Vefatının 6’ncı yıl dönümünde Çetin Altan’ı hürmetle anıyoruz
Bir tılsımı olmalı ömrün. Genç kızların telefon bekleyişlerinde vardır o tılsım. Birbirleriyle fısıl fısıl konuşmalarında:
– Evvel elimi tuttu, daha sonra yavaşça kendisine yanlışsız çekti…
O sırdaşlık. O iki sırdaş içindeki on altı, on yedi yaş konuşmaları… ömrün tılsımı tıp tıp tıp attırır yüreklerini; kahkahaları diğer türlü, saç taramaları diğer türlü; anneyle ortak, babaya söylemiş oldukleri palavra öteki türlüdür.
***
Ya delikanlıların çabucak hemen bir yıllık tiryakiyken, efkârlı içtikleri birinci paket… Bir şey oturmaz içlerinde. Bir kız seviyorlardır. Gerçi kız da seviyordur kendilerini. Lakin… hayatın bir tılsımı vardır o “ama”da… Yüzde yüz kendilerinden geçerek bakarlar sahiden sevdiklerinin yüzlerine… Öylesine bakarlar ki, tekrar hiç o denli bakamayacaklardır.
***
Genç bayanlar daima o tılsımı ararlar, kimseye göstermedikleri bir kor yanar içlerinde. Ve bir defa o tılsım kayboldu mu, ipi kopmuş bayraklara döner bütün günler. Gün pörsür, güneş pörsür, gece pörsür. Buruşuk bir can derdi kaplar da kaplar saatleri…
***
Ya erkekler… Kaybetmeye görsünler o tılsımı. Rakı şişeleri biter de, doldurmaz o tılsımın boş bıraktığı yeri… Kumar bir tılsım dopingidir. Birikmiş ihtiraslarla, çözülmeyen tuhaf bıkkınlıkların kendisini vurmasıdır deste deste kartlara…
***
Bir tarihte Monte Carlo’daydım. Pırlantalar ortasındaki ihtiyar bayanlar, sarkık gerdanlarıyla hayatlarının son tılsımını arıyorlardı yeşil çuhalarda…
Bir tılsımı olmalıdır ömrün, vazgeçilmez bir öfke üzere, zapt edilmeyen bir aşk aranışı üzere, kaptırıp kendini şiirler yazmak üzere, bir kadehi fırlatıp aynalara, gecenin büyüsünde çıldırmak üzere…
***
bu biçimde bir tılsım yoksa… İsteksiz isteksiz oluyorsan tıraşı; bir küf bağlamışsa bütün heyecanlarını; bir şey demiyorsa sana Güney Amerika’nın Gerillosları; bir çıplak bayan bedeni düşünmüyorsan en önemli konferansta ve bir anda çalıştığın yerden istifayı basıp çekip gitmek gelmiyorsa ortasından… Bir kapı önünde tozlu bir paspas bile olamazsın.
***
Bu tılsımın alevlerinde çıkılır doruğuna Everest’in… Bu tılsımda yanar söner kandilleri birinci kere baş başa kalınmış gecelerin. Bu tılsımda koklarsın ayaklarını kucağına aldığın birinci çocuğunun… Bu tılsımda:
“Gel, gidip çekelim be”, vardır.
Bu tılsımda sevdiğin konutun duvarına bir fotoğraf asma vardır.
Bu tılsımda bir bayanın kendi göğüslerini yalnızken seyretmesi, bir erkeğin merdiven çıkan bir genç kızın bacaklarına hafifçeçe bakması vardır…
***
Cenaze merasimlerinde bir ütü geçer bu tılsımın üstünden… Bir sarı, çenesi bağlı, ince beden uzanır tabutun içine… Ve o dostun değil, yaşarken gördüğün kendi ölündür. Biraz da kendi meyyitin peşinden gidersin tanıdık cenazelerinde… Ve çekersin içini:
– Hayat, dersin.
– Sıra yavaş yavaş hepimize gelecek, dersin.
– Daha geçen hafta bizdeydi, dersin…
Hele tabut inerken mezara… Ne de güç gelir oraya inmesi! Hele son kürek topraklar atılırken…
Bir ütü geçer tılsımın üzerinden…
***
Derken daha süratli yaşamanın motorları çalışır birden; elenir pişmanlıklar, toplumun baskıları, ödenmeyen borç, saklı çapkınlığın vicdan azabı, küçülür de küçülür gözlerinde…
bir daha daha kuvvetli başlar yaşamanın tılsımı…
***
Çoraplarını yavaş yavaş çıkaran bir çift beyaz bacak oynaşır gözlerinde.
Sinemada yumruğu en süratli vuran kovboy sen olursun.
Kanunsuz bir grev barikatında birinci kurşun senin alnına çarpar.
daha sonra dans edersin kumsallarda… Deniz gecenin ortasında, gece denizin ortasındadır. Bir şeyler süzülür ve erir kıyılarda…
***
Yaşantının özündedir bu tılsım.
Bir kere kayboldu mu, sahipsiz kalmış yırtık terliklere döner saatler. Bir bilinmeyen kırgınlık dolaşır çevrendeki gözlerde:
– Mıymıntı herif sen de…
***
Sönen tılsımlar diğer tılsımları da söndürmeye dönüktür. Yanan tılsımlar öteki tılsımları da parlatmaya…
Ve bilemedikleri bu hain oyunun içine fikir bayanlar, nasıl da başlarlar şikayet etmeye…
– Ömrümü çürüttün…
– …
– Evvelce bu biçimde miydim ben…
– …
– Öf aman yükün çöküyor üstüme…
Bir kıvrak giriş beklerler kapıdan. Bir el tutuşta şıraklayan bir şehvet kamçısı. Bir içten gelen övgü… Ve ılık ılık çözülürken, nazlanarak gerinmek isterler:
– Hişt olmaz artık…
***
bu biçimde bir tılsımı vardır hayatın. Bu tılsımla çekilir tetiği mavzerlerin. Bu tılsımla çıkılır dağlara. Bu tılsımla, haydi yürüyelim artık dersin, on binlere…
***
Bunları tatmamışsan, ayda hiç değilse üç kez dünyanın anasını bir pula satmamışsan, kızıp vurmuyorsan yumruğunu masaya ve bir zindan parmaklıklarına dokunmuyorsa ellerinin gölgesi ve bir de sevdiğin bir bayanın çıplak omuzlarına… Ulan bu biçimde neden geldin hayata?
Aybaşını düşünüp, bayramda tebrik yazmak için mi? Yoksa benim üzere, bir akşamın karanlığında, bir koltuğa oturup bu tılsımların yandığı ışıklara bakarak, kendi kendine ağlar üzere gülümsemek için mi?
Not: 34 yıl evvel yazılmış bir yazı… ‘Kopuk Kopuk’tan…
12 Mayıs 2003
Bir tılsımı olmalı ömrün. Genç kızların telefon bekleyişlerinde vardır o tılsım. Birbirleriyle fısıl fısıl konuşmalarında:
– Evvel elimi tuttu, daha sonra yavaşça kendisine yanlışsız çekti…
O sırdaşlık. O iki sırdaş içindeki on altı, on yedi yaş konuşmaları… ömrün tılsımı tıp tıp tıp attırır yüreklerini; kahkahaları diğer türlü, saç taramaları diğer türlü; anneyle ortak, babaya söylemiş oldukleri palavra öteki türlüdür.
***
Ya delikanlıların çabucak hemen bir yıllık tiryakiyken, efkârlı içtikleri birinci paket… Bir şey oturmaz içlerinde. Bir kız seviyorlardır. Gerçi kız da seviyordur kendilerini. Lakin… hayatın bir tılsımı vardır o “ama”da… Yüzde yüz kendilerinden geçerek bakarlar sahiden sevdiklerinin yüzlerine… Öylesine bakarlar ki, tekrar hiç o denli bakamayacaklardır.
***
Genç bayanlar daima o tılsımı ararlar, kimseye göstermedikleri bir kor yanar içlerinde. Ve bir defa o tılsım kayboldu mu, ipi kopmuş bayraklara döner bütün günler. Gün pörsür, güneş pörsür, gece pörsür. Buruşuk bir can derdi kaplar da kaplar saatleri…
***
Ya erkekler… Kaybetmeye görsünler o tılsımı. Rakı şişeleri biter de, doldurmaz o tılsımın boş bıraktığı yeri… Kumar bir tılsım dopingidir. Birikmiş ihtiraslarla, çözülmeyen tuhaf bıkkınlıkların kendisini vurmasıdır deste deste kartlara…
***
Bir tarihte Monte Carlo’daydım. Pırlantalar ortasındaki ihtiyar bayanlar, sarkık gerdanlarıyla hayatlarının son tılsımını arıyorlardı yeşil çuhalarda…
Bir tılsımı olmalıdır ömrün, vazgeçilmez bir öfke üzere, zapt edilmeyen bir aşk aranışı üzere, kaptırıp kendini şiirler yazmak üzere, bir kadehi fırlatıp aynalara, gecenin büyüsünde çıldırmak üzere…
***
bu biçimde bir tılsım yoksa… İsteksiz isteksiz oluyorsan tıraşı; bir küf bağlamışsa bütün heyecanlarını; bir şey demiyorsa sana Güney Amerika’nın Gerillosları; bir çıplak bayan bedeni düşünmüyorsan en önemli konferansta ve bir anda çalıştığın yerden istifayı basıp çekip gitmek gelmiyorsa ortasından… Bir kapı önünde tozlu bir paspas bile olamazsın.
***
Bu tılsımın alevlerinde çıkılır doruğuna Everest’in… Bu tılsımda yanar söner kandilleri birinci kere baş başa kalınmış gecelerin. Bu tılsımda koklarsın ayaklarını kucağına aldığın birinci çocuğunun… Bu tılsımda:
“Gel, gidip çekelim be”, vardır.
Bu tılsımda sevdiğin konutun duvarına bir fotoğraf asma vardır.
Bu tılsımda bir bayanın kendi göğüslerini yalnızken seyretmesi, bir erkeğin merdiven çıkan bir genç kızın bacaklarına hafifçeçe bakması vardır…
***
Cenaze merasimlerinde bir ütü geçer bu tılsımın üstünden… Bir sarı, çenesi bağlı, ince beden uzanır tabutun içine… Ve o dostun değil, yaşarken gördüğün kendi ölündür. Biraz da kendi meyyitin peşinden gidersin tanıdık cenazelerinde… Ve çekersin içini:
– Hayat, dersin.
– Sıra yavaş yavaş hepimize gelecek, dersin.
– Daha geçen hafta bizdeydi, dersin…
Hele tabut inerken mezara… Ne de güç gelir oraya inmesi! Hele son kürek topraklar atılırken…
Bir ütü geçer tılsımın üzerinden…
***
Derken daha süratli yaşamanın motorları çalışır birden; elenir pişmanlıklar, toplumun baskıları, ödenmeyen borç, saklı çapkınlığın vicdan azabı, küçülür de küçülür gözlerinde…
bir daha daha kuvvetli başlar yaşamanın tılsımı…
***
Çoraplarını yavaş yavaş çıkaran bir çift beyaz bacak oynaşır gözlerinde.
Sinemada yumruğu en süratli vuran kovboy sen olursun.
Kanunsuz bir grev barikatında birinci kurşun senin alnına çarpar.
daha sonra dans edersin kumsallarda… Deniz gecenin ortasında, gece denizin ortasındadır. Bir şeyler süzülür ve erir kıyılarda…
***
Yaşantının özündedir bu tılsım.
Bir kere kayboldu mu, sahipsiz kalmış yırtık terliklere döner saatler. Bir bilinmeyen kırgınlık dolaşır çevrendeki gözlerde:
– Mıymıntı herif sen de…
***
Sönen tılsımlar diğer tılsımları da söndürmeye dönüktür. Yanan tılsımlar öteki tılsımları da parlatmaya…
Ve bilemedikleri bu hain oyunun içine fikir bayanlar, nasıl da başlarlar şikayet etmeye…
– Ömrümü çürüttün…
– …
– Evvelce bu biçimde miydim ben…
– …
– Öf aman yükün çöküyor üstüme…
Bir kıvrak giriş beklerler kapıdan. Bir el tutuşta şıraklayan bir şehvet kamçısı. Bir içten gelen övgü… Ve ılık ılık çözülürken, nazlanarak gerinmek isterler:
– Hişt olmaz artık…
***
bu biçimde bir tılsımı vardır hayatın. Bu tılsımla çekilir tetiği mavzerlerin. Bu tılsımla çıkılır dağlara. Bu tılsımla, haydi yürüyelim artık dersin, on binlere…
***
Bunları tatmamışsan, ayda hiç değilse üç kez dünyanın anasını bir pula satmamışsan, kızıp vurmuyorsan yumruğunu masaya ve bir zindan parmaklıklarına dokunmuyorsa ellerinin gölgesi ve bir de sevdiğin bir bayanın çıplak omuzlarına… Ulan bu biçimde neden geldin hayata?
Aybaşını düşünüp, bayramda tebrik yazmak için mi? Yoksa benim üzere, bir akşamın karanlığında, bir koltuğa oturup bu tılsımların yandığı ışıklara bakarak, kendi kendine ağlar üzere gülümsemek için mi?
Not: 34 yıl evvel yazılmış bir yazı… ‘Kopuk Kopuk’tan…
12 Mayıs 2003