB, yaptırımları Rusya’ya karşı koydu lakin yaptırımlar Rusya’dan daha epeyce bu ülkeleri vurmaya başladı. Turizm şirketleri karşılıklı olarak birtakım tahlil yolları üzerinde uzlaştılar. Fakat, İngiltere hükümeti devreye girerek, tahlil yolunu tıkadı. Uçuşları sigortalayan şirketler üzerinde baskı kuruldu. Sigorta şirketleri öylesine yüksek primler istedi ki, ödenmesi mümkün değil. Rusya ile bu ülkeler içinde sefer yapacak uçakların THY’ye kiralanması gündeme geldi. Lakin, İngiliz Hükümeti’nin baskısıyla sigortacılar bu hususta da pürüz çıkardı. ‘Kiralamanın yaptırımları delmek’ manasına geleceğini söylüyorlar. Benzeri biçimde Türk ve Rus turizm temsilcilerinin de kendi ortalarında geliştirdikleri formül de, sigorta şirketlerinin engellemesiyle karşı karşıya. Şu andaki en büyük sorun, uçuşları başlatacak bir yolun uygulamaya konulamaması.”
Müteahhitlerde belirsizlik tasası
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Lideri Erdal Eren, görüşmede Ukrayna-Rusya içindeki krizden nasıl etkilenecekle ri konusunda tasalarını paylaştıklarını söylemiş oldu. Ticaret Bakanlığıyla 20 Şubat’ta yaptıkları görüşmede çalışanlara ait telaşlarını lisana getirdiklerini aktaran Eren, “Gelecekte mal sıkıntısına daha sonra geleceğimizi söylemiştik. Yapılan son görüşmede ise sıcak savaş ortamında çabucak hemen hiç bir can kaybı olmadan çalışanlarımızı Türkiye’ye getirme imkanı bulduğumuza sevindiğimizi söylemiş olduk. Lakin şimdiden daha sonra savaşın daha ne kadar süreceği aşikâr değil. ötürüsıyla oradaki işlerin kararı ve orada kalan makine parklarımız ne olacak. Şantiyelerimize Libya’da olduğu üzere bir şey olacak mı üzere olası kaygılarımızı paylaştık” dedi. Ayrıyeten Rusya’da çabucak hemen ne olacağını bilmediklerini anlatan Eren, “Rusya projelerine devam edecek mi? Yoksa tasarrufa gidip donduracak mı? Dondurmayıp devam ettirirse ödemeleri nasıl yapacak üzere bilinmeyeni hayli olan bir durumdayız. ötürüsıyla artık ne olacak diye konuştuk. Zira ne yapacaklarını bilmiyoruz. Ne yapacakları katılaştığında meseleler ortaya çıkacak. Şimdilik bunları anlattık. Bakanımız da kriz masası oluşturduklarını, bütün kesimlerin kendilerine çarçabuk ulaştığını ve rastgele bir gelişme olduğunda önlem alacaklarını, bu niçinle istişare ortasında olacaklarını söylemiş oldu” diye konuştu.
Kriz masası talep ettiler
TOBB Perakende Meclis Üyesi Serhan Tınastepe, iki ülke içinde markaların yarattığı iş hacminin 3 milyar doları bulduğunu, yalnızca Ukrayna’da bulunan yatırımların kıymetinin 1 milyar dolara yaklaştığını söylemiş oldu. Serhan Tınastepe, “Ukrayna’da bulunan 267 mağazanın birçoğu Rusya’nın bombardımanına maruz kaldı. En büyük perakendecilerden birinin deposu füze saldırısı niçiniyle kullanılamaz hale geldi. Rusya’da ise yabancı markaların ülkeden çekilmesi ve Ruble’nin yüzde 50’ye yakın devalüe olması niçiniyle Türk markaların satışları iki kat arttı. Lakin şu anda Rusya ile para, sermaye ve eser ticaretinin devamlılığı ile ilgili telaşlar var. Bu niçinle STK değil, kamu öncülüğünde bir kriz masası oluşturulmalı. Kamu ve özel dal daha yakın çalışırsa buradan Türk markaları için farklı fırsatlar da çıkabilir” dedi. Tınastepe, ayrıyeten iç talebin canlandırılması ismine besinde uygulanan ÖTV ve KDV indirimlerinin besin dışı kategorilerde de devam etmesi ve nakliye tarafında konteyner maliyetlerini düşürecek uygulama değişikliği konusunda da taleplerini ilettiklerini anlattı.
Yaklaşık iki haftası geride kalan Rusya- Ukrayna savaşının tüm dünyaya olduğu üzere Türkiye iktisadına de negatif tesirleri devam ediyor. Başta para ve sermaye transferi olmak üzere lojistik ve dış ticarette badirelere yol açan gelişme, evvelki gün Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türkiye Dal Meclisleri Müşterek Toplantısı’nda, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve TOBB İdare Şurası Lider Yardımcısı Selçuk Öztürk’ün iştiraki ile ele alındı. Turizmden hazır giysiye, müteahhitlikten demir- çeliğe, besinden perakendeye kadar savaştan en çok etkilenen 11 bölümün meclis liderleri ve temsilcileri, hali hazırda yaşanan meseleleri ve tahlil tekliflerini Bakan Muş ile paylaştı.
Dal temsilcilerinden aldığımız bilgilere göre toplantı çok verimli geçti. Biroldukca meseleye yönelik tahlil teklifleri gerekli makamlara iletilmek üzere not alınırken, kimi problemler için de anlık tahliller üretildiği lisana getirildi. görüşmede perakendeciler kriz masası talebinde bulunurken, demir ve demir dışı metaller Rus limanlarının açık olması ve gemilerin sigortalanabilmesine yönelik talebini iletti. Kömürde ise yüzde 80-90 Rusya’ya bağlı olunduğu belirtilirken ticaretin durması ve meblağların artması niçiniyle kömür fabrikalarının kapanma noktasına geldiği açıklandı.
Demirciler gemilere sigorta talep etti
Savaşın en çok etkilediği alanlardan biri demir çelik dalı. Evvelki gün gerçekleştirilen toplantıya katılan TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi Lideri Veysel Yayan, bilhassa kullandıkları girdiler olan hurda, cevher, kömür ve pik demiri ile ilgili olarak Rus limanlarının açık olmasını ve gemilerin oraya gidip gelebilmeleri için sigortalanma sorunlarının aşılması konusunda taleplerini ilettiklerini anlattı. Bakanlığın bu sıkıntılar üzerinde çalıştığını lisana getiren Yayan, öte yandan ABD ve AB’nin uyguladığı muhafaza önlemlerinin de Rusya ve Ukrayna olmadığında manasını yitireceğini belirterek Türkiye’ye karşı uygulanan muhafaza önlemlerinin de kaldırılması istikametindeki teşebbüslerin ağırlaştırılması istikametinde talepte bulunduklarını lisana getirdi.
Kömür fabrikaları durma noktasında
Toplantının çok verimli ve yapan bir atmosferde geçtiğini anlatan TOBB Türkiye Çimento ve Çimento Eserleri Meclisi Lideri Fatih Büyüklük, yetkililerin tahlil odaklı yaklaşımı ve toplantı mühletince verilen talimatlar ve alınacak tedbirlere ait açıklamalarının bölümü çok umutlandırdığını anlattı. Kesim olarak savaşın tesirlerini hayli ağır ve süratli biçimde görmeye başladıklarını anlatan Yücelik’in verdiği bilgilere nazaran, 2021’de gerçekleşen 5,3 milyon ton kömür ithalatının yüzde 80-90’lık kısmı Rusya’dan karşılandı. Kömür fiyatlarının da bu niçinle son bir haftada yüzde 100’ün üzerinde arttığını belirten Büyüklük, “Kömür endeksleri bir haftada 180 dolardan 500 dolar düzeyine çıktı. Fabrikalarımızda kömür tedarikinde zorluk yaşamaya başladık. Bölümümüzde üretim durma noktasına geldi. 2022 yılı Şubat ayında petrokok meblağları geçen yılın tıpkı periyoduna bakılırsa yüzde 500 artış gösterirken, elektrik ve ithal kömür meblağları sırasıyla yüzde 220 ve yüzde 400 artış gösterdi. Bölümün kömür stokları azaldığı için krizin daha uzun sürmesi durumunda ve alternatif güç kaynaklarının acilen devreye alınmaması halinde üretimimiz durma noktasına gelecek. İthal kömür tedarikçileri Rusya’daki kontakları ile irtibat sağlayamıyor, Karadeniz’deki kriz durumu münasebet gösterilerek gemiler iptal ediliyor, tedarikçilerin depolarındaki mevcut kömür rezervleri tükeniyor. Kalan az ölçüdeki kömürü de rekabet ortamının ortadan kalkmasıyla daha yüksek fiyatlardan satmaya çalışmaları, ithal kömür tedarikindeki sorunların temelini oluşturuyor. Öte yandan navlun maliyetlerinde süratle artış yaşandı. Karadeniz’e gemilerin gitmemesi ötürüsıyla şu anda Akdeniz havzasındaki mevcut gemi bolluğunun ansızın kesilmesi bekleniyor. 20-25 gün sürecek bu seyahatler, ihracat konusunda ülke olarak gücümüzü yavaşlatacak. Kömür tedariki teminat altına alınamazsa mecburi olarak fabrikalar durup stok maliyeti yerine operasyonu kesmek durumunda kalacaktır. Bu niçinle fazlaca acil tedbirler alınmalı. Bu münasebetle kuru bazda kükürt oranının termik santrallere uygulandığı üzere yüzde 3’e yükseltilmesi, alt ısıl pahanın 4.800 kCal/kg’a çekilmesi ve yüzde 36 olan uçucu husus limitinin de yükseltilmesi, diğer kaynaklardan kömür tedarik edilmesine imkan yaratacaktır. Bu sıra dışı devir bitene kadar kesimimize istisna sağlanırsa kömür ithalatında Kolombiya, Endonezya ve Güney Afrika üzere ülkeler alternatif seçenekler içinde olacaktır” dedi.
Uçuşları başlatacak yol bulunamıyor
Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile yapılan görüşmede meselelerini lisana getiren turizmciler, yaptırımların kesimin önünü tıkadığını söylemiş olduler. Dal temsilcilerine bakılırsa en değerli sorun, yaptırımlar ötürüsıyla turizme yönelik uçuşları başlatacak yolun bulunamaması. Edinilen bilgiye göre, turizm kesiminin temsilcileri, karşılaştıkları sıkıntıları şu biçimde lisana getirdiler: “En önemli sorun uçak sorunu. ABD ve AB, yaptırımları Rusya’ya karşı koydu lakin yaptırımlar Rusya’dan daha epeyce bu ülkeleri vurmaya başladı. Turizm şirketleri karşılıklı olarak birtakım tahlil yolları üzerinde uzlaştılar. Fakat, İngiltere hükümeti devreye girerek, tahlil yolunu tıkadı. Uçuşları sigortalayan şirketler üzerinde baskı kuruldu. Sigorta şirketleri öylesine yüksek primler istedi ki, ödenmesi mümkün değil. Rusya ile bu ülkeler içinde sefer yapacak uçakların THY’ye kiralanması gündeme geldi. Lakin, İngiliz Hükümeti’nin baskısıyla sigortacılar bu hususta da pürüz çıkardı. ‘Kiralamanın yaptırımları delmek’ manasına geleceğini söylüyorlar. Benzeri biçimde Türk ve Rus turizm temsilcilerinin de kendi ortalarında geliştirdikleri formül de, sigorta şirketlerinin engellemesiyle karşı karşıya. Şu andaki en büyük sorun, uçuşları başlatacak bir yolun uygulamaya konulamaması.”
Müteahhitlerde belirsizlik tasası
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Lideri Erdal Eren, görüşmede Ukrayna-Rusya içindeki krizden nasıl etkilenecekle ri konusunda tasalarını paylaştıklarını söylemiş oldu. Ticaret Bakanlığıyla 20 Şubat’ta yaptıkları görüşmede çalışanlara ait telaşlarını lisana getirdiklerini aktaran Eren, “Gelecekte mal sıkıntısına daha sonra geleceğimizi söylemiştik. Yapılan son görüşmede ise sıcak savaş ortamında çabucak hemen hiç bir can kaybı olmadan çalışanlarımızı Türkiye’ye getirme imkanı bulduğumuza sevindiğimizi söylemiş olduk. Lakin şimdiden daha sonra savaşın daha ne kadar süreceği aşikâr değil. ötürüsıyla oradaki işlerin kararı ve orada kalan makine parklarımız ne olacak. Şantiyelerimize Libya’da olduğu üzere bir şey olacak mı üzere olası kaygılarımızı paylaştık” dedi. Ayrıyeten Rusya’da çabucak hemen ne olacağını bilmediklerini anlatan Eren, “Rusya projelerine devam edecek mi? Yoksa tasarrufa gidip donduracak mı? Dondurmayıp devam ettirirse ödemeleri nasıl yapacak üzere bilinmeyeni hayli olan bir durumdayız. ötürüsıyla artık ne olacak diye konuştuk. Zira ne yapacaklarını bilmiyoruz. Ne yapacakları katılaştığında meseleler ortaya çıkacak. Şimdilik bunları anlattık. Bakanımız da kriz masası oluşturduklarını, bütün kesimlerin kendilerine çarçabuk ulaştığını ve rastgele bir gelişme olduğunda önlem alacaklarını, bu niçinle istişare ortasında olacaklarını söylemiş oldu” diye konuştu.
Kriz masası talep ettiler
TOBB Perakende Meclis Üyesi Serhan Tınastepe, iki ülke içinde markaların yarattığı iş hacminin 3 milyar doları bulduğunu, yalnızca Ukrayna’da bulunan yatırımların kıymetinin 1 milyar dolara yaklaştığını söylemiş oldu. Serhan Tınastepe, “Ukrayna’da bulunan 267 mağazanın birçoğu Rusya’nın bombardımanına maruz kaldı. En büyük perakendecilerden birinin deposu füze saldırısı niçiniyle kullanılamaz hale geldi. Rusya’da ise yabancı markaların ülkeden çekilmesi ve Ruble’nin yüzde 50’ye yakın devalüe olması niçiniyle Türk markaların satışları iki kat arttı. Lakin şu anda Rusya ile para, sermaye ve eser ticaretinin devamlılığı ile ilgili telaşlar var. Bu niçinle STK değil, kamu öncülüğünde bir kriz masası oluşturulmalı. Kamu ve özel dal daha yakın çalışırsa buradan Türk markaları için farklı fırsatlar da çıkabilir” dedi. Tınastepe, ayrıyeten iç talebin canlandırılması ismine besinde uygulanan ÖTV ve KDV indirimlerinin besin dışı kategorilerde de devam etmesi ve nakliye tarafında konteyner maliyetlerini düşürecek uygulama değişikliği konusunda da taleplerini ilettiklerini anlattı.