Maruf BUZCUGİL – Hüseyin GÖKÇE
Ankara Sohbetleri’ne konuk olan İSİB Lideri Mehmet Şanal, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe’nin sorularını yanıtlandırdı.
2021 yılını ihracat istikametiyle nasıl geçirdiniz?
Dal olarak 2021 yılında biz biraz temkinli yaklaşmıştık pandemi şartları niçiniyle. Nelerle karşılaşacağımızı bilemiyorduk. Seneye 5 milyar dolarlık ihracat gayesiyle başlamıştık. Lakin bahar aylarında bu maksadımızı revize ettik ve 5.5 milyar dolara çıkardık. bundan evvelki yılı ise 4.6 milyar dolar ile bitirmiştik.
Yani bütün bölümler üzere bizim için de farklı bir yıl oldu. daha sonra orta devirde arz talep ve lojistik maliyetlerindeki dengesizlikler de ortaya çıkınca, mart ayından daha sonra hammadde artırımları da kısmen yansımaya başladı. Hazirzn ayı sonu prestijiyle gayemizi 6 milyar dolara çıkardık. Yaptığımız planlı programlar doğrultusunda da bu maksadımıza ulaştık. Yaklaşık 6.2 milyar dolar ile geçen yılı bitirdik. Biraz daha performansımızın yükselmesini bekliyorduk lakin son devirde Euro-Dolar paritesinin değişmesinden dolayı, (1.22’den 1.13’e indi) ihracatımızın yarısından fazlasını yüzde 80’ini Euro bazlı yapıyoruz. Son iki ayda da dolar bazındaki sayılara olumsuz yansıdı. 6.5 milyar dolara da ulaşabilirdik. Son iki üç aylık paritede değişiklikten dolayı sayılarda azalma olmakla bir arada ihracatımız yüzde 32.6 büyüme gösterdi. İhracatımızın yaklaşık yüzde 62’si Avrupa ülkelerine yapılıyor.
“İhracatımız 13 milyar dolara çıkabilir”
Maliyetler tarafından yılı değerlendirdiğinizde ne söyleyebilirsiniz?
Yıl içerisinde baktığımızda lojistik maliyetlerindeki bu artışlar devam ediyor. Bu yıl da bu biçimde geçecek üzere görünüyor. İstikrarlı siyaset sergilenseydi, Uzakdoğu’dan gelen, tedarik zincirini Türkiye’ye çevirmek için kıymetli bir fırsattı. Şu ana kadar çabucak hemen bu fırsatı epeyce âlâ değerlendiremedik. Bunun için dal olarak da, hükümet olarak da ekstra efor sarf etmemiz lazım. Bunu fırsata çevirebilirsek iklimlendirme bölümünün ihracatını orta vadede, yakın vadelerde 12-13 milyar dolara çıkarmak hayal değil, gerçekçi senaryo olup, bunların planlı yapılması gerektiğini düşünüyorum. Çip krizi kısmen etkiliyor. Bilhassa yeni eco dizayn, kriterleri doğrultusunda, bizim kullandığımız motorlar ve frekans elektronik akşamlarda çip krizi de etkileyeme başladı. Çiplerin kullanıldığı mamüllerin teslim müddetlerinde, tedarik zincirinde dertler yaşadığımız oluyor.
Pandemi süreci mamüllerinize yönelik talepte ne üzere değişikliklere yol açtı?
Bilhassa pandemi periyodunda filtre üretimi noktasında önemli bir potansiyel artışı oldu. Zira pandemide bu periyod hala devam ediyor. Temasların, bulaşların, havayoluyla geliştiği malumunuz. Mevcut sistemde yüzde 100 taze havalı sistemlere çevirme istikametinde çalışmalar yapıldı. Türkiye’de, dünya genelinde, virüsleri, bakterileri öldürücü, yok edici sistemler gelişmeye başladı. Ultraviyole üzere, ozmoz üzere, ozon üretimiyle ilgili çalışmalar yapıldı. Bu noktada sistemlere bunların ekleri yapıldı lakin hâlâ ülke ortasında bakıldığında, performans, uygulama alanları epey hudutlu kaldı.
Okullarımız şu an sorunlu. Malum kış koşulları epeyce ağır geçiyor, kapalı ortamda çocuklarımız var, daima temas riski var. Doğal ki bu kadar okulu ve sınıfı, taze havalı aygıtlarla beslemek önemli bir ekonomik yük getirecektir. Bunları yapamadık. Avrupa ve ABD tüm sınıflarda, okullarda taze havalı sistemler kullanılıyor. Bizlerin de bu istikamette çalışma yapmamız ve okullarda havalandırma altyapısını geliştirmemiz gerekiyor. Tahminen 3 sene daha sonra COVID değil farklı bir virüs karşımıza çıkma ihtimali var. Bu yüzden altyapıları muhakkak plan çerçevesinde tamamlamamız lazım. 2020 yılında dal olarak bilim surasıyla da ortak çalışmalar yaptık. Onlardan epeyce şey öğrendik, onlar bizden fikirler aldılar. Ortak akılla süreci yönetmeye çalıştık. Lakin mevcut sistemlere baktığımızda bunların rehabilite edilmesi, renovasyon yapılması önemli bir maliyet.
AVM’lerin büyük kısmı pak hava sistemine geçti. Birinci kuruluşunda hepsini denetim edebilme imkanımız yok. Hepsi kendi ölçeğinde çalışma yaptı. Büyük kısmı esasen karışım havalı sistemler yani iç ve dış havayı ortak kullanan sistemlerdir. Onların birçoğu bu dönemde, yüzde 100 taze sisteme geçti. Kimileri da ultraviyole desteği yaptı.
İklim değişikliği ve hudutta karbon vergisinin üretiminize yönelik tesirini kıymetlendirir misiniz?
Bu mevzuyu esasen uzun müddettir biz takip ediyoruz. Öncelikle eser bazında baktığımızda aslına bakarsanız Avrupa daima güç verimliliği kriterlerini değiştiriyor. Artık sezonsal verimlilikleri dikkate almaya başladılar, güç performansları yükselttiler. Firmalarımız da bu doğrultuda tüm hazırlıklarını yaptı. Yeni eco dizayn kriterlerine yönelik çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Şu anda Ar-Ge merkezli 30 civarında firmamız var. Bu gelişmeleri eser bazlı yapmazsak, en kıymetli pazarımızdan önemli goller yiyeceğiz. Bununla ilgili çalışmalar daima devam ediyor. Aslında bizim ürettiğimiz eserler ortasında gücün büyük kısmını, iklimlendirme aygıtları tüketiyor. Aşağı üst gücün yüzde 60’ını bizim ürettiğimiz eserler sarf ediyor.
Üretim tesislerindeki karbon emisyonlarını düşürmeye yönelik çalışmalarımız var. Bölüm bu noktada hazırlık ortasında aslına bakarsanız. Çok sayıda firmamız kendi elektriğini üretir durumda. Solar yatırımları bir çok artmaya başladı.
Lakin bir taraftan eser bazında üretim tesislerinde bu dokümanları oluştururken, öteki taraftan da ülke olarak emisyonlarımızı düşürmeye yönelik siyaset geliştirmemiz lazım. Bizim başarılı bir firmamız eser performansı yüksek, üretim tesislerinde karbon emisyonu düşük kahır yok lakin ülke genelindeki emisyonların bu karbon vergilerine tesiri ne olacak, ne ile karşılaşacağız ? Hala netleşmeyen bir grup şeyler var.
Ülke olarak da bilhassa iklimlendirme aygıtlarında yüksek performanslı aygıtlara geçmemiz lazım. Avrupa bu noktada epeyce önemli teşvik veriyor. pek epeyce ülkede yeni konutlarda doğalgaz kullanması yasaklanıyor. Yeni teknoloji ısı pompasına geçişler başladı. aslına bakarsanız şu yaşadığımız doğalgaz kahırları kaynaklı, doğalgaz, elektriğe yansımalarından daha sonra bunların değerini önemli oranda fark ettik.
Kısa vadede baktığımızda bilhassa bizim PW ile Akdeniz Ege havzasında ısı pompalı kendi elektriğini üreten sistemlerle dengelemememiz lazım. Hem ısıtma hem soğutma tarafında irdelediğimizde bu çeşit sistemleri bir biçimde teşvik ederek emisyonlarımızı düşürmemiz lazım.
“Ülkelere özel stratejik plan yapıyoruz”
■ Artık Afrika’daki konsept ve gereksinime bakılırsa tarım konusunda da eğitim veriyoruz, muhtaçlığa nazaran besin bölümüne yönelik soğuk zincir, besin koruması eğitimi veriyoruz. Yalnızca eser bazlı değil, Azerbaycan konseptinde; pandemi devrinde iklimlendirme sistemleri anlattık, hastane klimalarını anlattık, sistem dizaynlarını anlattık. Proje tasarımcılarımızla gittik, bölümün tüm dinamiklerini bir ortaya getirmeye çalışıyoruz. Zira proje tasarımı yapıldığında iklimlendirme aygıtlarının çeşidi de belirli oluyor. Biz tasarımcılarımızı götürdüğümüzde Türkiye’de üretilen mamüllerin kullanım ölçüsü da artacak. Ülkelere özel stratejik planlamalar yapmak zorundayız. Hem oradaki mühendisleri eğitiyoruz. İkinci etapta mekanik taahhüt tesisat müteahhitleri tabir ettiğimiz grubu de götüreceğiz. Yaptığımız bu cins tertiplerde aslına bakarsanız ne tıp aktivite yaparsak yapalım, sonuçlarını ölçüyoruz. Talepleri alıyoruz. Eğitim daha sonrasındaki talepleri kıymetlendiriyoruz, gereksinimi belirliyoruz. İkinci konseptteki planımızı yapmış oluyoruz. Ölçmediğimiz bir şeyi yönetemeyiz ne iş yaparsak yapalım. birebir vakitte baktığımızda yıl ortasında bir daha esasen bölüm olarak 5 yıllık strateji dokümanı yayınladık. Hammadde fiyatında artış oldu olağan ki birebir vakitte ortalama performans olarak kg başına ihracatımız bir daha yaklaşık yüzde 10 artarak 4.62 doları yakaladık. ötürüsıyla yapılan yatırımlarla daha teknolojik eserleri üretmeye başlıyoruz.
2022’de son idare toplantısında aldığımız planlamalar doğrultusunda 2022 yılında yüzde 15’lik büyümeyi planlıyoruz ve yaklaşık 7 milyar dolarlık bir gaye belirledik kendimize. Tabi günün şartlarına bakılırsa pandeminin gidişatına göre, lojistik maliyetlere ve hammadde meblağlarına bakılırsa güncellemeleri yıl ortasında yapabiliriz.
“Yabancı yatırım artmaya başladı istikrar olursa daha da artar”
■ Split klima üretiminde hoş yatırımlar gelmeye başladı. Biz istikrarlı bir yatırım ortamı sergilersek, Avrupa’dan da gelen yatırımlar olduğu üzere, gelmeyi planlayanlar da var. Uzakdoğu’dan da gelecekler var. Bunların ortasında sıfırdan tesis kurmak isteyenler olduğu üzere, şirket satın alanlar da var. Türkiye’yi üs olarak Avrupa kullanacak, planlamasını yapan Uzakdoğu firmalarını da getirmemiz lazım. bu biçimde bir fotoğraf açık, net biçimde belirli. Lakin pandemi şartları bir taraftan Türkiye’de kurların biraz dalgalanması, iktisattaki yaşanan problemli geçiş dönemi birtakım planları geciktiriyor. Tahminen bu sene ortasında olmasa bile biz istikrarlı bir yol haritası oluşturabilirsek, 2023 yılında önemli manada yatırım gelecek.
“Kamu alımlarında Türk eserler tercih edilmeli”
■ Bilhassa, kamu yatırımlarında, mal alımlarında bilhassa inşaat üretim işlerinde, ihalelerde kullanılan mamüllerin yerli malı kullanılması zorunluluğunu hala bir türlü gerçekleştirip uygulamaya geçiremedik. Sistem bir yerde tıkanıyor. Bunu çözersek ölçek iktisadı noktasında da üretim ölçülerimiz artacak. Biz kesim olarak şöyleki irdeliyoruz; Firmanın sahibi, Türk, Alman, ABD kıymetli değil. Eser Türkiye’de üretiliyorsa Türk malıdır. Başka taraftan yerlilik, ulusallık oranına bakıldığında yüzde 70’i de ithal olsa, yüzde 30’unu burada yapıyorsak bu bir müddetçtir. Bu yüzde 70 oranı vakit içinde düşer, yerlilik oranı artar. Bu bahisle ilgili hayli sayıda yasal düzenleme yapılmasına karşın, uygulama etabına gelince sistem çalışmıyor.
“Yeni pazarlara muhtaçlığımız var”
■ Geçen yıl bilhassa dijital heyetlere epeyce yük verdik, Avustralya’dan Güney Amerika’ya kadar geniş bir yelpazeye hizmet vermek istiyoruz, yeni pazarlara muhtaçlığımız var. Şu anda en çok dijital dış ticaret heyet tertibi yapan kesimiz. 2021’de fiziki heyetlere başladık. tıpkı vakitte fuarlara da tertipler gerçekleştiriyoruz. Aralık ayında tüm bölümlere yönelik Azerbaycan’da eğitim tertibi düzenledik. Ayrıyeten tüm dinamikleri bir ortaya getirdik ki Karabağ’da fazlaca önemli yatırım yapılacak. Şimdiden onların altyapılarını oluşturmamız lazım. Hem ‘be to be’ görüşmeler birebir vakitte ülke gereksinimlerine göre Afrika, Türk Cumhuriyetlerine eğitim konseptleriyle de gidiyoruz. Güney Amerika’da büyümeye başladık. Özbekistan’da 2-3 yıl ortasında yatırım ve ihracatımız önemli oranda artmaya başladı.
“Hedefimiz dış ticaret fazlası veren dal olmak”
■ Hammadde olarak yurtdışına bağımlıyız, bakır, alüminyum yok. Şu anda biz hem de ithalat bilgilerimizi ölçüyoruz. Stratejik olan, en kıymetli gayemiz dış ticaret fazlası veren bölüm olmak. 2021 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 96.1 biz 2022 yılında dış ticaret fazlası veren bir kesim pozisyonuna geliriz. Bu noktada dal yatırım yapıyor, yeni yatırımlar devam ediyor. Burada bilhassa bu imal işlerinde yerli malı kullanması zaruriliği geldiği vakit, ithalatımız da kısmen düşme olacak. Şu anda baktığımızda birtakım teşvikler vs filan şu ekonomik konjonktürde yapılması güç görünüyor. Yapılacak en hoş teşvik, kısa vadede hayata geçirilebilecek teşvik, kamu alımlarında ve kamu inşaat yatırımlarında Türkiye’de üretilen mamüllerin kullanılması. Son derece sıradan.Bu hususla ilgili biz epey sayıda toplantı yaptık, sistem bir yerde tıkanıyor. Uygulama evresinde, kontrol, otokontrol sistemi maalesef yapılamıyor. Biz de her seferinde muhakkak bir noktaya getiriyoruz, orada kalıyor.
Ankara Sohbetleri’ne konuk olan İSİB Lideri Mehmet Şanal, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe’nin sorularını yanıtlandırdı.
2021 yılını ihracat istikametiyle nasıl geçirdiniz?
Dal olarak 2021 yılında biz biraz temkinli yaklaşmıştık pandemi şartları niçiniyle. Nelerle karşılaşacağımızı bilemiyorduk. Seneye 5 milyar dolarlık ihracat gayesiyle başlamıştık. Lakin bahar aylarında bu maksadımızı revize ettik ve 5.5 milyar dolara çıkardık. bundan evvelki yılı ise 4.6 milyar dolar ile bitirmiştik.
Yani bütün bölümler üzere bizim için de farklı bir yıl oldu. daha sonra orta devirde arz talep ve lojistik maliyetlerindeki dengesizlikler de ortaya çıkınca, mart ayından daha sonra hammadde artırımları da kısmen yansımaya başladı. Hazirzn ayı sonu prestijiyle gayemizi 6 milyar dolara çıkardık. Yaptığımız planlı programlar doğrultusunda da bu maksadımıza ulaştık. Yaklaşık 6.2 milyar dolar ile geçen yılı bitirdik. Biraz daha performansımızın yükselmesini bekliyorduk lakin son devirde Euro-Dolar paritesinin değişmesinden dolayı, (1.22’den 1.13’e indi) ihracatımızın yarısından fazlasını yüzde 80’ini Euro bazlı yapıyoruz. Son iki ayda da dolar bazındaki sayılara olumsuz yansıdı. 6.5 milyar dolara da ulaşabilirdik. Son iki üç aylık paritede değişiklikten dolayı sayılarda azalma olmakla bir arada ihracatımız yüzde 32.6 büyüme gösterdi. İhracatımızın yaklaşık yüzde 62’si Avrupa ülkelerine yapılıyor.
“İhracatımız 13 milyar dolara çıkabilir”
Maliyetler tarafından yılı değerlendirdiğinizde ne söyleyebilirsiniz?
Yıl içerisinde baktığımızda lojistik maliyetlerindeki bu artışlar devam ediyor. Bu yıl da bu biçimde geçecek üzere görünüyor. İstikrarlı siyaset sergilenseydi, Uzakdoğu’dan gelen, tedarik zincirini Türkiye’ye çevirmek için kıymetli bir fırsattı. Şu ana kadar çabucak hemen bu fırsatı epeyce âlâ değerlendiremedik. Bunun için dal olarak da, hükümet olarak da ekstra efor sarf etmemiz lazım. Bunu fırsata çevirebilirsek iklimlendirme bölümünün ihracatını orta vadede, yakın vadelerde 12-13 milyar dolara çıkarmak hayal değil, gerçekçi senaryo olup, bunların planlı yapılması gerektiğini düşünüyorum. Çip krizi kısmen etkiliyor. Bilhassa yeni eco dizayn, kriterleri doğrultusunda, bizim kullandığımız motorlar ve frekans elektronik akşamlarda çip krizi de etkileyeme başladı. Çiplerin kullanıldığı mamüllerin teslim müddetlerinde, tedarik zincirinde dertler yaşadığımız oluyor.
Pandemi süreci mamüllerinize yönelik talepte ne üzere değişikliklere yol açtı?
Bilhassa pandemi periyodunda filtre üretimi noktasında önemli bir potansiyel artışı oldu. Zira pandemide bu periyod hala devam ediyor. Temasların, bulaşların, havayoluyla geliştiği malumunuz. Mevcut sistemde yüzde 100 taze havalı sistemlere çevirme istikametinde çalışmalar yapıldı. Türkiye’de, dünya genelinde, virüsleri, bakterileri öldürücü, yok edici sistemler gelişmeye başladı. Ultraviyole üzere, ozmoz üzere, ozon üretimiyle ilgili çalışmalar yapıldı. Bu noktada sistemlere bunların ekleri yapıldı lakin hâlâ ülke ortasında bakıldığında, performans, uygulama alanları epey hudutlu kaldı.
Okullarımız şu an sorunlu. Malum kış koşulları epeyce ağır geçiyor, kapalı ortamda çocuklarımız var, daima temas riski var. Doğal ki bu kadar okulu ve sınıfı, taze havalı aygıtlarla beslemek önemli bir ekonomik yük getirecektir. Bunları yapamadık. Avrupa ve ABD tüm sınıflarda, okullarda taze havalı sistemler kullanılıyor. Bizlerin de bu istikamette çalışma yapmamız ve okullarda havalandırma altyapısını geliştirmemiz gerekiyor. Tahminen 3 sene daha sonra COVID değil farklı bir virüs karşımıza çıkma ihtimali var. Bu yüzden altyapıları muhakkak plan çerçevesinde tamamlamamız lazım. 2020 yılında dal olarak bilim surasıyla da ortak çalışmalar yaptık. Onlardan epeyce şey öğrendik, onlar bizden fikirler aldılar. Ortak akılla süreci yönetmeye çalıştık. Lakin mevcut sistemlere baktığımızda bunların rehabilite edilmesi, renovasyon yapılması önemli bir maliyet.
AVM’lerin büyük kısmı pak hava sistemine geçti. Birinci kuruluşunda hepsini denetim edebilme imkanımız yok. Hepsi kendi ölçeğinde çalışma yaptı. Büyük kısmı esasen karışım havalı sistemler yani iç ve dış havayı ortak kullanan sistemlerdir. Onların birçoğu bu dönemde, yüzde 100 taze sisteme geçti. Kimileri da ultraviyole desteği yaptı.
İklim değişikliği ve hudutta karbon vergisinin üretiminize yönelik tesirini kıymetlendirir misiniz?
Bu mevzuyu esasen uzun müddettir biz takip ediyoruz. Öncelikle eser bazında baktığımızda aslına bakarsanız Avrupa daima güç verimliliği kriterlerini değiştiriyor. Artık sezonsal verimlilikleri dikkate almaya başladılar, güç performansları yükselttiler. Firmalarımız da bu doğrultuda tüm hazırlıklarını yaptı. Yeni eco dizayn kriterlerine yönelik çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Şu anda Ar-Ge merkezli 30 civarında firmamız var. Bu gelişmeleri eser bazlı yapmazsak, en kıymetli pazarımızdan önemli goller yiyeceğiz. Bununla ilgili çalışmalar daima devam ediyor. Aslında bizim ürettiğimiz eserler ortasında gücün büyük kısmını, iklimlendirme aygıtları tüketiyor. Aşağı üst gücün yüzde 60’ını bizim ürettiğimiz eserler sarf ediyor.
Üretim tesislerindeki karbon emisyonlarını düşürmeye yönelik çalışmalarımız var. Bölüm bu noktada hazırlık ortasında aslına bakarsanız. Çok sayıda firmamız kendi elektriğini üretir durumda. Solar yatırımları bir çok artmaya başladı.
Lakin bir taraftan eser bazında üretim tesislerinde bu dokümanları oluştururken, öteki taraftan da ülke olarak emisyonlarımızı düşürmeye yönelik siyaset geliştirmemiz lazım. Bizim başarılı bir firmamız eser performansı yüksek, üretim tesislerinde karbon emisyonu düşük kahır yok lakin ülke genelindeki emisyonların bu karbon vergilerine tesiri ne olacak, ne ile karşılaşacağız ? Hala netleşmeyen bir grup şeyler var.
Ülke olarak da bilhassa iklimlendirme aygıtlarında yüksek performanslı aygıtlara geçmemiz lazım. Avrupa bu noktada epeyce önemli teşvik veriyor. pek epeyce ülkede yeni konutlarda doğalgaz kullanması yasaklanıyor. Yeni teknoloji ısı pompasına geçişler başladı. aslına bakarsanız şu yaşadığımız doğalgaz kahırları kaynaklı, doğalgaz, elektriğe yansımalarından daha sonra bunların değerini önemli oranda fark ettik.
Kısa vadede baktığımızda bilhassa bizim PW ile Akdeniz Ege havzasında ısı pompalı kendi elektriğini üreten sistemlerle dengelemememiz lazım. Hem ısıtma hem soğutma tarafında irdelediğimizde bu çeşit sistemleri bir biçimde teşvik ederek emisyonlarımızı düşürmemiz lazım.
“Ülkelere özel stratejik plan yapıyoruz”
■ Artık Afrika’daki konsept ve gereksinime bakılırsa tarım konusunda da eğitim veriyoruz, muhtaçlığa nazaran besin bölümüne yönelik soğuk zincir, besin koruması eğitimi veriyoruz. Yalnızca eser bazlı değil, Azerbaycan konseptinde; pandemi devrinde iklimlendirme sistemleri anlattık, hastane klimalarını anlattık, sistem dizaynlarını anlattık. Proje tasarımcılarımızla gittik, bölümün tüm dinamiklerini bir ortaya getirmeye çalışıyoruz. Zira proje tasarımı yapıldığında iklimlendirme aygıtlarının çeşidi de belirli oluyor. Biz tasarımcılarımızı götürdüğümüzde Türkiye’de üretilen mamüllerin kullanım ölçüsü da artacak. Ülkelere özel stratejik planlamalar yapmak zorundayız. Hem oradaki mühendisleri eğitiyoruz. İkinci etapta mekanik taahhüt tesisat müteahhitleri tabir ettiğimiz grubu de götüreceğiz. Yaptığımız bu cins tertiplerde aslına bakarsanız ne tıp aktivite yaparsak yapalım, sonuçlarını ölçüyoruz. Talepleri alıyoruz. Eğitim daha sonrasındaki talepleri kıymetlendiriyoruz, gereksinimi belirliyoruz. İkinci konseptteki planımızı yapmış oluyoruz. Ölçmediğimiz bir şeyi yönetemeyiz ne iş yaparsak yapalım. birebir vakitte baktığımızda yıl ortasında bir daha esasen bölüm olarak 5 yıllık strateji dokümanı yayınladık. Hammadde fiyatında artış oldu olağan ki birebir vakitte ortalama performans olarak kg başına ihracatımız bir daha yaklaşık yüzde 10 artarak 4.62 doları yakaladık. ötürüsıyla yapılan yatırımlarla daha teknolojik eserleri üretmeye başlıyoruz.
2022’de son idare toplantısında aldığımız planlamalar doğrultusunda 2022 yılında yüzde 15’lik büyümeyi planlıyoruz ve yaklaşık 7 milyar dolarlık bir gaye belirledik kendimize. Tabi günün şartlarına bakılırsa pandeminin gidişatına göre, lojistik maliyetlere ve hammadde meblağlarına bakılırsa güncellemeleri yıl ortasında yapabiliriz.
“Yabancı yatırım artmaya başladı istikrar olursa daha da artar”
■ Split klima üretiminde hoş yatırımlar gelmeye başladı. Biz istikrarlı bir yatırım ortamı sergilersek, Avrupa’dan da gelen yatırımlar olduğu üzere, gelmeyi planlayanlar da var. Uzakdoğu’dan da gelecekler var. Bunların ortasında sıfırdan tesis kurmak isteyenler olduğu üzere, şirket satın alanlar da var. Türkiye’yi üs olarak Avrupa kullanacak, planlamasını yapan Uzakdoğu firmalarını da getirmemiz lazım. bu biçimde bir fotoğraf açık, net biçimde belirli. Lakin pandemi şartları bir taraftan Türkiye’de kurların biraz dalgalanması, iktisattaki yaşanan problemli geçiş dönemi birtakım planları geciktiriyor. Tahminen bu sene ortasında olmasa bile biz istikrarlı bir yol haritası oluşturabilirsek, 2023 yılında önemli manada yatırım gelecek.
“Kamu alımlarında Türk eserler tercih edilmeli”
■ Bilhassa, kamu yatırımlarında, mal alımlarında bilhassa inşaat üretim işlerinde, ihalelerde kullanılan mamüllerin yerli malı kullanılması zorunluluğunu hala bir türlü gerçekleştirip uygulamaya geçiremedik. Sistem bir yerde tıkanıyor. Bunu çözersek ölçek iktisadı noktasında da üretim ölçülerimiz artacak. Biz kesim olarak şöyleki irdeliyoruz; Firmanın sahibi, Türk, Alman, ABD kıymetli değil. Eser Türkiye’de üretiliyorsa Türk malıdır. Başka taraftan yerlilik, ulusallık oranına bakıldığında yüzde 70’i de ithal olsa, yüzde 30’unu burada yapıyorsak bu bir müddetçtir. Bu yüzde 70 oranı vakit içinde düşer, yerlilik oranı artar. Bu bahisle ilgili hayli sayıda yasal düzenleme yapılmasına karşın, uygulama etabına gelince sistem çalışmıyor.
“Yeni pazarlara muhtaçlığımız var”
■ Geçen yıl bilhassa dijital heyetlere epeyce yük verdik, Avustralya’dan Güney Amerika’ya kadar geniş bir yelpazeye hizmet vermek istiyoruz, yeni pazarlara muhtaçlığımız var. Şu anda en çok dijital dış ticaret heyet tertibi yapan kesimiz. 2021’de fiziki heyetlere başladık. tıpkı vakitte fuarlara da tertipler gerçekleştiriyoruz. Aralık ayında tüm bölümlere yönelik Azerbaycan’da eğitim tertibi düzenledik. Ayrıyeten tüm dinamikleri bir ortaya getirdik ki Karabağ’da fazlaca önemli yatırım yapılacak. Şimdiden onların altyapılarını oluşturmamız lazım. Hem ‘be to be’ görüşmeler birebir vakitte ülke gereksinimlerine göre Afrika, Türk Cumhuriyetlerine eğitim konseptleriyle de gidiyoruz. Güney Amerika’da büyümeye başladık. Özbekistan’da 2-3 yıl ortasında yatırım ve ihracatımız önemli oranda artmaya başladı.
“Hedefimiz dış ticaret fazlası veren dal olmak”
■ Hammadde olarak yurtdışına bağımlıyız, bakır, alüminyum yok. Şu anda biz hem de ithalat bilgilerimizi ölçüyoruz. Stratejik olan, en kıymetli gayemiz dış ticaret fazlası veren bölüm olmak. 2021 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 96.1 biz 2022 yılında dış ticaret fazlası veren bir kesim pozisyonuna geliriz. Bu noktada dal yatırım yapıyor, yeni yatırımlar devam ediyor. Burada bilhassa bu imal işlerinde yerli malı kullanması zaruriliği geldiği vakit, ithalatımız da kısmen düşme olacak. Şu anda baktığımızda birtakım teşvikler vs filan şu ekonomik konjonktürde yapılması güç görünüyor. Yapılacak en hoş teşvik, kısa vadede hayata geçirilebilecek teşvik, kamu alımlarında ve kamu inşaat yatırımlarında Türkiye’de üretilen mamüllerin kullanılması. Son derece sıradan.Bu hususla ilgili biz epey sayıda toplantı yaptık, sistem bir yerde tıkanıyor. Uygulama evresinde, kontrol, otokontrol sistemi maalesef yapılamıyor. Biz de her seferinde muhakkak bir noktaya getiriyoruz, orada kalıyor.