Türkiye ve dünyada gündemden düşmeyen yüksek besin meblağları İstanbul’da düzenlenen “Gıda, Fiyatlar, Marketler… Doğrusu Ne?” başlıklı panelde masaya yatırıldı.
Besin Perakendecileri Derneği (GPD) tarafınca düzenlenen 7. Ortak Gelişim Kongresi kapsamında gerçekleşen panel, Güzem Yılmaz Ertem’in moderatörlüğünde Konda Araştırma Genel Müdürü Bekir Ağırdır, Gazeteci Muharrir Ali Ekber Yıldırım, Ekonomist Prof. Dr. Emre Alkin ve İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Torlak’ın iştirakiyle gerçekleştirildi.
Panelde yüksek besin fiyatlarıyla uğraşın popülist telaffuzlarla değil, kamu, özel kesim ve üreticilerin de ortalarında bulunduğu dalın tüm aktörlerinin iştirakiyle alınacak ortak kararlarla mümkün olabileceği vurgulandı. Uzmanlar, tarımda ithalata dayalı siyasetlerin yerini üretime dayalı siyasetlerin alması gerektiğine dikkat çekti.
“Ortak bir hayal inşa edilmeli”
Konda Araştırma Şirketi’nin yaptığı ‘Tüketici Gözüyle Perakende’ araştırmasının neticelerina değinen Konda Araştırma Genel Müdürü Bekir Ağırdır, ankete katılanların yüzde 79’unun zincir marketlerin bakkala bakılırsa daha ucuz olduğunu düşündüğünü söz etti. Ağırdır, “Toplumun büyük çoğunluğu bakkalların mahallenin kültürel dokusunun bir kesimi olduğunu düşünmekle birlikte, Türkiye genelinde her 4 bireyden 3’ü bakkalların çağdaş formüller kullanarak kendilerine olan talebi arttırabileceğini düşünüyor.” dedi.
‘Yaşadığınız yerde bir zincir marketin yeni bir şube açmasının yasal düzenlemeyle durdurulmasını nasıl karşılarsınız?’ sorusuna araştırmaya katılanların yüzde 64’ünün ‘olumsuz’ karşılığını verdiğini tabir eden Ağırdır, “Araştırmaya katılan her 4 bireyden 3’ü (yüzde 79) zincir marketlerin istihdamda kıymetli olduğunu düşünüyor. Toplumun 10’da 8’i zincir marketlerin ülke iktisadına daha fazlaca katkı sağladığını lisana getiriyor.” dedi.
Türkiye’de temel sıkıntının zincir marketler sorunu olmadığını belirten Ağırdır şunları söylemiş oldu: “Şehirleşme büyürken yeni bir dünyadan bahsediyoruz, lakin gelir dağılımı maalesef istikrarsızlaşıyor. Gelir dağılımı ve adaletsizlik kalıcılaşıyor. Karar vericilerin yeni baştan bu sıkıntıları düşünmesi lazım. Bunun için memleketin faydasına topyekün kararlar alınması gerekiyor. Tahlil için hepimizin taşın altına elimizi koymamız, memleketin geleceği için yeni bir hayali inşa etmemiz gerekiyor.”
“Tarım siyaseti heyeti şart”
İspanya ve Yunanistan üzere bir tarım ülkesi olan Türkiye’de son senelerda yaşanan yüksek fiyat sıkıntısının tek bir niçine dayandırılamayacağını kaydeden Gazeteci Müellif Ali Ekber Yıldırım: “Girdi maliyetlerindeki artış, ziraî siyasetler, ithalat ve ihracatta uygulanan siyasetler, iklim değişiklikleri, çiftçinin tercihi, tüketicinin tercihi, döviz kurundaki tırmanış, lojistik maliyetlerinin yükselmesi, finansmana erişimin güçleşmesi dahil Türkiye besin ve tarım kesiminin birfazlaca sorunu var. Bu süreçte ‘marketler tek başına fiyatı artırıyor’ demek büyük haksızlık olur. Yapılması gereken şey ithalata dayalı bir tarım siyaseti yerine üretim odaklı bir tarım siyaseti benimsemektir. Ayrıyeten kesimi düzenleyen maddeleri çıkarmakla kalmayıp bunların uygulanmasını da sağlamak kıymetli. Tüm bunların yanı sıra bir Tarım Siyaseti Konseyi oluşturmak şart” dedi.
“Çekirdek enflasyon mamüllerinde vergileri indirmek gerekiyor”
Türkiye besin endeksinin dünya besin endeksinden çok daha süratli yükseldiğini anlatan Ekonomist Prof. Dr. Emre Alkin, “Tarım emtiasında durum vahim. Bizim kullandığımız mal ve hizmetlerde fazlaca önemli bir yükseliş var. Bunları koyduğumuz ambalaj ve hammaddelerde de önemli bir yükseliş var. Navlun fiyatları deseniz almış başını gidiyor. Artık 500 dolarlara eser taşıtmak hayal. Yani besindeki fiyat artışlarının biroldukca sebebi var. Lakin biz sebeplerden çok sonuçlara baktığımız için sorunun tahlilini bulamıyoruz” dedi. Fiyat artışlarına yönelik tahlil tekliflerini de sıralayan Alkin, şunları kaydetti: “Çekirdek enflasyona tabi eserlerdeki malların vergilerini indirmek gerekiyor. Besinle ilgili sıkıntıyı epeyce güzel tahlil etmeliyiz. Öncelikle sıkıntıyı çözmekle ilgili iradeyi ortaya koymamız gerekiyor. Bu irade ortaya temalır ve her kısmın iştirakiyle ortak bir yol haritası oluşturulursa ufak aksilikler olsa da o sıkıntı çözülür.” tabirlerini kullandı.
“Yüzde 15 ile kesim meblağlarına taraf verilemez”
Besin perakende kesimine yönelik Rekabet Hukukuna ait değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Torlak, uyumlu hareketin teorik olarak tüm bölümlerde olabileceğini, zincir marketlerin mevcut pazar hisseleri ve pandemi ortamında girdi maliyetleri kaynaklı fiyat artışlarının olduğu bu durumda, bu biçimde değerlendirilemeyeceğini düşündüğünü tabir etti.
Türkiye’de yaş meyve zerzevat fiyatlarındaki artıştan sorumlu tutulan zincir marketlerin toplam zerzevat meyve satışının yalnızca yüzde 15’ini yaptığına dikkat çeken Torlak paneldeki konuşmasında şu mevzulara değindi: “Gıda enflasyonunun öne çıkarılan öğesi yaş meyve zerzevatın yüzde 85’i bu zincir marketlerin haricinde satılıyor. ötürüsıyla sebze-meyvedeki fiyat artışını organize perakendecilerin yaptığını söylemek haksızlık olur. Biz bir hayli eserin ambalajını ve hammaddesini ithal ediyoruz. Bu niçinle kurdaki artış ve girdi maliyetlerindeki artış eserlere artırım olarak yansıyor. ÜFE-TÜFE içinde 2 kat fark var. Bu fark bir yerlerde absorve ediliyor demektir. Tarım Kredi Kooperatifleri 1000 civarında market açacağını deklare etti. Ben bu sonucun akabinde küçük esnafın ve temsilcilerinin ‘Biz aslına bakarsan rekabeti bozan şeylerle uğraşıyoruz. Siz kamu olarak bu mağazaları açarak haksız rekabet yaratmıyor musunuz?’ diye bir çıkış yapmasını beklerdim. Ancak kimseden bu biçimde bir reaksiyon gelmedi.”
Besin Perakendecileri Derneği (GPD) tarafınca düzenlenen 7. Ortak Gelişim Kongresi kapsamında gerçekleşen panel, Güzem Yılmaz Ertem’in moderatörlüğünde Konda Araştırma Genel Müdürü Bekir Ağırdır, Gazeteci Muharrir Ali Ekber Yıldırım, Ekonomist Prof. Dr. Emre Alkin ve İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Torlak’ın iştirakiyle gerçekleştirildi.
Panelde yüksek besin fiyatlarıyla uğraşın popülist telaffuzlarla değil, kamu, özel kesim ve üreticilerin de ortalarında bulunduğu dalın tüm aktörlerinin iştirakiyle alınacak ortak kararlarla mümkün olabileceği vurgulandı. Uzmanlar, tarımda ithalata dayalı siyasetlerin yerini üretime dayalı siyasetlerin alması gerektiğine dikkat çekti.
“Ortak bir hayal inşa edilmeli”
Konda Araştırma Şirketi’nin yaptığı ‘Tüketici Gözüyle Perakende’ araştırmasının neticelerina değinen Konda Araştırma Genel Müdürü Bekir Ağırdır, ankete katılanların yüzde 79’unun zincir marketlerin bakkala bakılırsa daha ucuz olduğunu düşündüğünü söz etti. Ağırdır, “Toplumun büyük çoğunluğu bakkalların mahallenin kültürel dokusunun bir kesimi olduğunu düşünmekle birlikte, Türkiye genelinde her 4 bireyden 3’ü bakkalların çağdaş formüller kullanarak kendilerine olan talebi arttırabileceğini düşünüyor.” dedi.
‘Yaşadığınız yerde bir zincir marketin yeni bir şube açmasının yasal düzenlemeyle durdurulmasını nasıl karşılarsınız?’ sorusuna araştırmaya katılanların yüzde 64’ünün ‘olumsuz’ karşılığını verdiğini tabir eden Ağırdır, “Araştırmaya katılan her 4 bireyden 3’ü (yüzde 79) zincir marketlerin istihdamda kıymetli olduğunu düşünüyor. Toplumun 10’da 8’i zincir marketlerin ülke iktisadına daha fazlaca katkı sağladığını lisana getiriyor.” dedi.
Türkiye’de temel sıkıntının zincir marketler sorunu olmadığını belirten Ağırdır şunları söylemiş oldu: “Şehirleşme büyürken yeni bir dünyadan bahsediyoruz, lakin gelir dağılımı maalesef istikrarsızlaşıyor. Gelir dağılımı ve adaletsizlik kalıcılaşıyor. Karar vericilerin yeni baştan bu sıkıntıları düşünmesi lazım. Bunun için memleketin faydasına topyekün kararlar alınması gerekiyor. Tahlil için hepimizin taşın altına elimizi koymamız, memleketin geleceği için yeni bir hayali inşa etmemiz gerekiyor.”
“Tarım siyaseti heyeti şart”
İspanya ve Yunanistan üzere bir tarım ülkesi olan Türkiye’de son senelerda yaşanan yüksek fiyat sıkıntısının tek bir niçine dayandırılamayacağını kaydeden Gazeteci Müellif Ali Ekber Yıldırım: “Girdi maliyetlerindeki artış, ziraî siyasetler, ithalat ve ihracatta uygulanan siyasetler, iklim değişiklikleri, çiftçinin tercihi, tüketicinin tercihi, döviz kurundaki tırmanış, lojistik maliyetlerinin yükselmesi, finansmana erişimin güçleşmesi dahil Türkiye besin ve tarım kesiminin birfazlaca sorunu var. Bu süreçte ‘marketler tek başına fiyatı artırıyor’ demek büyük haksızlık olur. Yapılması gereken şey ithalata dayalı bir tarım siyaseti yerine üretim odaklı bir tarım siyaseti benimsemektir. Ayrıyeten kesimi düzenleyen maddeleri çıkarmakla kalmayıp bunların uygulanmasını da sağlamak kıymetli. Tüm bunların yanı sıra bir Tarım Siyaseti Konseyi oluşturmak şart” dedi.
“Çekirdek enflasyon mamüllerinde vergileri indirmek gerekiyor”
Türkiye besin endeksinin dünya besin endeksinden çok daha süratli yükseldiğini anlatan Ekonomist Prof. Dr. Emre Alkin, “Tarım emtiasında durum vahim. Bizim kullandığımız mal ve hizmetlerde fazlaca önemli bir yükseliş var. Bunları koyduğumuz ambalaj ve hammaddelerde de önemli bir yükseliş var. Navlun fiyatları deseniz almış başını gidiyor. Artık 500 dolarlara eser taşıtmak hayal. Yani besindeki fiyat artışlarının biroldukca sebebi var. Lakin biz sebeplerden çok sonuçlara baktığımız için sorunun tahlilini bulamıyoruz” dedi. Fiyat artışlarına yönelik tahlil tekliflerini de sıralayan Alkin, şunları kaydetti: “Çekirdek enflasyona tabi eserlerdeki malların vergilerini indirmek gerekiyor. Besinle ilgili sıkıntıyı epeyce güzel tahlil etmeliyiz. Öncelikle sıkıntıyı çözmekle ilgili iradeyi ortaya koymamız gerekiyor. Bu irade ortaya temalır ve her kısmın iştirakiyle ortak bir yol haritası oluşturulursa ufak aksilikler olsa da o sıkıntı çözülür.” tabirlerini kullandı.
“Yüzde 15 ile kesim meblağlarına taraf verilemez”
Besin perakende kesimine yönelik Rekabet Hukukuna ait değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Torlak, uyumlu hareketin teorik olarak tüm bölümlerde olabileceğini, zincir marketlerin mevcut pazar hisseleri ve pandemi ortamında girdi maliyetleri kaynaklı fiyat artışlarının olduğu bu durumda, bu biçimde değerlendirilemeyeceğini düşündüğünü tabir etti.
Türkiye’de yaş meyve zerzevat fiyatlarındaki artıştan sorumlu tutulan zincir marketlerin toplam zerzevat meyve satışının yalnızca yüzde 15’ini yaptığına dikkat çeken Torlak paneldeki konuşmasında şu mevzulara değindi: “Gıda enflasyonunun öne çıkarılan öğesi yaş meyve zerzevatın yüzde 85’i bu zincir marketlerin haricinde satılıyor. ötürüsıyla sebze-meyvedeki fiyat artışını organize perakendecilerin yaptığını söylemek haksızlık olur. Biz bir hayli eserin ambalajını ve hammaddesini ithal ediyoruz. Bu niçinle kurdaki artış ve girdi maliyetlerindeki artış eserlere artırım olarak yansıyor. ÜFE-TÜFE içinde 2 kat fark var. Bu fark bir yerlerde absorve ediliyor demektir. Tarım Kredi Kooperatifleri 1000 civarında market açacağını deklare etti. Ben bu sonucun akabinde küçük esnafın ve temsilcilerinin ‘Biz aslına bakarsan rekabeti bozan şeylerle uğraşıyoruz. Siz kamu olarak bu mağazaları açarak haksız rekabet yaratmıyor musunuz?’ diye bir çıkış yapmasını beklerdim. Ancak kimseden bu biçimde bir reaksiyon gelmedi.”