‘Suçlu tabiat değil insan’
Mert İnan / İstanbul – Bartın, Sinop, Kastamonu ve Samsun’da yaşanan sel felaketi, kentleri adeta savaş alanına çevirdi. Karadeniz’de neredeyse her şiddetli yağış daha sonrası oluşan görünümleri kıymetlendiren uzmanlar yaşananları “Malumun ilanı, insan hatası” olarak yorumladı.
İTÜ Meteoroloji ve Afet İdare Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Batı Karadeniz’de tesirli olan sağanak yağışın niye olduğu yıkım için, “Yaşananların tabiatla hiç bir ilgisi yok. Bu tablonun tüm sorumlusu doğal yaşama daima müdahale eden, dere yatağına bina yapan beşerler ve bunu durdurmayan yetkililerin kabahati. Global iklim değişikliğinin tesirlerini göz önünde bulundurarak, bu tıp yapılaşmalara katiyetle müsaade verilmemesi gerekiyor. Karadeniz’de yaşanan son felaket, malumun ilanıdır” dedi. Yıkılan bölgelerin yeşil alan olarak ilan edilmesi gerektiğini de söyleyen Kadıoğlu, şu biçimde devam etti:
“Aynı yağmur her meskene yağdı lakin yıkılan konutlar dere kenarındakiler. Dere içine bina yapılamaz. Her sel felaketinden daha sonra tıpkı hususlar gündeme gelse de kimse yapılması gerekenler için uğraş göstermiyor. Kentsel dönüşüm kırsal için de gerekli ve bu cins dere yatağına yapılmış konutlar kesinlikle taşınmalı. Biz bunları söylesek de, sel olan bölgelerde yıkılan binaların yanına bina yapılmaya devam edecek. Unutuyoruz, ders almıyoruz.”
‘Doğanın intikamı değil’
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Mühendisliği Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Oğuz Kurdoğlu ise yapılan yanlışlar ve ortaya çıkan tabloyu şu biçimde yorumladı:
“Yıkılan meskenlerden anlaşılıyor ki, taşkın yatağı işgal edilmiş ve dere ıslahı ismi altında beton kanallar yapılmış. Kastamonu, Sinop ve Bartın, bir yılda alacakları yağışı, birkaç saat ortasında aldılar. Yaşananlar insan yanılgı ve ihmallerinden kaynaklanıyor. Doğayı suçlamak kolaycılık. Derelerin milyonlarca yılda oluşturduğu taşkın yatağına mesken yapmayacaksınız. Afet dediğimiz felaket, insanların varlığıyla oluşan bir durum. ‘Doğanın intikamı’ üzere telaffuzlar yanlış. Dere yatağını ister, o yatakta huzur bulur. Felaket yaşanan bölgelerde taşkın düzlüklerinde muazzam betonlaşma görüyoruz. Yamaçlardan uzanan yüzlerce patika adeta ark görevi bakılırsarek, yağmur sularının dereye dönüşmesine niye oluyor. Meyilli yerde hem suyun şiddeti, tıpkı vakitte suratı artıyor. Üstelik bu sular üstlerden gereçleri taşıyarak, aşağıdaki yerleşim yerlerinde yıkımlara yol açıyor. Orman ve bitki örtüsü tahrip olmasa, yağmur suları daha salınımlı olarak yamaçlardan süzülür.”
‘İstinat duvarı doğal akışı bozuyor’
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi’nden Pof. Dr. Turan Yüksek dere yataklarının oluşu prestijiyle mühendislik olağanüstüsü doğal sistemler olduğunu vurgulayarak, şunları söylemiş oldu:
“Doğu Karadeniz’de bir biçimde dere yataklarına tecavüz kelam konusu. Debinin düşük olduğu vakit içinderda matematiksel hesaplarla ölçek yaparak kestirimde bulunmak üzere bir yanlışa düşülüyor. Bu işleri tasarlayanlar 500 yıllık büyük ölçekli ölçümleri göz önünde bulundurmalıdır. Şayet Karadeniz’de dere yatakları ile oynanmamış olsa felaket bu boyutta olmazdı. Dere yataklarına istinat duvarı ördüğünüz takdirde doğal akışı bozarsınız. Bir öteki sorun da dere yataklarından taşan suyun nereye depolanacağı. Maalesef bu hesaplamalar yapılmıyor. Dere yataklarının kenarlarında kesinlikle taşkın alanları olması, buraların da tercihen yeşil alan kalması gerekir.”
‘Şehir modellerimiz epeyce yanlış’
TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Meryem Kayan şu görüşleri lisana getirdi: “Birbirleriyle örtüşmeyen iki farklı dinamiğin kararınu gördük. Karadeniz coğrafyası bu afetlere epey açık ve daima yağış alan bir bölge. Buna karşın dere yataklarında konut yapılırken, gerekli kurumlar buna karşı tedbir almıyor. Dere yatakları ıslah ismi altında beton kanallar haline geliyor. Geçen yıl Giresun’daki tablonun benzerini gördük. HES işletmesinde ziyan görülmesin diye kapaklar açılıyor. Dere yatağı hacminin fazlası suyu taşıyamıyor. Eğimle birlikte büyük su kütlesi hızlanarak önüne ne katarsa denize ulaşmaya çalışıyor. Tipik bir Karadeniz tablosu ve baştan aşağı yanlışlar silsilesi. Kent modellerimiz yanlış. bu türlü devam ettğimiz sürece bu felaketleri yaşamaya devam ederiz.”
Fotoğraflar: Can Erok
Mert İnan / İstanbul – Bartın, Sinop, Kastamonu ve Samsun’da yaşanan sel felaketi, kentleri adeta savaş alanına çevirdi. Karadeniz’de neredeyse her şiddetli yağış daha sonrası oluşan görünümleri kıymetlendiren uzmanlar yaşananları “Malumun ilanı, insan hatası” olarak yorumladı.
İTÜ Meteoroloji ve Afet İdare Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Batı Karadeniz’de tesirli olan sağanak yağışın niye olduğu yıkım için, “Yaşananların tabiatla hiç bir ilgisi yok. Bu tablonun tüm sorumlusu doğal yaşama daima müdahale eden, dere yatağına bina yapan beşerler ve bunu durdurmayan yetkililerin kabahati. Global iklim değişikliğinin tesirlerini göz önünde bulundurarak, bu tıp yapılaşmalara katiyetle müsaade verilmemesi gerekiyor. Karadeniz’de yaşanan son felaket, malumun ilanıdır” dedi. Yıkılan bölgelerin yeşil alan olarak ilan edilmesi gerektiğini de söyleyen Kadıoğlu, şu biçimde devam etti:
“Aynı yağmur her meskene yağdı lakin yıkılan konutlar dere kenarındakiler. Dere içine bina yapılamaz. Her sel felaketinden daha sonra tıpkı hususlar gündeme gelse de kimse yapılması gerekenler için uğraş göstermiyor. Kentsel dönüşüm kırsal için de gerekli ve bu cins dere yatağına yapılmış konutlar kesinlikle taşınmalı. Biz bunları söylesek de, sel olan bölgelerde yıkılan binaların yanına bina yapılmaya devam edecek. Unutuyoruz, ders almıyoruz.”
‘Doğanın intikamı değil’
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Mühendisliği Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Oğuz Kurdoğlu ise yapılan yanlışlar ve ortaya çıkan tabloyu şu biçimde yorumladı:
“Yıkılan meskenlerden anlaşılıyor ki, taşkın yatağı işgal edilmiş ve dere ıslahı ismi altında beton kanallar yapılmış. Kastamonu, Sinop ve Bartın, bir yılda alacakları yağışı, birkaç saat ortasında aldılar. Yaşananlar insan yanılgı ve ihmallerinden kaynaklanıyor. Doğayı suçlamak kolaycılık. Derelerin milyonlarca yılda oluşturduğu taşkın yatağına mesken yapmayacaksınız. Afet dediğimiz felaket, insanların varlığıyla oluşan bir durum. ‘Doğanın intikamı’ üzere telaffuzlar yanlış. Dere yatağını ister, o yatakta huzur bulur. Felaket yaşanan bölgelerde taşkın düzlüklerinde muazzam betonlaşma görüyoruz. Yamaçlardan uzanan yüzlerce patika adeta ark görevi bakılırsarek, yağmur sularının dereye dönüşmesine niye oluyor. Meyilli yerde hem suyun şiddeti, tıpkı vakitte suratı artıyor. Üstelik bu sular üstlerden gereçleri taşıyarak, aşağıdaki yerleşim yerlerinde yıkımlara yol açıyor. Orman ve bitki örtüsü tahrip olmasa, yağmur suları daha salınımlı olarak yamaçlardan süzülür.”
‘İstinat duvarı doğal akışı bozuyor’
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi’nden Pof. Dr. Turan Yüksek dere yataklarının oluşu prestijiyle mühendislik olağanüstüsü doğal sistemler olduğunu vurgulayarak, şunları söylemiş oldu:
“Doğu Karadeniz’de bir biçimde dere yataklarına tecavüz kelam konusu. Debinin düşük olduğu vakit içinderda matematiksel hesaplarla ölçek yaparak kestirimde bulunmak üzere bir yanlışa düşülüyor. Bu işleri tasarlayanlar 500 yıllık büyük ölçekli ölçümleri göz önünde bulundurmalıdır. Şayet Karadeniz’de dere yatakları ile oynanmamış olsa felaket bu boyutta olmazdı. Dere yataklarına istinat duvarı ördüğünüz takdirde doğal akışı bozarsınız. Bir öteki sorun da dere yataklarından taşan suyun nereye depolanacağı. Maalesef bu hesaplamalar yapılmıyor. Dere yataklarının kenarlarında kesinlikle taşkın alanları olması, buraların da tercihen yeşil alan kalması gerekir.”
‘Şehir modellerimiz epeyce yanlış’
TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Meryem Kayan şu görüşleri lisana getirdi: “Birbirleriyle örtüşmeyen iki farklı dinamiğin kararınu gördük. Karadeniz coğrafyası bu afetlere epey açık ve daima yağış alan bir bölge. Buna karşın dere yataklarında konut yapılırken, gerekli kurumlar buna karşı tedbir almıyor. Dere yatakları ıslah ismi altında beton kanallar haline geliyor. Geçen yıl Giresun’daki tablonun benzerini gördük. HES işletmesinde ziyan görülmesin diye kapaklar açılıyor. Dere yatağı hacminin fazlası suyu taşıyamıyor. Eğimle birlikte büyük su kütlesi hızlanarak önüne ne katarsa denize ulaşmaya çalışıyor. Tipik bir Karadeniz tablosu ve baştan aşağı yanlışlar silsilesi. Kent modellerimiz yanlış. bu türlü devam ettğimiz sürece bu felaketleri yaşamaya devam ederiz.”
Fotoğraflar: Can Erok