‘Sanata yatırım kriz vakit içinderında artar’ diyerek başlıyor kelamlarına ünlü sanat danışmanı Sevil Dolmacı. Bu noktada iki ögesi işaret ediyor; birincisi sanatın rahatlatan manevi gücü, ikincisi de kriz periyotlarında parası katlanan varlıklı insanların sanat yapıtlarını öteki periyotlara nazaran daha karlı alması. 2013’te yaşanan Seyahat Parkı olayları periyodunda kurmuş Sevil Dolmacı Arka Consultancy firmasını, 2016’da yaşanan 15 Temmuz olaylarında da tıpkı durumu sentezlemiş. Dolmacı, 15 Temmuz gecesinin sonraki sabahında bile hatırı sayılır sayıda sanat yapıtının satılmasına vesile olmuş. Bugün geldiğimiz noktada pandemi bir daha sanata yatırımı körüklemiş durumda. Ve her zamanki üzere iki sebebi var; maddi ve manevi…
Sevil Dolmacı’yla Beşiktaş’taki galerisinde bir stantta bir ortaya geldik. Türk iş dünyasının sanata yatırımından yurt haricinden aldıkları ağır talebe kadar biroldukca mevzuyu masaya yatırdık. Sanat yapıtlarıyla dolu olan galeride manevi atmosfer o kadar kuvvetliydü ki, iş insanlarının olaya yalnızca maddi olarak bakmadıklarından bir sefer daha emin oldum. Koleksiyonerlik farklı bir ruh halini gerektiriyor çünkü…
‘Önce itibar için alıyorlar’
Sevil Dolmacı, akademisyen olarak başladığı sanat ömrüne, ünlü bir iş adamının öncülüğünde özel kesime adım atarak devam eden, daha sonrasında ise kendi firmasını kuran bir isim. Hem yurt içi tıpkı vakitte yurt haricindeki gelişmeleri yakından takip ediyor. Yurt haricinde iş yaptığı sanatkarların atölyelerini tek tek geziyor, adeta sanat keşfine çıkıyor. Uzmanlık alanı ikinci el market. Bu alana yatırım yapmak isteyen şahıslara danışmanlık veriyor. Pekala, Türk iş dünyasının sanata bakışı nasıl? Dolmacı şunları anlatıyor: “Pandemiyle birlikte Türkiye’de ve dünyada sanata olan ilgi arttı. Herkes toplumsal medyadan sanat teşebbüslerini takip ediyor. Bu, bir statü aracı hem de. Beşerler evvela eğlenmek için, dekorasyon ve statü gayeli yatırım yapmak istiyor. Örneğin, bana diyorlar ki, ‘Bizim holding binasına fotoğraf almak istiyoruz, lakin konuklar geldikleri vakit her insanın bildiği bir sanatkarın yapıtı olsun, o bahis hakkında da konuşabilelim. Benim sanatla ilgilendiğimi bilsinler.’ Ben de, ‘Size evvel şu isimleri alırız, bunları sergilersiniz, daha sonra bir gusto sahibi olduğunuzda satmak isteyeceksiniz. Bunu satabileceğiniz likidite kıymetinde eserler seçelim’ diyorum ve onları seçiyoruz.”
‘İş hacmimiz ikiye katlandı’
Sevil Dolmacı, iş hacimlerinin son 2-3 yılda ikiye katlandığını söylüyor. Sanat yapıtlarının de pandemide ortalama yüzde 50 zamlandığını açıklayan Dolmacı, “2020’de 410 eser satmıştık. Geçen yıl bu sayı 850’ye çıktı. Hem adetsel birebir vakitte hacimsel büyüme yakaladık” diyor. Hem pazardaki talep birebir vakitte sanatkarların mamüllerini hayata geçirdikleri gereç meblağlarının arttığına işaret eden Dolmacı, “İş insanları da döviz yükseldikçe önemli bir kazanım sağladı. Alım güçleri arttı” diyor. Türk iş dünyasından daha epeyce ikinci ve üçüncü nesil temsilcilerin sanata olan ilgisinin arttığını belirten Dolmacı şunları anlatıyor: “19-45 yaş ortası bir müşteri kitlesine sahip olmaya başladık son senelerda. Satın alma yapılırken fiyatlar evvelce daha epey sorgulanır, daha fazla pazarlık yapılırdı. Lakin bu yaş aralığındaki kitle, interneti de hayli güzel kullandığı için piyasadaki sayıları biliyorlar. ötürüsıyla eskisine nazaran daha kaliteli bir çalışma sistemi oluştu ortamızda. Türkiye ortalamasında alıcıların yüzde 60’ı sanatı sevdiği için bu alana yatırım yapıyor. Yüzde 40’lık kesim ise kar gayeli yatırım yapıyor. aslına bakarsanız işe yatırım olarak bakanın bütçesi her vakit daha fazladır.”
Yatırım 1 milyon TL’den başlıyor
Pekala, ikinci el bir sanat kitabından kar elde etmek için ne kadarlık bir bütçe gerekiyor? Dolmacı, çabucak bir hesap yaparak 5-6 kesimlik bir sanat yapıtı alımının asgarî 1 milyon TL’ye geldiğini söylüyor. Pekala ya satarken nasıl bir kar elde etmek mümkün? Onu da şöyleki anlatıyor: “Bir sanat yapıtı aldınız ve satacaksınız. Bunun için makul bir vakit beklemenize gerek yok aslında. Yanlışsız isme yanlışsız vakitte yatırım yaparsanız, 6 ay üzere kısa bir müddetde bile geri dönüş sağlayabilirsiniz. Asgarî yüzde 50 kar elde etmek mümkün. Örneğin Türk sanatkarlarda 3-4 ay evvel 140 bin TL’ye sattığım bir işi şu anda 200 bin TL’den aşağı satamıyorum. Alışımız da yükseldi lakin satış da oluyor.” Sevil Dolmacı; Alicihan Kayalıoğlu, Ali İbrahim Öcal, Bahar Oganer, Çağatay Odabaş, Erhan Lanpir, Beğenilen Can Köroğlu, Haluk Akakçe, Kadriye İnal, Nejat Satı, Ozan Oganer, Robert Janitz, Şahin Demir, Yasin Uysallar üzere birfazlaca ünlü sanatkarla çalıştıklarını söylüyor.
Yurt haricinden da ilgi yüksek
Sevil Dolmacı, Türkler kadar yabancıların da sanat yapıtlarına ağır ilgi gösterdiğini söylüyor. 2021’de ABD, Fransa, Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar ve Lübnan’a epeyce sayıda eser sattıklarını açıklayan Dolmacı, “Sosyal medyayı faal bir biçimde kullanıyoruz. Bizi takip edenler, toplumsal medyada bizim sergilediğimiz yapıtları almak istiyor. Buraya gelmelerine bile gerek kalmadan, görüntü çekimleriyle de destekleyerek yapıtları onlara tanıtıyoruz. Satış gerçekleşiyor. Yurt haricinde kıymetli otel projelerini de takip ediyoruz” diyor. Türk sanatkarlarının yapıtlarını bilhassa Lübnan, Katar ve Kuveytliler’in beğendiğini söyleyen Dolmacı, Türk alıcıların da hem yerli birebir vakitte yabancı sanatkarlara ilgi gösterdiğini vurguluyor. Dolmacı’ya nazaran 2022 de sanat yatırımları açısından çok hareketli geçecek.
Online müzayedelere dikkat!
Pandemi devrinde online müzayede sayısının arttığını söyleyen Sevil Dolmacı, koleksiyonerleri uydurma yapıtlara karşı uyarıyor. Kimi sahtecilerin ünlü ressamların yapıtlarını birebir kopya ederek altına da kendi imzalarını attığını açıklayan Dolmacı, “Piyasada bilgi kirliliği var. O kadar fazlaca müzayede konutu açıldı ki, buna dikkat edilmesi lazım. Bunun haricinde kondisyon konusunda epeyce dikkatli olsunlar, görmeden eser almayı tercih etmesinler. Yapıtları alıyorlar, konuta bir geliyor ki, yıkık dökük. Öte yandan para transferinde siber dolandırıcılık fazlaca önemli boyutlarda, dikkatli olmalarını öneriyorum” diyor.
Sevil Dolmacı’yla Beşiktaş’taki galerisinde bir stantta bir ortaya geldik. Türk iş dünyasının sanata yatırımından yurt haricinden aldıkları ağır talebe kadar biroldukca mevzuyu masaya yatırdık. Sanat yapıtlarıyla dolu olan galeride manevi atmosfer o kadar kuvvetliydü ki, iş insanlarının olaya yalnızca maddi olarak bakmadıklarından bir sefer daha emin oldum. Koleksiyonerlik farklı bir ruh halini gerektiriyor çünkü…
‘Önce itibar için alıyorlar’
Sevil Dolmacı, akademisyen olarak başladığı sanat ömrüne, ünlü bir iş adamının öncülüğünde özel kesime adım atarak devam eden, daha sonrasında ise kendi firmasını kuran bir isim. Hem yurt içi tıpkı vakitte yurt haricindeki gelişmeleri yakından takip ediyor. Yurt haricinde iş yaptığı sanatkarların atölyelerini tek tek geziyor, adeta sanat keşfine çıkıyor. Uzmanlık alanı ikinci el market. Bu alana yatırım yapmak isteyen şahıslara danışmanlık veriyor. Pekala, Türk iş dünyasının sanata bakışı nasıl? Dolmacı şunları anlatıyor: “Pandemiyle birlikte Türkiye’de ve dünyada sanata olan ilgi arttı. Herkes toplumsal medyadan sanat teşebbüslerini takip ediyor. Bu, bir statü aracı hem de. Beşerler evvela eğlenmek için, dekorasyon ve statü gayeli yatırım yapmak istiyor. Örneğin, bana diyorlar ki, ‘Bizim holding binasına fotoğraf almak istiyoruz, lakin konuklar geldikleri vakit her insanın bildiği bir sanatkarın yapıtı olsun, o bahis hakkında da konuşabilelim. Benim sanatla ilgilendiğimi bilsinler.’ Ben de, ‘Size evvel şu isimleri alırız, bunları sergilersiniz, daha sonra bir gusto sahibi olduğunuzda satmak isteyeceksiniz. Bunu satabileceğiniz likidite kıymetinde eserler seçelim’ diyorum ve onları seçiyoruz.”
‘İş hacmimiz ikiye katlandı’
Sevil Dolmacı, iş hacimlerinin son 2-3 yılda ikiye katlandığını söylüyor. Sanat yapıtlarının de pandemide ortalama yüzde 50 zamlandığını açıklayan Dolmacı, “2020’de 410 eser satmıştık. Geçen yıl bu sayı 850’ye çıktı. Hem adetsel birebir vakitte hacimsel büyüme yakaladık” diyor. Hem pazardaki talep birebir vakitte sanatkarların mamüllerini hayata geçirdikleri gereç meblağlarının arttığına işaret eden Dolmacı, “İş insanları da döviz yükseldikçe önemli bir kazanım sağladı. Alım güçleri arttı” diyor. Türk iş dünyasından daha epeyce ikinci ve üçüncü nesil temsilcilerin sanata olan ilgisinin arttığını belirten Dolmacı şunları anlatıyor: “19-45 yaş ortası bir müşteri kitlesine sahip olmaya başladık son senelerda. Satın alma yapılırken fiyatlar evvelce daha epey sorgulanır, daha fazla pazarlık yapılırdı. Lakin bu yaş aralığındaki kitle, interneti de hayli güzel kullandığı için piyasadaki sayıları biliyorlar. ötürüsıyla eskisine nazaran daha kaliteli bir çalışma sistemi oluştu ortamızda. Türkiye ortalamasında alıcıların yüzde 60’ı sanatı sevdiği için bu alana yatırım yapıyor. Yüzde 40’lık kesim ise kar gayeli yatırım yapıyor. aslına bakarsanız işe yatırım olarak bakanın bütçesi her vakit daha fazladır.”
Yatırım 1 milyon TL’den başlıyor
Pekala, ikinci el bir sanat kitabından kar elde etmek için ne kadarlık bir bütçe gerekiyor? Dolmacı, çabucak bir hesap yaparak 5-6 kesimlik bir sanat yapıtı alımının asgarî 1 milyon TL’ye geldiğini söylüyor. Pekala ya satarken nasıl bir kar elde etmek mümkün? Onu da şöyleki anlatıyor: “Bir sanat yapıtı aldınız ve satacaksınız. Bunun için makul bir vakit beklemenize gerek yok aslında. Yanlışsız isme yanlışsız vakitte yatırım yaparsanız, 6 ay üzere kısa bir müddetde bile geri dönüş sağlayabilirsiniz. Asgarî yüzde 50 kar elde etmek mümkün. Örneğin Türk sanatkarlarda 3-4 ay evvel 140 bin TL’ye sattığım bir işi şu anda 200 bin TL’den aşağı satamıyorum. Alışımız da yükseldi lakin satış da oluyor.” Sevil Dolmacı; Alicihan Kayalıoğlu, Ali İbrahim Öcal, Bahar Oganer, Çağatay Odabaş, Erhan Lanpir, Beğenilen Can Köroğlu, Haluk Akakçe, Kadriye İnal, Nejat Satı, Ozan Oganer, Robert Janitz, Şahin Demir, Yasin Uysallar üzere birfazlaca ünlü sanatkarla çalıştıklarını söylüyor.
Yurt haricinden da ilgi yüksek
Sevil Dolmacı, Türkler kadar yabancıların da sanat yapıtlarına ağır ilgi gösterdiğini söylüyor. 2021’de ABD, Fransa, Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar ve Lübnan’a epeyce sayıda eser sattıklarını açıklayan Dolmacı, “Sosyal medyayı faal bir biçimde kullanıyoruz. Bizi takip edenler, toplumsal medyada bizim sergilediğimiz yapıtları almak istiyor. Buraya gelmelerine bile gerek kalmadan, görüntü çekimleriyle de destekleyerek yapıtları onlara tanıtıyoruz. Satış gerçekleşiyor. Yurt haricinde kıymetli otel projelerini de takip ediyoruz” diyor. Türk sanatkarlarının yapıtlarını bilhassa Lübnan, Katar ve Kuveytliler’in beğendiğini söyleyen Dolmacı, Türk alıcıların da hem yerli birebir vakitte yabancı sanatkarlara ilgi gösterdiğini vurguluyor. Dolmacı’ya nazaran 2022 de sanat yatırımları açısından çok hareketli geçecek.
Online müzayedelere dikkat!
Pandemi devrinde online müzayede sayısının arttığını söyleyen Sevil Dolmacı, koleksiyonerleri uydurma yapıtlara karşı uyarıyor. Kimi sahtecilerin ünlü ressamların yapıtlarını birebir kopya ederek altına da kendi imzalarını attığını açıklayan Dolmacı, “Piyasada bilgi kirliliği var. O kadar fazlaca müzayede konutu açıldı ki, buna dikkat edilmesi lazım. Bunun haricinde kondisyon konusunda epeyce dikkatli olsunlar, görmeden eser almayı tercih etmesinler. Yapıtları alıyorlar, konuta bir geliyor ki, yıkık dökük. Öte yandan para transferinde siber dolandırıcılık fazlaca önemli boyutlarda, dikkatli olmalarını öneriyorum” diyor.