Toplumsal medya bu usulü konuşuyor! Korona uyarısı…
Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr – Biroldukca kişi koronavirüs sırasında ya da daha sonrasında koku alamama, tat kaybı üzere belirtiler yaşıyor. Bu belirtilerin kısa ya da uzun sürmesiyle ilgili de birbirinden farklı bir fazlaca bilimsel çalışma ve açıklama var.
Koronavirüs geçirmiş hasta profilinde en sık karşılaşılan koku problemleri ise şöyleki sıralanıyor: ‘Karantina bitince koku duyusu hiç geri gelmeyenler’, ‘1 ay geçince koku duyusu geri gelmeyenler’, ‘6 ay bekle denilip geri gelmeyenler’, ‘Geri geldiğinde eski sertlikte koku alamayanlar’, ‘Koku duyusu geri geldiğinde kokuları eskisinden farklı ve değişik olarak algılandığını tanım edenler…’
Buna bağlı olarak dünyada biroldukça tabip, kokuyu geri getirecek farklı formüller paylaşıyor. Dr. Kevin W. Ross’un koku ve tat kaybını saniyeler ortasında geri getirdiği argüman ettiği tekniği ise toplumsal medyada gündem oldu. Pekala bu sistem nasıl uygulanıyor? Öncelikle sağ el kalbin üzerine getiriliyor. sonrasındasında sol el işaret parmağı ile iki kaşın ortasına dokunup olfaktöryel hudut uyarılıyor. Birinin sayesinde başın ardındaki çıkıntılı (oksipital kemik) kısmına vuruluyor. Tıpkı süreç lisan ucuyla yinelandıktan daha sonra tat meselesinin da çözüldüğü argüman ediliyor.
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, bu ve bunun üzere teknikler hakkında ikazlarda bulunup, koronavirüs daha sonrası koku kaybını geri getirecek bilimsel yollar paylaştı.
KORONAVİRÜSÜN KOKU KAYBINA niye OLMASININ ASIL niçinİ…
Tüm üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında, süreksiz koku duyusu kaybı yaşanabiliyor. Birtakım durumlarda koku alma bozukluğu uzun vadeli kimi durumlarda ise kalıcı olabiliyor. Koronavirüs ise başkalarından farklı olarak hayli daha fazla oranda koku alma bozukluğuna yol açan virüs hastalıkları içinde. Bunun sebebini açıklayan Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, “Virüsün hücre içine girerken kullandığı reseptörler, burun içerisindeki koku alanında yer alan takviye hücrelerinde epey ağır olarak bulunur. ötürüsıyla virüs, hücre içine girerken ve çoğalırken bu bölgede kendisine uygun kapılar bulduğu için koku kaybı koronavirüste karşımıza devasa yükseklikte oranda çıkıyor” dedi.
YÜZDE 70’İ KOKU KAYBI YAŞIYOR
Koronavirüs enfeksiyonu geçiren bireylerin yaklaşık yarısında yüzde 70’e varan oranda koku kaybı ortaya çıkıyor. Koku kaybı oluşan hastaların yüzde 80’i karantina devri bittiğinde koku duyusu yine geri gelmiş olarak hayatlarına devam ediyor.
‘KOKU TESTİ YAPILMASI ŞART’
Koronavirüs daha sonrası koku alma bozukluğu kalıcı hâle gelebilir mi? Prof. Dr. Altundağ, “Yaptığımız bilimsel çalışmalarda bu hasta kümelerinin hangi oranlarda olduğunu çıkardık ve süreç hakkında fazlaca kıymetli bilgiler sunan çıkarımlarımızı da milletlerarası bilimsel mecmualarda yayımladık. Bu yüzden bu sorunun yanıtı hem evet birebir vakitte hayır. Türkiye’de pandemi esnasında koku duyusunu kaybetmiş fakat güzelleşmiş milyonlarca kişi varken, hâlâ şikayetleri devam eden hastalar da var. Tüm bunları ayırt etmek için de bu hastalara ‘koku testi’ yapılması şart” vurgusunu yaptı.
Aytuğ Altundağ, kişinin kokuyu hangi sertlikte aldığı ve beraberinde hangi kokuyu ne olarak algılamaya başladığı da tespit edilirse, kaybın kalıcı olup olmayacağı konusunda daha net bilgiler elde edileceğini söylemiş oldu. Altundağ, “Koronavirüse bağlı oluşan koku kaybında daha evvelki öbür virüslere bağlı koku kayıplarında uyguladığımız tedavi hallerinden ve deneyimlerimizden epeyce yararlandık. Bu da bir fazlaca hastamızın süratlice uygunlaşmasını sağladı” diye konuştu.
‘K-9 YA DA TAZI BURUNA SAHİPSENİZ HASARIN ŞİDDETİ DAHA YÜKSEK’
Koronavirüste kaybedilen koku kaybının epey büyük bir oranda birinci 14 günde geri geldiğini aktaran Altundağ, bir kısmının 1 ay ya da 6 ay sürebildiğini belirtti. 6 aydan daha uzun müddettir şikayetleri devam eden olaylara da rastlanabildiğini ekledi.
Altundağ’a bakılırsa ‘K-9 ya da Tazı Burun’ olarak isimlendirilen buruna sahip olanlar, başka insanlardan epeyce daha keskin bir biçimde koku kaybına uğruyor. O denli ki bu şahıslarda oluşan hasarın daha şiddetli ve mühletinin de uzun olma mümkünlüğü kat kat yüksek. Altundağ, “Bu bireyler hastalık öncesi ömürlerinde da kokuları olağan bireylerden farklı zenginlikte algıladıkları için kayba karşı daha da hassas oluyorlar” dedi.
Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, hastaların ‘bekle gör politikası’ izlememesi gerektiğini, bir an evvel koku testini yaptırıp ne cins bir kayıp yaşadıklarını belirlenmesi konusunda adım atmaları gerektiğinin kıymetle altını çizdi.
DÜNYA GENELİNDE 7 MİLYON KİŞİ BU SORUNU YAŞAYABİLİR!
Kimi bireyler, hastalığı atlatsalar da daima bozuk balık, yanmış ekmek kokusu üzere kokular aldıklarını vurguluyorlar. Bunun niçinini parozmi ve kakozmi ismini verilen hastalık daha sonrası uzun devirde ortaya çıkan bedenin verdiği bir eksik ya da yanlış güzelleşme karşılığı olarak yorumlayan Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, “Bu durum Uzamış Kovid bulgusu olarak karşımıza çıkıyor ve insanların hayat kalitesini fazlaca önemli oranda etkiliyor. Beslenme sorunları yaşayan ve önemli kilo kaybı olan hastalar var. Yedikleri yemekten keyif alamıyorlar, dışarıda berbat bir kokuyla müsabaka korkuları ortaya çıkıyor ve bu his durumlarında da bozulmalara yol açıyor. daha sonrasında bu bireylerde bir yetersizlik duygusu da oluşmaya başlıyor. Şayet yakınları anlayışlı davranmazsa, süreç bu şahıslarda fazlaca daha travmatik olabiliyor. Salgın üzerine yapılan matematiksel modellemelere bakılırsa yeni yapılan bir çalışmada dünya genelinde 7 milyon kişinin bu sorunu yaşayacağı ön görülüyor” bilgisini paylaştı.
‘HİÇBİR BİLİMSEL DESTEĞİ OLMAYAN METOTLARA BAŞVURULUYOR’
Son vakit içinderda dünya üzerinde birfazlaca hekim kokuyu geri getirecek farklı yollar paylaşıyor. Bunlardan biri de Dr. Kevin W. Ross’un koku ve tat kaybını 1 saniyede geri getirdiği tez edilen prosedürü. Altundağ, bu prosedürün hiç bir bilimsel desteği olmayan, insanların umutlarını yanlış bilgilere yönelten, sıhhat okuryazarlığı düşük olan kümelerde süratle yayıldığını ve kararı da olumsuz olarak etkilediğini deklare etti. Altundağ, “Hasta kümelerinden hangisiyseniz ona bakmanız lazım. Siz aslına bakarsanız yüzde 80’lik kendi kendine koku kaybı uygunlaşan gruptaysanız, esasen kendi güzelleşecek bir durumu ne yaparsanız yapın güzelleştirmiş olacaksınız” diye konuştu.
‘TEREYAĞI SÜREN DE VAR YANMIŞ PORTAKAL KOKLAYAN DA…’
Bu formülle ilgili görüşlerini lisana getirmeye devam eden Prof. Altundağ, “Burnuna tereyağı süren de oldu, yanmış portakal koklayan da… Bu yollarla iyileşenler aslına bakarsanız bir şey yapmasa da güzelleşecek şahıslardı. Asıl tedavi aktifliği için üzerinde durulması gereken hasta kümesi uzun periyodik koku kaybı olan hastalardır. Maalesef bu sistemin de bilimsel aktifliği kanıtlanmamıştır. Bu işlemde yalnızca başınıza parmaklarınızla vurmakla kalacaksınız. Onun yerine lisana getirdiğim tedavi aktifliği kanıtlanmış tedavileri uygulamanız epeyce daha önemli” açıklamasını yaptı.
KOKUYU GERİ GETİREN FORMÜL: MODİFİYE KOKU ANTRENMANI
2009 yılında başka virüs enfeksiyonlarına bağlı koku kayıplarının tedavisinde dünyada ‘koku antrenmanı’ ismi verilen bir metot geliştirildi. Aytuğ Altundağ da yurt haricinde uygulanan bu usulden ilham alarak 2015 yılında modifiye ettiği ve hastaların tedavisinde kullandığı ‘modifiye koku egzersizi’ tekniğini geliştirdiğini belirtti. Milletlerarası bilimsel mecmualarda yayımlanan ve tedavi prosedürlerinin içine alınarak tedavi rehberlerine konulan bu teknik hakkında Altundağ, “Çeşitli kokuların koklanmasına bağlı koku idmanı, tüm dünyada değerli bir tedavi tekniği olarak koronavirüs daha sonrası koku kayıplarında da uygulanmaya başladı” ifadelerini kullandı.
‘KONUTTA GÜL, LİMON, KARANFİL YAHUT OKALİPTUS KOKLAYIN’
Koku antrenmanı temel alınarak günde 2 defa çeşitli kokulu yağların; mesela gül-limon ya da karanfil-okaliptus üzere kokuların 9 ay boyunca koklanmasının hastalara değerli yararlar sağlayacağını aktaran Altundağ, “Yalnızca koku antrenmanıyla güzelleşmeyen hastalar kesinlikle ileri tetkikler için koku değerlendirmelerinin yapılabileceği kliniklere başvursunlar. Bu hastalar için sıklıkla ek ilaç tedavileri gerekebiliyor. Bu ilaçlar da bireylerin hastalık derecelerine bakılırsa değişiyor” dedi.
Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr – Biroldukca kişi koronavirüs sırasında ya da daha sonrasında koku alamama, tat kaybı üzere belirtiler yaşıyor. Bu belirtilerin kısa ya da uzun sürmesiyle ilgili de birbirinden farklı bir fazlaca bilimsel çalışma ve açıklama var.
Koronavirüs geçirmiş hasta profilinde en sık karşılaşılan koku problemleri ise şöyleki sıralanıyor: ‘Karantina bitince koku duyusu hiç geri gelmeyenler’, ‘1 ay geçince koku duyusu geri gelmeyenler’, ‘6 ay bekle denilip geri gelmeyenler’, ‘Geri geldiğinde eski sertlikte koku alamayanlar’, ‘Koku duyusu geri geldiğinde kokuları eskisinden farklı ve değişik olarak algılandığını tanım edenler…’
Buna bağlı olarak dünyada biroldukça tabip, kokuyu geri getirecek farklı formüller paylaşıyor. Dr. Kevin W. Ross’un koku ve tat kaybını saniyeler ortasında geri getirdiği argüman ettiği tekniği ise toplumsal medyada gündem oldu. Pekala bu sistem nasıl uygulanıyor? Öncelikle sağ el kalbin üzerine getiriliyor. sonrasındasında sol el işaret parmağı ile iki kaşın ortasına dokunup olfaktöryel hudut uyarılıyor. Birinin sayesinde başın ardındaki çıkıntılı (oksipital kemik) kısmına vuruluyor. Tıpkı süreç lisan ucuyla yinelandıktan daha sonra tat meselesinin da çözüldüğü argüman ediliyor.
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, bu ve bunun üzere teknikler hakkında ikazlarda bulunup, koronavirüs daha sonrası koku kaybını geri getirecek bilimsel yollar paylaştı.
KORONAVİRÜSÜN KOKU KAYBINA niye OLMASININ ASIL niçinİ…
Tüm üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında, süreksiz koku duyusu kaybı yaşanabiliyor. Birtakım durumlarda koku alma bozukluğu uzun vadeli kimi durumlarda ise kalıcı olabiliyor. Koronavirüs ise başkalarından farklı olarak hayli daha fazla oranda koku alma bozukluğuna yol açan virüs hastalıkları içinde. Bunun sebebini açıklayan Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, “Virüsün hücre içine girerken kullandığı reseptörler, burun içerisindeki koku alanında yer alan takviye hücrelerinde epey ağır olarak bulunur. ötürüsıyla virüs, hücre içine girerken ve çoğalırken bu bölgede kendisine uygun kapılar bulduğu için koku kaybı koronavirüste karşımıza devasa yükseklikte oranda çıkıyor” dedi.
YÜZDE 70’İ KOKU KAYBI YAŞIYOR
Koronavirüs enfeksiyonu geçiren bireylerin yaklaşık yarısında yüzde 70’e varan oranda koku kaybı ortaya çıkıyor. Koku kaybı oluşan hastaların yüzde 80’i karantina devri bittiğinde koku duyusu yine geri gelmiş olarak hayatlarına devam ediyor.
‘KOKU TESTİ YAPILMASI ŞART’
Koronavirüs daha sonrası koku alma bozukluğu kalıcı hâle gelebilir mi? Prof. Dr. Altundağ, “Yaptığımız bilimsel çalışmalarda bu hasta kümelerinin hangi oranlarda olduğunu çıkardık ve süreç hakkında fazlaca kıymetli bilgiler sunan çıkarımlarımızı da milletlerarası bilimsel mecmualarda yayımladık. Bu yüzden bu sorunun yanıtı hem evet birebir vakitte hayır. Türkiye’de pandemi esnasında koku duyusunu kaybetmiş fakat güzelleşmiş milyonlarca kişi varken, hâlâ şikayetleri devam eden hastalar da var. Tüm bunları ayırt etmek için de bu hastalara ‘koku testi’ yapılması şart” vurgusunu yaptı.
Aytuğ Altundağ, kişinin kokuyu hangi sertlikte aldığı ve beraberinde hangi kokuyu ne olarak algılamaya başladığı da tespit edilirse, kaybın kalıcı olup olmayacağı konusunda daha net bilgiler elde edileceğini söylemiş oldu. Altundağ, “Koronavirüse bağlı oluşan koku kaybında daha evvelki öbür virüslere bağlı koku kayıplarında uyguladığımız tedavi hallerinden ve deneyimlerimizden epeyce yararlandık. Bu da bir fazlaca hastamızın süratlice uygunlaşmasını sağladı” diye konuştu.
‘K-9 YA DA TAZI BURUNA SAHİPSENİZ HASARIN ŞİDDETİ DAHA YÜKSEK’
Koronavirüste kaybedilen koku kaybının epey büyük bir oranda birinci 14 günde geri geldiğini aktaran Altundağ, bir kısmının 1 ay ya da 6 ay sürebildiğini belirtti. 6 aydan daha uzun müddettir şikayetleri devam eden olaylara da rastlanabildiğini ekledi.
Altundağ’a bakılırsa ‘K-9 ya da Tazı Burun’ olarak isimlendirilen buruna sahip olanlar, başka insanlardan epeyce daha keskin bir biçimde koku kaybına uğruyor. O denli ki bu şahıslarda oluşan hasarın daha şiddetli ve mühletinin de uzun olma mümkünlüğü kat kat yüksek. Altundağ, “Bu bireyler hastalık öncesi ömürlerinde da kokuları olağan bireylerden farklı zenginlikte algıladıkları için kayba karşı daha da hassas oluyorlar” dedi.
Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, hastaların ‘bekle gör politikası’ izlememesi gerektiğini, bir an evvel koku testini yaptırıp ne cins bir kayıp yaşadıklarını belirlenmesi konusunda adım atmaları gerektiğinin kıymetle altını çizdi.
DÜNYA GENELİNDE 7 MİLYON KİŞİ BU SORUNU YAŞAYABİLİR!
Kimi bireyler, hastalığı atlatsalar da daima bozuk balık, yanmış ekmek kokusu üzere kokular aldıklarını vurguluyorlar. Bunun niçinini parozmi ve kakozmi ismini verilen hastalık daha sonrası uzun devirde ortaya çıkan bedenin verdiği bir eksik ya da yanlış güzelleşme karşılığı olarak yorumlayan Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, “Bu durum Uzamış Kovid bulgusu olarak karşımıza çıkıyor ve insanların hayat kalitesini fazlaca önemli oranda etkiliyor. Beslenme sorunları yaşayan ve önemli kilo kaybı olan hastalar var. Yedikleri yemekten keyif alamıyorlar, dışarıda berbat bir kokuyla müsabaka korkuları ortaya çıkıyor ve bu his durumlarında da bozulmalara yol açıyor. daha sonrasında bu bireylerde bir yetersizlik duygusu da oluşmaya başlıyor. Şayet yakınları anlayışlı davranmazsa, süreç bu şahıslarda fazlaca daha travmatik olabiliyor. Salgın üzerine yapılan matematiksel modellemelere bakılırsa yeni yapılan bir çalışmada dünya genelinde 7 milyon kişinin bu sorunu yaşayacağı ön görülüyor” bilgisini paylaştı.
‘HİÇBİR BİLİMSEL DESTEĞİ OLMAYAN METOTLARA BAŞVURULUYOR’
Son vakit içinderda dünya üzerinde birfazlaca hekim kokuyu geri getirecek farklı yollar paylaşıyor. Bunlardan biri de Dr. Kevin W. Ross’un koku ve tat kaybını 1 saniyede geri getirdiği tez edilen prosedürü. Altundağ, bu prosedürün hiç bir bilimsel desteği olmayan, insanların umutlarını yanlış bilgilere yönelten, sıhhat okuryazarlığı düşük olan kümelerde süratle yayıldığını ve kararı da olumsuz olarak etkilediğini deklare etti. Altundağ, “Hasta kümelerinden hangisiyseniz ona bakmanız lazım. Siz aslına bakarsanız yüzde 80’lik kendi kendine koku kaybı uygunlaşan gruptaysanız, esasen kendi güzelleşecek bir durumu ne yaparsanız yapın güzelleştirmiş olacaksınız” diye konuştu.
‘TEREYAĞI SÜREN DE VAR YANMIŞ PORTAKAL KOKLAYAN DA…’
Bu formülle ilgili görüşlerini lisana getirmeye devam eden Prof. Altundağ, “Burnuna tereyağı süren de oldu, yanmış portakal koklayan da… Bu yollarla iyileşenler aslına bakarsanız bir şey yapmasa da güzelleşecek şahıslardı. Asıl tedavi aktifliği için üzerinde durulması gereken hasta kümesi uzun periyodik koku kaybı olan hastalardır. Maalesef bu sistemin de bilimsel aktifliği kanıtlanmamıştır. Bu işlemde yalnızca başınıza parmaklarınızla vurmakla kalacaksınız. Onun yerine lisana getirdiğim tedavi aktifliği kanıtlanmış tedavileri uygulamanız epeyce daha önemli” açıklamasını yaptı.
KOKUYU GERİ GETİREN FORMÜL: MODİFİYE KOKU ANTRENMANI
2009 yılında başka virüs enfeksiyonlarına bağlı koku kayıplarının tedavisinde dünyada ‘koku antrenmanı’ ismi verilen bir metot geliştirildi. Aytuğ Altundağ da yurt haricinde uygulanan bu usulden ilham alarak 2015 yılında modifiye ettiği ve hastaların tedavisinde kullandığı ‘modifiye koku egzersizi’ tekniğini geliştirdiğini belirtti. Milletlerarası bilimsel mecmualarda yayımlanan ve tedavi prosedürlerinin içine alınarak tedavi rehberlerine konulan bu teknik hakkında Altundağ, “Çeşitli kokuların koklanmasına bağlı koku idmanı, tüm dünyada değerli bir tedavi tekniği olarak koronavirüs daha sonrası koku kayıplarında da uygulanmaya başladı” ifadelerini kullandı.
‘KONUTTA GÜL, LİMON, KARANFİL YAHUT OKALİPTUS KOKLAYIN’
Koku antrenmanı temel alınarak günde 2 defa çeşitli kokulu yağların; mesela gül-limon ya da karanfil-okaliptus üzere kokuların 9 ay boyunca koklanmasının hastalara değerli yararlar sağlayacağını aktaran Altundağ, “Yalnızca koku antrenmanıyla güzelleşmeyen hastalar kesinlikle ileri tetkikler için koku değerlendirmelerinin yapılabileceği kliniklere başvursunlar. Bu hastalar için sıklıkla ek ilaç tedavileri gerekebiliyor. Bu ilaçlar da bireylerin hastalık derecelerine bakılırsa değişiyor” dedi.