Son dakika: Mevt yolu! Bozkurt’ta Ezine denize çıkamadı
Mert İnan – İstanbul / Kastamonu, Bartın ve Sinop’u afet bölgesine çeviren selde ortaya atılan savların başında hidroelektrik santrallerin kapaklarının açılarak felakete niye olduğu geliyor. Bilhassa Bozkurt ilçesindeki Ezine ırmağının taşmasının birinci sebebi olarak ortaya atılan hidroelektrik santrali (HES) tezine karşı çıkan uzmanlar ise asıl sorunun dere yatağındaki yanlış yapılaşma ile Ezine ırmağının denize açılan kısmının yol dolgusu ile kapatılmış olmasını söylemiş olduler.
Eski Devlet Su İşyeri yöneticisi, su siyasetleri uzmanı Dursun Yıldız, Milliyet’e yaptığı açıklamada, “felakete giden yol”u şu biçimde anlattı:
“Yaşanan felaketin HES ile ilgisi yok. Yanlış algı oluşturuluyor. Felaket bölgesindeki tablonun niçinlerini başından beri en ince detayına kadar araştırıyoruz. Barajlı yahut regülatörlü olmak üzere iki HES çeşidi vardır. Regülatörlü HES’ler 5-8 metre yüksekliğinde su çevirme yapısıyla oluşturulur.
Barajlı HES’lerde ise taşkın riskine karşı suyu tahliye etmeye yarayan savak dediğimiz üst kapakları bulunur. Regülatörlü HES’lerde taşkın devrinde çevirme yapılarının önü taş, çakıl yahut kaya ile dolar ve birikintilerin üzerinden aşan su direkt ırmak yatağına geçer.
Fakat bu durumda fakat alt kısımda öbür bir HES var ise ziyan görür. Irmak yatağı olağan akışını devam ettirir. Ezine ırmağının olduğu bölgede barajlı HES olmadığı üzere regülatörlü HES’lerde savak dediğimiz kapaklar bulunmaz” dedi.
YAPILAŞMA SORUNU
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Oğuz Kurdoğlu ise “Savak denilen yapı HES’lerin üst kısmında bulunan tahliye kapaklarıdır. Şiddetli yağış sırasında artta bekleyen su ölçüsü savaklar açılarak tahliye edilir. Fakat bu felaketin HES ile alakalı olduğunu söylemek hakikat değil.
36 saatte 300-400 kilogram yağış düşen bir bölgede HES’lerin katkısı minimaldir. HES rezervuarında tutulan su ölçüsünün tesirli olacak düzeyde olmadığını görüyoruz. Asıl sorun kentin yanlış konuşlanmış olması.
HES’lere karşı en çok karşı çıkan şahısım lakin yanlışsız yerde yanlışsız bilgi vermemiz gerekir. Taşkın yatağına kent kurarsanız bu tablo kaçınılmaz olur. HES olamayan yerde birebir felaket olursa bu sefer neyi konuşacağız. Bozkurt’taki imajın sebebi yapılaşma sorunudur” diye konuştu.
DSİ’DEN ‘HES’ AÇIKLAMASI
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nce (DSİ), Kastamonu’nun Bozkurt ilçesindeki ‘Ebru Hidroelektrik Santrali (HES)’ ile ‘Aybige HES’in patlayarak ya da kapaklarının açılması suretiyle taşkına sebep olduğu argümanının gerçeği yansıtmadığı bildirildi.
DSİ’nin Twitter hesabından yapılan açıklamada, “Söz konusu tesislerde, 10 Ağustos gecesi saat 11.00’dan itibaren elektrik üretimi durdurulmuştur. Regülatörlerde taşkına sebep olabilecek bir depolama bulunmamaktadır. ötürüsıyla anılan tesislerin patlayarak ya da kapakların açılması suretiyle taşkına sebep olduğu savı gerçeği yansıtmamaktadır” denildi.
TÜRKİYE’DEKİ YILLIK YAĞIŞ 36 SAATTE DÜŞTÜ
Dursun Yıldız, Bozkurt’taki felakete ait olarak ayrıyeten, “Metrekareye 400 kilogram yağmur düşüyor. Türkiye’ye bir yılda düşen yağışın 36 saatte bölgeye düştüğünü düşünün.
Bir yıllık yağış 36 saatte düştüğü üzere asıl sorun kentin yanlış yerde kurulmuş olmasından kaynaklanıyor. Ezine ırmağının denize çıkacak ağzı yok. Irmağın denize çıkan ağzı yol dolgusu ile kapatılmış.
10 metre yol dolgusu çok yağışta adeta set fonksiyonu nazaranrek suyu geri basıyor. Bu felaketin iki sebebi var, ırmak yatağında yüksek yapılaşma ve ırmağın denize çıkan ağzının yol dolgusu ile tıkanmış, kapatılmış olması” diye konuştu.
SOYLU: BİR PATLAMA YOK
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu selin vurduğu Bozkurt’ta yaptığı incemeler sırasında HES patladığı istikametindeki tezlere cevap verdi.
Soylu, “Bu tip sel afeti olduğunda çabucak bir kıymetlendirme yapılıyor. Şayet orada rastgele bir hidroelektrik santrali var ise çabucak ‘HES patladı’ deniliyor. Ben tıpkı şeyle Arhavi’de de karşılaşmıştım. Maalesef burada da karşılaştım.
Bir patlama kelam konusu değil, zira patlayabilecek bir şey yok, bu biçimde bir haznesi olan yahut baraj tutulumu olan sistemi yok buranın” dedi.
SELLERE BENTLERLE TUZAKLAMA
LİDER YILMAZ Ankara – DSİ’nin 2021 tarihindeki raporunda; Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nce yapılan yağış ihbarlarının akışa geçip sel tehdidi oluşturup oluşturmadığının tespitinin büyük kıymet kazandığı vurgulandı. Bu hedefle taşkın riski durumunun anlık tespit edilmesi için Karadeniz’e radarlı izleme sistemi kurulmaya başlandığı kaydedildi. Dere yataklarında taşkın riskine ait tespitlerin sms, email ve alarm ile ilgili mercilere bildirilmesi için Trabzon, Rize ve Giresun’da radar sensörlü üç pilot istasyon kurulduğu ve muvaffakiyet ile test edildiği açıklanan raporda, tüm Karadeniz Bölgesi’ne 120 ek istasyon kurulması için çalışmalar yapıldığı açıklandı.
HARİTA ÇIKARILIYOR
Karadeniz’de taşkın riski olan bölgelerde “taşkın tehlike haritaları” oluşturuldu aktarılan raporda, belediye alt yapı yetersizliği niçiniyle oluşan kent sellerinin dere taşkınlarıyla bir arada bütünleşik olarak çözümlenmesi muhtaçlığı doğduğu, bu maksatla pilot çalışma başlatıldığı kaydedildi.
Karadeniz’de sık sık yaşanan sel felaketleri niçiniyle, “mobil taşkın uyum merkezi” oluşturulduğuna değinilen raporda, taşınabilir uyum aracında; uydu telefon donanımı, her türlü kollayıcı giysi eşyası, dinlenme ve ahenge alanı, bilgisayar ve taşkın yayımlarına ait haritalar bulundurulduğu açıklandı.
Raporda, sellerin en büyük niçinlerinden biri olan ağaç, kök ve büyük gereçlerin köprü ve menfez gözelerini tıkaması problemini aşmak için “geçirgen bentlerle tuzaklama” formülü geliştirildiği lisana getirildi. Buna göre, derelerin debi pahaları köprü ve menfezlerin yüksekliğini hakikat ayarlayabilmeleri için Karayolları Genel Müdürlüğü’ne verilecek.
Taşkın anında ise, bilhassa kent merkezlerinde, meskûn alanlarda üst havzalardan gelen ağaç, kök ve materyallerin köprü ayaklarında birikmesi sonucunda oluşan taşkınlar için üst havzalarda bent tuzaklaması yapılacak ve köprülere ulaşması engellenecek.
72 BİN DERE
Rapora nazaran yalnızca Rize, Giresun, Trabzon, Gümüşhane ve Bayburt’da 72 bin sulu ve kuru dere varlığı tespit edildi.
Sulu derelerin taşkın denetiminin yapılabildiği belirtilen raporda, asıl can alıcı yerlerin yan dereler olduğu, su bulunmayan yataklara vatandaşların konut ve yol yaptığı, çok yağışlar niçiniyle de toprağın sabun üzere kaydığı ve üzerinde ne var ise önüne katarak büyük yıkıma yol açtığı vurgulandı.
200 TAŞKIN, 1 MİLYAR TL ZİYAN
Raporda, yılda ortalama 200 taşkın olduğu ve 1 milyar TL ziyan oluşturduğu belirtilirken, 2003-2020 periyodunda yaşanan bin 350 adet taşkın kararı 267 vatandaşın ömrünü kaybettiği söz edildi.
Mert İnan – İstanbul / Kastamonu, Bartın ve Sinop’u afet bölgesine çeviren selde ortaya atılan savların başında hidroelektrik santrallerin kapaklarının açılarak felakete niye olduğu geliyor. Bilhassa Bozkurt ilçesindeki Ezine ırmağının taşmasının birinci sebebi olarak ortaya atılan hidroelektrik santrali (HES) tezine karşı çıkan uzmanlar ise asıl sorunun dere yatağındaki yanlış yapılaşma ile Ezine ırmağının denize açılan kısmının yol dolgusu ile kapatılmış olmasını söylemiş olduler.
Eski Devlet Su İşyeri yöneticisi, su siyasetleri uzmanı Dursun Yıldız, Milliyet’e yaptığı açıklamada, “felakete giden yol”u şu biçimde anlattı:
“Yaşanan felaketin HES ile ilgisi yok. Yanlış algı oluşturuluyor. Felaket bölgesindeki tablonun niçinlerini başından beri en ince detayına kadar araştırıyoruz. Barajlı yahut regülatörlü olmak üzere iki HES çeşidi vardır. Regülatörlü HES’ler 5-8 metre yüksekliğinde su çevirme yapısıyla oluşturulur.
Barajlı HES’lerde ise taşkın riskine karşı suyu tahliye etmeye yarayan savak dediğimiz üst kapakları bulunur. Regülatörlü HES’lerde taşkın devrinde çevirme yapılarının önü taş, çakıl yahut kaya ile dolar ve birikintilerin üzerinden aşan su direkt ırmak yatağına geçer.
Fakat bu durumda fakat alt kısımda öbür bir HES var ise ziyan görür. Irmak yatağı olağan akışını devam ettirir. Ezine ırmağının olduğu bölgede barajlı HES olmadığı üzere regülatörlü HES’lerde savak dediğimiz kapaklar bulunmaz” dedi.
YAPILAŞMA SORUNU
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Oğuz Kurdoğlu ise “Savak denilen yapı HES’lerin üst kısmında bulunan tahliye kapaklarıdır. Şiddetli yağış sırasında artta bekleyen su ölçüsü savaklar açılarak tahliye edilir. Fakat bu felaketin HES ile alakalı olduğunu söylemek hakikat değil.
36 saatte 300-400 kilogram yağış düşen bir bölgede HES’lerin katkısı minimaldir. HES rezervuarında tutulan su ölçüsünün tesirli olacak düzeyde olmadığını görüyoruz. Asıl sorun kentin yanlış konuşlanmış olması.
HES’lere karşı en çok karşı çıkan şahısım lakin yanlışsız yerde yanlışsız bilgi vermemiz gerekir. Taşkın yatağına kent kurarsanız bu tablo kaçınılmaz olur. HES olamayan yerde birebir felaket olursa bu sefer neyi konuşacağız. Bozkurt’taki imajın sebebi yapılaşma sorunudur” diye konuştu.
DSİ’DEN ‘HES’ AÇIKLAMASI
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nce (DSİ), Kastamonu’nun Bozkurt ilçesindeki ‘Ebru Hidroelektrik Santrali (HES)’ ile ‘Aybige HES’in patlayarak ya da kapaklarının açılması suretiyle taşkına sebep olduğu argümanının gerçeği yansıtmadığı bildirildi.
DSİ’nin Twitter hesabından yapılan açıklamada, “Söz konusu tesislerde, 10 Ağustos gecesi saat 11.00’dan itibaren elektrik üretimi durdurulmuştur. Regülatörlerde taşkına sebep olabilecek bir depolama bulunmamaktadır. ötürüsıyla anılan tesislerin patlayarak ya da kapakların açılması suretiyle taşkına sebep olduğu savı gerçeği yansıtmamaktadır” denildi.
TÜRKİYE’DEKİ YILLIK YAĞIŞ 36 SAATTE DÜŞTÜ
Dursun Yıldız, Bozkurt’taki felakete ait olarak ayrıyeten, “Metrekareye 400 kilogram yağmur düşüyor. Türkiye’ye bir yılda düşen yağışın 36 saatte bölgeye düştüğünü düşünün.
Bir yıllık yağış 36 saatte düştüğü üzere asıl sorun kentin yanlış yerde kurulmuş olmasından kaynaklanıyor. Ezine ırmağının denize çıkacak ağzı yok. Irmağın denize çıkan ağzı yol dolgusu ile kapatılmış.
10 metre yol dolgusu çok yağışta adeta set fonksiyonu nazaranrek suyu geri basıyor. Bu felaketin iki sebebi var, ırmak yatağında yüksek yapılaşma ve ırmağın denize çıkan ağzının yol dolgusu ile tıkanmış, kapatılmış olması” diye konuştu.
SOYLU: BİR PATLAMA YOK
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu selin vurduğu Bozkurt’ta yaptığı incemeler sırasında HES patladığı istikametindeki tezlere cevap verdi.
Soylu, “Bu tip sel afeti olduğunda çabucak bir kıymetlendirme yapılıyor. Şayet orada rastgele bir hidroelektrik santrali var ise çabucak ‘HES patladı’ deniliyor. Ben tıpkı şeyle Arhavi’de de karşılaşmıştım. Maalesef burada da karşılaştım.
Bir patlama kelam konusu değil, zira patlayabilecek bir şey yok, bu biçimde bir haznesi olan yahut baraj tutulumu olan sistemi yok buranın” dedi.
SELLERE BENTLERLE TUZAKLAMA
LİDER YILMAZ Ankara – DSİ’nin 2021 tarihindeki raporunda; Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nce yapılan yağış ihbarlarının akışa geçip sel tehdidi oluşturup oluşturmadığının tespitinin büyük kıymet kazandığı vurgulandı. Bu hedefle taşkın riski durumunun anlık tespit edilmesi için Karadeniz’e radarlı izleme sistemi kurulmaya başlandığı kaydedildi. Dere yataklarında taşkın riskine ait tespitlerin sms, email ve alarm ile ilgili mercilere bildirilmesi için Trabzon, Rize ve Giresun’da radar sensörlü üç pilot istasyon kurulduğu ve muvaffakiyet ile test edildiği açıklanan raporda, tüm Karadeniz Bölgesi’ne 120 ek istasyon kurulması için çalışmalar yapıldığı açıklandı.
HARİTA ÇIKARILIYOR
Karadeniz’de taşkın riski olan bölgelerde “taşkın tehlike haritaları” oluşturuldu aktarılan raporda, belediye alt yapı yetersizliği niçiniyle oluşan kent sellerinin dere taşkınlarıyla bir arada bütünleşik olarak çözümlenmesi muhtaçlığı doğduğu, bu maksatla pilot çalışma başlatıldığı kaydedildi.
Karadeniz’de sık sık yaşanan sel felaketleri niçiniyle, “mobil taşkın uyum merkezi” oluşturulduğuna değinilen raporda, taşınabilir uyum aracında; uydu telefon donanımı, her türlü kollayıcı giysi eşyası, dinlenme ve ahenge alanı, bilgisayar ve taşkın yayımlarına ait haritalar bulundurulduğu açıklandı.
Raporda, sellerin en büyük niçinlerinden biri olan ağaç, kök ve büyük gereçlerin köprü ve menfez gözelerini tıkaması problemini aşmak için “geçirgen bentlerle tuzaklama” formülü geliştirildiği lisana getirildi. Buna göre, derelerin debi pahaları köprü ve menfezlerin yüksekliğini hakikat ayarlayabilmeleri için Karayolları Genel Müdürlüğü’ne verilecek.
Taşkın anında ise, bilhassa kent merkezlerinde, meskûn alanlarda üst havzalardan gelen ağaç, kök ve materyallerin köprü ayaklarında birikmesi sonucunda oluşan taşkınlar için üst havzalarda bent tuzaklaması yapılacak ve köprülere ulaşması engellenecek.
72 BİN DERE
Rapora nazaran yalnızca Rize, Giresun, Trabzon, Gümüşhane ve Bayburt’da 72 bin sulu ve kuru dere varlığı tespit edildi.
Sulu derelerin taşkın denetiminin yapılabildiği belirtilen raporda, asıl can alıcı yerlerin yan dereler olduğu, su bulunmayan yataklara vatandaşların konut ve yol yaptığı, çok yağışlar niçiniyle de toprağın sabun üzere kaydığı ve üzerinde ne var ise önüne katarak büyük yıkıma yol açtığı vurgulandı.
200 TAŞKIN, 1 MİLYAR TL ZİYAN
Raporda, yılda ortalama 200 taşkın olduğu ve 1 milyar TL ziyan oluşturduğu belirtilirken, 2003-2020 periyodunda yaşanan bin 350 adet taşkın kararı 267 vatandaşın ömrünü kaybettiği söz edildi.