Sazlıklar büyümüyor kuşlar bile uçmuyor
Gökhan Karakaş – Can Erok / Türkiye’nin doğal zenginliklerinin başında gelen göller kuruyor, bölgelerin iklimi değişiyor. Kamusal hassaslıkla hareket eden Milliyet Gazetesi grubu, 3 bin 800 km yol yaparak yedi vilayette 11 gölün izini sürdü. Göllerin niye kuruduğunu araştıran Milliyet takımı mevzunun uzmanlarıyla, bölgede yaşayan halkla konuşarak hem sıkıntıları tıpkı vakitte tahlil yollarını ortaya koydu. Ülkemizin coğrafik pozisyonundan kaynaklanan zenginliğiyle 8 bin 333 km’lik kıyı şeridinde 177 bin 714 km uzunluğunda akarsuyu, 200’den çok doğal gölü, bin 223 baraj gölü ya da göleti var.
YANLIŞ SU SİYASETİ
Türkiye bu yüksek potansiyeline karşın gelecekte su yoksulu ülkeler ortasına gireceği öngörüsü, iklim değişikliği kadar yanlış su siyasetlerinin da yürütüldüğünü kanıtlıyor. İnsanoğlu, Paris İklim Anlaşması’yla geçmişteki hoyratlığını gidermek için çabalıyor. Lakin yağış azlığı ya da düzensizliğini oluşturan iklim değişikliğine; ziraî yabanî sulama ve su israfı üzere bencillikler eklenince ülkemizin sulak alanlarında büyük kayıplar yaşanıyor. Dünyanın en varlıklı coğrafyalarından birinde konseyi ülkemizde doğal göl tarifinin karşılığını veren 100’den çok mavilik bulunuyor. Ne yazık ki çoğunluğu iklim değişikliğine bağlı yağış azlığı ve ziraî sulama üzere niçinlerle yok olmak üzere.
5-10 yıl evvel Eber Gölü’nün etrafındaki konutlarında kurbağa seslerinden uyuyamayan, kenarındaki sazlarından ördükleri sepetlerini balıklarla dolduran köylülerin gözleri; şimdilerde uçsuz bucaksız bir çöle bakarak doluyor. 800 yıl evvel Nasreddin Hoca’nın ‘Ya Tutarsa’ ironik yaklaşımıyla maya çaldığı Akşehir Gölü’nün üzerinde angut kuşları artık uçmuyor.
7 RENKLİYDİ GRİLEŞTİ
Bir vakit içinder 11 çeşit balığın yaşadığı bereketli havza Eğirdir Gölü’nde şimdilerde yalnızca 3 tıbbın avlanması bölgenin iktisadında büyük kayıplar oluşturuyor. Avrupalı turistlerin binlerce kilometre uzaktan karavanlarıyla gelip pelikan ve sakarmekeleri gözlemlemek için dürbünleriyle ufkunu taradıkları Seyfe Gölü uçsuz bucaksız bir
Anadolu bozkırı.
Türkiye’nin en büyük ikinci tatlı su kaynağı olan Eğirdir Gölü, Akdeniz Bölgesi’ndeki Göller Yöresi’nin merkezinde yer alıyor. Birkaç yıl öncesine kadar ülkemiz gölleri ortasında içilebilecek kalitede su içeren Eğirdir Gölü’nün yüzeyi Birinci Derece Sit Alanı. Göl milletlerarası ölçülere bakılırsa A sınıfı sulak alan olarak bedellendiriliyor. Isparta ili hudutlarında yer alan ve Anadolu coğrafyasının bize sunduğu doğal zenginliklerin sembolü olan Eğirdir Gölü, şimdilerde bir epey tehlikeyle yüzleşiyor.
Eğirdirliler, Gökhan Karakaş’a gölün kurumasına üzüldüklerini anlattı.
517 kilometrekarelik alanıyla Türkiye’nin en büyük dördüncü gölü unvanını koruyan Eğirdir Gölü, bir vakit içinder biyolojik çeşitliliği ile dikkat çekiyordu. Balıkçılık kadar bölge iktisadına katkısı olan öbür bir su eserleri çeşidi olan kerevit, deniz düzeyinden 950 metre yükseklikteki gölün sunduğu zenginlerden yalnızca biri. Ancak son senelerda gölün taban suyunun derin kuyularla çekilmesi ve suyun ziraî emelli kullanması için kanallarla tarlalara verilmesi gölün en büyük tehdidi oldu. İklim değişikliğinin yıkıcı tesiri Barla Dağı ve Eğirdir Sivrisi Dağı üzere yüksek tepelerdeki kar örtüsünün azalmasıyla aslına bakarsanız kendisini gösteriyor.
50 yıl evvelki kar ve yağmur yağışının gözlenmediği bölgede kar suyuyla beslenemeyen Eğirdir Gölü, kaynak kıtlığı çekiyor. İklim değişikliğinin yıkıcı tesirine eklenen ziraî yırtıcı sulama ve kuyularla yeraltı sularının kuyularla çekilmesi gölün jeolojik yapısını kolaylıkla bozuyor. Yılda 250 bin ton elma üretimi yapan Eğirdir tarlalarının su muhtaçlığı da gölden sağlanıyor. Göl beraberinde Isparta, Gönen, Uluborlu, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ve Eğirdir ovalarının sulama gereksinimi olarak kullanılıyor. Başta elma üretimi olmak üzere göl etrafında ağır biçimde ziraî faaliyetler sürüyor. Kullanılan gübre ve ilaçlar gölü en çok kirleten ögelerden biri. Gölün etrafında yılda ortalama bin 500 ton azot, 800 ton fosfor ve 20 ton potasyum gübre kullanılıyor. Randıman alabilmek için yılda 8 defa ilaçlama yapılırken 20 bin ton ilaçlı su ve binlerce ambalaj atığı açığa çıkıyor. Gübre ve ilaçlarla bir arada plastik kirliliği, Eğirdir Gölü Havzası’nın önemli çevresel tehlikeler altında olduğunu kanıtlıyor.
Eğirdir Gölü’nün ziraî sulama için hoyratça kullanıldığını söyleyen Süleyman Demirel Üniversitesi emekli öğretim üyesi ve Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici kuruyan göl alanında takımımızla inceleme yaptı. Eğirdir Gölü’nün kurumasına ve ekolojik yapısının bozulmasının birinci niçini olarak gösterdiği ziraî sulamanın, gölde su düzeyinin geçmiş senelera oranla yüzde 30 azalttığını vurgulayan Dr. Erol Kesici, “Eğirdir, insan eliyle ekolojik yok oluşa sürükleniyor. Yanlış sulama siyasetiyle göl özelliklerini yitiriyor” dedi.
Türkiye’nin en büyük dördüncü gölü olan Eğirdir Gölü’nde bu imgenin yerinde artık insanın içini acıtan bir görünüm var.
‘AZOT BİRİKİMİ ARTIYOR’
1955 yılındaki balıklandırma çalışmalarında otçul levrek balığının göle bırakıldığını belirten Dr. Kesici kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Çin sazanı isimli cinsin de bırakılmasıyla gölün istikrarının bozulma suratı arttı. Etçil sudak balığı, gölün ekolojik istikrarı için hayli değerli olan doğal paklık emekçileri sazan, eğrez, siraz, kavinne çeşidi balıkları yok etti. Kirlilik gölün öbür tehdidi. Azot birikimi artıyor ve çabucak her yerinde siyonobakteri isimli mavi-yeşil alg karşımıza çıkıyor. Yakın gelecekte çölleşecek göllerin başında Eğirdir gelecektir.”
‘GÖLÜN DERİNLİĞİ 2 METREYE İNDİ’
Gelendost Su Eserleri Kooperatifi Lideri Ömer Kolbaşı, suyun azalmasıyla bir arada ana eser olan kerevit ve balığında azaldığını vurguladı. 114 kayıkla yapılan balıkçılığın kuraklık niçiniyle şimdilerde 65 kayık ile sürdüğünü söyleyen Kolbaşı, “Yılda 8 bin ton çıkan kerevit (tatlı su ıstakozu) şimdilerde bin tona kadar düştü. Eskisi üzere yağmayan kar kadar yabanî sulamanın yaygınlaşması ve açılan kuyular gölü kuruttu. Gölden bu kadar hoyratça su çekilmesi dengeyi bozdu. Evvelce 7-8 metre derinlik 1-2 metreye indi. Avlanmak için daha uzağa gidiyoruz, daha fazlaca yol yapıyoruz daha az eserle dönüyoruz. Kuraklığın en büyük tesiri balıkçılığa oluyor” diye anlattı.
‘SULAK ALANDI ANCAK OTLAK OLDU’
Evvelden keçi ve koyunlarını su içmeye getirdiği Eğirdir Gölü’nün şimdilerde bozkıra dönüştüğünü görmekten hüzün duyduğunu söyleyen bölge sakini Halil Gürdal, su düzeyinin kuraklıkla fazlaca düştüğünü belirtti. Çoban cetlerinin anlattığı suyun bol olduğu günleri hayal bile edemediğini belirten Gürdal, “Keçilerin yünlerinin randımanı bile düştü. Suyun azalması rüzgârın bile öteki esmesini sağlıyor. 5 yıl evvel keçilerimizi suyla buluşturmak için daha az yürürdük, bataklık alanda hayvanlarımızı yitirmemek için her gün 4 km daha fazla yürüyoruz. Evvelden sulak olan alanları otlak olarak kullanıyoruz. Gölün her yerinden su içemedikleri için huzursuzlanan hayvanlar ve düşen randıman bizi epey düşündürüyor” diye konuştu.Tarlasında domates, biber ve salatalık üzere bir fazlaca eseri yetiştiren çiftçi Süleyman Alptekin ise, kuraklığa en epey yırtıcı sulama prosedürünün niye olduğunu düşünüyor.
‘3 ÇOCUĞUM GÖLÜN KARIYLA BÜYÜDÜ’
Gölün en eski balıkçılarından Menderes Kara, Kasım 2017’de PKK terör örgütünün pususunda şehit olan Sercan Kara’nın babası. 58 yaşındaki deneyimli göl balıkçısı Menderes Kara, şunları söylemiş oldu: “3 çocuğumu bu göldeki kazancımla büyüttüm. Yanlış sulamayla suyumuz azaldı. Evvelden dağlardaki kar eridiğinde gölde rahmet artardı artık kar da kalıcı olmuyor. Sulama kanalları önümüzden tarlalara gerçek uzanıyor ve suyu çekiyor. Dağ suyu gelmediği üzere beslenemeyen göl artık kuruyor. Avlandığımız yerlerde derinlik kimi vakit 1 metre. Derinlik olmadığı için balığı bulmak için daha uzağa gidiyor, daha fazlaca vakit kaybedip daha epeyce yakıt yakıyoruz. Barajlaşma ve artezyen üzere tehditler suyun düzeyini düşürüyor.”
YARIN: Beyşehir Gölü çöl olmasın
Gökhan Karakaş – Can Erok / Türkiye’nin doğal zenginliklerinin başında gelen göller kuruyor, bölgelerin iklimi değişiyor. Kamusal hassaslıkla hareket eden Milliyet Gazetesi grubu, 3 bin 800 km yol yaparak yedi vilayette 11 gölün izini sürdü. Göllerin niye kuruduğunu araştıran Milliyet takımı mevzunun uzmanlarıyla, bölgede yaşayan halkla konuşarak hem sıkıntıları tıpkı vakitte tahlil yollarını ortaya koydu. Ülkemizin coğrafik pozisyonundan kaynaklanan zenginliğiyle 8 bin 333 km’lik kıyı şeridinde 177 bin 714 km uzunluğunda akarsuyu, 200’den çok doğal gölü, bin 223 baraj gölü ya da göleti var.
YANLIŞ SU SİYASETİ
Türkiye bu yüksek potansiyeline karşın gelecekte su yoksulu ülkeler ortasına gireceği öngörüsü, iklim değişikliği kadar yanlış su siyasetlerinin da yürütüldüğünü kanıtlıyor. İnsanoğlu, Paris İklim Anlaşması’yla geçmişteki hoyratlığını gidermek için çabalıyor. Lakin yağış azlığı ya da düzensizliğini oluşturan iklim değişikliğine; ziraî yabanî sulama ve su israfı üzere bencillikler eklenince ülkemizin sulak alanlarında büyük kayıplar yaşanıyor. Dünyanın en varlıklı coğrafyalarından birinde konseyi ülkemizde doğal göl tarifinin karşılığını veren 100’den çok mavilik bulunuyor. Ne yazık ki çoğunluğu iklim değişikliğine bağlı yağış azlığı ve ziraî sulama üzere niçinlerle yok olmak üzere.
5-10 yıl evvel Eber Gölü’nün etrafındaki konutlarında kurbağa seslerinden uyuyamayan, kenarındaki sazlarından ördükleri sepetlerini balıklarla dolduran köylülerin gözleri; şimdilerde uçsuz bucaksız bir çöle bakarak doluyor. 800 yıl evvel Nasreddin Hoca’nın ‘Ya Tutarsa’ ironik yaklaşımıyla maya çaldığı Akşehir Gölü’nün üzerinde angut kuşları artık uçmuyor.
7 RENKLİYDİ GRİLEŞTİ
Bir vakit içinder 11 çeşit balığın yaşadığı bereketli havza Eğirdir Gölü’nde şimdilerde yalnızca 3 tıbbın avlanması bölgenin iktisadında büyük kayıplar oluşturuyor. Avrupalı turistlerin binlerce kilometre uzaktan karavanlarıyla gelip pelikan ve sakarmekeleri gözlemlemek için dürbünleriyle ufkunu taradıkları Seyfe Gölü uçsuz bucaksız bir
Anadolu bozkırı.
Türkiye’nin en büyük ikinci tatlı su kaynağı olan Eğirdir Gölü, Akdeniz Bölgesi’ndeki Göller Yöresi’nin merkezinde yer alıyor. Birkaç yıl öncesine kadar ülkemiz gölleri ortasında içilebilecek kalitede su içeren Eğirdir Gölü’nün yüzeyi Birinci Derece Sit Alanı. Göl milletlerarası ölçülere bakılırsa A sınıfı sulak alan olarak bedellendiriliyor. Isparta ili hudutlarında yer alan ve Anadolu coğrafyasının bize sunduğu doğal zenginliklerin sembolü olan Eğirdir Gölü, şimdilerde bir epey tehlikeyle yüzleşiyor.
Eğirdirliler, Gökhan Karakaş’a gölün kurumasına üzüldüklerini anlattı.
517 kilometrekarelik alanıyla Türkiye’nin en büyük dördüncü gölü unvanını koruyan Eğirdir Gölü, bir vakit içinder biyolojik çeşitliliği ile dikkat çekiyordu. Balıkçılık kadar bölge iktisadına katkısı olan öbür bir su eserleri çeşidi olan kerevit, deniz düzeyinden 950 metre yükseklikteki gölün sunduğu zenginlerden yalnızca biri. Ancak son senelerda gölün taban suyunun derin kuyularla çekilmesi ve suyun ziraî emelli kullanması için kanallarla tarlalara verilmesi gölün en büyük tehdidi oldu. İklim değişikliğinin yıkıcı tesiri Barla Dağı ve Eğirdir Sivrisi Dağı üzere yüksek tepelerdeki kar örtüsünün azalmasıyla aslına bakarsanız kendisini gösteriyor.
50 yıl evvelki kar ve yağmur yağışının gözlenmediği bölgede kar suyuyla beslenemeyen Eğirdir Gölü, kaynak kıtlığı çekiyor. İklim değişikliğinin yıkıcı tesirine eklenen ziraî yırtıcı sulama ve kuyularla yeraltı sularının kuyularla çekilmesi gölün jeolojik yapısını kolaylıkla bozuyor. Yılda 250 bin ton elma üretimi yapan Eğirdir tarlalarının su muhtaçlığı da gölden sağlanıyor. Göl beraberinde Isparta, Gönen, Uluborlu, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ve Eğirdir ovalarının sulama gereksinimi olarak kullanılıyor. Başta elma üretimi olmak üzere göl etrafında ağır biçimde ziraî faaliyetler sürüyor. Kullanılan gübre ve ilaçlar gölü en çok kirleten ögelerden biri. Gölün etrafında yılda ortalama bin 500 ton azot, 800 ton fosfor ve 20 ton potasyum gübre kullanılıyor. Randıman alabilmek için yılda 8 defa ilaçlama yapılırken 20 bin ton ilaçlı su ve binlerce ambalaj atığı açığa çıkıyor. Gübre ve ilaçlarla bir arada plastik kirliliği, Eğirdir Gölü Havzası’nın önemli çevresel tehlikeler altında olduğunu kanıtlıyor.
Eğirdir Gölü’nün ziraî sulama için hoyratça kullanıldığını söyleyen Süleyman Demirel Üniversitesi emekli öğretim üyesi ve Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici kuruyan göl alanında takımımızla inceleme yaptı. Eğirdir Gölü’nün kurumasına ve ekolojik yapısının bozulmasının birinci niçini olarak gösterdiği ziraî sulamanın, gölde su düzeyinin geçmiş senelera oranla yüzde 30 azalttığını vurgulayan Dr. Erol Kesici, “Eğirdir, insan eliyle ekolojik yok oluşa sürükleniyor. Yanlış sulama siyasetiyle göl özelliklerini yitiriyor” dedi.
Türkiye’nin en büyük dördüncü gölü olan Eğirdir Gölü’nde bu imgenin yerinde artık insanın içini acıtan bir görünüm var.
‘AZOT BİRİKİMİ ARTIYOR’
1955 yılındaki balıklandırma çalışmalarında otçul levrek balığının göle bırakıldığını belirten Dr. Kesici kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Çin sazanı isimli cinsin de bırakılmasıyla gölün istikrarının bozulma suratı arttı. Etçil sudak balığı, gölün ekolojik istikrarı için hayli değerli olan doğal paklık emekçileri sazan, eğrez, siraz, kavinne çeşidi balıkları yok etti. Kirlilik gölün öbür tehdidi. Azot birikimi artıyor ve çabucak her yerinde siyonobakteri isimli mavi-yeşil alg karşımıza çıkıyor. Yakın gelecekte çölleşecek göllerin başında Eğirdir gelecektir.”
‘GÖLÜN DERİNLİĞİ 2 METREYE İNDİ’
Gelendost Su Eserleri Kooperatifi Lideri Ömer Kolbaşı, suyun azalmasıyla bir arada ana eser olan kerevit ve balığında azaldığını vurguladı. 114 kayıkla yapılan balıkçılığın kuraklık niçiniyle şimdilerde 65 kayık ile sürdüğünü söyleyen Kolbaşı, “Yılda 8 bin ton çıkan kerevit (tatlı su ıstakozu) şimdilerde bin tona kadar düştü. Eskisi üzere yağmayan kar kadar yabanî sulamanın yaygınlaşması ve açılan kuyular gölü kuruttu. Gölden bu kadar hoyratça su çekilmesi dengeyi bozdu. Evvelce 7-8 metre derinlik 1-2 metreye indi. Avlanmak için daha uzağa gidiyoruz, daha fazlaca yol yapıyoruz daha az eserle dönüyoruz. Kuraklığın en büyük tesiri balıkçılığa oluyor” diye anlattı.
‘SULAK ALANDI ANCAK OTLAK OLDU’
Evvelden keçi ve koyunlarını su içmeye getirdiği Eğirdir Gölü’nün şimdilerde bozkıra dönüştüğünü görmekten hüzün duyduğunu söyleyen bölge sakini Halil Gürdal, su düzeyinin kuraklıkla fazlaca düştüğünü belirtti. Çoban cetlerinin anlattığı suyun bol olduğu günleri hayal bile edemediğini belirten Gürdal, “Keçilerin yünlerinin randımanı bile düştü. Suyun azalması rüzgârın bile öteki esmesini sağlıyor. 5 yıl evvel keçilerimizi suyla buluşturmak için daha az yürürdük, bataklık alanda hayvanlarımızı yitirmemek için her gün 4 km daha fazla yürüyoruz. Evvelden sulak olan alanları otlak olarak kullanıyoruz. Gölün her yerinden su içemedikleri için huzursuzlanan hayvanlar ve düşen randıman bizi epey düşündürüyor” diye konuştu.Tarlasında domates, biber ve salatalık üzere bir fazlaca eseri yetiştiren çiftçi Süleyman Alptekin ise, kuraklığa en epey yırtıcı sulama prosedürünün niye olduğunu düşünüyor.
‘3 ÇOCUĞUM GÖLÜN KARIYLA BÜYÜDÜ’
Gölün en eski balıkçılarından Menderes Kara, Kasım 2017’de PKK terör örgütünün pususunda şehit olan Sercan Kara’nın babası. 58 yaşındaki deneyimli göl balıkçısı Menderes Kara, şunları söylemiş oldu: “3 çocuğumu bu göldeki kazancımla büyüttüm. Yanlış sulamayla suyumuz azaldı. Evvelden dağlardaki kar eridiğinde gölde rahmet artardı artık kar da kalıcı olmuyor. Sulama kanalları önümüzden tarlalara gerçek uzanıyor ve suyu çekiyor. Dağ suyu gelmediği üzere beslenemeyen göl artık kuruyor. Avlandığımız yerlerde derinlik kimi vakit 1 metre. Derinlik olmadığı için balığı bulmak için daha uzağa gidiyor, daha fazlaca vakit kaybedip daha epeyce yakıt yakıyoruz. Barajlaşma ve artezyen üzere tehditler suyun düzeyini düşürüyor.”
YARIN: Beyşehir Gölü çöl olmasın