Türklerin ‘albız’ ile imtihanı! Bin yıldır bu biçimde korkutuyor
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Türk kültüründe var olan ‘kötü ruh’ kavramı ‘albasması’ olarak isimlendiriliyor. Bu makus ruhlardan korunmak için kullanılan tekniklerden biri de al yani kırmızı renk. Lohusaların ve yeni doğan bebeklerin yastıklarına, üzerine al renkte kurdele bağlamak, anneyi ve bebeği görmeye gelenlere al renkte lohusa şerbeti ikram etmek üzere hareketler de ‘albastı’ ile ilgili. Adnan Menderes Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Başak Burcu Eke albızları, kötücülleri ve onlarla gayret etmek için hangi ritüellerin kullanıldığını anlattı.
‘KÖTÜ VE KÖTÜCÜL ORTASINDA FARK VAR’
Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Türk kültüründe üst, orta ve alt formunda üç dünya vardır. Üst dünya, kutlu olan ve yaratıcının katı gökyüzüdür. Orta dünya, beşerler ve öbür canlıların ömür alanıdır. Alt dünyada yani yer altında ise baş makus Erlik Han yaşamaktadır” dedi.
Doç. Dr. Eke, Türk kültüründe makûs ile kötücülün farklı olduğunu vurguladı. Kötücülün ortasında uyguna dair zerre his ya da fikir taşımadığını ve kötücül ile uzlaşmanın mümkün olmadığını söyleyen Doç. Dr. Eke, Erlik Han’ın kötücüllerin yönetiminden sorumlu olduğunu ve Türk mitolojisinde üç dünyanın birbirinden kesin sonlarla ayrılmadığını, hatta sarmal ağ halinde birbiriyle irtibatlı olduğunu söylemiş oldu.
Tarih boyunca, yer altındaki kötücüller kendi dünyalarıyla sonlu bir ömür alanına sahip değildiler. Sık sık yer yüzüne çıkarak orta dünyada yaşayanlara kötülük yaptıkları, ötürüsıyla ‘kötücüllerin’ yeryüzünde muhakkak başlı hastalıklara ve zahmetlere sebep oldukları düşünüldü.
‘TÜRKLER KÖTÜCÜL OLANLA UĞRAŞ ETTİ’
Tarihte kötücüllere karşı niye Türklerin çekimser kaldığı sorusuna Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Türklerin korkusunu denetim edebilme gücünün en aza indiği an yer altından gelen kötücüller ile karşı karşıya kaldığı andır. Öte dünya ile irtibat şayet kutsal olan gök ile ilgili ise bu korkulan bir durum değildir. O yüzden atalar diyarına göçen vefat etmiş birini hayalinizde görmek Batı kültüründeki üzere hortlak görmek halinde değil, kutsanmışla yani bir tıp ayrıcalık üzere algılanmıştır. Lakin öte dünya olarak yerin altından gelen bir kötücüle denk gelindiyse o bir ayrıcalık değil, kötülük olarak kabul edilmiştir” cevabını verdi.
‘KÖTÜCÜL, İNSANLARIN ZAYIF ANINI KOLLAR’
Pekala, kötücül ruhlar insanları ne vakit ve ne biçimde tesirler? Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Kötücül, insanların aklen, fiziken ve ruhen en zayıf düştükleri anları kollar. Enteresandır kötücül ile müsabaka korkulan bir durum olmakla bir arada çabaya de devam edilmiştir. Ne berbata ne kötücül olana boyun eğmek üzere bir durum kelam konusu olmamıştır” tabirlerini kullandı.
Ersogot Destanı’nın bu duruma bir örnek olduğunu söyleyen Doç. Dr. Eke, “Ersogot yeryüzünde kendisinin tek olduğunu lakin her canlının bir eşi olduğunu görmüş, kutsal ağaca giderek durumundan şikayetçi olmuş ve eşini bulacağı muştusunu alarak macerasına başlamıştır. Değer verdiği eşinin yer altındaki kötücül ruhlar tarafınca kaçırılması ve eşini kurtarmak için efor sarf etmesi temel husustur. Kötücül ruhlardan birisi tarafınca bedeninin yarısı yenmesine karşın çabasına devam etmesi epey değerli. Türk destanları şuur dışına yönelik eğitimin başarılı örnekleridir. Çaba ettiğiniz kötücül bile olsa ve endişeniz en üst düzeye çıksa da asla vazgeçmeyip asla pes edilmemeli” dedi.
‘ALBIZLAR GÖTÜRSÜN SENİ!’ ONLAR HER YERDELER
Albızların ortaya çıkışları ise pek enteresan. İnanışa nazaran Erlik Han, çekicini örsüne vuruşuyla albızları ortaya çıkıyor. Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Bu da onları ateş ve ocak inanışına bağlıyor. Türk kültüründe her ne kadar ateş ve ocak kutsal sayılsa da kut ile alakasını gerçek kuranlar olabildiği üzere kut (Tanrı tarafınca verilen güç) ile ortasını bozanların da olduğuna inanılmıştır. Albızlar kötücüllükleri niçiniyle kut haricinde kalmışlardır. İnsanları korkutmak, insan ve hayvanları kaçırıp köle olarak alt dünyaya götürmekle sorumludurlar” ayrıntısını verdi.
“Albızlar götürsün seni” formundaki tabirin bile çıkışının bu nokta olduğu biliniyor. Albızların en büyük bakılırsavlerinin insanları ve hayvanları hasta etmek olduğunu söyleyen Doç. Dr. Eke, “Albız inanışı Türk kültüründeki ortak inanışlarından biridir. Akdeniz’den Çin Denizi’ne, Kuzey Denizi’nden, Hint Okyanusu’na kadar uzanan bölge ortasında nerede Türk var ise orada albız ile alakalı bir ize rastlanır” vurgusunu yaptı. Albızların her yerde, her coğrafyada olduğunu vurgulayan Eke, Yakutlarda Abası, Tuvalarda Albıs, Uygurlarda Alvasti, Özbeklerde Olbosti, Kazan, Tatar ve Başkurtlarda Biçura olarak anıldığını ve hangi isimle anılırsa anılsın albızın kötücül bir ruh olduğunu söylemiş oldu.
DOĞUM YAPMIŞ BAYANLARA ‘MUSALLAT’ OLUYOR
Halk içinde bilhassa doğum yapmış bayanların lohusalık sürecinde musallat olan albastının aslında albızların bir tipi olduğunu biliniyor. Albastıların farkının, albızları korkutmak ile hastalık yaymak özelliğini yeni doğum yapmış bayanlara ve bebeklere karşı kullanımı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Eke, albastının lohusa bayanların nefesini kesip, ciğerlerini çıkartıp götürdüğü ve çocuklarını bu ciğerlerle beslediğinin düşünüldüğünü söylemiş oldu.
Lohusa bir hanımın sayıklamasının, yemeden içmeden kesilmesinin, nefesinin daralmasının, her şeyi anlayıp konuşamamasının ‘albasması’ olarak yorumlandığını söyleyen Doç. Dr. Eke, albastıların bayan cinsiyetinde kabul edildiğini ve bu niçinle de süreç içerisinde Anadolu’da ‘alkarısı’ ismini da aldığını söz etti.
‘ALBASTI CİNSİYETSİZDİR, GÖREN KİŞİ ONU HAYRA YORMAZ’
Bilhassa Anadolu’da berbat ruhların cinsiyetinin bayan figürleri üzerinden verilmesinin niçini ne? Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Aslında birinci kabullerde albastıların cinsiyetleri üzerine kesin bir tanımlama yok. Albastılar öbür albızlar üzere berbat görünümlüdür. Anlatılara göre kocaman başları ve ayakları vardır. İri gözlü, dağınık saçlı, yağlı ve kıllı bedenli, buruşuk derilidir. özetlemek gerekirsesı nazarann kişinin hayra yormayacağı tüm özelliklere sahiptir” dedi.
“zaman içinde albastı bayan olarak kabul edilir hâle gelmiştir. Bu değişimin sebepleri ilgili araştırmacıların farklı görüşleri var” diyen Doç. Dr. Eke, kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Hristiyanlık ve Musevilikte bayanın kötücül ile ilişkilendirilmesinin tesiri olduğu düşünülüyor. Türk kültüründe hislerin cinsiyete bağlı bir tanımlaması yoktur. Birinin cesaretli olması için bayan ya da erkek olması gerekmez. Benzeri biçimde makûs olması için de bayan ya da erkek olma kaidesi yoktur. Makus berbattır, uygun yeterlidir. O yüzden Türk mitolojisinde cinsiyet merkezli bir ayrım yapamıyoruz. Kötücül bayanlar da vardır erkekler de. İşin biraz latifesini yaparak Türk kültüründe baş kötücül Erlik Han’ın erkek, en hayli yardımına başvurulan düzgün ruh Umay’ın ise bayan olduğunu da söyleyelim.”
‘POSTPARTUM SENDROMU İLE İLİŞKİLİ’
Günümüzde albasmasından korunmak için birtakım ritüellerin gerçekleştirildiği biliniyor. Bunların başında da doğum daha sonrası hem anneyi birebir vakitte bebeği korumak için yapılanlar geliyor. örneğin yeni doğum yapmış annenin albastının berbatlığına maruz kalmaması ismine yalnız bırakılmaması da bunlardan biri. Pekala bu, aslında lohusalık devrinde annelerin yaşadığı postpartum (doğum daha sonrası) sendromu ile benzerlik taşıyor mu?
Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Postpartum sendromu yani lohusa depresyonu ile bağlantılı olduğunu düşünüyorum. Anne ve bebeğin kırk gün kırk gece dışarı çıkarılmamasını niçinlerinden biri de bu bence. Yeni doğum yapmış bayanlarda görülen fizikî, duygusal, davranışsal değişimler ciddiye alınmış. Albastının erkeklerden korktuğundan hareketle adamların eşleri başında beklemesi halinde bir ritüel de bulunuyor” dedi.
“Bu ritüeller temelinde eşlerin güç vakit içinderında birbirine eşlik etmesi ismine epeyce güzel bir örnek” diyen Doç. Dr. Eke, “Bazı yerlerde anne ve bebeğin bulunduğu yere erkek kıyafeti serilir. Albastının kırmızı renkten çekindiğine inanılmış. O yüzden de lohusaların ve bebeğin yatağına kırmızı bez bağlanmış, kırmızı renk lohusa şerbeti ikram edilmiştir. Ayrıyeten ürktükleri niyetiyle tahtaya ya da eşyalara vurularak ses çıkartılmıştır. Demirin de esirgeyici olduğu düşünülmüş makas ya da bıçak yatak başına konulmuştur” diye konuştu.
‘TOPLUMSAL HAFIZA İLE AKTARILIYOR’
niye günümüzde bile hâlâ devam eden, hafızamızın derinliklerinde gizli kalan ‘albız’ endişemizden kopamıyoruz? Doç. Dr. Başak Burcu Eke, bunu şu biçimde yanıtlandırdı:
“niçinler ve sonuçlar bileşkesi ortasında benim yanıtım, toplumsal hafıza formunda olur. Bizim toplumsal hafızamızın beslendiği ana kaynak tarihimiz ve tarihimizden aldığımız öz itimatla yaşadığımız dünyanın berbatları ile ne olursa olsun baş edebileceğimiz formunda bir inancımız var. Bunu yalnızca kazandığımız zaferler biçiminde yorumlamıyorum. Hatta tam bilakis atlattığımız büyük zorlukların daha hayli öz itimat sağladığını düşünüyorum. Lakin kötücüller dünyası bilmediğimiz bir dünya. Oradan gelecek olan kötülüklere karşı ne yapacağımıza dair hissettiğimiz birinci his dehşet, akabinde gelen his ise çaresizlik. Biz bu iki histen hoşlanan bir kültür değiliz. daha sonrasında tahminen etaplı olarak o endişemizi denetim ediyoruz ancak süreç bizi o denli rahatsız ediyor ki tekrar yaşamamak ismine önlem alıyoruz. Önlem konusunda yaşadığımız dünyadan daha hayli kötücüller dünyasına odaklanmamız bundan sanırım.”
Tütsü yakmak, kurşun dökmek, nazar boncuğu taşımak, gelinlerin beline kırmızı kurdele bağlamak, meskeni sirkeyle temizlemek, dua okuyarak meskenden çıkmak, besmeleyle arabayı çalıştırmak, Ayet’el Kûrsi’yi konutumuza asmak halinde uzayıp giden hareketleri makus ruhlardan arındırmak için kullandığımızı söyleyen Doç. Dr. Eke, albızları vaktin yeni kötücülleri ile kıyaslarsak yanlarında naif kalacağını düşünüyor. Doç. Dr. Başak Burcu Eke kelamlarını, “Her ne kadar kültürlerin kendilerine ilişkin kodlarını yerle bir etmeye yeminli bir çağda yaşıyorsak da bizim üzere geçmişi kuvvetli kültürler bir biçimde devamlılıklarını sağlayacak. Toplumsal hafızamız bizi yanıltmayacak. Ne kadar korksak ve hatta kimi bazı çaresiz hissetsek de gayrete devam etmemiz gerektiğini hatırlayacağız” diyerek noktaladı.
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Türk kültüründe var olan ‘kötü ruh’ kavramı ‘albasması’ olarak isimlendiriliyor. Bu makus ruhlardan korunmak için kullanılan tekniklerden biri de al yani kırmızı renk. Lohusaların ve yeni doğan bebeklerin yastıklarına, üzerine al renkte kurdele bağlamak, anneyi ve bebeği görmeye gelenlere al renkte lohusa şerbeti ikram etmek üzere hareketler de ‘albastı’ ile ilgili. Adnan Menderes Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Başak Burcu Eke albızları, kötücülleri ve onlarla gayret etmek için hangi ritüellerin kullanıldığını anlattı.
‘KÖTÜ VE KÖTÜCÜL ORTASINDA FARK VAR’
Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Türk kültüründe üst, orta ve alt formunda üç dünya vardır. Üst dünya, kutlu olan ve yaratıcının katı gökyüzüdür. Orta dünya, beşerler ve öbür canlıların ömür alanıdır. Alt dünyada yani yer altında ise baş makus Erlik Han yaşamaktadır” dedi.
Doç. Dr. Eke, Türk kültüründe makûs ile kötücülün farklı olduğunu vurguladı. Kötücülün ortasında uyguna dair zerre his ya da fikir taşımadığını ve kötücül ile uzlaşmanın mümkün olmadığını söyleyen Doç. Dr. Eke, Erlik Han’ın kötücüllerin yönetiminden sorumlu olduğunu ve Türk mitolojisinde üç dünyanın birbirinden kesin sonlarla ayrılmadığını, hatta sarmal ağ halinde birbiriyle irtibatlı olduğunu söylemiş oldu.
Tarih boyunca, yer altındaki kötücüller kendi dünyalarıyla sonlu bir ömür alanına sahip değildiler. Sık sık yer yüzüne çıkarak orta dünyada yaşayanlara kötülük yaptıkları, ötürüsıyla ‘kötücüllerin’ yeryüzünde muhakkak başlı hastalıklara ve zahmetlere sebep oldukları düşünüldü.
‘TÜRKLER KÖTÜCÜL OLANLA UĞRAŞ ETTİ’
Tarihte kötücüllere karşı niye Türklerin çekimser kaldığı sorusuna Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Türklerin korkusunu denetim edebilme gücünün en aza indiği an yer altından gelen kötücüller ile karşı karşıya kaldığı andır. Öte dünya ile irtibat şayet kutsal olan gök ile ilgili ise bu korkulan bir durum değildir. O yüzden atalar diyarına göçen vefat etmiş birini hayalinizde görmek Batı kültüründeki üzere hortlak görmek halinde değil, kutsanmışla yani bir tıp ayrıcalık üzere algılanmıştır. Lakin öte dünya olarak yerin altından gelen bir kötücüle denk gelindiyse o bir ayrıcalık değil, kötülük olarak kabul edilmiştir” cevabını verdi.
‘KÖTÜCÜL, İNSANLARIN ZAYIF ANINI KOLLAR’
Pekala, kötücül ruhlar insanları ne vakit ve ne biçimde tesirler? Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Kötücül, insanların aklen, fiziken ve ruhen en zayıf düştükleri anları kollar. Enteresandır kötücül ile müsabaka korkulan bir durum olmakla bir arada çabaya de devam edilmiştir. Ne berbata ne kötücül olana boyun eğmek üzere bir durum kelam konusu olmamıştır” tabirlerini kullandı.
Ersogot Destanı’nın bu duruma bir örnek olduğunu söyleyen Doç. Dr. Eke, “Ersogot yeryüzünde kendisinin tek olduğunu lakin her canlının bir eşi olduğunu görmüş, kutsal ağaca giderek durumundan şikayetçi olmuş ve eşini bulacağı muştusunu alarak macerasına başlamıştır. Değer verdiği eşinin yer altındaki kötücül ruhlar tarafınca kaçırılması ve eşini kurtarmak için efor sarf etmesi temel husustur. Kötücül ruhlardan birisi tarafınca bedeninin yarısı yenmesine karşın çabasına devam etmesi epey değerli. Türk destanları şuur dışına yönelik eğitimin başarılı örnekleridir. Çaba ettiğiniz kötücül bile olsa ve endişeniz en üst düzeye çıksa da asla vazgeçmeyip asla pes edilmemeli” dedi.
‘ALBIZLAR GÖTÜRSÜN SENİ!’ ONLAR HER YERDELER
Albızların ortaya çıkışları ise pek enteresan. İnanışa nazaran Erlik Han, çekicini örsüne vuruşuyla albızları ortaya çıkıyor. Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Bu da onları ateş ve ocak inanışına bağlıyor. Türk kültüründe her ne kadar ateş ve ocak kutsal sayılsa da kut ile alakasını gerçek kuranlar olabildiği üzere kut (Tanrı tarafınca verilen güç) ile ortasını bozanların da olduğuna inanılmıştır. Albızlar kötücüllükleri niçiniyle kut haricinde kalmışlardır. İnsanları korkutmak, insan ve hayvanları kaçırıp köle olarak alt dünyaya götürmekle sorumludurlar” ayrıntısını verdi.
“Albızlar götürsün seni” formundaki tabirin bile çıkışının bu nokta olduğu biliniyor. Albızların en büyük bakılırsavlerinin insanları ve hayvanları hasta etmek olduğunu söyleyen Doç. Dr. Eke, “Albız inanışı Türk kültüründeki ortak inanışlarından biridir. Akdeniz’den Çin Denizi’ne, Kuzey Denizi’nden, Hint Okyanusu’na kadar uzanan bölge ortasında nerede Türk var ise orada albız ile alakalı bir ize rastlanır” vurgusunu yaptı. Albızların her yerde, her coğrafyada olduğunu vurgulayan Eke, Yakutlarda Abası, Tuvalarda Albıs, Uygurlarda Alvasti, Özbeklerde Olbosti, Kazan, Tatar ve Başkurtlarda Biçura olarak anıldığını ve hangi isimle anılırsa anılsın albızın kötücül bir ruh olduğunu söylemiş oldu.
DOĞUM YAPMIŞ BAYANLARA ‘MUSALLAT’ OLUYOR
Halk içinde bilhassa doğum yapmış bayanların lohusalık sürecinde musallat olan albastının aslında albızların bir tipi olduğunu biliniyor. Albastıların farkının, albızları korkutmak ile hastalık yaymak özelliğini yeni doğum yapmış bayanlara ve bebeklere karşı kullanımı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Eke, albastının lohusa bayanların nefesini kesip, ciğerlerini çıkartıp götürdüğü ve çocuklarını bu ciğerlerle beslediğinin düşünüldüğünü söylemiş oldu.
Lohusa bir hanımın sayıklamasının, yemeden içmeden kesilmesinin, nefesinin daralmasının, her şeyi anlayıp konuşamamasının ‘albasması’ olarak yorumlandığını söyleyen Doç. Dr. Eke, albastıların bayan cinsiyetinde kabul edildiğini ve bu niçinle de süreç içerisinde Anadolu’da ‘alkarısı’ ismini da aldığını söz etti.
‘ALBASTI CİNSİYETSİZDİR, GÖREN KİŞİ ONU HAYRA YORMAZ’
Bilhassa Anadolu’da berbat ruhların cinsiyetinin bayan figürleri üzerinden verilmesinin niçini ne? Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Aslında birinci kabullerde albastıların cinsiyetleri üzerine kesin bir tanımlama yok. Albastılar öbür albızlar üzere berbat görünümlüdür. Anlatılara göre kocaman başları ve ayakları vardır. İri gözlü, dağınık saçlı, yağlı ve kıllı bedenli, buruşuk derilidir. özetlemek gerekirsesı nazarann kişinin hayra yormayacağı tüm özelliklere sahiptir” dedi.
“zaman içinde albastı bayan olarak kabul edilir hâle gelmiştir. Bu değişimin sebepleri ilgili araştırmacıların farklı görüşleri var” diyen Doç. Dr. Eke, kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Hristiyanlık ve Musevilikte bayanın kötücül ile ilişkilendirilmesinin tesiri olduğu düşünülüyor. Türk kültüründe hislerin cinsiyete bağlı bir tanımlaması yoktur. Birinin cesaretli olması için bayan ya da erkek olması gerekmez. Benzeri biçimde makûs olması için de bayan ya da erkek olma kaidesi yoktur. Makus berbattır, uygun yeterlidir. O yüzden Türk mitolojisinde cinsiyet merkezli bir ayrım yapamıyoruz. Kötücül bayanlar da vardır erkekler de. İşin biraz latifesini yaparak Türk kültüründe baş kötücül Erlik Han’ın erkek, en hayli yardımına başvurulan düzgün ruh Umay’ın ise bayan olduğunu da söyleyelim.”
‘POSTPARTUM SENDROMU İLE İLİŞKİLİ’
Günümüzde albasmasından korunmak için birtakım ritüellerin gerçekleştirildiği biliniyor. Bunların başında da doğum daha sonrası hem anneyi birebir vakitte bebeği korumak için yapılanlar geliyor. örneğin yeni doğum yapmış annenin albastının berbatlığına maruz kalmaması ismine yalnız bırakılmaması da bunlardan biri. Pekala bu, aslında lohusalık devrinde annelerin yaşadığı postpartum (doğum daha sonrası) sendromu ile benzerlik taşıyor mu?
Doç. Dr. Başak Burcu Eke, “Postpartum sendromu yani lohusa depresyonu ile bağlantılı olduğunu düşünüyorum. Anne ve bebeğin kırk gün kırk gece dışarı çıkarılmamasını niçinlerinden biri de bu bence. Yeni doğum yapmış bayanlarda görülen fizikî, duygusal, davranışsal değişimler ciddiye alınmış. Albastının erkeklerden korktuğundan hareketle adamların eşleri başında beklemesi halinde bir ritüel de bulunuyor” dedi.
“Bu ritüeller temelinde eşlerin güç vakit içinderında birbirine eşlik etmesi ismine epeyce güzel bir örnek” diyen Doç. Dr. Eke, “Bazı yerlerde anne ve bebeğin bulunduğu yere erkek kıyafeti serilir. Albastının kırmızı renkten çekindiğine inanılmış. O yüzden de lohusaların ve bebeğin yatağına kırmızı bez bağlanmış, kırmızı renk lohusa şerbeti ikram edilmiştir. Ayrıyeten ürktükleri niyetiyle tahtaya ya da eşyalara vurularak ses çıkartılmıştır. Demirin de esirgeyici olduğu düşünülmüş makas ya da bıçak yatak başına konulmuştur” diye konuştu.
‘TOPLUMSAL HAFIZA İLE AKTARILIYOR’
niye günümüzde bile hâlâ devam eden, hafızamızın derinliklerinde gizli kalan ‘albız’ endişemizden kopamıyoruz? Doç. Dr. Başak Burcu Eke, bunu şu biçimde yanıtlandırdı:
“niçinler ve sonuçlar bileşkesi ortasında benim yanıtım, toplumsal hafıza formunda olur. Bizim toplumsal hafızamızın beslendiği ana kaynak tarihimiz ve tarihimizden aldığımız öz itimatla yaşadığımız dünyanın berbatları ile ne olursa olsun baş edebileceğimiz formunda bir inancımız var. Bunu yalnızca kazandığımız zaferler biçiminde yorumlamıyorum. Hatta tam bilakis atlattığımız büyük zorlukların daha hayli öz itimat sağladığını düşünüyorum. Lakin kötücüller dünyası bilmediğimiz bir dünya. Oradan gelecek olan kötülüklere karşı ne yapacağımıza dair hissettiğimiz birinci his dehşet, akabinde gelen his ise çaresizlik. Biz bu iki histen hoşlanan bir kültür değiliz. daha sonrasında tahminen etaplı olarak o endişemizi denetim ediyoruz ancak süreç bizi o denli rahatsız ediyor ki tekrar yaşamamak ismine önlem alıyoruz. Önlem konusunda yaşadığımız dünyadan daha hayli kötücüller dünyasına odaklanmamız bundan sanırım.”
Tütsü yakmak, kurşun dökmek, nazar boncuğu taşımak, gelinlerin beline kırmızı kurdele bağlamak, meskeni sirkeyle temizlemek, dua okuyarak meskenden çıkmak, besmeleyle arabayı çalıştırmak, Ayet’el Kûrsi’yi konutumuza asmak halinde uzayıp giden hareketleri makus ruhlardan arındırmak için kullandığımızı söyleyen Doç. Dr. Eke, albızları vaktin yeni kötücülleri ile kıyaslarsak yanlarında naif kalacağını düşünüyor. Doç. Dr. Başak Burcu Eke kelamlarını, “Her ne kadar kültürlerin kendilerine ilişkin kodlarını yerle bir etmeye yeminli bir çağda yaşıyorsak da bizim üzere geçmişi kuvvetli kültürler bir biçimde devamlılıklarını sağlayacak. Toplumsal hafızamız bizi yanıltmayacak. Ne kadar korksak ve hatta kimi bazı çaresiz hissetsek de gayrete devam etmemiz gerektiğini hatırlayacağız” diyerek noktaladı.