Sanal makineler, bir işletim sistemini yahut yazılımı bilgisayarımıza kalıcı olarak kurmadan keşif yapmak için kusursuz bir seçenektir. Örneğin, uzun vakittir Windows işletim sistemi kullanıyorsanız Linux dünyasına açılarak Ubuntu, Fedora, Manjaro yahut Linux Mint üzere dağıtımları denemek isteyebilirsiniz. İşte bu noktada sanal makine yazılımları yardımımıza koşuyor.
Sanal makine (virtual machine-VM) kurulumları sırf Linux ile hudutlu değildir. Diskimizden bir alan ayırarak ana bilgisayarımıza Windows 11 ve hatta macOS da kurabiliriz. Bunun ötesinde, bilgisayarımıza ek bir Android işletim sistemi suramı yapmak mümkün.
Sanal makine oluşturmanın en kolay yolu, kullanması kolay bir arayüz ve biroldukca ekstra özellik sağlayan, fiyatsız bir uygulama olan Oracle VirtualBox’ı kullanmaktan geçer. Artık Linux işletim sistemini çalıştıracak sanal bir makine oluşturacağız.
Sanal sistem kurulumlarında işletim sistemi seçimini yavaşça tutmak en uygunudur. Bu bağlamda Ubuntu’nun Uzun Vadeli Dayanak (LTS) sürümünü, yani 22.04’ü kullanabilirsiniz.
İşletim sistemleri ekseriyetle ISO formatında sunulur. Ubuntu indirme kontaklarına buradan ulaşabilirsiniz. Dediğimiz üzere, işletim sistemi seçimi size kalmış. Lakin sisteminiz ne kadar kuvvetliyse, sanal makinede çalıştırılacak işletim sistemi için ayırabileceğimiz kaynak ölçüsü da o kadar fazla.
Kontrol nazaranv yöneticisi yahut komut istemi aracılığıyla iki biçimde yapılabilir.
Masaüstü/Dizüstü Bilgisayarda Sanallaştırma Dayanağı Nasıl Öğrenilir?
Bilgisayarınızın sanallaştırmayı destekleyip desteklemediğini öğrenmek için işlemci üreticiniz tarafınca sağlanan yazılımlardan faydalanabilirsiniz.
Intel İşlemciler
Sisteminiz takviye sunuyorsa, bu teknolojiyi etkin etmek için bilgisayarı bir daha başlatın ve daima BIOS anahtar tuşuna basın. söylemiş olduğimiz üzere bu tuş üreticiye bakılırsa değişebilir. Birçok vakit ESC, Del, F1, F2 yahut F4 tuşları kullanılır.
bir daha başlatma sırasında ekranınız karardığında, saniyede en az iki kere süratlice BIOS tuşuna basın. Bu bir daha başlatma sırasında BIOS’u kaçırmamanız için kıymetlidir. Kullandığınız tuş işe yaramadıysa, bilgisayarınızı bir daha başlatmayı deneyin ve tıpkı süreci öteki bir tuşla bir daha gerçekleştirin.
BIOS’a girdikten daha sonra CPU yapılandırma kısmını bulmanız gerekecek. Sisteminize bağlı olarak menü “CPU configuration”, “processor“, “Northbridge” yahut “Chipset” üzere isimler taşıyabilir. daha sonrasında “Advanced” yahut “Advanced Mode” seçenekleriyle sanallaştırmanın yer aldığı kısma ulaşabilirsiniz. BIOS yapılandırmasına bağlı olarak, bu ayar Hyper-V, Vanderpool, SVM, AMD-V, Intel Virtualization Technology veya VT-X gibi isimler taşıyabilir.
Etkinleştirme menüsüne ulaştığınızda, bir denetim listesinden yahut bir açılır menüden aktifleştirme seçeneğini seçmeniz istenebilir. Her biçimde “Enabled” ayarını seçin. Bunun haricinde “AMD IOMMU” yahut “Intel VT-d” seçeneklerini görüyorsanız bunları da seçebilirsiniz.
Son olarak BIOS’tan çıkış yapmadan evvel değişiklikleri kaydetmeyi unutmayın. Çıkış yaparken kullanılan tuşun açıklamasında “Save” yahut “Save & Exit” yazabilir. Artık bilgisayarınızda donanım sanallaştırmasını muvaffakiyetle etkinleştirdiniz.
Sanal makine (virtual machine-VM) kurulumları sırf Linux ile hudutlu değildir. Diskimizden bir alan ayırarak ana bilgisayarımıza Windows 11 ve hatta macOS da kurabiliriz. Bunun ötesinde, bilgisayarımıza ek bir Android işletim sistemi suramı yapmak mümkün.
Sanal makine oluşturmanın en kolay yolu, kullanması kolay bir arayüz ve biroldukca ekstra özellik sağlayan, fiyatsız bir uygulama olan Oracle VirtualBox’ı kullanmaktan geçer. Artık Linux işletim sistemini çalıştıracak sanal bir makine oluşturacağız.
Sanal sistem kurulumlarında işletim sistemi seçimini yavaşça tutmak en uygunudur. Bu bağlamda Ubuntu’nun Uzun Vadeli Dayanak (LTS) sürümünü, yani 22.04’ü kullanabilirsiniz.
İşletim sistemleri ekseriyetle ISO formatında sunulur. Ubuntu indirme kontaklarına buradan ulaşabilirsiniz. Dediğimiz üzere, işletim sistemi seçimi size kalmış. Lakin sisteminiz ne kadar kuvvetliyse, sanal makinede çalıştırılacak işletim sistemi için ayırabileceğimiz kaynak ölçüsü da o kadar fazla.
- ilk vakit içinderda VirtualBox’ı resmi web sayfasından indirelim ve bilgisayarımıza kuralım.
- Kurulum adımları tıpkı öteki uygulamalar üzere, yani çok sıradan.
- Kurulum sırasında ağ arabirimleri ve USB üzere seçenekleri içeren var iseyılan yüklemeyi kabul edin.
- Yeni bir sanal makine oluşturmak için New (Yeni)simgesine tıklayın.
- Sanal makineye bir isim verin ve İleri’ye (Next) tıklayın. Virtualbox, isimlendirmeye göre kurulacak işletim sistemi çeşidini ve sürümünü otomatik olarak ayarlayacaktır. Şayet farklı bir isim verdiyseniz manuel olarak seçebilirsiniz.
- Sanal makinenin kullanılabilir bellek ölçüsünü ayarlayın ve İleri’ye tıklayın. Bu ölçüsü sisteminize bağı olarak ayarlayabilirsiniz. Örneğin 32 GB RAM’e sahipsiniz, bu noktada 8 GB’lık (8192 MB) atama bir sorun yaratmayacaktır.
- VM için yeni bir sanal sabit disk ayarlayın (Create a virtual hard disk now) ve Oluştur’a (Create) tıklayın. VirtualBox, siz tıkladıktan daha sonra diskinizde işletim sistemi belgelerini tutacak bir alan ayıracak.
- VDI (VirtualBox Disk İmajı) seçeneğini işaretleyin ve İleri’ye tıklayın. Hatırlarsanız Ubuntu işletim sistemini ISO olarak indirmiştik.
- Dinamik olarak ayrılmış disk boyutunu (Dynamically allocated) seçin ve İleri’ye tıklayın. Muhakkak bir boyut ayarlamak istiyorsanız Sabit boyut’u (Fixed) seçin ve alanı buna nazaran ayırın. Dinamik ayarı seçerseniz, evraklar oluşturuldukça ve uygulamalar yüklendikçe VM için ayrılan alan da büyüyecektir.
- Şimdi indirmiş olduğumuz ISO belgesini seçin ve evrak boyutunu ayarlayın. Örneğin, 20 GB’lık bir alan Ubuntu yüklemesi için ziyadesiyle kâfi. Ayarlanan bu boyut, VirtualBox tarafınca oluşturulan sanal makinenin kullanabileceği azamî bedeli temsil ediyor. Bu niçinle kâfi ölçüsü ayırdığınızdan emin olun.
- VirtualBox menüsünden sanal makineyi seçin ve Ayarlar’a (Settings) tıklayın.
- Sistem (System) sekmesinden sanal makinenin kullanabileceği çekirdek sayısını ayarlayabilirsiniz. İşlemcinizin çekirdek sayısı yüksek ise sanal makineye birden çok çekirdek atayabilirsiniz. CPU’nuz destekliyorsa, VT-x ve AMD-V üzere genişletilmiş özellikler de etkinleştirilebilir.
- Görüntü (Display) menüsünden yeteri kadar Görüntü Belleği (VRAM) ayırın üç boyutlu Hızlandırmayı (üç boyutlu Acceleration) aktifleştirin. 16 MB temel bir heyetim için kâfi olmalı. Daha meselesiz bir tecrübe istiyorsanız mümkün olduğu kadar yüksek ölçüler ayırın. üç boyutlu hızlandırmayı aktifleştirmek kaide değil, lakin bu seçenek üç boyutlu hızlandırmaya dayanan uygulamalarda size yardımcı olabilir.
- Ağ ilişkilerine (Network) tıklayın ve fizikî ağ ilişkiniz için köprülü bir bağdaştırıcı (Bridged Adapter) oluşturun. Bu sayede sanal makine ortasında konseyi olan işletim sistemi üzerinden ağ teması sağlayabilirsiniz.
- Oluşturduğunuz sanal makineyi seçin ve Başlat’a (Start) tıklayın. bu biçimdelikle sanal makine gerçek bir bilgisayarmış üzere önyükleme yapacak.
- Önyükleme menüsünden Try or Install Ubuntu (Ubuntu’yu yükle yahut dene) seçeneği üzerine geldikten daha sonra Enter’a basın. Bu kademede işletim sistemi VM’nin RAM’ine yüklenecek ve kurulumdan evvel VM’nin çalıştığını test etmemizi sağlayacak.
- Her şeyin beklendiği üzere çalıştığından emin olmak için Live Linux işletim sistemini deneyin. Ekran çözünürlüğü farklı olabilir, bu olağan bir durum.
- daha sonrasında Install kısmından işletim sistemini sanal makineye kurun. Her şey işletim sisteminin olağan heyetim adımlarındaki üzere işliyor. Yani tıpkı Ubuntu’yu bir bilgisayara elbette kuruyormuşuz üzere.
- Kurulum tamamlandıktan daha sonra sistemi bir daha başlatın (Restart Now).
- Artık suram tamam, Ubuntu’yu kullanmaya başlayabilirsiniz.
- VM’nin çözünürlüğünü anında değiştirmek için Görünüm > Konuk Ekranını Otomatik bir daha Boyutlandır’a (Auto re-size Guest Display) tıklayın. İmleci VM penceresinde sürükleyin ve imaj boyutunu ayarlayın.
- Belirli bir çözünürlük ayarlamak için Görünüm > Sanal Ekran 1’e (Virtual Screen 1) gidin ve istediğiniz çözünürlüğü seçin.
- USB aygıtını ana makineye takın.
- Cihazlar > USB’ye tıklayın ve listeden aygıtı seçin. Aygıt artık kullanıma hazır hale gelmeli.
- Cihazın bağlı olduğundan emin olmak için bir Terminal’i açın ve konuk işletim sistemine bağlı USB aygıtlarını listelemek için “lsusb” komutunu kullanın.
- Makine (Machine) menüsüne ve Duraklat (Pause) seçeneğine tıklayın. Duraklama gerçekleştiğinde sanal makine seçeneği grileşecektir.
- Makineyi zorla sıfırlamak için Makine > Sıfırla’ya (Reset) tıklayın. Kaydedilmemiş tüm çalışmaların kaybolacağını unutmayın.
Kontrol nazaranv yöneticisi yahut komut istemi aracılığıyla iki biçimde yapılabilir.
- Ctrl+Shift+Esc tuşlarını kullanarak misyon yöneticinizi açın.
- Performans sekmesine ve akabinde sol taraftan CPU seçeneğine tıklayın.
- Açılan sayfada “Sanallaştırma” kısmını bakılırsaceksiniz. Şayet sanallaştırma takviyesi sunuluyorsa bu kısımda “Etkin” yazdığını görürsünüz. Aksi takdirde “Devre dışı” yazacaktır.
- Çalıştır kutusunu açmak için evvel Windows Tuşu + R tuşlarına basın.
- Alana “cmd” yazın ve Enter’a basın.
- daha sonrasında “systeminfo” komutunu yazın ve Enter’a basın.
- Bu komut, donanım sanallaştırma dayanağı de dahil olmak üzere sisteminiz için gerekli tüm detayları listeleyecek.
Masaüstü/Dizüstü Bilgisayarda Sanallaştırma Dayanağı Nasıl Öğrenilir?
Bilgisayarınızın sanallaştırmayı destekleyip desteklemediğini öğrenmek için işlemci üreticiniz tarafınca sağlanan yazılımlardan faydalanabilirsiniz.
Intel İşlemciler
- Intel Processor Identification Utility yazılımını bu ilişkiden indirip kurun.
- Yazılımı açtıktan daha sonra CPU Technologies sekmesine tıklayın.
- “Intel Virtualization Technology” seçeneğinin önündeki onay işareti, masaüstü/dizüstü bilgisayarınızda sanallaştırmanın desteklendiğini gösterir.
- AMD-V Detection Utility yazılımını indirin ve belgeleri dışa aktarın.
- “amdvhyperv.exe” evrakına sağ tıklayın ve Yönetici olarak çalıştır’ı seçin.
- Masaüstünüzde/dizüstü bilgisayarınızda sanallaştırmanın durumu hakkında bir bilgi bildirisi alacaksınız.
- Eğer “This system is not compatible with Hyper-V” üzere bir ileti alıyorsanız sisteminiz desteklemiyor demektir.
- Mesajda “This system is compatible with Hyper-V” yazıyorsa sanallaştırma takviyesine sahipsiniz.
Sisteminiz takviye sunuyorsa, bu teknolojiyi etkin etmek için bilgisayarı bir daha başlatın ve daima BIOS anahtar tuşuna basın. söylemiş olduğimiz üzere bu tuş üreticiye bakılırsa değişebilir. Birçok vakit ESC, Del, F1, F2 yahut F4 tuşları kullanılır.
bir daha başlatma sırasında ekranınız karardığında, saniyede en az iki kere süratlice BIOS tuşuna basın. Bu bir daha başlatma sırasında BIOS’u kaçırmamanız için kıymetlidir. Kullandığınız tuş işe yaramadıysa, bilgisayarınızı bir daha başlatmayı deneyin ve tıpkı süreci öteki bir tuşla bir daha gerçekleştirin.
BIOS’a girdikten daha sonra CPU yapılandırma kısmını bulmanız gerekecek. Sisteminize bağlı olarak menü “CPU configuration”, “processor“, “Northbridge” yahut “Chipset” üzere isimler taşıyabilir. daha sonrasında “Advanced” yahut “Advanced Mode” seçenekleriyle sanallaştırmanın yer aldığı kısma ulaşabilirsiniz. BIOS yapılandırmasına bağlı olarak, bu ayar Hyper-V, Vanderpool, SVM, AMD-V, Intel Virtualization Technology veya VT-X gibi isimler taşıyabilir.
Etkinleştirme menüsüne ulaştığınızda, bir denetim listesinden yahut bir açılır menüden aktifleştirme seçeneğini seçmeniz istenebilir. Her biçimde “Enabled” ayarını seçin. Bunun haricinde “AMD IOMMU” yahut “Intel VT-d” seçeneklerini görüyorsanız bunları da seçebilirsiniz.
Son olarak BIOS’tan çıkış yapmadan evvel değişiklikleri kaydetmeyi unutmayın. Çıkış yaparken kullanılan tuşun açıklamasında “Save” yahut “Save & Exit” yazabilir. Artık bilgisayarınızda donanım sanallaştırmasını muvaffakiyetle etkinleştirdiniz.