Sırrı çözüldü! Saklanmak için en uygun yer: Derinkuyu
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – 20 bin kişilik kapasitesi olduğu düşünülen Derinkuyu, Kapadokya Krallığı ve Bizans İmparatorluğu üzere medeniyetlere konut sahipliği yaptı. Pekala Derinkuyu’nun bu kadar değerli bir medeniyet merkezi olmasının niçini neydi?
Derinkuyu Yeraltı Kenti Müze Müdürü Sevim Tunçdemir, bölgenin coğrafik özelliklerinin oynadığı role dikkat çekiyor. Tunçdemir bu faktörleri, “Bölgedeki ani ısı değişikliklerine karşı korunma sağlaması, volkanik tüflerin ısı yalıtım özelliğine sahip olması, kolay kolay oyulabilmesi, doğal felaketlere sağlam olması ile savaş üzere olağanüstü durumlarda korunma imkânı sağlaması” halinde sıraladı.
‘MEKANLAR BİRBİRİNE TÜNELLE BAĞLI’
Derinkuyu’nun büyüklüğünü düşündüğümüzde kaç katlı olduğu sorusu akla geliyor. Sevim Tunçdemir, “Ziyarete açık kısımları 8 kattan oluşuyor. Binlerce kişinin barınma, yeme-içme, ibadet etme ve savunma muhtaçlığı için tasarlandığını görüyoruz. Derinkuyu’nun ahır, kiler, depo, kilise, misyoner okulu, yemekhane, şırahane, ömür alanları ve mezar odası bulunuyor.
Ayrıyeten gereksinime yönelik 52 adet havalandırma bacası ve su kuyusu mevcut” dedi. Bu yerlerin birbirlerine tünellerle bağlandığını söyleyen Sevim Tunçdemir, tüm tünellerin hem dikey birebir vakitte yatay düzlemde uzandığını ayrıyeten gezilebilen alanların ise yaklaşık 2500 metrekare olduğunu iletti.
HALA BİLİNMEYEN NOKTALARI VAR
Derinkuyu’nun Hititler tarafınca Bronz Çağı’nda inşa edildiği düşünülüyor. Periyodun koşullarını göz önünde bulundurduğumuzda bu biçimde bir yeraltı kentini inşa etmek mümkün mü? Müze müdürü Sevim Tunçdemir, “Yeraltı kentinin tarihinin Hititler periyoduna kadar uzandığı birtakım araştırmacılar tarafınca ileri sürülmüş olsa da elimizde arkeolojik data bulunmadığı için inşa edildiği periyoda ait kesin bir tarih veremiyoruz. Hitit uygarlığının yeraltında yerleşim alanı oluşturduğuna dair de elimizde bilgi bulunmuyor” diye konuştu.
HRİSTİYANLIK İÇİN KIYMETLİ BİR YER
Derinkuyu’nun Hristiyanlık tarihi için değerli bir merkez olduğu düşünülüyor. Bunu niçini nedir? Sevim Tunçdemir, “Hristiyanlığın Roma devrinde resmi din olarak kabulündilk evvel bölgedeki Hristiyanların yeraltı kentlerinde ve kaya oyma yerlerinde ibadet ettiği biliniyor.
Bunun haricinde bölgedeki Hristiyanlar M.S 3.yy’daki Pers hücumları ve birincisi M.S 642 yılında gerçekleşen Arap akınları sebebi ile yeraltı kentlerini çoğunlukla kullanmışlar. Derinkuyu yeraltı kentindeki misyoner okulunun ve kilisenin bulunuyor olması da burada yaygın Hristiyanlık faaliyeti olduğunu gösteriyor” kelamlarıyla bölgenin ehemmiyetine dikkat çekti.
BİRÇOK MEDENİYETE MESKEN SAHİPLİĞİ YAPTI
Derinkuyu yeraltı kenti ile ilgili yapılan araştırmalarda sayısız medeniyet tarafınca biroldukca maksat doğrultusunda kullanıldığını görüyoruz. Pekala Derinkuyu bugüne kadar hangi medeniyetler tarafınca kullanıldı?
Sevim Tunçdemir, “Elimizdeki arkeolojik datalar doğrultusunda Roma Dönemi’nden itibaren Kapadokya Krallığı, Bizans İmparatorluğu üzere medeniyetlere mesken sahipliği yaptığı anlaşıldı. Ayrıyeten yakın periyoda kadar kullanıldığı bilinen yer altı kentinin 1950’li senelera kadar yöre halkı tarafınca tercih edildiği biliniyor” diye konuştu.
ŞİMDİ AÇILMAMIŞ BÖLGELERİ VAR
Derinkuyu’nun sırf makul bir kısmına kadar ulaşıldığı bilgisi veriliyor. Sanki bu yeraltı kentinin derinliklerinde öteki sürprizlerle karşılaşmak mümkün mü? Sevim Tunçdemir, “Halihazırda temizlenerek ziyarete açılmış 8 kat bulunmakla birlikte yer altı kentinin 12-14 kat olabileceği düşünülüyor. Derinlik tam olarak belirlenemedi. Lakin giriş kısmında bulunan havalandırma bacası 40 metre derinlikte ve yedinci kattaki su kuyusunun derinliği ise 85 metreye ulaşıyor. Kapalı olan öbür katların temizlenmesi ile yeni bilgilere ulaşmak mümkün” dedi.
‘İLK KATTA AHIRLAR VAR’
Yeraltı kentinin mevcut katmanlarını gözlemlediğimizde insanların bu katmanlara yerleştirilmesi sırasında makul bir hiyerarşiye bakılırsa mi hareket edilmiş? Tunçdemir, “Kapadokya’daki yeraltı kentlerinin genelinde olduğu üzere Derinkuyu yeraltı kentinde de giriş kısmında yani birinci katta ahırlar yer alıyor. Öbür katlardaki yerler ise vakit ve muhtaçlığa bağlı olarak daima genişlediği için farklı bir yayılım alanı oluşturuyor” diyerek bölgenin mimari dizaynına dikkat çekti.
‘BAZI BİLGİLER HAKİKAT DEĞİL’
Derinkuyu öylesine büyük bir alan ki tarihte bilinen birinci akıl hastanesinin de Derinkuyu yeraltı kenti ortasında bulunduğu argüman ediliyor. Sevim Tunçdemir bu bilgi ile ilgili, “Hayır hakikat değil. Derinkuyu ilçesinde bulunan ‘Aya Meryemos Manastırı’ olarak isimlendirilen yapının akıl hastalarının tedavisinde de kullanıldığı tez ediliyor. Lakin, Derinkuyu yeraltı kentinde bu emele yönelik yer bulunmuyor” dedi.
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – 20 bin kişilik kapasitesi olduğu düşünülen Derinkuyu, Kapadokya Krallığı ve Bizans İmparatorluğu üzere medeniyetlere konut sahipliği yaptı. Pekala Derinkuyu’nun bu kadar değerli bir medeniyet merkezi olmasının niçini neydi?
Derinkuyu Yeraltı Kenti Müze Müdürü Sevim Tunçdemir, bölgenin coğrafik özelliklerinin oynadığı role dikkat çekiyor. Tunçdemir bu faktörleri, “Bölgedeki ani ısı değişikliklerine karşı korunma sağlaması, volkanik tüflerin ısı yalıtım özelliğine sahip olması, kolay kolay oyulabilmesi, doğal felaketlere sağlam olması ile savaş üzere olağanüstü durumlarda korunma imkânı sağlaması” halinde sıraladı.
‘MEKANLAR BİRBİRİNE TÜNELLE BAĞLI’
Derinkuyu’nun büyüklüğünü düşündüğümüzde kaç katlı olduğu sorusu akla geliyor. Sevim Tunçdemir, “Ziyarete açık kısımları 8 kattan oluşuyor. Binlerce kişinin barınma, yeme-içme, ibadet etme ve savunma muhtaçlığı için tasarlandığını görüyoruz. Derinkuyu’nun ahır, kiler, depo, kilise, misyoner okulu, yemekhane, şırahane, ömür alanları ve mezar odası bulunuyor.
Ayrıyeten gereksinime yönelik 52 adet havalandırma bacası ve su kuyusu mevcut” dedi. Bu yerlerin birbirlerine tünellerle bağlandığını söyleyen Sevim Tunçdemir, tüm tünellerin hem dikey birebir vakitte yatay düzlemde uzandığını ayrıyeten gezilebilen alanların ise yaklaşık 2500 metrekare olduğunu iletti.
HALA BİLİNMEYEN NOKTALARI VAR
Derinkuyu’nun Hititler tarafınca Bronz Çağı’nda inşa edildiği düşünülüyor. Periyodun koşullarını göz önünde bulundurduğumuzda bu biçimde bir yeraltı kentini inşa etmek mümkün mü? Müze müdürü Sevim Tunçdemir, “Yeraltı kentinin tarihinin Hititler periyoduna kadar uzandığı birtakım araştırmacılar tarafınca ileri sürülmüş olsa da elimizde arkeolojik data bulunmadığı için inşa edildiği periyoda ait kesin bir tarih veremiyoruz. Hitit uygarlığının yeraltında yerleşim alanı oluşturduğuna dair de elimizde bilgi bulunmuyor” diye konuştu.
HRİSTİYANLIK İÇİN KIYMETLİ BİR YER
Derinkuyu’nun Hristiyanlık tarihi için değerli bir merkez olduğu düşünülüyor. Bunu niçini nedir? Sevim Tunçdemir, “Hristiyanlığın Roma devrinde resmi din olarak kabulündilk evvel bölgedeki Hristiyanların yeraltı kentlerinde ve kaya oyma yerlerinde ibadet ettiği biliniyor.
Bunun haricinde bölgedeki Hristiyanlar M.S 3.yy’daki Pers hücumları ve birincisi M.S 642 yılında gerçekleşen Arap akınları sebebi ile yeraltı kentlerini çoğunlukla kullanmışlar. Derinkuyu yeraltı kentindeki misyoner okulunun ve kilisenin bulunuyor olması da burada yaygın Hristiyanlık faaliyeti olduğunu gösteriyor” kelamlarıyla bölgenin ehemmiyetine dikkat çekti.
BİRÇOK MEDENİYETE MESKEN SAHİPLİĞİ YAPTI
Derinkuyu yeraltı kenti ile ilgili yapılan araştırmalarda sayısız medeniyet tarafınca biroldukca maksat doğrultusunda kullanıldığını görüyoruz. Pekala Derinkuyu bugüne kadar hangi medeniyetler tarafınca kullanıldı?
Sevim Tunçdemir, “Elimizdeki arkeolojik datalar doğrultusunda Roma Dönemi’nden itibaren Kapadokya Krallığı, Bizans İmparatorluğu üzere medeniyetlere mesken sahipliği yaptığı anlaşıldı. Ayrıyeten yakın periyoda kadar kullanıldığı bilinen yer altı kentinin 1950’li senelera kadar yöre halkı tarafınca tercih edildiği biliniyor” diye konuştu.
ŞİMDİ AÇILMAMIŞ BÖLGELERİ VAR
Derinkuyu’nun sırf makul bir kısmına kadar ulaşıldığı bilgisi veriliyor. Sanki bu yeraltı kentinin derinliklerinde öteki sürprizlerle karşılaşmak mümkün mü? Sevim Tunçdemir, “Halihazırda temizlenerek ziyarete açılmış 8 kat bulunmakla birlikte yer altı kentinin 12-14 kat olabileceği düşünülüyor. Derinlik tam olarak belirlenemedi. Lakin giriş kısmında bulunan havalandırma bacası 40 metre derinlikte ve yedinci kattaki su kuyusunun derinliği ise 85 metreye ulaşıyor. Kapalı olan öbür katların temizlenmesi ile yeni bilgilere ulaşmak mümkün” dedi.
‘İLK KATTA AHIRLAR VAR’
Yeraltı kentinin mevcut katmanlarını gözlemlediğimizde insanların bu katmanlara yerleştirilmesi sırasında makul bir hiyerarşiye bakılırsa mi hareket edilmiş? Tunçdemir, “Kapadokya’daki yeraltı kentlerinin genelinde olduğu üzere Derinkuyu yeraltı kentinde de giriş kısmında yani birinci katta ahırlar yer alıyor. Öbür katlardaki yerler ise vakit ve muhtaçlığa bağlı olarak daima genişlediği için farklı bir yayılım alanı oluşturuyor” diyerek bölgenin mimari dizaynına dikkat çekti.
‘BAZI BİLGİLER HAKİKAT DEĞİL’
Derinkuyu öylesine büyük bir alan ki tarihte bilinen birinci akıl hastanesinin de Derinkuyu yeraltı kenti ortasında bulunduğu argüman ediliyor. Sevim Tunçdemir bu bilgi ile ilgili, “Hayır hakikat değil. Derinkuyu ilçesinde bulunan ‘Aya Meryemos Manastırı’ olarak isimlendirilen yapının akıl hastalarının tedavisinde de kullanıldığı tez ediliyor. Lakin, Derinkuyu yeraltı kentinde bu emele yönelik yer bulunmuyor” dedi.