Onur OĞUZ – Hakan GÜLDAĞ – Vahap MUNYAR
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) 1998 yılında kurduğu Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş. İdare Heyeti Lideri Nilgün Özdemir, “Gündem Özel” sorularımızı yanıtlarken, “Ekoteks 1998’de devreye girdiğinden itibaren dokuma dalına dönük tahlil fiyatları 5’te teğe indi. Ekoteks, şu anda yaptığı test ve tahlillerle ülkemiz için yılda 10 milyon Euro’luk döviz tasarrufu sağlıyor” dedi. Özdemir, Ekoteks’in dünyada geçerliliği olan sağlam test ve tahlilleri ile “Made in Türkiye” algısına da olumlu tarafta katkı verdiğini vurgulayıp ekledi: “Ekoteks’in çalışmaları bir manada ülkemizde üretilen mamüllerin kalitesini belgeliyor.”
Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş. İdare Heyeti Lideri Nilgün Özdemir’e sorularımız ve karşılıkları şöyleki:
YABANCILARA KARŞI ALTERNATİF OLDU
● İHKİB, 1998 yılında 5 milyon dolar yatırımla başında bulunduğunuz Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş.’yi kurmuştu. İHKİB, Ekoteks’i niye kurdu? Maksat, ihraç mamüllerinin gönderildiği ülkelerden, “sağlığa ziyanlı boya yahut hammadde kullanılmış” sebebi öne sürülerek geri gönderilmesinin önüne geçmek, ihraç mamüllerinin sağlıklı olmasını sağlamak mıydı? İç pazar için, yani yerli tüketici için bu biçimde bir uğraş kelam konusu muydu?
Evet, o devir için yapılan bu yatırım kesim ismine hayli değerliydi. Bu tarafta gereksinim duyulması sebebiyle kuruldu.
Memleketler arası Ekoteks’in kurulması, ihracat yapan firmalara en kısa vakitte, test maliyetlerini en düşük düzeyde tutarak hizmet vermek, ayrıyeten dokuma mamüllerinin kalitesini istenen düzeye yükseltmeye ve sürekliliğini sağlamaya yönelik değerli katkıda bulunmasıydı. bu biçimdece ihracatçımıza yabancı sermayeli başka laboratuvarlara alternatif yaratıldı, daha süratli ve az maliyetli hizmet almaları sağlandı. Bu emelle kurulan birinci yerli laboratuvar olarak da Almanya Merkezli DAKKS’dan akredite oldu. (O periyotta çabucak hemen Türkak kurulmamıştı) bu biçimdece “Uluslararası” unvanı aldı. O senelerda ihracatçı için büyük bir “vizyon” örneği olan Ekoteks’in kuruluş sonucunı alan İHKİB İdare Konseyine, her vakit müteşekkir olduğumuzu belirtmek isterim.
şüphesiz kurulduğumuz günlerden bu yana fazlaca yol aldık. Geçmiş periyot Liderimiz Sayın Hikmet Tanrıverdi ve İdare Kurulu’nun takviyeleri ile daha fazla alanlara hizmet etme yatırımlarımızı yapabildik. Bu taraftaki çalışmalarımıza Sayın Mustafa Gültepe Liderimiz ve İdare Heyeti da fazlaca daha ileri teknolojilerle ihracatçımıza hizmet vermemizi sağladı. Ekoteks’teki tüm grup arkadaşlarımız bu takviyelerin karşılığını vermek için fazlaca ağır çalışmalara imza atıyorlar.
Yalnızca ihracatçı firmalarımıza hizmet vermiyoruz. İç piyasadaki markalarımıza da hayli değer veriyoruz. bu biçimdece “Made in Türkiye” algısına bir bütün olarak direk katkı sağladığımızı söyleyebilirim.
DÜNYA İLE ENTEGRE ÇALIŞIYORUZ
● Ekoteks devreye girdiğinden bugüne Türk dokuma, hazır giysi, deri, oyuncaklar, okul materyalleri üzere eserlerde kullanılan boya ve hammaddelerde nasıl bir değişim yaşandı? Örneğin 1998-2000 devrinde kullanılması özgür olan, ziyanı bilinmeyen hangi boyalar, hammaddeler vakit içerisinde frenlenebildi? Kullanılması artık yasak olan, kullanıldığına rastladığınız anda sizin müsaade evrakı vermediğini boya ve hammaddelerin insan sıhhatine ne üzere olumsuz tesirleri vardı?
Ekoteks, dünya ile entegre çalışmayı muvaffakiyetle yürütüyor. Başta en ağır ihracatımızın Avrupa Birliği’ne olduğundan yola çıkarak, yasaklı tüm kimyasalların denetimlerinde “Reach Tüzüğü”- nü eşgüdümlü biçimde takip ediyoruz. Hatta daha da uygununu yaparak bu yasaklıların vereceği zararın yalnızca telaffuzda kalmasına müsaade vermeyip doğrulamak ismine da kontroller yapılıyor.
Ticaret Bakanlığımızın İthalat Genel Müdürlüğü’nün bildiri düzenlemesi ile İHKİB, ithal eserlerde kayıt alma tekniğini geliştirdi. Ekoteks’in test altyapısını kullanmak üzere üçlü bacak halinde 10 yıl boyunca ithalat esnasında gümrüklü alanda kontroller yapıldı ve bu standartların aslında nasıl da uygulanmadığını şahsen tespit etmiş olduk. Avrupa hâlâ gümrük alanlarında bunu yapmayı tartışırken bizim Bakanlığımız bunu oldukçatan hayata geçirmişti. bu biçimdece ihracatçı firmalarımız için de haksız rekabete fırsat verilmedi. Ekoteks’in altyapısı ve mahareti ile memleketler arası piyasalarda ülke üretimimizin ne derece kaliteli olduğunu da ortaya koymuş olduk.
Bu kimyasallar, endokrin bozukluğundan, kanserojen tesiri yaratması, alerjen hususlar bulunması üzere halk sıhhati ve güvenliği manasında önemli sonuçlar doğurmaktadır.
TAHLİL FİYATLARI 5’TE TEĞE İNDİ
● Ekoteks’in kurulmasından evvel ihracatçılar alıcıların istediği tahlilleri yurt haricinde yaptırıyor, önemli seviyede döviz ödüyordu? Tahliller için o periyotta yurt dışına ne kadar döviz gidiyordu? Yani, Ekoteks ülkemize ne kadar döviz tasarrufu sağlayabildi?
Çok hoş bir mevzuya değindiniz. Direkt yurt haricinde yaptırmak zorunda kaldıkları tahlillerin yanı sıra ülkemizde de açılmış laboratuvarlarda daha kıymetli yapılan tahliller Ekoteks kurulduğunda diyebilirim ki 5’te teğe düşmüştür. Tahminen daha fazla oranda olanlar da vardır. Bölümün yanında olmamız, firmalarımızın daha süratli ve rekabet edilebilir fiyatlarla tahlil hizmeti almalarını sağlıyor. Her ne kadar kimi alıcıların keyfiyetine müdahale edemesek de fiyat avantajımız ile pazarlık edebilmelerini sağlıyoruz. Yıllık 10 milyon Euro üzere görünmeyen bir tasarruf sağlama tarafında tesirimiz olduğunu rahatlıkla belirtebilirim.
TAHLİLDE TİCARİ TELAŞIMIZ YOK, ‘ÇITA’YI ÜSTTE TUTUYORUZ
● Türk dokuma, hazır giysi, deri, oyuncak, kırtasiye, aksesuar bölümü sıhhate olumsuz tesirleri olabilecek boya ve hammaddeleri kullanmama konusunda Almanya, İtalya, İspanya, İngiltere, Fransa, ABD üzere ülkelerdeki rakipleriyle birebir titizlik düzebir daha ulaşabildi mi? Bizde kullanması hür olan, fakat kelam konusu ülkelerde kullanmasına müsaade verilmeyen boya ve hammaddeler var mı? var ise o ülkelerle ahenk sağlanması konusunda siz çalışma yapıyor musunuz?
yıllar içerisinde, verdiğimiz hizmetleri memleket sıkıntısı olarak görüp farklı bölümlerin de ihracatta duydukları gereksinimi gidermek ismine, Fizik, Kimya, Elyaf, Ekoloji, Su ve Mikrobiyoloji olmak üzere 6 farklı laboratuvar kurduk. Lif, iplik kumaş, hazır giysi üzere dokumacılık eserleri, deri eserleri, konut dokuması, yer döşemeleri (halı ve kilim), takı ve aksesuarlar, saraciye eserleri (çanta ve ayakkabı), kırtasiye, oyuncak, çocuk bakım ve kullanım eserleri, şahsi bakım ve hijyen eserleri, deterjanlar, kozmetik, boya, çakmaklar, kağıt eserler (peçete, havlu v.s.), maske ve şahsi hami eserler, su ve atık su numuneleri üzere bir fazlaca eseri test edebilecek fizikî ve analitik aygıt alt yapısına sahibiz. Bu eserlere yönelik fizikî performans testleri, haslık ve görünüm testleri, yanmazlık testleri, analitik kimyasal testler, mikrobiyolojik testler, elyaf testleri üzere bir epey uygulamaları bulunuyor.
Tüm bu standartları uygularken memleketler arası akreditasyon kapsamına almaya itina gösterdik. ötürüsıyla dünya ile entegrasyonumuzu bu türlü tamamlamayı sağlıyoruz. Biz öbür laboratuvarları rakip olarak görmüyoruz. Hatta çıtayı daha da üstte tutuyoruz. Zira onlar ticari yaklaşımla hareket ederken, biz ise hizmet anlayışıyla ticari derdimiz olmadan servis veriyoruz. Ayrıyeten bu tahlilleri, eser kalitesini doğrulama testleri yapmanın yanı sıra, nasıl doğrusunu yapabilecekleri konusunda da bilgi muhtaçlıklarını giderici tekliflerde de bulunuyoruz. Dünyayı takip etmek durumundayız ki ihracat pazarımızda firmalarımıza muhtaçlık duydukları hizmeti sağlayabilelim. Kalite altyapılarını geliştirmelerine dayanak verebilelim.
ÇOK KANSEROJEN BOYALI ESERİN SAHİBİ: ABLA YILLARDIR GETİRİYORUM
● Ekoteks laboratuvarlarında 1998’den bugüne yapılan tahlillerde sizi en çok şaşırtan, ürküten, size epey çarpıcı gelen hangi sonuçlara ulaştınız? Bize bu çeşit tahlil neticelerindan örnekler verebilir misiniz?
Öncelikle şu noktanın altını bir kere daha çizmeliyim:
Kontrol şart…
Kontrol, caydırıcılık manasında epeyce değerli. Alınan eserin evrakını sormak, ucuz diye bilinmeyen yerlerden eser almamak, tüketicilere düşen en kıymetli vazife. Bizler de tüketici olarak talep etmeliyiz. En çarpıcı genel bir bilgi, beni epeyce şaşırtmış ve üzmüştür. Bir firmamızın eserinde ithalatta çok yüksek oranda kanserojen yasaklı azo boyar husus tespit ettik. Limit 30 ppm iken eserde tespit edilen 7.300’ün üzerindeydi. Yani neredeyse ellesen çabucak bedene nüfuz edecek. Karşılık daha da enteresandı. Firma sahibi “Abla ben bunu yıllardır getiriyorum. Bilerek getirir miyim” olmuştu.
Yabancılara yaptığımız testlerle hizmet ihracatçısı sayılırız
● Ekoteks’in Mısır’da da bir laboratuvar açtığını biliyoruz. Mısır’daki laboratuvar hizmete devam ediyor mu? Ekoteks Mısır’da ne kadar tesirli olabiliyor? İstanbul’daki Ekoteks, öbür ülkelere de hizmet veriyor mu? bu biçimde bir hizmetiniz var ise, hangi ülkelerden ne cins eserler size tahlil için gönderiliyor? Bu tahlillerden ne seviyede döviz geliri sağlayabiliyorsunuz?
Ekoteks’in Mısır’da laboratuvar kurma sebebi bir daha o periyotta Türk firmalarımızın orada yaptıkları yatırımlarını desteklemek gayesiyle idi. Lakin öylesi bir operasyon yerine direkt buradan hizmet vermenin daha ekonomik olacağı fikriyle oradaki operasyonu kapatarak İstanbul’a çektik. olağan olarak başka ülkelere de hizmet veriyoruz. Inditex Grubu’nun üreticiden talep ettiği örnek numunelerin testini yapıp direk kendi sistemlerine yükleyerek ihracatçımıza dayanak veriyoruz. Pandemi devrinde hayli süratli aksiyon alarak, maske, önlük, tulum testlerinden akredite olduk. Hatta akreditasyonumuzu EA’ya (European Acreditation Body-Avrupa Birliği Akreditasyon Kurumu) da yayınlatarak ihracatımızın pandemiye karşın rekor kırmasında görünmeyen tesir sağladık. ötürüsıyla listede ismimizin görünmesiyle tüm dünyadan test talepleri artmıştır. Bu yanımızla kendimizi hizmet ihracatçısı sayıyoruz.
Dünyada akrediteyiz ancak ünlü yabancı markalar dış tahlil istiyor
● Ekoteks, mesela Almanya, İtalya, İspanya, Fransa, İngiltere üzere ülkelerdeki benzerleriyle birebir kriterleri uyguluyor mu? Yaptığı kontrolün, verdiği “sağlığa uygun” evrakının bütün dünyada geçerliliği kelam konusu mu? Bu akreditasyon gücüne ulaşmak için neler yaptınız? Hangi adımları attınız? Dünyada akredite olmak sizi epeyce zorladı mı? Hangi pürüzlerle karşı karşıya kaldınız?
Mevcut akreditasyon yapımız ile memleketler arası tanınmışlığımızı ortaya koymuş olsak da hâlâ birtakım büyük markalar (H&M, M&S üzere alıcılar) kendileri karar vererek farklı küresel laboratuvarları tercih ediyorlar. Bunu her mecrada belirtiyoruz. Şayet bedelini ihracatçımız ödüyorsa ve memleketler arası akreditasyonu var ise kendilerinin seçeceği laboratuvarla çalışmalarını savunuyoruz.
bu türlü firmaların, dayatma yerine daha uygun ve süratli hizmet almalarına alternatif yaratmaları hakkı olduğunu düşünüyorum. İthalatta da önemli pazar olduğumuzu dikkate alırsak, elde ettiğimiz sonuçların tüm ülkeler tarafınca kabul edildiğini söyleyebilirim. İHKİB olarak vakit zaman teşebbüslerde bulunsak da ticari kararlara tesirimiz olamıyor maalesef.
Bizde yasaklı olan boyaların birden fazla Uzak Doğu’da kullanılıyor
● Bugün ülkemizde dokuma, hazır giysi, oyuncak, kırtasiye, deri, aksesuar üzere eserlerde kullanması yasak olan, fakat Çin, Hindistan, Vietnam, Malezya, Endonezya, Tayvan, Tayland üzere ülkelerde serbestçe kullanılan hangi boya ve hammaddeler var? Türkiye, boya ve hammadde kullanmasında insan sıhhati açısından kelam konusu ülkelerle ayrışabildiyse bunun ülkemizdeki ilgili bölümlere ne çeşit artıları oldu? Türkiye’den ihraç edilen eserlere insan sıhhati açısından daha bir itimat sağlanması kelam konusu olabildi mi?
Tüm yasaklı boya ve kimyasalların hepsi var diyebilirim. Ülkemiz ihracatında kalitemizi korumak ismine gösterdiğimiz bu hassasiyet maalesef her ülkede yok. İşini yanlışsız yapan firma ve ülkeleri tenzih ediyorum. Lakin yapılan kontrollerde bunu tespit edebiliyoruz. Merdiven altı diye tanım ettiğimiz üretici her yerde olabilir. Lakin ihracatçılar olarak haksız rekabet karşı çabamızı vermeye uğraş gösteriyoruz.
Berbat niyet olmasa da fiyat baskısı yahut bilgi eksikliği de buna sebep olabiliyor. Biz de bunun farkındalığını yaratmaya çalışıyoruz. Uygun eser üretme maliyeti, eserin kalitesi ile aslına bakarsanız geri alınabiliyor. Bunu göstermeye çalışıyoruz.
‘Güvenli Eser Bilgi Sistemi’ tüketiciyi muhafazayı hedefliyor
● Yaptığını tahliller daha sonrasında ithalatına müsaade verilmemesi gereken hangi cins eserler oldu? İthal eserde sıhhate uygun olmayan unsur kullanıldığını saptadığınızda neler yapıyorsunuz? kararı yalnızca eseri size yahut Türkiye’ye getiren ithalatçıya mı bildiriyorsunuz? Gümrük İdaresi’ne, Ticaret Bakanlığı’nın öteki ünitelerine, Sıhhat Bakanlığı’nın ilgili ünitelerine bildirimde bulunuyor musunuz?
Test sonuçları uygun olmayan mamüllerin raporlanmasını yaparak direk Bakanlığımızın ilgili ünitesine iletiyoruz. Bakanlığımızın kendi aldığı kararlar doğrultusunda yaptırım uygulanıyor. Gerekli uyum Ticaret Bakanlığı uhdesinde. Kendileri bu uyumu sağlıyor. Bakanımız Sayın Mehmet Muş, kontrollere hayli değer veriyor. Hassasiyetle takip ediyor. Bu mevzu özelinde denetmenlerin artırılarak kontrollerin daha da genişletilmesi tarafında şahsen değerlendirmede bulunmuştur. GUBİS Sistemi (Güvenli Eser Bilgi Sistemi) hayata geçirilerek, tüm Bakanlıkların tespit ettiği uygunsuz eserler burada yayınlanarak Tüketicinin Korunması hedefleniyor.
Tüketicinin Korunması’nda tek yetkili laboratuvarız
● Siz yalnızca ihraç mamüllerinin değil, ithalatla gelen mamüllerin de tahlilini yapıyorsunuz? İthal mamüllerin tahlilinde devreye nasıl giriyorsunuz? İthalatçı eserleri istekli olarak mı size getiriyor, bir mecburilik var mı? Yoksa tüketiciden yönelen şikayetler üzerine mi devreye giriyorsunuz?
Ticaret Bakanlığımızın Eser Güvenliği Genel Müdürlüğü, ithalatta oyuncaktan gözlüğe kadar geniş yelpazede gümrüklü alanlarda, kendi denetmenleri ile numuneler almak suretiyle kontrol yapıyor. Bizler de burada hizmet vermeye devam ediyoruz. Bunu ihracatçımızın önünde haksız rekabet gördüğümüz için de fazlaca önemsiyoruz. Bizler ihracat yaparken tüm bu standartlara uygun üretim yaparak maliyeti dahil katlanırken, ülkemize denetimsiz eser girmesine müsaade vermemeliyiz. Bu anlayışla her daim devrede olmaya ihtimam gösteriyoruz. İç piyasa da ise bir daha Ticaret Bakanlığımızın, Tüketicinin Korunması ve Piyasa Nezareti, Kontrolü Genel Müdürlüğünün tek yetkili laboratuvarı olarak da hizmet veriyoruz.
Beyaz eşya ve klimaların bakteri testlerini yapıyoruz
● COVID-19 krizi, sürdürülebilirlik konusunda dünyanın da, bizim de aklımızı başımıza getirdi. Ekoteks’in tahlilleri, size getirilen mamüllerin üretiminde sürdürülebilirlik konusunda yol gösterme açısından rol oynayabiliyor mu? Yoksa Ekoteks’in bu hususta devreye girmesi kelam konusu olur mu? Rol alabilir mi?
Hepimizin bu süreçte dinamikleri değişti. İş yapma alışkanlarımızla birlikte, iş modellerimiz de değişti. bu vakitte yeni bir ünite olarak Biyoteknoloji laboratuvarımızı kurduk. İHKİB Liderimiz Mustafa Gültepe’nin verdiği dayanak yardımıyla yatırım yaparak çalışmalarımızı öbür boyuta taşıdık. Hepimizin gereksinim duyduğu el ve hijyen dezenfektanları ile ortam havasını temizlemeye yarayan sterilizatörlere, laboratuvarımızda bakteriye karşı aktiflik testleri yapılabiliyor. Buna ek olarak pandemi periyodunda öne çıkan Ultraviyole ve Ozon Teknolojileri ile çalışan buzdolapları, çamaşır makineleri, klimalar ve gibisi mesken aletlerinin bakterilere karşı aktiflik testleri geliştirildi. Firmalarımız verdiğimiz test raporları ile mamüllerine Sıhhat Bakanlığımızdan onay dokümanı alabiliyor. bu biçimdelikle kesimimiz haricinde farklı üretim alanlarında yapılan ihracatı da desteklemiş olduk. Şu anda, dokumacılık ve bahsetmiş olduğum tüm elektronik aletlerin anti viral aktiflik testlerini yapmak üzere çalışmalarımız devam ediyor. Tüm bunlara ek olarak İHKİB’in Sanayi Bakanlığımız ve Avrupa Birliği tarafınca takviyeli IPA II Projesinde yer alarak dokumacılık atık sularının yasaklı kimyasallara karşı denetim testlerinin yapılmasına yönelik onaylı laboratuvar statüsünü ZDHC (Zeo Discharge Hazardous Chemicals) tarafınca kazandık. ötürüsıyla firmaların yaptıkları Ar-Ge çalışmalarını dal ayırmaksızın desteklemeye gayret harcıyoruz. Yani oldukça bir rol almış olduk…
Pamukta ‘GDO izi’ de sürüyoruz, ‘organik sertifikası’ da veriyoruz
● Avrupa Birliği “Yeşil Mutabakat” kurallarını devreye almaya başladığında eserlerde muhakkak oranlarda geri dönüştürülmüş hammadde kullanmasını mecburî tutacak. Aslında bu mevzuda birinci adımları atan birtakım milletlerarası şirket ve markalar var. Ekoteks’in tahlilleri geri dönüştürülmüş hammadde kullanım oranlarını tahlillerinde bakılırsabilecek mi? Size bu biçimde bir nazaranv düşmesi kelam konusu olacak mı?
Ekoteks, yalnızca test-analiz hizmeti vermekle yetinmeyip, eğitimler de veriyor. İHKİB’in IPA II projesi kapsamında almış olduğumuz yeni PCR teknolojisi ile pamuğun GDO içerip içermediği tahlil edilebiliyor. Buna bağlı olarak organik pamuk ile ilgili tahlillerin de yapılabilmesi sağlandı. Hatta tüm dünyada revaçta olan Organik Pamuk sertifikası ile ilgili çalışmalarımız tamamlandı, standart haline getirildi. Türk Organik Pamuğunun ise bir daha İHKİB ismine marka tescili yapıldı. Tüm bunlar ışığında “Yeşil Mutabakat” kapsamında sürdürülebilirlik başlığında mevcut tüm kriterler, karbon ayak izi, su tüketim ölçümü, dijitalleşme, izlenebilirlik ve geri dönüşüm üzere çalışmalarımızı bu proje kapsamında yürütmeye devam ediyoruz. Bütün bu knowihow altyapımızı kesime ulaştırmak ve farkındalık yaratmak ismine her yıl klâsik hale getirdiğimiz milletlerarası sempozyumumuzun bu yılki teması “Sorumlu Üretim, Sorumlu Tüketim” mottosu ile “İzlenebilir Yeni Bir Dünyada Çevresel Ayak İzleri” başlığı altında epeyce ağır bir iştirak ile gerçekleştirdik. Daha fazla firmamıza ulaştırmak üzere de web üzerinden yayınlama çalışmalarını yürütüyoruz. Ayrıyeten Liderimiz Mustafa Gültepe’nin öngörüsü ile bu çalışmalarımızı Anadolu’ya taşıma sonucu aldık. Yani Ekoteks artık yapısını test-analiz hizmetlerinin ötesine taşıyor. Geri dönüşümle ilgili olarak şu anda oran tesbit etme tarafında araştırmalarımız devam ediyor.
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) 1998 yılında kurduğu Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş. İdare Heyeti Lideri Nilgün Özdemir, “Gündem Özel” sorularımızı yanıtlarken, “Ekoteks 1998’de devreye girdiğinden itibaren dokuma dalına dönük tahlil fiyatları 5’te teğe indi. Ekoteks, şu anda yaptığı test ve tahlillerle ülkemiz için yılda 10 milyon Euro’luk döviz tasarrufu sağlıyor” dedi. Özdemir, Ekoteks’in dünyada geçerliliği olan sağlam test ve tahlilleri ile “Made in Türkiye” algısına da olumlu tarafta katkı verdiğini vurgulayıp ekledi: “Ekoteks’in çalışmaları bir manada ülkemizde üretilen mamüllerin kalitesini belgeliyor.”
Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş. İdare Heyeti Lideri Nilgün Özdemir’e sorularımız ve karşılıkları şöyleki:
YABANCILARA KARŞI ALTERNATİF OLDU
● İHKİB, 1998 yılında 5 milyon dolar yatırımla başında bulunduğunuz Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş.’yi kurmuştu. İHKİB, Ekoteks’i niye kurdu? Maksat, ihraç mamüllerinin gönderildiği ülkelerden, “sağlığa ziyanlı boya yahut hammadde kullanılmış” sebebi öne sürülerek geri gönderilmesinin önüne geçmek, ihraç mamüllerinin sağlıklı olmasını sağlamak mıydı? İç pazar için, yani yerli tüketici için bu biçimde bir uğraş kelam konusu muydu?
Evet, o devir için yapılan bu yatırım kesim ismine hayli değerliydi. Bu tarafta gereksinim duyulması sebebiyle kuruldu.
Memleketler arası Ekoteks’in kurulması, ihracat yapan firmalara en kısa vakitte, test maliyetlerini en düşük düzeyde tutarak hizmet vermek, ayrıyeten dokuma mamüllerinin kalitesini istenen düzeye yükseltmeye ve sürekliliğini sağlamaya yönelik değerli katkıda bulunmasıydı. bu biçimdece ihracatçımıza yabancı sermayeli başka laboratuvarlara alternatif yaratıldı, daha süratli ve az maliyetli hizmet almaları sağlandı. Bu emelle kurulan birinci yerli laboratuvar olarak da Almanya Merkezli DAKKS’dan akredite oldu. (O periyotta çabucak hemen Türkak kurulmamıştı) bu biçimdece “Uluslararası” unvanı aldı. O senelerda ihracatçı için büyük bir “vizyon” örneği olan Ekoteks’in kuruluş sonucunı alan İHKİB İdare Konseyine, her vakit müteşekkir olduğumuzu belirtmek isterim.
şüphesiz kurulduğumuz günlerden bu yana fazlaca yol aldık. Geçmiş periyot Liderimiz Sayın Hikmet Tanrıverdi ve İdare Kurulu’nun takviyeleri ile daha fazla alanlara hizmet etme yatırımlarımızı yapabildik. Bu taraftaki çalışmalarımıza Sayın Mustafa Gültepe Liderimiz ve İdare Heyeti da fazlaca daha ileri teknolojilerle ihracatçımıza hizmet vermemizi sağladı. Ekoteks’teki tüm grup arkadaşlarımız bu takviyelerin karşılığını vermek için fazlaca ağır çalışmalara imza atıyorlar.
Yalnızca ihracatçı firmalarımıza hizmet vermiyoruz. İç piyasadaki markalarımıza da hayli değer veriyoruz. bu biçimdece “Made in Türkiye” algısına bir bütün olarak direk katkı sağladığımızı söyleyebilirim.
DÜNYA İLE ENTEGRE ÇALIŞIYORUZ
● Ekoteks devreye girdiğinden bugüne Türk dokuma, hazır giysi, deri, oyuncaklar, okul materyalleri üzere eserlerde kullanılan boya ve hammaddelerde nasıl bir değişim yaşandı? Örneğin 1998-2000 devrinde kullanılması özgür olan, ziyanı bilinmeyen hangi boyalar, hammaddeler vakit içerisinde frenlenebildi? Kullanılması artık yasak olan, kullanıldığına rastladığınız anda sizin müsaade evrakı vermediğini boya ve hammaddelerin insan sıhhatine ne üzere olumsuz tesirleri vardı?
Ekoteks, dünya ile entegre çalışmayı muvaffakiyetle yürütüyor. Başta en ağır ihracatımızın Avrupa Birliği’ne olduğundan yola çıkarak, yasaklı tüm kimyasalların denetimlerinde “Reach Tüzüğü”- nü eşgüdümlü biçimde takip ediyoruz. Hatta daha da uygununu yaparak bu yasaklıların vereceği zararın yalnızca telaffuzda kalmasına müsaade vermeyip doğrulamak ismine da kontroller yapılıyor.
Ticaret Bakanlığımızın İthalat Genel Müdürlüğü’nün bildiri düzenlemesi ile İHKİB, ithal eserlerde kayıt alma tekniğini geliştirdi. Ekoteks’in test altyapısını kullanmak üzere üçlü bacak halinde 10 yıl boyunca ithalat esnasında gümrüklü alanda kontroller yapıldı ve bu standartların aslında nasıl da uygulanmadığını şahsen tespit etmiş olduk. Avrupa hâlâ gümrük alanlarında bunu yapmayı tartışırken bizim Bakanlığımız bunu oldukçatan hayata geçirmişti. bu biçimdece ihracatçı firmalarımız için de haksız rekabete fırsat verilmedi. Ekoteks’in altyapısı ve mahareti ile memleketler arası piyasalarda ülke üretimimizin ne derece kaliteli olduğunu da ortaya koymuş olduk.
Bu kimyasallar, endokrin bozukluğundan, kanserojen tesiri yaratması, alerjen hususlar bulunması üzere halk sıhhati ve güvenliği manasında önemli sonuçlar doğurmaktadır.
TAHLİL FİYATLARI 5’TE TEĞE İNDİ
● Ekoteks’in kurulmasından evvel ihracatçılar alıcıların istediği tahlilleri yurt haricinde yaptırıyor, önemli seviyede döviz ödüyordu? Tahliller için o periyotta yurt dışına ne kadar döviz gidiyordu? Yani, Ekoteks ülkemize ne kadar döviz tasarrufu sağlayabildi?
Çok hoş bir mevzuya değindiniz. Direkt yurt haricinde yaptırmak zorunda kaldıkları tahlillerin yanı sıra ülkemizde de açılmış laboratuvarlarda daha kıymetli yapılan tahliller Ekoteks kurulduğunda diyebilirim ki 5’te teğe düşmüştür. Tahminen daha fazla oranda olanlar da vardır. Bölümün yanında olmamız, firmalarımızın daha süratli ve rekabet edilebilir fiyatlarla tahlil hizmeti almalarını sağlıyor. Her ne kadar kimi alıcıların keyfiyetine müdahale edemesek de fiyat avantajımız ile pazarlık edebilmelerini sağlıyoruz. Yıllık 10 milyon Euro üzere görünmeyen bir tasarruf sağlama tarafında tesirimiz olduğunu rahatlıkla belirtebilirim.
TAHLİLDE TİCARİ TELAŞIMIZ YOK, ‘ÇITA’YI ÜSTTE TUTUYORUZ
● Türk dokuma, hazır giysi, deri, oyuncak, kırtasiye, aksesuar bölümü sıhhate olumsuz tesirleri olabilecek boya ve hammaddeleri kullanmama konusunda Almanya, İtalya, İspanya, İngiltere, Fransa, ABD üzere ülkelerdeki rakipleriyle birebir titizlik düzebir daha ulaşabildi mi? Bizde kullanması hür olan, fakat kelam konusu ülkelerde kullanmasına müsaade verilmeyen boya ve hammaddeler var mı? var ise o ülkelerle ahenk sağlanması konusunda siz çalışma yapıyor musunuz?
yıllar içerisinde, verdiğimiz hizmetleri memleket sıkıntısı olarak görüp farklı bölümlerin de ihracatta duydukları gereksinimi gidermek ismine, Fizik, Kimya, Elyaf, Ekoloji, Su ve Mikrobiyoloji olmak üzere 6 farklı laboratuvar kurduk. Lif, iplik kumaş, hazır giysi üzere dokumacılık eserleri, deri eserleri, konut dokuması, yer döşemeleri (halı ve kilim), takı ve aksesuarlar, saraciye eserleri (çanta ve ayakkabı), kırtasiye, oyuncak, çocuk bakım ve kullanım eserleri, şahsi bakım ve hijyen eserleri, deterjanlar, kozmetik, boya, çakmaklar, kağıt eserler (peçete, havlu v.s.), maske ve şahsi hami eserler, su ve atık su numuneleri üzere bir fazlaca eseri test edebilecek fizikî ve analitik aygıt alt yapısına sahibiz. Bu eserlere yönelik fizikî performans testleri, haslık ve görünüm testleri, yanmazlık testleri, analitik kimyasal testler, mikrobiyolojik testler, elyaf testleri üzere bir epey uygulamaları bulunuyor.
Tüm bu standartları uygularken memleketler arası akreditasyon kapsamına almaya itina gösterdik. ötürüsıyla dünya ile entegrasyonumuzu bu türlü tamamlamayı sağlıyoruz. Biz öbür laboratuvarları rakip olarak görmüyoruz. Hatta çıtayı daha da üstte tutuyoruz. Zira onlar ticari yaklaşımla hareket ederken, biz ise hizmet anlayışıyla ticari derdimiz olmadan servis veriyoruz. Ayrıyeten bu tahlilleri, eser kalitesini doğrulama testleri yapmanın yanı sıra, nasıl doğrusunu yapabilecekleri konusunda da bilgi muhtaçlıklarını giderici tekliflerde de bulunuyoruz. Dünyayı takip etmek durumundayız ki ihracat pazarımızda firmalarımıza muhtaçlık duydukları hizmeti sağlayabilelim. Kalite altyapılarını geliştirmelerine dayanak verebilelim.
ÇOK KANSEROJEN BOYALI ESERİN SAHİBİ: ABLA YILLARDIR GETİRİYORUM
● Ekoteks laboratuvarlarında 1998’den bugüne yapılan tahlillerde sizi en çok şaşırtan, ürküten, size epey çarpıcı gelen hangi sonuçlara ulaştınız? Bize bu çeşit tahlil neticelerindan örnekler verebilir misiniz?
Öncelikle şu noktanın altını bir kere daha çizmeliyim:
Kontrol şart…
Kontrol, caydırıcılık manasında epeyce değerli. Alınan eserin evrakını sormak, ucuz diye bilinmeyen yerlerden eser almamak, tüketicilere düşen en kıymetli vazife. Bizler de tüketici olarak talep etmeliyiz. En çarpıcı genel bir bilgi, beni epeyce şaşırtmış ve üzmüştür. Bir firmamızın eserinde ithalatta çok yüksek oranda kanserojen yasaklı azo boyar husus tespit ettik. Limit 30 ppm iken eserde tespit edilen 7.300’ün üzerindeydi. Yani neredeyse ellesen çabucak bedene nüfuz edecek. Karşılık daha da enteresandı. Firma sahibi “Abla ben bunu yıllardır getiriyorum. Bilerek getirir miyim” olmuştu.
Yabancılara yaptığımız testlerle hizmet ihracatçısı sayılırız
● Ekoteks’in Mısır’da da bir laboratuvar açtığını biliyoruz. Mısır’daki laboratuvar hizmete devam ediyor mu? Ekoteks Mısır’da ne kadar tesirli olabiliyor? İstanbul’daki Ekoteks, öbür ülkelere de hizmet veriyor mu? bu biçimde bir hizmetiniz var ise, hangi ülkelerden ne cins eserler size tahlil için gönderiliyor? Bu tahlillerden ne seviyede döviz geliri sağlayabiliyorsunuz?
Ekoteks’in Mısır’da laboratuvar kurma sebebi bir daha o periyotta Türk firmalarımızın orada yaptıkları yatırımlarını desteklemek gayesiyle idi. Lakin öylesi bir operasyon yerine direkt buradan hizmet vermenin daha ekonomik olacağı fikriyle oradaki operasyonu kapatarak İstanbul’a çektik. olağan olarak başka ülkelere de hizmet veriyoruz. Inditex Grubu’nun üreticiden talep ettiği örnek numunelerin testini yapıp direk kendi sistemlerine yükleyerek ihracatçımıza dayanak veriyoruz. Pandemi devrinde hayli süratli aksiyon alarak, maske, önlük, tulum testlerinden akredite olduk. Hatta akreditasyonumuzu EA’ya (European Acreditation Body-Avrupa Birliği Akreditasyon Kurumu) da yayınlatarak ihracatımızın pandemiye karşın rekor kırmasında görünmeyen tesir sağladık. ötürüsıyla listede ismimizin görünmesiyle tüm dünyadan test talepleri artmıştır. Bu yanımızla kendimizi hizmet ihracatçısı sayıyoruz.
Dünyada akrediteyiz ancak ünlü yabancı markalar dış tahlil istiyor
● Ekoteks, mesela Almanya, İtalya, İspanya, Fransa, İngiltere üzere ülkelerdeki benzerleriyle birebir kriterleri uyguluyor mu? Yaptığı kontrolün, verdiği “sağlığa uygun” evrakının bütün dünyada geçerliliği kelam konusu mu? Bu akreditasyon gücüne ulaşmak için neler yaptınız? Hangi adımları attınız? Dünyada akredite olmak sizi epeyce zorladı mı? Hangi pürüzlerle karşı karşıya kaldınız?
Mevcut akreditasyon yapımız ile memleketler arası tanınmışlığımızı ortaya koymuş olsak da hâlâ birtakım büyük markalar (H&M, M&S üzere alıcılar) kendileri karar vererek farklı küresel laboratuvarları tercih ediyorlar. Bunu her mecrada belirtiyoruz. Şayet bedelini ihracatçımız ödüyorsa ve memleketler arası akreditasyonu var ise kendilerinin seçeceği laboratuvarla çalışmalarını savunuyoruz.
bu türlü firmaların, dayatma yerine daha uygun ve süratli hizmet almalarına alternatif yaratmaları hakkı olduğunu düşünüyorum. İthalatta da önemli pazar olduğumuzu dikkate alırsak, elde ettiğimiz sonuçların tüm ülkeler tarafınca kabul edildiğini söyleyebilirim. İHKİB olarak vakit zaman teşebbüslerde bulunsak da ticari kararlara tesirimiz olamıyor maalesef.
Bizde yasaklı olan boyaların birden fazla Uzak Doğu’da kullanılıyor
● Bugün ülkemizde dokuma, hazır giysi, oyuncak, kırtasiye, deri, aksesuar üzere eserlerde kullanması yasak olan, fakat Çin, Hindistan, Vietnam, Malezya, Endonezya, Tayvan, Tayland üzere ülkelerde serbestçe kullanılan hangi boya ve hammaddeler var? Türkiye, boya ve hammadde kullanmasında insan sıhhati açısından kelam konusu ülkelerle ayrışabildiyse bunun ülkemizdeki ilgili bölümlere ne çeşit artıları oldu? Türkiye’den ihraç edilen eserlere insan sıhhati açısından daha bir itimat sağlanması kelam konusu olabildi mi?
Tüm yasaklı boya ve kimyasalların hepsi var diyebilirim. Ülkemiz ihracatında kalitemizi korumak ismine gösterdiğimiz bu hassasiyet maalesef her ülkede yok. İşini yanlışsız yapan firma ve ülkeleri tenzih ediyorum. Lakin yapılan kontrollerde bunu tespit edebiliyoruz. Merdiven altı diye tanım ettiğimiz üretici her yerde olabilir. Lakin ihracatçılar olarak haksız rekabet karşı çabamızı vermeye uğraş gösteriyoruz.
Berbat niyet olmasa da fiyat baskısı yahut bilgi eksikliği de buna sebep olabiliyor. Biz de bunun farkındalığını yaratmaya çalışıyoruz. Uygun eser üretme maliyeti, eserin kalitesi ile aslına bakarsanız geri alınabiliyor. Bunu göstermeye çalışıyoruz.
‘Güvenli Eser Bilgi Sistemi’ tüketiciyi muhafazayı hedefliyor
● Yaptığını tahliller daha sonrasında ithalatına müsaade verilmemesi gereken hangi cins eserler oldu? İthal eserde sıhhate uygun olmayan unsur kullanıldığını saptadığınızda neler yapıyorsunuz? kararı yalnızca eseri size yahut Türkiye’ye getiren ithalatçıya mı bildiriyorsunuz? Gümrük İdaresi’ne, Ticaret Bakanlığı’nın öteki ünitelerine, Sıhhat Bakanlığı’nın ilgili ünitelerine bildirimde bulunuyor musunuz?
Test sonuçları uygun olmayan mamüllerin raporlanmasını yaparak direk Bakanlığımızın ilgili ünitesine iletiyoruz. Bakanlığımızın kendi aldığı kararlar doğrultusunda yaptırım uygulanıyor. Gerekli uyum Ticaret Bakanlığı uhdesinde. Kendileri bu uyumu sağlıyor. Bakanımız Sayın Mehmet Muş, kontrollere hayli değer veriyor. Hassasiyetle takip ediyor. Bu mevzu özelinde denetmenlerin artırılarak kontrollerin daha da genişletilmesi tarafında şahsen değerlendirmede bulunmuştur. GUBİS Sistemi (Güvenli Eser Bilgi Sistemi) hayata geçirilerek, tüm Bakanlıkların tespit ettiği uygunsuz eserler burada yayınlanarak Tüketicinin Korunması hedefleniyor.
Tüketicinin Korunması’nda tek yetkili laboratuvarız
● Siz yalnızca ihraç mamüllerinin değil, ithalatla gelen mamüllerin de tahlilini yapıyorsunuz? İthal mamüllerin tahlilinde devreye nasıl giriyorsunuz? İthalatçı eserleri istekli olarak mı size getiriyor, bir mecburilik var mı? Yoksa tüketiciden yönelen şikayetler üzerine mi devreye giriyorsunuz?
Ticaret Bakanlığımızın Eser Güvenliği Genel Müdürlüğü, ithalatta oyuncaktan gözlüğe kadar geniş yelpazede gümrüklü alanlarda, kendi denetmenleri ile numuneler almak suretiyle kontrol yapıyor. Bizler de burada hizmet vermeye devam ediyoruz. Bunu ihracatçımızın önünde haksız rekabet gördüğümüz için de fazlaca önemsiyoruz. Bizler ihracat yaparken tüm bu standartlara uygun üretim yaparak maliyeti dahil katlanırken, ülkemize denetimsiz eser girmesine müsaade vermemeliyiz. Bu anlayışla her daim devrede olmaya ihtimam gösteriyoruz. İç piyasa da ise bir daha Ticaret Bakanlığımızın, Tüketicinin Korunması ve Piyasa Nezareti, Kontrolü Genel Müdürlüğünün tek yetkili laboratuvarı olarak da hizmet veriyoruz.
Beyaz eşya ve klimaların bakteri testlerini yapıyoruz
● COVID-19 krizi, sürdürülebilirlik konusunda dünyanın da, bizim de aklımızı başımıza getirdi. Ekoteks’in tahlilleri, size getirilen mamüllerin üretiminde sürdürülebilirlik konusunda yol gösterme açısından rol oynayabiliyor mu? Yoksa Ekoteks’in bu hususta devreye girmesi kelam konusu olur mu? Rol alabilir mi?
Hepimizin bu süreçte dinamikleri değişti. İş yapma alışkanlarımızla birlikte, iş modellerimiz de değişti. bu vakitte yeni bir ünite olarak Biyoteknoloji laboratuvarımızı kurduk. İHKİB Liderimiz Mustafa Gültepe’nin verdiği dayanak yardımıyla yatırım yaparak çalışmalarımızı öbür boyuta taşıdık. Hepimizin gereksinim duyduğu el ve hijyen dezenfektanları ile ortam havasını temizlemeye yarayan sterilizatörlere, laboratuvarımızda bakteriye karşı aktiflik testleri yapılabiliyor. Buna ek olarak pandemi periyodunda öne çıkan Ultraviyole ve Ozon Teknolojileri ile çalışan buzdolapları, çamaşır makineleri, klimalar ve gibisi mesken aletlerinin bakterilere karşı aktiflik testleri geliştirildi. Firmalarımız verdiğimiz test raporları ile mamüllerine Sıhhat Bakanlığımızdan onay dokümanı alabiliyor. bu biçimdelikle kesimimiz haricinde farklı üretim alanlarında yapılan ihracatı da desteklemiş olduk. Şu anda, dokumacılık ve bahsetmiş olduğum tüm elektronik aletlerin anti viral aktiflik testlerini yapmak üzere çalışmalarımız devam ediyor. Tüm bunlara ek olarak İHKİB’in Sanayi Bakanlığımız ve Avrupa Birliği tarafınca takviyeli IPA II Projesinde yer alarak dokumacılık atık sularının yasaklı kimyasallara karşı denetim testlerinin yapılmasına yönelik onaylı laboratuvar statüsünü ZDHC (Zeo Discharge Hazardous Chemicals) tarafınca kazandık. ötürüsıyla firmaların yaptıkları Ar-Ge çalışmalarını dal ayırmaksızın desteklemeye gayret harcıyoruz. Yani oldukça bir rol almış olduk…
Pamukta ‘GDO izi’ de sürüyoruz, ‘organik sertifikası’ da veriyoruz
● Avrupa Birliği “Yeşil Mutabakat” kurallarını devreye almaya başladığında eserlerde muhakkak oranlarda geri dönüştürülmüş hammadde kullanmasını mecburî tutacak. Aslında bu mevzuda birinci adımları atan birtakım milletlerarası şirket ve markalar var. Ekoteks’in tahlilleri geri dönüştürülmüş hammadde kullanım oranlarını tahlillerinde bakılırsabilecek mi? Size bu biçimde bir nazaranv düşmesi kelam konusu olacak mı?
Ekoteks, yalnızca test-analiz hizmeti vermekle yetinmeyip, eğitimler de veriyor. İHKİB’in IPA II projesi kapsamında almış olduğumuz yeni PCR teknolojisi ile pamuğun GDO içerip içermediği tahlil edilebiliyor. Buna bağlı olarak organik pamuk ile ilgili tahlillerin de yapılabilmesi sağlandı. Hatta tüm dünyada revaçta olan Organik Pamuk sertifikası ile ilgili çalışmalarımız tamamlandı, standart haline getirildi. Türk Organik Pamuğunun ise bir daha İHKİB ismine marka tescili yapıldı. Tüm bunlar ışığında “Yeşil Mutabakat” kapsamında sürdürülebilirlik başlığında mevcut tüm kriterler, karbon ayak izi, su tüketim ölçümü, dijitalleşme, izlenebilirlik ve geri dönüşüm üzere çalışmalarımızı bu proje kapsamında yürütmeye devam ediyoruz. Bütün bu knowihow altyapımızı kesime ulaştırmak ve farkındalık yaratmak ismine her yıl klâsik hale getirdiğimiz milletlerarası sempozyumumuzun bu yılki teması “Sorumlu Üretim, Sorumlu Tüketim” mottosu ile “İzlenebilir Yeni Bir Dünyada Çevresel Ayak İzleri” başlığı altında epeyce ağır bir iştirak ile gerçekleştirdik. Daha fazla firmamıza ulaştırmak üzere de web üzerinden yayınlama çalışmalarını yürütüyoruz. Ayrıyeten Liderimiz Mustafa Gültepe’nin öngörüsü ile bu çalışmalarımızı Anadolu’ya taşıma sonucu aldık. Yani Ekoteks artık yapısını test-analiz hizmetlerinin ötesine taşıyor. Geri dönüşümle ilgili olarak şu anda oran tesbit etme tarafında araştırmalarımız devam ediyor.