Travmalardan çocuklarımızı nasıl koruyalım?
MELTEM GÜNAY İstanbul – Türkiye’de art geriye yaşanan felaketler herkes kadar çocukların ve ergenlerin psikolojilerini de etkiledi. Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği, doğal afetler daha sonrasında ortaya çıkabilecek olan psikiyatrik belirtiler ve bunlara karşı yapılabileceklerle ilgili bir rehber hazırladı. Her çocuğun travmatik hadiselerden etkilenme durumunun yaşı ve gelişim devri, mizacı, bakımverenin özellikleri, hayat şartları ve toplumsal takviye üzere etmenlerden farklılık gösterdiğini belirten rehbere göre; okul öncesi çocuklarda anneye çok bağlılık, anneye yapışma, parmak emme, yeni ortaya çıkan kaygılar, hareket seviyesinde değişiklik, huzursuzluk, çok hassaslık, uyku ve beslenme meseleleri, kabus görme, karın ağrısı üzere bedensel yakınmalar, oyunlar ve fanteziler yolu ile olayı bir daha canlandırma yaşanabilir.
Okul çağı çocuklarında; yatak ıslatma, endişeler, kabus görme, huzursuzluk, hırçınlık, anneye çok yapışma, bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyon sıkıntıları, okul muvaffakiyetinde düşme, okula gitmek istememe, içe kapanma, ilgi kaybı, keyifsizlik, iştah ve uyku sıkıntıları görülüyor. Ergenlik çağındaki çocuklarda ise içe çekilme, etraftan kendini soyutlama, saldırgan ve yıkıcı davranışlar, karın ağrısı, baş ağrısı üzere bedensel yakınmalar, depresyon ve hüzün, intihar niyeti, akademik başarıda düşme, okul devamsızlığı, uyku sorunu, dikkat sıkıntıları, inanç hissinde sarsılma, toplumsal kurallara uymada kuvvetlik, çaresizlik ve yapamamazlık hissi, şiddet uygulayanlara ahenk ve özdeşim meselelerini gözleniyor.
Anne babalara teklifler
Çocuklar ile yaşadıkları kuvvetlikler konusunda konuşmalısınız.
Eleştirel olmadan nasıl hisler yaşadığını anlamaya çalışmak “Kes artık yakınmayı, bunları atlatman lazım” üzere kelamlardan kaçınmalısınız.
Var olan belirtilere alaycı yaklaşmamalısınız.
Daima travmatik tecrübeyle ilgili konuştuklarında ya da oynadıklarında sabırlı ve hoşgörülü olmalısınız.
Çocuklarınızla birlikte daha fazla vakit geçirmelisiniz.
Çocuğun suçluluk hisleri var ise sıkça “bunun onun kusuru olmadığını” hatırlatmalısınız.
Uyku vakti külfetli ise hoşgörülü olmalısınız.
Travma daha sonrası huzursuzluğun bir göstergesi olan “öfke”yi azarlayarak durdurmak yerine, onu neyin rahatsız ettiğini anlamaya çalışmalısınız.
hayatındaki olumlu yanları hatırlatmalı ve pekiştirmelisiniz.
Çocuğun dünyayı adil bulmaması, olayın hayatıdaki tesirleri hakkındaki fikirlerine karşı hoşgörülü olmalısınız.
Bu durumlarda doktora başvurun
Birinci müdahalenin yapılmasına karşın belirtiler çocuğun olağan günlük fonksiyonlarını bozacak kadar şiddetli seviyede sürmekte ise;
Çocuğun kendine ya da diğerlerine ziyan verme davranışları ortaya çıkmışsa,
Çocukta travma reaksiyonlarına ek psikiyatrik bozukluk belirtileri ortaya çıkmışsa (mesela depresyon, unsur kullanım bozuklukları üzere…)
Risk faktörlerinin fazla bulunmasına rağmen, toplumsal takviyenin yetersiz kaldığı durumlarda…
MELTEM GÜNAY İstanbul – Türkiye’de art geriye yaşanan felaketler herkes kadar çocukların ve ergenlerin psikolojilerini de etkiledi. Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği, doğal afetler daha sonrasında ortaya çıkabilecek olan psikiyatrik belirtiler ve bunlara karşı yapılabileceklerle ilgili bir rehber hazırladı. Her çocuğun travmatik hadiselerden etkilenme durumunun yaşı ve gelişim devri, mizacı, bakımverenin özellikleri, hayat şartları ve toplumsal takviye üzere etmenlerden farklılık gösterdiğini belirten rehbere göre; okul öncesi çocuklarda anneye çok bağlılık, anneye yapışma, parmak emme, yeni ortaya çıkan kaygılar, hareket seviyesinde değişiklik, huzursuzluk, çok hassaslık, uyku ve beslenme meseleleri, kabus görme, karın ağrısı üzere bedensel yakınmalar, oyunlar ve fanteziler yolu ile olayı bir daha canlandırma yaşanabilir.
Okul çağı çocuklarında; yatak ıslatma, endişeler, kabus görme, huzursuzluk, hırçınlık, anneye çok yapışma, bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyon sıkıntıları, okul muvaffakiyetinde düşme, okula gitmek istememe, içe kapanma, ilgi kaybı, keyifsizlik, iştah ve uyku sıkıntıları görülüyor. Ergenlik çağındaki çocuklarda ise içe çekilme, etraftan kendini soyutlama, saldırgan ve yıkıcı davranışlar, karın ağrısı, baş ağrısı üzere bedensel yakınmalar, depresyon ve hüzün, intihar niyeti, akademik başarıda düşme, okul devamsızlığı, uyku sorunu, dikkat sıkıntıları, inanç hissinde sarsılma, toplumsal kurallara uymada kuvvetlik, çaresizlik ve yapamamazlık hissi, şiddet uygulayanlara ahenk ve özdeşim meselelerini gözleniyor.
Anne babalara teklifler
Çocuklar ile yaşadıkları kuvvetlikler konusunda konuşmalısınız.
Eleştirel olmadan nasıl hisler yaşadığını anlamaya çalışmak “Kes artık yakınmayı, bunları atlatman lazım” üzere kelamlardan kaçınmalısınız.
Var olan belirtilere alaycı yaklaşmamalısınız.
Daima travmatik tecrübeyle ilgili konuştuklarında ya da oynadıklarında sabırlı ve hoşgörülü olmalısınız.
Çocuklarınızla birlikte daha fazla vakit geçirmelisiniz.
Çocuğun suçluluk hisleri var ise sıkça “bunun onun kusuru olmadığını” hatırlatmalısınız.
Uyku vakti külfetli ise hoşgörülü olmalısınız.
Travma daha sonrası huzursuzluğun bir göstergesi olan “öfke”yi azarlayarak durdurmak yerine, onu neyin rahatsız ettiğini anlamaya çalışmalısınız.
hayatındaki olumlu yanları hatırlatmalı ve pekiştirmelisiniz.
Çocuğun dünyayı adil bulmaması, olayın hayatıdaki tesirleri hakkındaki fikirlerine karşı hoşgörülü olmalısınız.
Bu durumlarda doktora başvurun
Birinci müdahalenin yapılmasına karşın belirtiler çocuğun olağan günlük fonksiyonlarını bozacak kadar şiddetli seviyede sürmekte ise;
Çocuğun kendine ya da diğerlerine ziyan verme davranışları ortaya çıkmışsa,
Çocukta travma reaksiyonlarına ek psikiyatrik bozukluk belirtileri ortaya çıkmışsa (mesela depresyon, unsur kullanım bozuklukları üzere…)
Risk faktörlerinin fazla bulunmasına rağmen, toplumsal takviyenin yetersiz kaldığı durumlarda…