Vahim bir geçmişi var! Yağ yakmak için değil ‘işkence’ aleti olarak üretildi
Derleyen: Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr – Koşu bandı, spor salonu haricinde spor meraklılarının meskeninde de kullandığı kıymetli bir spor aleti. Bilhassa yağ yakmak ya da kalp sıhhatini korumak için tercih edilse de, uzmanlar tarafınca sıhhate ziyanlı olduğuna dair görüşler de yer alıyor. Fakat koşu bandının epeyce eskilere dayanan enteresan ve tüyler ürpertici bir tarihi var.
Koşu bandının icadının arkasındaki karanlık tarih ne? Bugünden hayli farklı bir emel için icat edilen koşu bandını kullanmak ne kadar sağlıklı? Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Hâkim Altan, koşu bandı hakkında gerçek bilinen yanlışları paylaştı.
YAĞ YAKMAK İÇİN DEĞİL, BİR AZAP AYGITI OLARAK TASARLANDI
Koşu bandı, 1918 yılında İngiliz mühendis Sir William Cubitt tarafınca icat edildi. Lakin asıl gayesinin gerisinde fecî bir gerçek yatıyordu. Cezaevinde yatan mahkûmlar için bir azap aleti olarak tasarlanmıştı. Büsbütün ahşaptan imal edilen koşu bandı, günümüzdekinden çok farklıydı. Cubitt, hapishanede yatan mahkûmların fazlaca fazla boş vakit geçirdiklerini görüp, onları meşgul etmek için bu biçimde bir prosedüre başvursa da çabucak sonrasında bu durum bir cezalandırma sistemine dönüştü.
MAHKÛMLAR GÜNDE EN AZ 6 SAAT KOŞUYORLARDI
Birinci koşu bandı kendi etrafında dönen bir cıvataya benziyordu. Aygıtın altındaki tekerlekler döndükçe, mahkûmlar da yürümek zorunda kalıyordu. Daha epeyce merdiven tırmanmaya benzeyen bu alet mahkûmların durduğu an düşüp ölmesine niye oluyordu. Çoklukla bir mahkûm günde en az 6 saatini bu bandın üzerinde geçiriyordu ve bu 14 basamaklı bir merdivene hatta Everest’e tırmanmaya eş kıymetti.
İNGİLİZ MUHARRİR OSCAR WILDE BİLE KULLANDI
İdare, İngiltere’de 50 hapishanede bu aleti kullanmaya devam etti. İngiliz müellif Oscar Wilde da hapishane vakit içinderında bu aletin üzerinde çalıştırıldı. Oscar Wilde, tezlere bakılırsa bu aletin üzerine çıktığında epeyce zorlanıyordu. Birtakım mahkûmların işledikleri ceza oranlarına nazaran günde 10 saat bu aletin üzerinde yürümeleri isteniyordu. Bu durum karşısında halkın izleyip ibret almasına bile müsaade veriliyordu.
CEZA OLARAK KULLANILAN BU FORMÜL İŞE DÖNÜŞTÜ
Devlet, tekerlekler döndükçe mahkûmlar tarafınca üretilen enerjiyi fark edip bu güçten yararlanmak istedi. Onların bu hareketi, buğdayların öğütülmesi yahut su pompalanması üzere gereken tüm enerjiyi sağlıyordu. bu biçimdece bu durum hapishane yetkilileri tarafınca olumlu karşılandı ve faaliyete geçildi. Mahkûmlar bu sayede birebir zamandağirmen taşı çevirme işini bedavaya getiriyorlardı birebir vakitte topluma hitap ediyorlardı. Bilhassa İngiltere’de çöken iktisat daha sonrası büyük bir gelişme olarak görüldü.
YÜZLERCE KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
İngiliz Mühendis Cubitt’in bu icadı, İngiltere’den ABD’ye kadar ulaştı. Artık İngiltere haricinde ABD hapishanelerinde de kullanılıyordu. Lakin bu azabın bedeli fazlaca ağır olmaya başladı. Biroldukça mahkûm, düzgün beslenemediği için ve bedenlerinde meydana gelen sakatlık niçiniyle müthiş bir biçimde hayatını kaybetti. Bunun kararında hapishaneler yönetmeliği bir karar vererek bu azap yolunu durdurdu.
AZAP ALETİNDEN SIHHAT ALANINA…
Koşu bandı 19. yüzyıldaki hapishanelerin makûs şartlarının sembolü olarak anıldı. bu biçimdece 1889’da koşu bandının kullanması yasaklandı. Lakin bu icat yıllar daha sonra epey farklı bir maksatla bir daha karşımıza çıktı. 1911 yılında ABD tarafınca birinci patentini alan koşu bandı, 1952 yılında Dr. Robert Bruce tarafınca geliştirildi. 1970’lere hakikat ise artık insanların istekli olarak kilo vermek yahut formda kalmak için kullandığı sağlıklı hayatın değerli bir modülü haline dönüştü. Buna ek olarak koşu bandının ortaya çıkmasını sağlayan en kıymetli faktör ise ABD’de başlayan koşu ve sağlıklı hayat çılgınlığı oldu. bu biçimdece beşerler koşu bantlarıyla spor yapmanın birinci adımını attılar.
‘KOŞU BANDI ÖNCELİĞİNİZ OLMASIN’
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Hükümran Altan, antreman yaparken koşu bandı yerine doğal çim, toprak saha, yapay çim ya da tartan zemin tercih edilmesi gerektiğini söylüyor. Altan, “Şayet bu tabanlarda idman imkânı yoksa evvela eliptik bisiklet ya da koşu bandı tercih edilebilir” diye konuştu.
‘ŞOKU EMİCİ ÖZELLİĞE SAHİP OLANLARI TERCİH EDİN’
Yürüyüş bantlarında yer alan bilhassa şoku emici özelliğe sahip ve kayma hareketini azaltan platformların eklemlere daha az gerilim binmesini sağladığını belirten Hâkim Altan, bu aygıtların tercih edilmesini önerdi. Son olarak Altan, “Yürüyüş bantlarının kullanmasında başlangıç kademesinde saatte 3-4 km geçilmemeli. Ortalama bir idman de ise saatte 5 km’lik bir idman ülkü olandır. Yürüyüş bantlarında suratı artırmak yerine eğimi 1-3 derece artırmak eklem sıhhati açısından daha uygun bir seçenek olacaktır. bu biçimdece temelinde bir azap aleti olarak tasarlanan bu aygıtı efektif bir biçimde spor hedefli kullanabiliriz” bilgisini paylaştı.
Derleyen: Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr – Koşu bandı, spor salonu haricinde spor meraklılarının meskeninde de kullandığı kıymetli bir spor aleti. Bilhassa yağ yakmak ya da kalp sıhhatini korumak için tercih edilse de, uzmanlar tarafınca sıhhate ziyanlı olduğuna dair görüşler de yer alıyor. Fakat koşu bandının epeyce eskilere dayanan enteresan ve tüyler ürpertici bir tarihi var.
Koşu bandının icadının arkasındaki karanlık tarih ne? Bugünden hayli farklı bir emel için icat edilen koşu bandını kullanmak ne kadar sağlıklı? Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Hâkim Altan, koşu bandı hakkında gerçek bilinen yanlışları paylaştı.
YAĞ YAKMAK İÇİN DEĞİL, BİR AZAP AYGITI OLARAK TASARLANDI
Koşu bandı, 1918 yılında İngiliz mühendis Sir William Cubitt tarafınca icat edildi. Lakin asıl gayesinin gerisinde fecî bir gerçek yatıyordu. Cezaevinde yatan mahkûmlar için bir azap aleti olarak tasarlanmıştı. Büsbütün ahşaptan imal edilen koşu bandı, günümüzdekinden çok farklıydı. Cubitt, hapishanede yatan mahkûmların fazlaca fazla boş vakit geçirdiklerini görüp, onları meşgul etmek için bu biçimde bir prosedüre başvursa da çabucak sonrasında bu durum bir cezalandırma sistemine dönüştü.
MAHKÛMLAR GÜNDE EN AZ 6 SAAT KOŞUYORLARDI
Birinci koşu bandı kendi etrafında dönen bir cıvataya benziyordu. Aygıtın altındaki tekerlekler döndükçe, mahkûmlar da yürümek zorunda kalıyordu. Daha epeyce merdiven tırmanmaya benzeyen bu alet mahkûmların durduğu an düşüp ölmesine niye oluyordu. Çoklukla bir mahkûm günde en az 6 saatini bu bandın üzerinde geçiriyordu ve bu 14 basamaklı bir merdivene hatta Everest’e tırmanmaya eş kıymetti.
İNGİLİZ MUHARRİR OSCAR WILDE BİLE KULLANDI
İdare, İngiltere’de 50 hapishanede bu aleti kullanmaya devam etti. İngiliz müellif Oscar Wilde da hapishane vakit içinderında bu aletin üzerinde çalıştırıldı. Oscar Wilde, tezlere bakılırsa bu aletin üzerine çıktığında epeyce zorlanıyordu. Birtakım mahkûmların işledikleri ceza oranlarına nazaran günde 10 saat bu aletin üzerinde yürümeleri isteniyordu. Bu durum karşısında halkın izleyip ibret almasına bile müsaade veriliyordu.
CEZA OLARAK KULLANILAN BU FORMÜL İŞE DÖNÜŞTÜ
Devlet, tekerlekler döndükçe mahkûmlar tarafınca üretilen enerjiyi fark edip bu güçten yararlanmak istedi. Onların bu hareketi, buğdayların öğütülmesi yahut su pompalanması üzere gereken tüm enerjiyi sağlıyordu. bu biçimdece bu durum hapishane yetkilileri tarafınca olumlu karşılandı ve faaliyete geçildi. Mahkûmlar bu sayede birebir zamandağirmen taşı çevirme işini bedavaya getiriyorlardı birebir vakitte topluma hitap ediyorlardı. Bilhassa İngiltere’de çöken iktisat daha sonrası büyük bir gelişme olarak görüldü.
YÜZLERCE KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
İngiliz Mühendis Cubitt’in bu icadı, İngiltere’den ABD’ye kadar ulaştı. Artık İngiltere haricinde ABD hapishanelerinde de kullanılıyordu. Lakin bu azabın bedeli fazlaca ağır olmaya başladı. Biroldukça mahkûm, düzgün beslenemediği için ve bedenlerinde meydana gelen sakatlık niçiniyle müthiş bir biçimde hayatını kaybetti. Bunun kararında hapishaneler yönetmeliği bir karar vererek bu azap yolunu durdurdu.
AZAP ALETİNDEN SIHHAT ALANINA…
Koşu bandı 19. yüzyıldaki hapishanelerin makûs şartlarının sembolü olarak anıldı. bu biçimdece 1889’da koşu bandının kullanması yasaklandı. Lakin bu icat yıllar daha sonra epey farklı bir maksatla bir daha karşımıza çıktı. 1911 yılında ABD tarafınca birinci patentini alan koşu bandı, 1952 yılında Dr. Robert Bruce tarafınca geliştirildi. 1970’lere hakikat ise artık insanların istekli olarak kilo vermek yahut formda kalmak için kullandığı sağlıklı hayatın değerli bir modülü haline dönüştü. Buna ek olarak koşu bandının ortaya çıkmasını sağlayan en kıymetli faktör ise ABD’de başlayan koşu ve sağlıklı hayat çılgınlığı oldu. bu biçimdece beşerler koşu bantlarıyla spor yapmanın birinci adımını attılar.
‘KOŞU BANDI ÖNCELİĞİNİZ OLMASIN’
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Hükümran Altan, antreman yaparken koşu bandı yerine doğal çim, toprak saha, yapay çim ya da tartan zemin tercih edilmesi gerektiğini söylüyor. Altan, “Şayet bu tabanlarda idman imkânı yoksa evvela eliptik bisiklet ya da koşu bandı tercih edilebilir” diye konuştu.
‘ŞOKU EMİCİ ÖZELLİĞE SAHİP OLANLARI TERCİH EDİN’
Yürüyüş bantlarında yer alan bilhassa şoku emici özelliğe sahip ve kayma hareketini azaltan platformların eklemlere daha az gerilim binmesini sağladığını belirten Hâkim Altan, bu aygıtların tercih edilmesini önerdi. Son olarak Altan, “Yürüyüş bantlarının kullanmasında başlangıç kademesinde saatte 3-4 km geçilmemeli. Ortalama bir idman de ise saatte 5 km’lik bir idman ülkü olandır. Yürüyüş bantlarında suratı artırmak yerine eğimi 1-3 derece artırmak eklem sıhhati açısından daha uygun bir seçenek olacaktır. bu biçimdece temelinde bir azap aleti olarak tasarlanan bu aygıtı efektif bir biçimde spor hedefli kullanabiliriz” bilgisini paylaştı.