Tank üzere deniz kestanesi
GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul – Global ısınma ve iklim değişikliğinin tesiriyle bilhassa Akdeniz kıyılarında yayılım göstererek mahallî çeşitler kadar insan sıhhatini da tehdit eden yabancı deniz canlılarının istilacı tarafı birinci defa bir belgeselle anlatıldı. Deniz biyologlarının 2 yılda çektiği İstilacılar belgesel sineması, aslan balığı, balon balığı ve uzun deniz kestanesi üzere tiplerle hiç bir canlı çeşidinin uğraş edemeyeceği kadar kuvvetli silahlarla donatıldığına dikkat çekildi.
SAYILARI 100’Ü GEÇTİ
Tropik sularda ve okyanuslarda yaşayan deniz canlıları tüm dünyanın geleceğini tehdit eden iklim değişikliğiyle daha evvel hayat alanı bulmadığı sularda görülebiliyor. Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus kökenli deniz canlıları Kızıldeniz üzerinden girdikleri Süveyş Kanalı’nı kullanarak Akdeniz’e gelirken kanalı yapan Fransız mühendis Vicomte Marie Ferdinand de Lesseps anısına “lesepsiyen türler” olarak isimlendiriliyor. Doğal olmayan bir göç kararı yerleştikleri Akdeniz’de barbun, lüfer, mezgit üzere mahallî ve endüstriyel tipleri yuvalandıkları alandan uzaklaştıran lesepsiyen çeşitler, okyanuslarda hayatta kalmalarını sağlayan doğal silahlarıyla vefat bile saçıyor. Kimisi insanı öldürebilecek zehirleriyle kimisi uzun dikenleri ya da kuvvetli dişleriyle öbür canlılara kıyasla üstün olan lesepsiyen cinsler, hayatta kalma ve çoğalma hünerlerini kullanarak gerçek manada bir istilacıya dönüştü. Kıyılarımızdaki istilacı cins sayısı 100’ü geçerken bilim insanları kelam konusu tehlikeyi anlatmak için çabalıyor. Deniz biyoloğu Mert Gökalp ve grubunun Bodrum, Kaş, Fethiye ve İzmir kıyılarında 2 yılda çektiği “İstilacılar” belgeseli kıyılarımızda büyüyen canlı tehdidini gözler önüne seriyor. İstanbul Akvaryum’un takviyesiyle çekilen belgesel Akdeniz havzasının aktüel su altı ve su üstü ekolojik hayatına ışık tutuyor. Mert Gökalp, şunları dedi:
“Aslan balığından ilham aldık ve tüm istilacıları tanıtmak istedik. Güney Amerika Karayipler kıyısındaki aslan balığı müşahedesini yapan Prof. Dr. Uzay Sezen ile sonucu verdik. Aslan balığı, kayalık yerlerde yaşayıp saklanırken endemik papaz balıkları, kardinaller, bodur ıstakoz, yengeç üzere canlılarla besleniyor. İhtişamlı gövde uzantıları ve devasa yüzgeçleriyle kamuflaj oluşturarak eksiksiz bir avcı. Avcı balıklar zehirli dikenlerinden ve uyarıcı renklerinden çekiniyor. Çok kuvvetli ve kıyılarımızdaki yenilmez bir avcı olduğu için epeyce çoğaldı.”
GÜÇLÜ SİLAHLAR GİBİLER
Mert Gökalp, istilacıları Milliyet’e anlattı:
“Balon balığı epey düzgün bir avcı. Sırtta leopar gibisi bir desene sahip torpil halinde gövdeli. Harikulade bir yüzücü. Dişleri çelik bir oltayı bile kesebilen bir gaga yapısında. Oltaya ve ağa takılan canlıların yaydığı titreşimleri ve kokuları rahatlıkla algılıyor ve bu av gereçlerine büyük ziyan veriyor. Etlerinde büyük ölçüde tetrodotoksin barındırıyor. Kalamar, ahtapot ve subye üzere kafadanbacaklılara büyük ziyanı var. hiç bir canlı bununla beslenemiyor, en doruktaki avcı. Aslan balığını bile yiyor. Cüce balon balığı ise büyük balon balığından 13 kat daha fazla zehir toksin barındırıyor. Kum ve çakıl yerlerdeki
tüm ufak omurgasız, kabukluları tüketiyor. Fırsatçı ve açgözlü bir balık. Sayıları çok arttı. Uzun dikenli deniz kestanesi ise fevkalade uzunlukta sivri dikenlere sahip, dikenlerini bir deniz kestanesine nazaran çok bâtın hareket ettirebiliyor. Tank üzere bir canlı. Yerde süratli hareket ediyor ve kayalardaki algleri tüketiyor. Bu 3 çeşidin doğal avcısı yok. Çok süratli ve fazlacalu ürüyorlar.”
SÜVEYŞ’İN GENİŞLETİLMESİ…
Süveyş Kanalı’nın genişletilme çalışmalarına dikkat çeken Gökalp, “Artan deniz trafiğine karşılık vermek için Süveyş Kanalı’nın genişletilmesine 2013’te başlandı, 2016’da tamamlandı. Sistemli göç bu inşaat sırasında ürkütücü boyutlara ulaştı. Daha evvel lakin gemilerin balast(denge) sularıyla gelebilen istilacılar kanal genişleyince ellerini kollarını sallaya sallaya hatta göstere göstere girdiler.Kalıcı oldular ve lokal tipler kadar insanları da tehdit ediyor” dedi.
DENİZ TAVŞANI SÜNGERLER…
Kıyılarımızda Sokar balığı (iki tür), Çizgili barbun balığı, Nil barbunu, Rapana deniz salyangozu, 9 çizgili kardinal balığı, Balta balığı, Asker balığı, Çizgili Kedi balıkları, Gargur balıkları, Mnemeiosis leidyi taraklısı, Beroe ovata taraklısı, Ters-düz deniz anası üzere istilacıların yanı sıra deniz tavşanları, süngerler ve alglerden de istilacı tipler yaşıyor. Belgeselin daha evvel çekilen Lüfer ve Orfoz üzere belgesellerde olduğu üzere milletlerarası etkinliklere ve müsabakalara gönderileceği öğrenildi. İstilacılar belgeselinde aslan balığı, sokar balığı ve uzun dikenli deniz kestanesinin yenilebileceği bu türlü sayılarının azaltılabileceğinin altı çiziliyor.
GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul – Global ısınma ve iklim değişikliğinin tesiriyle bilhassa Akdeniz kıyılarında yayılım göstererek mahallî çeşitler kadar insan sıhhatini da tehdit eden yabancı deniz canlılarının istilacı tarafı birinci defa bir belgeselle anlatıldı. Deniz biyologlarının 2 yılda çektiği İstilacılar belgesel sineması, aslan balığı, balon balığı ve uzun deniz kestanesi üzere tiplerle hiç bir canlı çeşidinin uğraş edemeyeceği kadar kuvvetli silahlarla donatıldığına dikkat çekildi.
SAYILARI 100’Ü GEÇTİ
Tropik sularda ve okyanuslarda yaşayan deniz canlıları tüm dünyanın geleceğini tehdit eden iklim değişikliğiyle daha evvel hayat alanı bulmadığı sularda görülebiliyor. Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus kökenli deniz canlıları Kızıldeniz üzerinden girdikleri Süveyş Kanalı’nı kullanarak Akdeniz’e gelirken kanalı yapan Fransız mühendis Vicomte Marie Ferdinand de Lesseps anısına “lesepsiyen türler” olarak isimlendiriliyor. Doğal olmayan bir göç kararı yerleştikleri Akdeniz’de barbun, lüfer, mezgit üzere mahallî ve endüstriyel tipleri yuvalandıkları alandan uzaklaştıran lesepsiyen çeşitler, okyanuslarda hayatta kalmalarını sağlayan doğal silahlarıyla vefat bile saçıyor. Kimisi insanı öldürebilecek zehirleriyle kimisi uzun dikenleri ya da kuvvetli dişleriyle öbür canlılara kıyasla üstün olan lesepsiyen cinsler, hayatta kalma ve çoğalma hünerlerini kullanarak gerçek manada bir istilacıya dönüştü. Kıyılarımızdaki istilacı cins sayısı 100’ü geçerken bilim insanları kelam konusu tehlikeyi anlatmak için çabalıyor. Deniz biyoloğu Mert Gökalp ve grubunun Bodrum, Kaş, Fethiye ve İzmir kıyılarında 2 yılda çektiği “İstilacılar” belgeseli kıyılarımızda büyüyen canlı tehdidini gözler önüne seriyor. İstanbul Akvaryum’un takviyesiyle çekilen belgesel Akdeniz havzasının aktüel su altı ve su üstü ekolojik hayatına ışık tutuyor. Mert Gökalp, şunları dedi:
“Aslan balığından ilham aldık ve tüm istilacıları tanıtmak istedik. Güney Amerika Karayipler kıyısındaki aslan balığı müşahedesini yapan Prof. Dr. Uzay Sezen ile sonucu verdik. Aslan balığı, kayalık yerlerde yaşayıp saklanırken endemik papaz balıkları, kardinaller, bodur ıstakoz, yengeç üzere canlılarla besleniyor. İhtişamlı gövde uzantıları ve devasa yüzgeçleriyle kamuflaj oluşturarak eksiksiz bir avcı. Avcı balıklar zehirli dikenlerinden ve uyarıcı renklerinden çekiniyor. Çok kuvvetli ve kıyılarımızdaki yenilmez bir avcı olduğu için epeyce çoğaldı.”
GÜÇLÜ SİLAHLAR GİBİLER
Mert Gökalp, istilacıları Milliyet’e anlattı:
“Balon balığı epey düzgün bir avcı. Sırtta leopar gibisi bir desene sahip torpil halinde gövdeli. Harikulade bir yüzücü. Dişleri çelik bir oltayı bile kesebilen bir gaga yapısında. Oltaya ve ağa takılan canlıların yaydığı titreşimleri ve kokuları rahatlıkla algılıyor ve bu av gereçlerine büyük ziyan veriyor. Etlerinde büyük ölçüde tetrodotoksin barındırıyor. Kalamar, ahtapot ve subye üzere kafadanbacaklılara büyük ziyanı var. hiç bir canlı bununla beslenemiyor, en doruktaki avcı. Aslan balığını bile yiyor. Cüce balon balığı ise büyük balon balığından 13 kat daha fazla zehir toksin barındırıyor. Kum ve çakıl yerlerdeki
tüm ufak omurgasız, kabukluları tüketiyor. Fırsatçı ve açgözlü bir balık. Sayıları çok arttı. Uzun dikenli deniz kestanesi ise fevkalade uzunlukta sivri dikenlere sahip, dikenlerini bir deniz kestanesine nazaran çok bâtın hareket ettirebiliyor. Tank üzere bir canlı. Yerde süratli hareket ediyor ve kayalardaki algleri tüketiyor. Bu 3 çeşidin doğal avcısı yok. Çok süratli ve fazlacalu ürüyorlar.”
SÜVEYŞ’İN GENİŞLETİLMESİ…
Süveyş Kanalı’nın genişletilme çalışmalarına dikkat çeken Gökalp, “Artan deniz trafiğine karşılık vermek için Süveyş Kanalı’nın genişletilmesine 2013’te başlandı, 2016’da tamamlandı. Sistemli göç bu inşaat sırasında ürkütücü boyutlara ulaştı. Daha evvel lakin gemilerin balast(denge) sularıyla gelebilen istilacılar kanal genişleyince ellerini kollarını sallaya sallaya hatta göstere göstere girdiler.Kalıcı oldular ve lokal tipler kadar insanları da tehdit ediyor” dedi.
DENİZ TAVŞANI SÜNGERLER…
Kıyılarımızda Sokar balığı (iki tür), Çizgili barbun balığı, Nil barbunu, Rapana deniz salyangozu, 9 çizgili kardinal balığı, Balta balığı, Asker balığı, Çizgili Kedi balıkları, Gargur balıkları, Mnemeiosis leidyi taraklısı, Beroe ovata taraklısı, Ters-düz deniz anası üzere istilacıların yanı sıra deniz tavşanları, süngerler ve alglerden de istilacı tipler yaşıyor. Belgeselin daha evvel çekilen Lüfer ve Orfoz üzere belgesellerde olduğu üzere milletlerarası etkinliklere ve müsabakalara gönderileceği öğrenildi. İstilacılar belgeselinde aslan balığı, sokar balığı ve uzun dikenli deniz kestanesinin yenilebileceği bu türlü sayılarının azaltılabileceğinin altı çiziliyor.