Türkiye’de bir birinci oldu! TikTok can aldı… Uzmanlar uyarıyor
Fazilet Şenol – Mayk Şişman – Milliyet.com.tr Dünyanın dört bir yanında ‘sosyal medya’ kaynaklı ölümlere rastlıyoruz. TikTok görüntüsü çekmek için demir toplar yutmaktan hastaneye kaldırılanlar, cüret selfie’leri çekmek için uçurumlardan düşenler ve daha fazlası. Birfazlaca insan toplumsal medyada daha fazla ‘like’ almak uğruna can veriyor. Toplumsal medya kaynaklı ölümlerden birine de yakın vakitte Türkiye’de rastladık. Kübra Doğan isimli genç bir bayan, TikTok görüntüsü çekerken 50 metre yükseklikten düşerek can verdi.
‘SINIR ÖTESİ HALE GELDİ’
Pekala Kübra Doğan’ın çatıdan düşerek can vermesine sebep olan şey neydi? Beğenilme dileği mu, toplumdan kabul görme, onay alma isteği mi? Yoksa gençleri birkaç tık fazla almak için hayatlarını tehlikeye atacak noktaya getiren öbür sebepler mi var? Sosyolog ve tarihçi İsmail Öz yaşananları, “Marifet, iltifata tabidir” kelamıyla de perçinlediğimiz ‘beğenilme’ isteğine bağlıyor.
Bilhassa gençlerin erişim ve erişilme kolaylığının tesiriyle adeta bir sele kapıldığını söyleyen İsmail Öz, akıl dışına çıkacak kadar sonları zorlayabildiklerini ve bu yüzden de tatsız durumların, hatta canlarına mal olacak sonuçların ortaya çıkabildiğini söz ediyor.
‘ÖLÜME MEYDAN OKUMAKTAN HOŞLANIYORLAR’
Olayın sosyolojik boyutu bu türlü görülüp söz edilirken, Kübra ve Kübra üzere biroldukca gencin bu tavırda olmasının ruhsal sebeplerinin gerisinde ne yatıyor? Şahıslarda bulunan hangi eksik his ve ruh hali insanı ‘ölüm’ ile yüz yüze getiriyor sorusunun da peşine düştük.
Bu sorulara Klinik Psikolog Pelin Hazer, “Sosyal medya, şahıslara kendilerini göstermeleri için ‘ideal’ bir ortam sağlar. Bu medya platformları, kullanıcılara profil görünümlerini geliştirerek kendilerini daha seçici ve istek edilir bir biçimde sunma alanı sunar. Birtakım şahıslar de mevte meydan okumaktan, adrenalin yaşamaktan hoşlanır. Mevte meydan okuyan durumlar arayan insanların bir alt kültürü ortaya çıktı ve bunu toplumsal medyada beğeniler, takipçiler, aboneler ve hayranların beğenisi için yapmaya başladılar” karşılığını veriyor.
‘AİLEDEN GEREĞİNCE ONAY ALAMAMAKTAN KAYNAKLANIYOR’
Toplumsal medyadaki birfazlaca görüntünün altında yatan ‘beğenilme’ ve ‘arzu edilme’ hissinin temelinde şahısların çocukluğunda ebeveynlerinden yeteri kadar onay alıp almadıklarının yattığını söyleyen Pelin Hazer, vaktinde giderilmeyen bu gereksinimlerin toplum tarafınca beğenilme dileğine dönüştüğünü, toplumsal medyanın ise bu gereksinimlerin karşılığını epey süratli bir biçimde verdiğini söylüyor. Bilhassa anne ve babaların çocuklarını çabucak hemen küçük yaşlarda desteklemeleri ve onları onayladıklarını göstermeleri bu durumun önüne geçmekte en tesirli tedbirler içinde…
‘TEŞHİRCİLİĞİN BÜYÜSÜ’
Öbür bir kıymetli durum ise toplumsal medyayla birlikte paraya hayli süratli bir biçimde ulaşılabiliyor olması. Biroldukça genç bu çok olan yollardan geçerek para kazanmaya çalışıyor. Klinik Psikolog Pelin Hazer, bu durumu ‘teşhirciliğin büyüsü’ olarak tanımlıyor. Teşhirciliğin, narsisizmin bileşenlerinden biri olduğunu söyleyen Pelin Hazer, “Bu eğilimde olan şahıslar gösteriş yapmaktan hoşlanırlar ve faal olarak kendilerini göstermek için fırsatlar ararlar. Bu özelliği yüksek bireyler için günün neredeyse her anını paylaşmak sadece dikkat çekmek için değil hem de kendilerine hayranlık duyulmasının bir aracıdır” sözlerini kullandı.
‘DEPRESYONA GİRİYORLAR’
Narsist eğilimde olmayan bireylerin bu normun haricinde kaldıkları için kendi hayatlarının dikkat çekmediğini ve sıkıcı olduğunu düşünüp depresyona girdiklerini söyleyen Pelin Hazer, bu şahısların toplumsal medyanın bağımlılık tesirinden ötürü de hem kendilerini teşhir edemeyip, tıpkı vakitte uzaklaşamadıklarına dikkat çekiyor.
‘ŞAKLABAN’ BİR YAKLAŞIM
İsmail Öz ise sorunun bu duruma gelmesinin en kıymetli tesirlerinden birinin ortada dönen para olduğuna işaret ederek, bu paradan hisse alma eforundan dolayı ‘şaklaban’ bir yaklaşımın tetiklendiğini de tabir ediyor.
‘İÇERİK ÜRETMEK KOLAY DEĞİL’
Bireyler kendi mesleğini yapabiliyor olsa ve kâfi fiyat alabiliyor olsalar bir daha tıpkı biçimde fenomen olmak istiyor olup olmayacakları merak konusu. ‘Hazza en kolay yoldan ulaşma arzusunun’ da insanları bu tarafa gerçek ittiğini söyleyen Pelin Hazer ise, fenomenlerin de içerik üretmenin kolay olmadığını buradaki istikrar ve nizamın de güç olduğunu lisana getirdiklerini belirtiyor.
GENÇLER BAĞIMLILIKTAN NASIL KORUNABİLİR?
Gençlerin ve çocukların canına mal olacak biçimde internete ve toplumsal medyaya bağımlı hale gelmemesi için ne yapılmalı? Anne babalar nelere dikkat etmeli? Bu bahisle psikolog Pelin Hazer, Rusya ve Hindistan üzere birtakım ülkelerde tanımlanmış risk bölgelerinde selfie çekimlerinin yasaklandığını, yapılan birtakım çalışmalarda ergenlerin genç yetişkinlere nazaran selfie çekimi yapma, filtreler kullanma, görüntü çekme olasılıklarının daha yüksek olduğu bulunduğunu söylüyor.
Bunun önüne geçmek için ise toplum seviyesinde, okullarda toplumsal medya kullanmasına dair eğitime gereksinim olduğunu, selfie ve görüntü çekmek için tehlikeli olduğu düşünülen yerlerde tabela bulundurulabileceğini ve bu bölgelerde akıllı telefon kullanmasının kısıtlanabileceğini söz ediyor. hem de “Basın organlarında mecburî yayın olarak toplumsal medya, selfie çekmenin tehlikeleri hakkında kendilerini yayınlayarak bildiri yayma ve farkındalık yaratma iletileri yayınlanabilir” sözlerini kullanan Pelin Hazer, ailelerin çocuklarına bu risklerden bahsetmesi gerektiğini, mükemmel bir selfie yahut görüntünün hayatlarına mal olabileceğine dair psiko-eğitim vermekle bir arada, bu noktada bilgilendirme işe yaramıyorsa kesinlikle bir ruh sıhhati uzmanından dayanak almaları gerektiğini savunuyor.
‘PARAYA KURBAN EDİLEN GELECEK HUZUR GETİRMEYECEK’
Pekala her insanın bu derece kolay paraya ve haza ulaşma gayesi ortasında olduğu bu tertibin geleceğe tesirleri neler olacak? Bu isteği, “Her şeyin paraya kurban edildiği bir gelecek hiç birimize huzur getirmez” tabirleriyle tanımlayan İsmail Öz, en saygın olanın ‘bir’ izlenmesine verilen parayla, en saygısız olanın ‘bir’ izlenmesine verilen paranın tıpkı olduğunu, bu durumda daha az izlenen saygın ile daha epey izlenen ötekinin gayret etmesinin imkânsız hale geldiğini belirtiyor. Pastadan hisse kapmak isteyen birfazlaca kişinin de daha fazla izlenmek uğruna, kendi düzeyine çekemediği takipçinin düzeyine inme yolunu seçtiğini vurguluyor.
’68 NESLİ İLGİ İLE İZLİYOR’
Bahçeşehir Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Profesör Dr. Nilüfer Narlı ise bu durumun, toplumsal medyanın hayatımıza girmesi ile bu mecrada görünür olmanın ve ‘like’ almanın, geçmişte kentin en âlâ caddesi, kafesi yahut yerinde piyasa yapma davranışının yerini aldığını, “Görüldüğün kadar varsın” anlayışının biroldukca gencin hayatını şekillendirdiğini söyleyerek, kitap okuyarak ve bilgelik ortaya koyarak toplumda sivrilmenin değeri ile yetişmiş 68 neslinin tüm bu yaşananları ilgi ile izlediğini belirtiyor.
İNTERNET BAĞIMLILIĞINA NE SEBEP OLUYOR?
Bağımlılık denildiğinde birinci alan gelen kurum olan Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Lideri Prof. Dr. Mücahit Öztürk ise toplumsal medya bağımlılığın belirtilerini sıralayarak şu ihtarlarda bulunuyor:
“İlk ve en kıymetlisi internette ve toplumsal medyada çocukların ve gençlerin daima uğraşması, zihnini bununla meşgul ederek günlük hayatın kıymetli bir kısmı bu türlü geçirmesi. İkinci belirti, toplumsal medya ve internetle uğraşmayı bıraktığında ağır bir düşünce duyma hali ve yine bir an evvel oyuna dönmeye çalışması. Biz buna çekilme nöbetleri ya da çekilme krizleri diyoruz. Bu süreç içerisinde bir öteki bağımlılık kriteri de giderek mühletin artırılması; diyelim ki günde yarım saat bir oyun oynayan çocuğun bunu 1-2 saate çıkarması, kimi vakit de günün değerli bir kısmında yalnızca oyun oynayarak geçirmesi. birebir vakitte başka ilgi alanlarına olan ilgiyi kaybetmesi; dışarıda arkadaşlarıyla oynamanın, bir spor aksiyonunun, sanatsal bir faaliyete katılmanın artık pahasını kaybetmesi. halbuki çocukların ve gençlerin yaş düzeylerine uygun içeriklerle müsabakaları gerekiyor. ötürüsıyla bir çocuğun yaş düzeyinin üzerinde ziyanlı içeriklere maruz kalması kişilik gelişmeninde de önemli sorunlar oluşturuyor.”
?
‘İNTERNETTE GEÇİRİLEN VAKİT ÖNEMLİ’
Prof. Dr. Mücahit Öztürk; “Teknolojiyi büsbütün ömrümüzden uzaklaştırmak üzere bir şey mümkün değil. Zira teknoloji artık hayatımızın bir modülü, internet hayatımızın bir parçası” diyor ve bağımlılığa götüren şeylerden birinin telefonda ve bilgisayar başında geçirilen mühletle ilgili olduğunu, sınırsız kullanıma dikkat edilmesi gerektiğini, aile ortasındaki iletişimsizliğin, bağımsızlığa yer hazırladığını tabir ediyor. Bu sebeple aileler ve bireyler etrafındakilerle birebir irtibata girmek için kendini teşvik etmekle birlikte internet ve toplumsal medyada geçirdiği vakti denetim altına almalıdır” diyor.
‘GÜNDEMİ ‘TİKTOKER’LAR BELİRLİYOR’
TikTok’ta 9.1 milyon takipçisi olan korayzeynep isimli TikTok fenomeni ise, “Para kazanmak fazlaca kolay olabiliyor, bu durum kimi vakit fazlaca sıkıntı da olabiliyor. Biroldukça kişinin küçümsediği TikToker’lar şu an fazlaca büyük firmaların reklamlarında oynuyor. Birfazlaca sayfanın gündemini Tiktoker’lar belirliyor. Biroldukca sanatçı onların müzik reklamlarını yapmaları için onlardan yardım alıyor ve bu durumun örnekleri oldukca” diyerek TikToker’ların ve toplumsal medya fenomenlerinin durumuna açıklık getiriyor.
‘SANILDIĞI ÜZERE KOLAY DEĞİL’
Ayrıyeten toplumsal medyadan para kazanan insanları örnek alıp TikTok’a ve öteki mecralara dahil olmak isteyen ve para kazanmak isteyen insanların sayısının epeyce olduğunu söyleyen fenomen korayzeynep, bu işin o denli sanıldığı üzere kolay olmadığını da belirterek, “Biz üzerimizde bir muvaffakiyet baskısı hissetmiyoruz ancak bir baskı hisseden çok fazla TikToker var. Zira daha güzeli çıktığında bundan evvelki fenomen unutuluyor. Unutulan fenomenlere dair hayli örnek var” diyor.
‘ÖLÜMLERİN TİKTOK’A FATURA EDİLMESİ YANLIŞSIZ DEĞİL’
Youtube’da 4 milyon abonesi olan Meryem Can ise yaşanan ölümlerin kaynağını toplumsal mecralara bağlamanın yanlışsız olmadığı görüşünde. Can, televizyonda gördüğü hareketleri taklit ederken başına kaza gelen biroldukca çocuk olduğunu lakin kimsenin televizyon yüzünden yaşanan ölümlerin arttığı biçiminde algı oluşturmaya çalışmadığını söz ederek, “TikTok uygulama olarak toplumun bir kısmında, antipatik ve negatif bakılan bir uygulama olduğu için bahsetmiş olduğuniz olayın uygulamaya fatura edilmesini anlayabiliyorum lakin yanlışsız bulmuyorum” diyor.
‘İYİ İÇERİK ÜRETİYORSANIZ İŞİNİZ ZOR’
Bilhassa fenomenlerin işinin kolay olduğu algısına için de, bu biçimde bir genelleme yapmanın yanlışlı olduğunu söyleyerek, “Youtube’da her görüntünüz, her kapağınız öbür bir kanaldan çalıntı değilse, hele biraz da benim üzere kimsede olamayan içerikler yapma tasasında iseniz işiniz çok sıkıntı. Ben fikir bulmak ile uğraşmam, en epey izlenen ne ise yaparım, diyenlerden iseniz de işiniz pek sıkıntı. Zira sizin yaptığınızın birebirini yapan ve sizden daha fazlaca abonesi olan biri her vakit olacak. ötürüsı ile rekabet fazlaca fazla. Haydi izlenen fikirleri aldınız yaptınız 1 sene geçti. Bir noktada kendi fikirlerinize gereksiniminiz olacak… bir daha de kendinize güveniyor ve bu işi yapmak istiyorsanız başarılı olmamanız için hiç bir sebep yok. Kendilerine has fikirleri olan, özgün içerik sunan ve 1 senede çok büyüyen kanallar da var” diye yorumluyor.
‘ÇOK AZI BU İŞİ YAPMAYA DEVAM EDER’
Meryem Can, “şahsi olarak yeni birilerinin gelmesinde hiç bir telaş duymuyorum. Uzun yıllardır her sene yeni birileri çıkar bir birçok bir sene daha sonra unutulur epeyce azı bu işi yapmaya devam eder. Ekseriyetle her meslekte olduğu üzere işini uygun yapanlar kalıcı oluyor. Ülkemizin kendine has sorunları var. İşini en yeterli yapan ile algıyı en yeterli yöneten içinde kazanan daima yeterli algı üretenler oluyor. bir daha de siz hoş bir içerik sunuyorsanız kimse sizin büyümenize mahzur olamaz” tabirlerini kullanıyor.
‘SOSYAL MEDYAYLA UĞRAŞMAKTAN ÇOK EĞİTMEK GEREK’
Toplumsal medyanın inançsız bir yer olmadığını, gerçek hayatta kabahat olup toplumsal medyada cürüm olmayan hiç bir şeyin bulunmadığını belirten Meryem Can, “Sosyal medyanın inançsız bir yer olduğunu da düşünmüyorum. Yalnızca nasıl kullanılacağı bilinmediği için mağduriyetler yaşanıyor” diyor. Toplumsal medyanın güvenirliliği için ise, “Çocuklar için artık şimdi her uygulama her browser, her internet sağlayıcı özel modlar üretiyor. Sarsıcı grafik öğeleri toplumsal mecralarda ikaz olmadan paylaşılamıyor. Kurallar aslında pek katı. Toplumsal medya ile uğraşmaktan hayli kullanıcıları eğitmek daha hakikat geliyor bana” tabirlerini kullanıyor.
2017’DE HAYATIMIZA GİRDİ, Z JENERASYONUNUN GÖZDESİ
TikTok uygulaması, kullanıcıların ekseriyetle art planda müzik yahut dublaj olan 15 saniyelik görüntüler oluşturarak dans, klip ya da cümbüş içerikleri çekmesine imkan tanıyor. Eylül 2016’da ByteDance tarafınca kuruldu. Uygulama Çin’de Douyin ismiyle piyasaya sürülmüştü, lakin Eylül 2017’de Endonezya’da yayılmaya başlamasıyla memleketler arası pazara uygun olması için TikTok ismini aldı. Birkaç görüntüyü arka arda ekleyerek daha uzun görüntüler yüklemek mümkün olsa da toplam en çok 60 saniyelik görüntüler yüklemek mümkün oluyor. Akım üstüne akım ile milyonları kilitleyen uygulama, bilhassa Z nesli içinde çılgınlık derecesinde tanınan bir uygulama oldu.
Fazilet Şenol – Mayk Şişman – Milliyet.com.tr Dünyanın dört bir yanında ‘sosyal medya’ kaynaklı ölümlere rastlıyoruz. TikTok görüntüsü çekmek için demir toplar yutmaktan hastaneye kaldırılanlar, cüret selfie’leri çekmek için uçurumlardan düşenler ve daha fazlası. Birfazlaca insan toplumsal medyada daha fazla ‘like’ almak uğruna can veriyor. Toplumsal medya kaynaklı ölümlerden birine de yakın vakitte Türkiye’de rastladık. Kübra Doğan isimli genç bir bayan, TikTok görüntüsü çekerken 50 metre yükseklikten düşerek can verdi.
‘SINIR ÖTESİ HALE GELDİ’
Pekala Kübra Doğan’ın çatıdan düşerek can vermesine sebep olan şey neydi? Beğenilme dileği mu, toplumdan kabul görme, onay alma isteği mi? Yoksa gençleri birkaç tık fazla almak için hayatlarını tehlikeye atacak noktaya getiren öbür sebepler mi var? Sosyolog ve tarihçi İsmail Öz yaşananları, “Marifet, iltifata tabidir” kelamıyla de perçinlediğimiz ‘beğenilme’ isteğine bağlıyor.
Bilhassa gençlerin erişim ve erişilme kolaylığının tesiriyle adeta bir sele kapıldığını söyleyen İsmail Öz, akıl dışına çıkacak kadar sonları zorlayabildiklerini ve bu yüzden de tatsız durumların, hatta canlarına mal olacak sonuçların ortaya çıkabildiğini söz ediyor.
‘ÖLÜME MEYDAN OKUMAKTAN HOŞLANIYORLAR’
Olayın sosyolojik boyutu bu türlü görülüp söz edilirken, Kübra ve Kübra üzere biroldukca gencin bu tavırda olmasının ruhsal sebeplerinin gerisinde ne yatıyor? Şahıslarda bulunan hangi eksik his ve ruh hali insanı ‘ölüm’ ile yüz yüze getiriyor sorusunun da peşine düştük.
Bu sorulara Klinik Psikolog Pelin Hazer, “Sosyal medya, şahıslara kendilerini göstermeleri için ‘ideal’ bir ortam sağlar. Bu medya platformları, kullanıcılara profil görünümlerini geliştirerek kendilerini daha seçici ve istek edilir bir biçimde sunma alanı sunar. Birtakım şahıslar de mevte meydan okumaktan, adrenalin yaşamaktan hoşlanır. Mevte meydan okuyan durumlar arayan insanların bir alt kültürü ortaya çıktı ve bunu toplumsal medyada beğeniler, takipçiler, aboneler ve hayranların beğenisi için yapmaya başladılar” karşılığını veriyor.
‘AİLEDEN GEREĞİNCE ONAY ALAMAMAKTAN KAYNAKLANIYOR’
Toplumsal medyadaki birfazlaca görüntünün altında yatan ‘beğenilme’ ve ‘arzu edilme’ hissinin temelinde şahısların çocukluğunda ebeveynlerinden yeteri kadar onay alıp almadıklarının yattığını söyleyen Pelin Hazer, vaktinde giderilmeyen bu gereksinimlerin toplum tarafınca beğenilme dileğine dönüştüğünü, toplumsal medyanın ise bu gereksinimlerin karşılığını epey süratli bir biçimde verdiğini söylüyor. Bilhassa anne ve babaların çocuklarını çabucak hemen küçük yaşlarda desteklemeleri ve onları onayladıklarını göstermeleri bu durumun önüne geçmekte en tesirli tedbirler içinde…
‘TEŞHİRCİLİĞİN BÜYÜSÜ’
Öbür bir kıymetli durum ise toplumsal medyayla birlikte paraya hayli süratli bir biçimde ulaşılabiliyor olması. Biroldukça genç bu çok olan yollardan geçerek para kazanmaya çalışıyor. Klinik Psikolog Pelin Hazer, bu durumu ‘teşhirciliğin büyüsü’ olarak tanımlıyor. Teşhirciliğin, narsisizmin bileşenlerinden biri olduğunu söyleyen Pelin Hazer, “Bu eğilimde olan şahıslar gösteriş yapmaktan hoşlanırlar ve faal olarak kendilerini göstermek için fırsatlar ararlar. Bu özelliği yüksek bireyler için günün neredeyse her anını paylaşmak sadece dikkat çekmek için değil hem de kendilerine hayranlık duyulmasının bir aracıdır” sözlerini kullandı.
‘DEPRESYONA GİRİYORLAR’
Narsist eğilimde olmayan bireylerin bu normun haricinde kaldıkları için kendi hayatlarının dikkat çekmediğini ve sıkıcı olduğunu düşünüp depresyona girdiklerini söyleyen Pelin Hazer, bu şahısların toplumsal medyanın bağımlılık tesirinden ötürü de hem kendilerini teşhir edemeyip, tıpkı vakitte uzaklaşamadıklarına dikkat çekiyor.
‘ŞAKLABAN’ BİR YAKLAŞIM
İsmail Öz ise sorunun bu duruma gelmesinin en kıymetli tesirlerinden birinin ortada dönen para olduğuna işaret ederek, bu paradan hisse alma eforundan dolayı ‘şaklaban’ bir yaklaşımın tetiklendiğini de tabir ediyor.
‘İÇERİK ÜRETMEK KOLAY DEĞİL’
Bireyler kendi mesleğini yapabiliyor olsa ve kâfi fiyat alabiliyor olsalar bir daha tıpkı biçimde fenomen olmak istiyor olup olmayacakları merak konusu. ‘Hazza en kolay yoldan ulaşma arzusunun’ da insanları bu tarafa gerçek ittiğini söyleyen Pelin Hazer ise, fenomenlerin de içerik üretmenin kolay olmadığını buradaki istikrar ve nizamın de güç olduğunu lisana getirdiklerini belirtiyor.
GENÇLER BAĞIMLILIKTAN NASIL KORUNABİLİR?
Gençlerin ve çocukların canına mal olacak biçimde internete ve toplumsal medyaya bağımlı hale gelmemesi için ne yapılmalı? Anne babalar nelere dikkat etmeli? Bu bahisle psikolog Pelin Hazer, Rusya ve Hindistan üzere birtakım ülkelerde tanımlanmış risk bölgelerinde selfie çekimlerinin yasaklandığını, yapılan birtakım çalışmalarda ergenlerin genç yetişkinlere nazaran selfie çekimi yapma, filtreler kullanma, görüntü çekme olasılıklarının daha yüksek olduğu bulunduğunu söylüyor.
Bunun önüne geçmek için ise toplum seviyesinde, okullarda toplumsal medya kullanmasına dair eğitime gereksinim olduğunu, selfie ve görüntü çekmek için tehlikeli olduğu düşünülen yerlerde tabela bulundurulabileceğini ve bu bölgelerde akıllı telefon kullanmasının kısıtlanabileceğini söz ediyor. hem de “Basın organlarında mecburî yayın olarak toplumsal medya, selfie çekmenin tehlikeleri hakkında kendilerini yayınlayarak bildiri yayma ve farkındalık yaratma iletileri yayınlanabilir” sözlerini kullanan Pelin Hazer, ailelerin çocuklarına bu risklerden bahsetmesi gerektiğini, mükemmel bir selfie yahut görüntünün hayatlarına mal olabileceğine dair psiko-eğitim vermekle bir arada, bu noktada bilgilendirme işe yaramıyorsa kesinlikle bir ruh sıhhati uzmanından dayanak almaları gerektiğini savunuyor.
‘PARAYA KURBAN EDİLEN GELECEK HUZUR GETİRMEYECEK’
Pekala her insanın bu derece kolay paraya ve haza ulaşma gayesi ortasında olduğu bu tertibin geleceğe tesirleri neler olacak? Bu isteği, “Her şeyin paraya kurban edildiği bir gelecek hiç birimize huzur getirmez” tabirleriyle tanımlayan İsmail Öz, en saygın olanın ‘bir’ izlenmesine verilen parayla, en saygısız olanın ‘bir’ izlenmesine verilen paranın tıpkı olduğunu, bu durumda daha az izlenen saygın ile daha epey izlenen ötekinin gayret etmesinin imkânsız hale geldiğini belirtiyor. Pastadan hisse kapmak isteyen birfazlaca kişinin de daha fazla izlenmek uğruna, kendi düzeyine çekemediği takipçinin düzeyine inme yolunu seçtiğini vurguluyor.
’68 NESLİ İLGİ İLE İZLİYOR’
Bahçeşehir Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Profesör Dr. Nilüfer Narlı ise bu durumun, toplumsal medyanın hayatımıza girmesi ile bu mecrada görünür olmanın ve ‘like’ almanın, geçmişte kentin en âlâ caddesi, kafesi yahut yerinde piyasa yapma davranışının yerini aldığını, “Görüldüğün kadar varsın” anlayışının biroldukca gencin hayatını şekillendirdiğini söyleyerek, kitap okuyarak ve bilgelik ortaya koyarak toplumda sivrilmenin değeri ile yetişmiş 68 neslinin tüm bu yaşananları ilgi ile izlediğini belirtiyor.
İNTERNET BAĞIMLILIĞINA NE SEBEP OLUYOR?
Bağımlılık denildiğinde birinci alan gelen kurum olan Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Lideri Prof. Dr. Mücahit Öztürk ise toplumsal medya bağımlılığın belirtilerini sıralayarak şu ihtarlarda bulunuyor:
“İlk ve en kıymetlisi internette ve toplumsal medyada çocukların ve gençlerin daima uğraşması, zihnini bununla meşgul ederek günlük hayatın kıymetli bir kısmı bu türlü geçirmesi. İkinci belirti, toplumsal medya ve internetle uğraşmayı bıraktığında ağır bir düşünce duyma hali ve yine bir an evvel oyuna dönmeye çalışması. Biz buna çekilme nöbetleri ya da çekilme krizleri diyoruz. Bu süreç içerisinde bir öteki bağımlılık kriteri de giderek mühletin artırılması; diyelim ki günde yarım saat bir oyun oynayan çocuğun bunu 1-2 saate çıkarması, kimi vakit de günün değerli bir kısmında yalnızca oyun oynayarak geçirmesi. birebir vakitte başka ilgi alanlarına olan ilgiyi kaybetmesi; dışarıda arkadaşlarıyla oynamanın, bir spor aksiyonunun, sanatsal bir faaliyete katılmanın artık pahasını kaybetmesi. halbuki çocukların ve gençlerin yaş düzeylerine uygun içeriklerle müsabakaları gerekiyor. ötürüsıyla bir çocuğun yaş düzeyinin üzerinde ziyanlı içeriklere maruz kalması kişilik gelişmeninde de önemli sorunlar oluşturuyor.”
?
‘İNTERNETTE GEÇİRİLEN VAKİT ÖNEMLİ’
Prof. Dr. Mücahit Öztürk; “Teknolojiyi büsbütün ömrümüzden uzaklaştırmak üzere bir şey mümkün değil. Zira teknoloji artık hayatımızın bir modülü, internet hayatımızın bir parçası” diyor ve bağımlılığa götüren şeylerden birinin telefonda ve bilgisayar başında geçirilen mühletle ilgili olduğunu, sınırsız kullanıma dikkat edilmesi gerektiğini, aile ortasındaki iletişimsizliğin, bağımsızlığa yer hazırladığını tabir ediyor. Bu sebeple aileler ve bireyler etrafındakilerle birebir irtibata girmek için kendini teşvik etmekle birlikte internet ve toplumsal medyada geçirdiği vakti denetim altına almalıdır” diyor.
‘GÜNDEMİ ‘TİKTOKER’LAR BELİRLİYOR’
TikTok’ta 9.1 milyon takipçisi olan korayzeynep isimli TikTok fenomeni ise, “Para kazanmak fazlaca kolay olabiliyor, bu durum kimi vakit fazlaca sıkıntı da olabiliyor. Biroldukça kişinin küçümsediği TikToker’lar şu an fazlaca büyük firmaların reklamlarında oynuyor. Birfazlaca sayfanın gündemini Tiktoker’lar belirliyor. Biroldukca sanatçı onların müzik reklamlarını yapmaları için onlardan yardım alıyor ve bu durumun örnekleri oldukca” diyerek TikToker’ların ve toplumsal medya fenomenlerinin durumuna açıklık getiriyor.
‘SANILDIĞI ÜZERE KOLAY DEĞİL’
Ayrıyeten toplumsal medyadan para kazanan insanları örnek alıp TikTok’a ve öteki mecralara dahil olmak isteyen ve para kazanmak isteyen insanların sayısının epeyce olduğunu söyleyen fenomen korayzeynep, bu işin o denli sanıldığı üzere kolay olmadığını da belirterek, “Biz üzerimizde bir muvaffakiyet baskısı hissetmiyoruz ancak bir baskı hisseden çok fazla TikToker var. Zira daha güzeli çıktığında bundan evvelki fenomen unutuluyor. Unutulan fenomenlere dair hayli örnek var” diyor.
‘ÖLÜMLERİN TİKTOK’A FATURA EDİLMESİ YANLIŞSIZ DEĞİL’
Youtube’da 4 milyon abonesi olan Meryem Can ise yaşanan ölümlerin kaynağını toplumsal mecralara bağlamanın yanlışsız olmadığı görüşünde. Can, televizyonda gördüğü hareketleri taklit ederken başına kaza gelen biroldukca çocuk olduğunu lakin kimsenin televizyon yüzünden yaşanan ölümlerin arttığı biçiminde algı oluşturmaya çalışmadığını söz ederek, “TikTok uygulama olarak toplumun bir kısmında, antipatik ve negatif bakılan bir uygulama olduğu için bahsetmiş olduğuniz olayın uygulamaya fatura edilmesini anlayabiliyorum lakin yanlışsız bulmuyorum” diyor.
‘İYİ İÇERİK ÜRETİYORSANIZ İŞİNİZ ZOR’
Bilhassa fenomenlerin işinin kolay olduğu algısına için de, bu biçimde bir genelleme yapmanın yanlışlı olduğunu söyleyerek, “Youtube’da her görüntünüz, her kapağınız öbür bir kanaldan çalıntı değilse, hele biraz da benim üzere kimsede olamayan içerikler yapma tasasında iseniz işiniz çok sıkıntı. Ben fikir bulmak ile uğraşmam, en epey izlenen ne ise yaparım, diyenlerden iseniz de işiniz pek sıkıntı. Zira sizin yaptığınızın birebirini yapan ve sizden daha fazlaca abonesi olan biri her vakit olacak. ötürüsı ile rekabet fazlaca fazla. Haydi izlenen fikirleri aldınız yaptınız 1 sene geçti. Bir noktada kendi fikirlerinize gereksiniminiz olacak… bir daha de kendinize güveniyor ve bu işi yapmak istiyorsanız başarılı olmamanız için hiç bir sebep yok. Kendilerine has fikirleri olan, özgün içerik sunan ve 1 senede çok büyüyen kanallar da var” diye yorumluyor.
‘ÇOK AZI BU İŞİ YAPMAYA DEVAM EDER’
Meryem Can, “şahsi olarak yeni birilerinin gelmesinde hiç bir telaş duymuyorum. Uzun yıllardır her sene yeni birileri çıkar bir birçok bir sene daha sonra unutulur epeyce azı bu işi yapmaya devam eder. Ekseriyetle her meslekte olduğu üzere işini uygun yapanlar kalıcı oluyor. Ülkemizin kendine has sorunları var. İşini en yeterli yapan ile algıyı en yeterli yöneten içinde kazanan daima yeterli algı üretenler oluyor. bir daha de siz hoş bir içerik sunuyorsanız kimse sizin büyümenize mahzur olamaz” tabirlerini kullanıyor.
‘SOSYAL MEDYAYLA UĞRAŞMAKTAN ÇOK EĞİTMEK GEREK’
Toplumsal medyanın inançsız bir yer olmadığını, gerçek hayatta kabahat olup toplumsal medyada cürüm olmayan hiç bir şeyin bulunmadığını belirten Meryem Can, “Sosyal medyanın inançsız bir yer olduğunu da düşünmüyorum. Yalnızca nasıl kullanılacağı bilinmediği için mağduriyetler yaşanıyor” diyor. Toplumsal medyanın güvenirliliği için ise, “Çocuklar için artık şimdi her uygulama her browser, her internet sağlayıcı özel modlar üretiyor. Sarsıcı grafik öğeleri toplumsal mecralarda ikaz olmadan paylaşılamıyor. Kurallar aslında pek katı. Toplumsal medya ile uğraşmaktan hayli kullanıcıları eğitmek daha hakikat geliyor bana” tabirlerini kullanıyor.
2017’DE HAYATIMIZA GİRDİ, Z JENERASYONUNUN GÖZDESİ
TikTok uygulaması, kullanıcıların ekseriyetle art planda müzik yahut dublaj olan 15 saniyelik görüntüler oluşturarak dans, klip ya da cümbüş içerikleri çekmesine imkan tanıyor. Eylül 2016’da ByteDance tarafınca kuruldu. Uygulama Çin’de Douyin ismiyle piyasaya sürülmüştü, lakin Eylül 2017’de Endonezya’da yayılmaya başlamasıyla memleketler arası pazara uygun olması için TikTok ismini aldı. Birkaç görüntüyü arka arda ekleyerek daha uzun görüntüler yüklemek mümkün olsa da toplam en çok 60 saniyelik görüntüler yüklemek mümkün oluyor. Akım üstüne akım ile milyonları kilitleyen uygulama, bilhassa Z nesli içinde çılgınlık derecesinde tanınan bir uygulama oldu.