Son dakika! Taliban ile 3.5 saatin perde ardı
Milliyet müellifi Deniz Kilislioğlu, Taliban’la yapılan 3,5 saatlik görüşmenin perde gerisini köşesine taşıdı. Taliban’ın Afganistan’da denetimi ele geçirmesinden daha sonra ve örgütün yabancı güçlere ülkeyi terk etmek için tanıdığı müddet (31 Ağustos) biterken, bu hafta Afganistan’da baş döndürücü bir trafik yaşandı.
NATO üyesi ülkeler askerlerini, vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için vakte karşı yarışırken, tam da bu süreçte, Kabil Havaalanı’na dönük DAEŞ saldırısı Taliban’ın ülkeye ne kadar hâkim olabildiğine/olabileceğine dair soru işaretleri doğurdu.
Türkiye açısından en kritik gelişmeyse, tüm askerlerinin ülkeye dönmesinin yanı sıra Kabil Hamid Karzai Havaalanı’nın işletimi için Taliban’la yapılan görüşmelerdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın deklare ettiğı 3.5 saatlik görüşme daha sonrası Taliban’la temas sürdü ve Türkiye’den bir teknik heyet Afganistan’da saha çalışması yaptı. İşte sürece dair detaylar…
ÖZEL TELEFON ÇİZGİSİ
Edindiğim bilgilere nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın deklare ettiğı o yüz yüze görüşme, Büyükelçi Cihad Erginay ve Taliban’ın iki üst seviye yetkilisiyle geçen hafta, yani örgüt Kabil’i denetimine aldıktan birkaç gün daha sonra yapıldı.
Konuştuğum yetkililer, bu görüşmenin tabanının aslında bir müddetdir perde gerisinde yürüyen dolaylı temaslarla sağlandığını anlatırken, “Onlar arayış ortasındaydı, biz de ‘görüşelim’ fikrindeydik. Bu tabanda temas sağlandı” dedi.
Görüşme, ABD halihazırda Kabil Havaalanı’nda olduğundan (Taliban çabucak hemen ABD ile karşılaşmamak için alana girmedi) Türkiye’nin Kabil Büyükelçiliği’nde yapıldı. Yani Türkiye’nin daha evvel ABD-Taliban ve Afganlar ortası Diyalog Süreci’nin devam ettiği “Doha görüşmeleri” marjında Taliban ile yaptığı temaslar, bir manada artık Kabil’e kaymış oldu.
Geçen hafta Taliban ile yapılan birinci yüz yüze görüşme daha sonrası “ihtiyaç olduğunda gerekli temasın sağlanabilmesi için bir telefon hattı” da kuruldu. Taliban yetkilileri ve Türk yetkililer 9 günlük süreçte tekraren telefon görüşmesi yaptı.
(İkinci yüz yüze görüşme için de geçen Cuma akşamı bir planlama daha yapılmıştı.) Türk tarafının beklentisi, ABD ve öteki yabancı güçlerin 31 Ağustos’ta çekilmesi tamamladıktan daha sonra Taliban’la yüz yüze görüşmelerinin artacağı tarafında…
TÜRKİYE’DEN TEKNİK HEYET
Taliban, 3.5 saat süren toplantıda “Türkiye ile çalışma ve iş birliği yapma isteğini” iletti. Fakat bu iş birliğini “sivil boyutta” tutma iradesini de ortaya koydu. Taliban 1996-2001 yılları içinde ülkeyi yönetmiş olsa da, ABD işgali ve 20 yıllık süreçte ülkede altyapı olarak çökmüş durumda.
Hal bu biçimde olunca örgüt, ülkenin altyapı projeleriyle bir daha inşasını istiyor. Lakin bütün bunların gerçekleşebilmesi için şayet olmazsa olmaz kaide, Kabil Havalimanı’nın açık kalması ve düzgün biçimde işlemesi. Bu yüzden toplantıda öncelikli olarak havalimanı problemi tartışıldı ve mevzunun iki boyutu öne çıktı: Teknik ve güvenlik…
Havalimanının sivil kısmı tahrip olduğu ve NATO misyonu haricinde çalışan Afgan işçi havalimanından kaçtığı için, birinci etapta teknik çalışmalar için adım atıldı. İşletmeyi sürdürebilecek yeni teknik işçi sayısından, havalimanını bir daha işler hale getirmek için gerekli ekipman envanterinin çıkarılmasına kadar bir dizi bahis gündemdeydi.
Buradan çıkan mutabakat Türkiye’den bir teknik heyetin Afganistan’a gitmesiydi. Kısa müddet evvel Türkiye’den Afganistan’a giden bu heyet, saha ve fizibilite araştırmasını yaptı, Cuma akşamı da Türkiye’ye döndü. Grup artık raporunu yazacak ve o raporda “havalimanı işler hale gelebilecekse, bunun ne kadar vakit alabileceğine” dair kıymetlendirme de yer alacak.
GÜVENLİK BOYUTU HALA MUAMMA
Yüz yüze görüşmenin akabinde Türkiye açısından hala muamma olarak ortada duran bahis, havalimanının güvenliğini kimin sağlayacağı… Taliban toplantıda “Biz koruyacağız, merak etmeyin” dese de, Afganistan’daki son patlama, ülkede süreçlerin Taliban’ın denetimi haricinde da gelişebildiğini, DAEŞ üzere terör örgütlerinin tesirli olabildiğini açıkça ortaya koydu.
Türkiye, Taliban’ın kapasitesinin ne olabileceğinden yüzde 100 emin olmadan sürece dahil olmak istemiyor. Bu sırada DAEŞ’in elindeki roket envanteri ve başka terör örgütlerinin teknik kapasitesi üzere bir dizi başlık da dikkatle inceleniyor. Çünkü bu bilgiler, havalimanının korunması için özel kıymet taşıyor.
Türkiye toplantıda açıkça “Korumayı biz yapmak isteriz” dese de, bu ihtimal, Türk askerlerinin ülkeye dönüşüyle birlikte denklemden çıkmış durumda. Fakat gelişmelere, yapılacak risk tahlillerine ve elbette Taliban’la istişarelerindeki kararına nazaran süreçle ilgili yeni bir karar da verilebilir.
Sonuncu sonucun vakit içindeması için şu basamakta bir şey söylemek pek mümkün değil. Bu, olağan olarak görüşmelerin seyrine göre şekillenecek. Yetkililer “Bu sürecin birkaç gün ya da bir iki haftayı bulabileceğini” söylüyor.
Taliban denetimi sağlamadan bir gün evvel, yani 14 Ağustos’ta, Kabil Havaalanı’nın askeri kısmına taşınan büyükelçilik çalışanı, tüm askerlerin ve vatandaşların tahliyesinden daha sonra bir daha sefaret binasına döndü. İşçi sayısı, Taliban’ın Kabil’i denetiminin öncesinde esasen yarı yarıya azaltılmıştı.
Yaşanan tahliyelerin akabinde sayı daha da azaltıldı. Sefarette epeyce az sayıda diplomat kaldı; lakin Büyükelçilik binasını koruyan güvenlik güçleri ve polis özel harekâtın takımı korunuyor. Büyükelçilik binasına dönük güvenlik risklerinin ortadan kaldırılması konusu da olağan olarak Taliban ile görüşmelerin değerli başlıklarından bir tanesiydi.
HAFTANIN FOTOĞRAFI
Türkiye:
1.400 vatandaşını tahliye etti,
600 asker ve T.C. vatandaşının tahliyesi Cuma günü itibariyle bitti.
ABD:
12 günde 5 bini aşkın vatandaşını tahliye etti,
Toplamda tahliye edilen kişi 110 bin.
Birleşik Krallık:
13 bin 700 İngiliz tahliye edildi,
Ortalarında Afgan vatandaşları da vardı.
Almanya:
Yaklaşık 5 bin 500 Alman vatandaşı Kabil’den çıkarıldı,
4 bin 100 Afgan da tahliye edildi.
Öteki ülkeler:
İtalya 5 bin civarında Afganlıyı ülkeden çıkardı,
Kanada 3 bin 700 vatandaşını ve Afgan’ı tahliye etti,
İsveç diplomat ve aileleri dahil toplamda 1.100 kişiyi çıkardı,
Belçika yaklaşık bin 500 kişiyi tahliye etti,
Danimarka’nın tahliye ettiği kişi sayısı 1.000,
Hollanda 2 bin 500 vatandaşının tamamını ülkeden çıkardı,
İspanya 81 vatandaşını, NATO, BM ve AB için çalışan 2 binden çok Afgan’ı tahliye etti,
Avustralya 3 bin 200 vatandaşını, ülke vizesi olan 4 bin 100 kişiyi tahliye etti.
* (Reuters verileri)
Milliyet müellifi Deniz Kilislioğlu, Taliban’la yapılan 3,5 saatlik görüşmenin perde gerisini köşesine taşıdı. Taliban’ın Afganistan’da denetimi ele geçirmesinden daha sonra ve örgütün yabancı güçlere ülkeyi terk etmek için tanıdığı müddet (31 Ağustos) biterken, bu hafta Afganistan’da baş döndürücü bir trafik yaşandı.
NATO üyesi ülkeler askerlerini, vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için vakte karşı yarışırken, tam da bu süreçte, Kabil Havaalanı’na dönük DAEŞ saldırısı Taliban’ın ülkeye ne kadar hâkim olabildiğine/olabileceğine dair soru işaretleri doğurdu.
Türkiye açısından en kritik gelişmeyse, tüm askerlerinin ülkeye dönmesinin yanı sıra Kabil Hamid Karzai Havaalanı’nın işletimi için Taliban’la yapılan görüşmelerdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın deklare ettiğı 3.5 saatlik görüşme daha sonrası Taliban’la temas sürdü ve Türkiye’den bir teknik heyet Afganistan’da saha çalışması yaptı. İşte sürece dair detaylar…
ÖZEL TELEFON ÇİZGİSİ
Edindiğim bilgilere nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın deklare ettiğı o yüz yüze görüşme, Büyükelçi Cihad Erginay ve Taliban’ın iki üst seviye yetkilisiyle geçen hafta, yani örgüt Kabil’i denetimine aldıktan birkaç gün daha sonra yapıldı.
Konuştuğum yetkililer, bu görüşmenin tabanının aslında bir müddetdir perde gerisinde yürüyen dolaylı temaslarla sağlandığını anlatırken, “Onlar arayış ortasındaydı, biz de ‘görüşelim’ fikrindeydik. Bu tabanda temas sağlandı” dedi.
Görüşme, ABD halihazırda Kabil Havaalanı’nda olduğundan (Taliban çabucak hemen ABD ile karşılaşmamak için alana girmedi) Türkiye’nin Kabil Büyükelçiliği’nde yapıldı. Yani Türkiye’nin daha evvel ABD-Taliban ve Afganlar ortası Diyalog Süreci’nin devam ettiği “Doha görüşmeleri” marjında Taliban ile yaptığı temaslar, bir manada artık Kabil’e kaymış oldu.
Geçen hafta Taliban ile yapılan birinci yüz yüze görüşme daha sonrası “ihtiyaç olduğunda gerekli temasın sağlanabilmesi için bir telefon hattı” da kuruldu. Taliban yetkilileri ve Türk yetkililer 9 günlük süreçte tekraren telefon görüşmesi yaptı.
(İkinci yüz yüze görüşme için de geçen Cuma akşamı bir planlama daha yapılmıştı.) Türk tarafının beklentisi, ABD ve öteki yabancı güçlerin 31 Ağustos’ta çekilmesi tamamladıktan daha sonra Taliban’la yüz yüze görüşmelerinin artacağı tarafında…
TÜRKİYE’DEN TEKNİK HEYET
Taliban, 3.5 saat süren toplantıda “Türkiye ile çalışma ve iş birliği yapma isteğini” iletti. Fakat bu iş birliğini “sivil boyutta” tutma iradesini de ortaya koydu. Taliban 1996-2001 yılları içinde ülkeyi yönetmiş olsa da, ABD işgali ve 20 yıllık süreçte ülkede altyapı olarak çökmüş durumda.
Hal bu biçimde olunca örgüt, ülkenin altyapı projeleriyle bir daha inşasını istiyor. Lakin bütün bunların gerçekleşebilmesi için şayet olmazsa olmaz kaide, Kabil Havalimanı’nın açık kalması ve düzgün biçimde işlemesi. Bu yüzden toplantıda öncelikli olarak havalimanı problemi tartışıldı ve mevzunun iki boyutu öne çıktı: Teknik ve güvenlik…
Havalimanının sivil kısmı tahrip olduğu ve NATO misyonu haricinde çalışan Afgan işçi havalimanından kaçtığı için, birinci etapta teknik çalışmalar için adım atıldı. İşletmeyi sürdürebilecek yeni teknik işçi sayısından, havalimanını bir daha işler hale getirmek için gerekli ekipman envanterinin çıkarılmasına kadar bir dizi bahis gündemdeydi.
Buradan çıkan mutabakat Türkiye’den bir teknik heyetin Afganistan’a gitmesiydi. Kısa müddet evvel Türkiye’den Afganistan’a giden bu heyet, saha ve fizibilite araştırmasını yaptı, Cuma akşamı da Türkiye’ye döndü. Grup artık raporunu yazacak ve o raporda “havalimanı işler hale gelebilecekse, bunun ne kadar vakit alabileceğine” dair kıymetlendirme de yer alacak.
GÜVENLİK BOYUTU HALA MUAMMA
Yüz yüze görüşmenin akabinde Türkiye açısından hala muamma olarak ortada duran bahis, havalimanının güvenliğini kimin sağlayacağı… Taliban toplantıda “Biz koruyacağız, merak etmeyin” dese de, Afganistan’daki son patlama, ülkede süreçlerin Taliban’ın denetimi haricinde da gelişebildiğini, DAEŞ üzere terör örgütlerinin tesirli olabildiğini açıkça ortaya koydu.
Türkiye, Taliban’ın kapasitesinin ne olabileceğinden yüzde 100 emin olmadan sürece dahil olmak istemiyor. Bu sırada DAEŞ’in elindeki roket envanteri ve başka terör örgütlerinin teknik kapasitesi üzere bir dizi başlık da dikkatle inceleniyor. Çünkü bu bilgiler, havalimanının korunması için özel kıymet taşıyor.
Türkiye toplantıda açıkça “Korumayı biz yapmak isteriz” dese de, bu ihtimal, Türk askerlerinin ülkeye dönüşüyle birlikte denklemden çıkmış durumda. Fakat gelişmelere, yapılacak risk tahlillerine ve elbette Taliban’la istişarelerindeki kararına nazaran süreçle ilgili yeni bir karar da verilebilir.
Sonuncu sonucun vakit içindeması için şu basamakta bir şey söylemek pek mümkün değil. Bu, olağan olarak görüşmelerin seyrine göre şekillenecek. Yetkililer “Bu sürecin birkaç gün ya da bir iki haftayı bulabileceğini” söylüyor.
Taliban denetimi sağlamadan bir gün evvel, yani 14 Ağustos’ta, Kabil Havaalanı’nın askeri kısmına taşınan büyükelçilik çalışanı, tüm askerlerin ve vatandaşların tahliyesinden daha sonra bir daha sefaret binasına döndü. İşçi sayısı, Taliban’ın Kabil’i denetiminin öncesinde esasen yarı yarıya azaltılmıştı.
Yaşanan tahliyelerin akabinde sayı daha da azaltıldı. Sefarette epeyce az sayıda diplomat kaldı; lakin Büyükelçilik binasını koruyan güvenlik güçleri ve polis özel harekâtın takımı korunuyor. Büyükelçilik binasına dönük güvenlik risklerinin ortadan kaldırılması konusu da olağan olarak Taliban ile görüşmelerin değerli başlıklarından bir tanesiydi.
HAFTANIN FOTOĞRAFI
Türkiye:
1.400 vatandaşını tahliye etti,
600 asker ve T.C. vatandaşının tahliyesi Cuma günü itibariyle bitti.
ABD:
12 günde 5 bini aşkın vatandaşını tahliye etti,
Toplamda tahliye edilen kişi 110 bin.
Birleşik Krallık:
13 bin 700 İngiliz tahliye edildi,
Ortalarında Afgan vatandaşları da vardı.
Almanya:
Yaklaşık 5 bin 500 Alman vatandaşı Kabil’den çıkarıldı,
4 bin 100 Afgan da tahliye edildi.
Öteki ülkeler:
İtalya 5 bin civarında Afganlıyı ülkeden çıkardı,
Kanada 3 bin 700 vatandaşını ve Afgan’ı tahliye etti,
İsveç diplomat ve aileleri dahil toplamda 1.100 kişiyi çıkardı,
Belçika yaklaşık bin 500 kişiyi tahliye etti,
Danimarka’nın tahliye ettiği kişi sayısı 1.000,
Hollanda 2 bin 500 vatandaşının tamamını ülkeden çıkardı,
İspanya 81 vatandaşını, NATO, BM ve AB için çalışan 2 binden çok Afgan’ı tahliye etti,
Avustralya 3 bin 200 vatandaşını, ülke vizesi olan 4 bin 100 kişiyi tahliye etti.
* (Reuters verileri)