Bir araştırmacı, yakında meme kanserini tespit etmeyi kolaylaştıracak bir test geliştirdi. Prosedür zaten suçluların aranmasına yardımcı oluyor.
Herkes her gün sayısız parmak izi bırakır: bardakta, kapı kolunda, bilgisayar klavyesinde. Parmak izi benzersiz olduğu için, önemli bir tanımlama parçası olarak hizmet eder.
Ama aynı zamanda bir kişinin alışkanlıkları ve hayatı hakkında da çok şey ortaya koyuyor, diyor Simona Francese. Batı İngiltere’deki Sheffield Hallam Üniversitesi’nde adli tıp ve biyoanalitik kütle spektrometrisi profesörü olarak araştırma yapıyor ve ders veriyor. Orada o ve ekibi, polisin suçluları bulmasına yardımcı olmak için parmak izlerinin terindeki molekülleri kullanan bir analiz yöntemi geliştirdi.
Francese şimdi, yöntemin meme kanserini saptamak için de kullanılabileceğini gösterdiği bir çalışma yayınladı.
t-online: Hiç kendi parmak izinizi analiz ettiniz mi?
Simona Francese: Evet, aslında 2011’de. O zamanlar, parmak izlerinin bir kişinin yaşam tarzı hakkında çok şey anlattığını kanıtlamaya çalışan araştırmamın henüz başındaydım. Ben İtalyanım ama uzun süredir İngiltere’de yaşıyorum ve orada iyi kahveleri yok. Bu yüzden ondan çoktan vazgeçmiştim. Ama sonra uzun zamandır ilk kez kendime bir espresso yaptım, içtim ve 10 dakika, 30 dakika ve bir saat sonra parmak izlerimi aldım. Aslında, sürecim boyunca, içinde kafeinin giderek daha görünür hale geldiğini görebildim.
Simona Francese
Parmak izi analiz uzmanı
İtalyan Simona Francese İngiltere’deki Sheffield Hallam Üniversitesi’nde Adli ve Biyoanalitik Kütle Spektrometresi Profesörüdür. Kimya doktoru orada bir biyoanalitik araştırma grubuna başkanlık ediyor ve kütle spektrometrik görüntüleme merkezinin başkan yardımcısıdır. Maldi (Matris Destekli Lazer Desorpsiyon İyonizasyon Kütle Spektrometresi) adlı bir teknoloji kullanarak parmak izlerinin moleküler analizinde uzman olarak, seçilmiş vakalarda Büyük Britanya polisini destekliyor.
Prosedür tam olarak nasıl işliyor?
Parmak izleri üç sınıfa ait moleküllerden oluşur: Her birini farklı miktarlarda ürettiğimiz ter molekülleri. Yiyecek, içecek veya başka maddeler halinde vücudumuza soktuğumuz ve daha sonra terle dışarı attığımız moleküller. Ve son olarak, parmak uçlarımızla dokunduğumuz maddelerden türetilen moleküller. Tüm bu moleküller bizim ve yaşamlarımız hakkında hikayeler anlatır.
Kesinlikle. Bunun için onları tanımlamamız gerekiyor. Basitçe söylemek gerekirse, tek tek moleküllerin kütlesini ölçmek için kullanılabilen bir kütle spektrometresi biçimi kullanan bir yöntem geliştirdik. Her molekülün belirli bir kütlesi olduğundan, kesin olarak atanabilir.
Hangi maddeler bu şekilde tespit edilebilir?
Ter moleküllerini kafein, alkol, ilaçlar veya ilaçları tespit etmek için kullanabiliriz. Ama bir kişinin cinsiyetini de bu şekilde belirleyebiliriz. Bu cinsiyet belirleyen moleküllere daha yakından baktığımızda, başka bir şey bulduk: meme kanseri biyobelirteçleri olarak hareket eden moleküller. Bunu farklı aşamalardaki kanserin ayırt edici profillerini oluşturmak için kullanabiliriz: iyi huylu kanser için, erken evre kanser için, metastatik, yani yayılan tümörler için.
Yüzde 98 doğrulukla. Bu beni çok şaşırttı. Farklı profilleri tanımak için daha önce eğittiğimiz kanser profillerini belirlemek için makine öğrenimi algoritmalarını kullandık. Daha sonra bunu daha önce teşhislerini bilmediğimiz vakalara uyguladık.
Yeni yayınlanan bu çalışma ile oldukça heyecan yarattılar. Ancak, içinde sadece 15 kadın test edildi. Bu ne kadar anlamlı?
Araştırma bütçemiz daha büyük bir test grubu için yeterli değildi. Bu kadınlardan beşinde iyi huylu yumrular, beşinde erken evre meme kanseri ve beşinde tüm vücuda yayılmış metastatik meme kanseri vardı. Hepsini doğrulamayı başardık. Bu, kavramın, yani sürecin çalıştığını kanıtladığımız sözde bir “kavram kanıtı” çalışmasıydı. Şu anda önemli ölçüde daha büyük bir vaka grubuyla büyük ölçekli bir çalışma için araştırma fonları toplamaya çalışıyorum.
Bu, gelecekte sana parmak izimi verebileceğim ve senin de bana göğüs kanseri olup olmadığımı söyleyebileceğin anlamına mı geliyor?
Aynen, fikir bu. Hastalar daha sonra parmak uçlarını özel bir numune plakasına yalnızca üç kez bastırmak zorunda kalacak ve ardından parmak izleri incelenecektir.
Herkes her gün sayısız parmak izi bırakır: bardakta, kapı kolunda, bilgisayar klavyesinde. Parmak izi benzersiz olduğu için, önemli bir tanımlama parçası olarak hizmet eder.
Ama aynı zamanda bir kişinin alışkanlıkları ve hayatı hakkında da çok şey ortaya koyuyor, diyor Simona Francese. Batı İngiltere’deki Sheffield Hallam Üniversitesi’nde adli tıp ve biyoanalitik kütle spektrometrisi profesörü olarak araştırma yapıyor ve ders veriyor. Orada o ve ekibi, polisin suçluları bulmasına yardımcı olmak için parmak izlerinin terindeki molekülleri kullanan bir analiz yöntemi geliştirdi.
Francese şimdi, yöntemin meme kanserini saptamak için de kullanılabileceğini gösterdiği bir çalışma yayınladı.
t-online: Hiç kendi parmak izinizi analiz ettiniz mi?
Simona Francese: Evet, aslında 2011’de. O zamanlar, parmak izlerinin bir kişinin yaşam tarzı hakkında çok şey anlattığını kanıtlamaya çalışan araştırmamın henüz başındaydım. Ben İtalyanım ama uzun süredir İngiltere’de yaşıyorum ve orada iyi kahveleri yok. Bu yüzden ondan çoktan vazgeçmiştim. Ama sonra uzun zamandır ilk kez kendime bir espresso yaptım, içtim ve 10 dakika, 30 dakika ve bir saat sonra parmak izlerimi aldım. Aslında, sürecim boyunca, içinde kafeinin giderek daha görünür hale geldiğini görebildim.
Simona Francese
Parmak izi analiz uzmanı
İtalyan Simona Francese İngiltere’deki Sheffield Hallam Üniversitesi’nde Adli ve Biyoanalitik Kütle Spektrometresi Profesörüdür. Kimya doktoru orada bir biyoanalitik araştırma grubuna başkanlık ediyor ve kütle spektrometrik görüntüleme merkezinin başkan yardımcısıdır. Maldi (Matris Destekli Lazer Desorpsiyon İyonizasyon Kütle Spektrometresi) adlı bir teknoloji kullanarak parmak izlerinin moleküler analizinde uzman olarak, seçilmiş vakalarda Büyük Britanya polisini destekliyor.
Prosedür tam olarak nasıl işliyor?
Parmak izleri üç sınıfa ait moleküllerden oluşur: Her birini farklı miktarlarda ürettiğimiz ter molekülleri. Yiyecek, içecek veya başka maddeler halinde vücudumuza soktuğumuz ve daha sonra terle dışarı attığımız moleküller. Ve son olarak, parmak uçlarımızla dokunduğumuz maddelerden türetilen moleküller. Tüm bu moleküller bizim ve yaşamlarımız hakkında hikayeler anlatır.
Kesinlikle. Bunun için onları tanımlamamız gerekiyor. Basitçe söylemek gerekirse, tek tek moleküllerin kütlesini ölçmek için kullanılabilen bir kütle spektrometresi biçimi kullanan bir yöntem geliştirdik. Her molekülün belirli bir kütlesi olduğundan, kesin olarak atanabilir.
Hangi maddeler bu şekilde tespit edilebilir?
Ter moleküllerini kafein, alkol, ilaçlar veya ilaçları tespit etmek için kullanabiliriz. Ama bir kişinin cinsiyetini de bu şekilde belirleyebiliriz. Bu cinsiyet belirleyen moleküllere daha yakından baktığımızda, başka bir şey bulduk: meme kanseri biyobelirteçleri olarak hareket eden moleküller. Bunu farklı aşamalardaki kanserin ayırt edici profillerini oluşturmak için kullanabiliriz: iyi huylu kanser için, erken evre kanser için, metastatik, yani yayılan tümörler için.
Yüzde 98 doğrulukla. Bu beni çok şaşırttı. Farklı profilleri tanımak için daha önce eğittiğimiz kanser profillerini belirlemek için makine öğrenimi algoritmalarını kullandık. Daha sonra bunu daha önce teşhislerini bilmediğimiz vakalara uyguladık.
Yeni yayınlanan bu çalışma ile oldukça heyecan yarattılar. Ancak, içinde sadece 15 kadın test edildi. Bu ne kadar anlamlı?
Araştırma bütçemiz daha büyük bir test grubu için yeterli değildi. Bu kadınlardan beşinde iyi huylu yumrular, beşinde erken evre meme kanseri ve beşinde tüm vücuda yayılmış metastatik meme kanseri vardı. Hepsini doğrulamayı başardık. Bu, kavramın, yani sürecin çalıştığını kanıtladığımız sözde bir “kavram kanıtı” çalışmasıydı. Şu anda önemli ölçüde daha büyük bir vaka grubuyla büyük ölçekli bir çalışma için araştırma fonları toplamaya çalışıyorum.
Bu, gelecekte sana parmak izimi verebileceğim ve senin de bana göğüs kanseri olup olmadığımı söyleyebileceğin anlamına mı geliyor?
Aynen, fikir bu. Hastalar daha sonra parmak uçlarını özel bir numune plakasına yalnızca üç kez bastırmak zorunda kalacak ve ardından parmak izleri incelenecektir.